Taipéi

Coordenaes: 25°02′15″N 121°33′45″E / 25.0375°N 121.5625°E / 25.0375; 121.5625
De Wikipedia
Artículu de traducción automática a partir de "Taipéi" que necesita revisión. Quita l'avisu cuando tea correxíu.
Taipéi
Alministración
Estáu con reconocencia parcialBandera de Taiwán Taiwán
Tipu d'entidá ciudá
Anexo:Alcaldes de Taipéi (es) Traducir Chiang Wan-an
Nome oficial 臺北 (zh-cn)
Тайбэй (ru)
Тайхоку (ru)
Тайбэй (ru)
Nome llocal 台北市 (zh-tw)
Tâi-pak-tshī (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">nan)
臺北市 (<abbr title="Llingua non definida na plantía {{obtener idioma}}.">nan-hani)
Códigu postal 100
Xeografía
Coordenaes 25°02′15″N 121°33′45″E / 25.0375°N 121.5625°E / 25.0375; 121.5625
Taipéi alcuéntrase en República de China
Taipéi
Taipéi
Taipéi (República de China)
Superficie 271.7997 km²
Altitú 10 m
Llenda con Nuevu Taipéi
Demografía
Población 2 603 150 hab. (2020)
Porcentaxe 11.03% de Taiwán
Densidá 9577,46 hab/km²
Más información
Fundación 1709
Prefixu telefónicu 02
Estaya horaria UTC+08:00
Llocalidaes hermaniaes
gov.taipei
Cambiar los datos en Wikidata

Taipéi[1] (en chinu tradicional: 臺北市 o 台北市, pinyin: Táiběi Shì) ye la ciudá más poblada y capital de facto de Taiwán dende 1949. El so estatus oficial ye'l de capital provisional de la República de China. Ye'l centru políticu, económicu y cultural del país. La ciudá tien un metro eleváu y ta coneutada per tren d'alta velocidá con Kaohsiung. Amás ye sede de delles universidaes, el Muséu Nacional del Palaciu y otres instituciones culturales como l'Academia Sínica, y el Taipei 101, l'octavu edificiu más altu del mundu.

Asitiada nel estremu norte de la islla de Taiwán, Taipéi estiéndese sobre'l ríu Tamsui y ta a 25 quilómetros al suroeste de Keelung, el so puertu nel océanu Pacíficu. Cerca de la capital tópase tamién la ciudá costera de Tamsui, na desaguada del ríu nel estrechu de Taiwán. Atópase nos dos estrechos valles de los ríos Keelung (基隆河) y Xindian (新店溪), que conflúin pa formar el ríu Tamsui a lo llargo de la frontera occidental de la ciudá.[2]

La ciudá en sí tien una población envalorada de 2.619.920 habitantes (a marzu de 2009). La ciudá de Nuevu Taipéi y la ciudá de Keelung formen l'área metropolitana de Taipéi, con una población de 6.752.826 habitantes (marzu de 2009).[3] Sicasí, dambes son alministraes por distintos órganos gubernamentales, yá que Taipéi ye una municipalidá especial alministrada direutamente pol Gobiernu central de la República de China. N'ocasiones "Taipéi" referir al conxuntu del área metropolitana, ente que la "ciudá de Taipéi" referir a la ciudá en sí.

Taipéi ye considerada una ciudá global alfa[4] y forma parte d'una importante zona industrial. Ta coneutada col restu de la islla per ferrocarril, trenes d'alta velocidá, autopistes, aeropuertos y llinies d'autobús. La ciudá cunta col Aeropuertu de Taipéi Songshan, pa vuelos nacionales, y l'Aeropuertu Internacional de Taiwán Taoyuan, pa vuelos internacionales.

Foi fundada a empiezos del sieglu XVIII y convirtióse nun importante centru pal comerciu d'ultramar nel sieglu XIX. Xapón facer con Taiwán en 1895 tres la Primer Guerra Sino-Xaponesa y convirtió a Taipéi na capital de la islla.[5] La República de China ocupó Taiwán dempués de que Xapón fuera ganada na Segunda Guerra Mundial. El Xeneralísimu Chiang Kai-shek declaró a Taipéi capital provisional de la República de China n'avientu de 1949 cuando'l Kuomintang foi vencíu polos Partíu Comunista de China comunistes, quien se fixeron cola mayor parte de la China continental mientres la Guerra civil china.[6][7]

Historia[editar | editar la fonte]

Primeres poblaciones[editar | editar la fonte]

Taipei tuvo poblada orixinalmente por nativos de la tribu Ketagalan, pero históricamente foi poblada primeramente poles primeres xeneraciones de chinos Han de la dinastía Ming na era de los descubrimientos.

