Azerbaiján

Azərbaycan Respublikası República d'Azerbaiján
Bandera d'Azerbaiján Escudu d'Azerbaiján
Lema nacional: Nun tien
Himnu nacional: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni
Capital  • Población  • Coordenaes	Baku 2.100.000 (2003) 40°22′ N 49°53′ E
Ciudá más poblada	Baku
Llingües oficiales	Azerbaijanu
Llingües reconocíes	{{{idiomes_reconocíos}}}
Forma de gobiernu Presidente Primer Ministru	República presidencialista Ilham Aliyev Artur Rasizade
Independencia  • Declarada  • Reconocida	De la Xunión Soviética 19 de payares de 1990 30 d'agostu de 1991
Superficie  • Total  • % agua Llendes Costes	Puestu 111º 86.600 km² Cuasi inexistente 2.013 km Nun tien
Población  • Total  • Densidá	Puestu 89º 9 511 100 (2014 est.) 110 hab/km²
PIB (PPA)  • Total (2011)  • PIB per capita	Puestu 73º US$ 94.318 millones US$ 10.340 (2011)
Moneda	Manat azerbaijanu (AZM)
Xentiliciu	Azerbaijanu, -a, -o
Zona horaria  • en Branu	(UTC+4) (UTC+5)
Dominiu d'Internet	.az
Códigu telefónicu	+994
Prefixu radiófonicu	4JA-4KZ
Códigu ISO	031 / AZE / AZ
Miembru de: ONX, OSCE, OCE, COE
Sitiu web del Gobiernu: www.en.president.az

La República d'Azerbaiján o L'Azerbaixán (n'azerbaijanu: Azərbaycan o Азәрбајҹан y en rusu: Азербайджа́н), ye un país del Cáucasu xunto al Mar Caspiu, llendante con Rusia pel norte, con Xeorxa y Armenia pel oeste ya Irán pel sur.

Historia

Perteneciente a Irán (entós Persia), Azerbaiján foi ocupada por Rusia nel sieglu XVIII, tando dividíu'l territoriu hasta entós en tres provincies: Arran, Shervan y Nakhjavan.

L'alministración rusa entamó a fines del sieglu XIX la esplotación de los campos petrolíferos de Baku. Tres la revolución de 1917, toa la transcaucasia algamó la independencia, pero terminada la guerra civil foi reincorporada a la nueva Xunión Soviética, col estatus de República.

Algamó definitivamente la independencia en 1991.

Con anterioridá a esa fecha, comenzó el conflictu bélicu pol control de Nagorno-Karabakh, un enclave autónomu dientro d'Azerbaiján pero de mayoría armenia. El conflictu causó 750.000 refuxaos y la perda del 14% del territoriu.

Gobiernu y política

Azerbaiján ye una República presidencial. El Presidente ye elexíu per un periodu de 5 años. El poder llexislativu ta en manes de la Asamblea Nacional, un muérganu elexíu democráticamente y que tien 50 miembros.

La mayoría d'edá ta nos 18 años.

Los críticos del sistema políticu considérenlu en realidá una cleptocracia. La corrupción ta instalada en tolos niveles.

Organización político-alministrativa

Azerbaiján ta dividida en:

• 59 rayones (rayonlar; rayon - singular),
• 11 ciudaes* (saharlar; sahar - singular),
• 1 república autónoma** (muxtar respublika);

Abseron Rayonu, Agcabadi Rayonu, Agdam Rayonu, Agdas Rayonu, Agstafa Rayonu, Agsu Rayonu, Ali Bayramli Sahari*, Astara Rayonu, Baku Sahari*, Balakan Rayonu, Barda Rayonu, Beylaqan Rayonu, Bilasuvar Rayonu, Cabrayil Rayonu, Calilabad Rayonu, Daskasan Rayonu, Davaci Rayonu, Fuzuli Rayonu, Gadabay Rayonu, Ganca Sahari*, Goranboy Rayonu, Goycay Rayonu, Haciqabul Rayonu, Imisli Rayonu, Ismayilli Rayonu, Kalbacar Rayonu, Kurdamir Rayonu, Lacin Rayonu, Lankaran Rayonu, Lankaran Sahari*, Lerik Rayonu, Masalli Rayonu, Mingacevir Sahari*, Naftalan Sahari*, República autónoma de Naxcivan**, Neftcala Rayonu, Oguz Rayonu, Qabala Rayonu, Qax Rayonu, Qazax Rayonu, Qobustan Rayonu, Quba Rayonu, Qubadli Rayonu, Qusar Rayonu, Saatli Rayonu, Sabirabad Rayonu, Saki Rayonu, Saki Sahari*, Salyan Rayonu, Samaxi Rayonu, Samkir Rayonu, Samux Rayonu, Siyazan Rayonu, Sumqayit Sahari*, Susa Rayonu, Susa Sahari*, Tartar Rayonu, Tovuz Rayonu, Ucar Rayonu, Xacmaz Rayonu, Xankandi Sahari*, Xanlar Rayonu, Xizi Rayonu, Xocali Rayonu, Xocavand Rayonu, Yardimli Rayonu, Yevlax Rayonu, Yevlax Sahari*, Zangilan Rayonu, Zaqatala Rayonu, Zardab Rayonu.

Xeografía

El relieve d'Azerbaiján ta condicionáu pola cordillera del Caúcasu, qu'algama una altitú de 4.480 metros nel monte Bazar Djuzi. Sólo la fastera sur (atravesada pol ríu Kura) permite l'agricultura.

Perteneciente a Azerbaiján pero separtada físicamente d'él, alcuéntrase la república autónoma de Naxcivan (o Nakhichevan), que llenda con Irán y Armenia.

L'enclave de Nagorno-Karabakh paez definitivamente perdíu.

Economía

Pese a los abondantes recursos petrolíferos, el país nun pudo hasta agora salir del marasmu económicu que siguió al esborru de la Xunión Soviética.

La economía ta basada na industria, incluyendo construcción de maquinaria, refináu de petroleu (del que'l país ye un productor mui importante), industria testil y química.

L'agricultura respresenta un terciu del PIB. Los regadíos tan perestendios. Nes tierres baxes, al llau del Mar Caspiu el clima permite'l cultivu d'algodón, frutes, té, tabacu y otros cultivos típicos de los climes subtropicales. El guxán de seda cultívase pa'l so aprovechamientu na industria testil. Nes zones monteses del norte y del oeste prautícase la ganadería: vaques, oveyes y cabres. Nel Mar Caspiu praútícase la pesca, ente la qu'hai que citar la del esturión.

Demografía

Alredor del 93% de la población ye étnicamente azerbaijana. Esti pueblu ta presente n'Irán, u esisten dos provincies del mesmu nome.

El restu de la población ye rusa y d'otres etnies.