Holanda afayó la islla actual de Taiwán pa los europeos nel sieglu XVI. Sicasí, foi España la que formó un gobiernu nel llugar que nun s'estendía más allá del agora distritu d'Aguadulce, onde alzara una fortaleza que daquella se convirtió nuna de les bases pa les actividaes d'España n'Asia mientres un periodu de tiempu. Alredor de 1662, Zheng Chenggong, "El destructor de Taiwán", adelantrar al norte de Taiwán a les fuercies de Holanda y llogró llegar a Aguadulce y Keelung, ganando asina a les fuercies españoles.

Desenvolvimientu de la ciudá[editar | editar la fonte]

En 1683 la dinastía Qing empecipia'l imperiu de Taiwán, y el gobiernu de Qing empieza a reconocela como parte de la nación porque nun llinda a la islla como parte de los viaxes, Taipéi desenvuélvese primeramente. Cuando empieza a floriar l'imperiu atáyase la llende fronteriza ensin apenes alderique, polo que la migración de chinos Han favorez l'activación de la ciudá y empieza a formar parte d'una de les trés ciudaes más grandes del "triple gobiernu de Nishika". Siendo unos de los centros del imperiu de la dinastía Qing, Deer Harbor que ye'l nome antiguu del distritu colindante anicia'l calter de Taipéi primeramente desenvueltu pol tresporte d'agua, esta etapa de desenvolvimientu enllargar hasta finales del sieglu XIX que ye onde remata la hexemonía del gobiernu de la dinastía Qing. Equí Taipéi cobró gran importancia económica gracies al comerciu del . En 1875 la parte norte de Taiwán dixebrar de la Prefeutura de Taiwán y convirtióse na Prefeutura de Taipéi, una nueva ciudá, Chengnei, empezando por consiguiente a establecese p'allugar a la creciente burocracia de la prefeutura.

Tres la so derrota na Primer Guerra Sino-xaponesa, en virtú del Tratáu de Shimonoseki, China tuvo que dexar la islla entera de Taiwán a Xapón en 1895. Consecuentemente, Taipéi convertir na capital política del gobiernu colonial xaponés, efectuando asina la influencia xaponesa nel desenvolvimientu urbanu de la ciudá. Munchos de los edificios y arquiteutura de Taipéi daten del periodu de dominiu xaponés, mientres el cual la ciudá recibió'l nome de Taihoku. Esto inclúi l'actual edificiu presidencial, que naquella dómina allugaba les oficines del gobernador xeneral de Taiwán.

Afitamientu como capital de la República de China[editar | editar la fonte]

En 1949, el Partíu Comunista de China forzó l'exiliu del gobiernu del Kuomintang encabezáu por Chiang Kai-shek a Taipéi, que foi declarada "capital provisional" de la República de China (la capital constitucional de la República de China ye entá la ciudá continental de Nankín). A diferencia de la República Popular de China el gobiernu de Kuomintang dio prioridá al desenvolvimientu económicu, por ello hasta l'actualidá la economía de Taiwán desenvolvióse a pasos axigantaos, y polo tanto la crecedera demográfica de Taipéi tamién aumentó enforma.

Por cuenta de que el consumu fuera dexáu de llau, principalmente pola conxestión del tráficu'l problema de la contaminación empezó a empiorar. Pa resolvelo'l gobiernu tomo delles midíes pa entamar la década de 1990, como la construcción del metro soterrañu y el reglamentu d'escape. Esto dio llugar a l'actual bona situación mediu ambiental de la capital.

Pola realización del ferrocarril d'alta velocidá, el desenvolvimientu primeramente como ciudá industrial, y la rápida crecedera de la población del so área metropolitana, la ciudá de Kaohsiung señaló definitivamente en 2006 la posibilidá d'absorción política per parte de Taipéi.

Pa 2017 la Universiada va llevar a cabu per primer vegada en Taiwán, na que Taipéi va ser la sede.

Xeografía[editar | editar la fonte]

Vista satelital de la rexón de Taipéi.

La ciudá de Taipéi ta asitiada na cuenca de Taipéi, al norte de Taiwán.[8] Ta arrodiada pol ríu Xindian al sur y el ríu Tamsui al oeste. El terrén llanu de les zones centrales al oeste de la ciudá tien una llixera rimada ascendente escontra'l sur, este y sobremanera al norte,[2] onde algama los 1.120 metros nel monte Qixing (七星山), llugar onde reposa'l volcán más altu (apagáu) de Taiwán, nel Parque nacional Yangmingshan. Los distritos del norte Shilin y Beitou estender al norte del ríu Keelung y tán xunto al mentáu parque nacional.

Los picos del monte Qixing y el monte Tatun alzar al nordeste de la ciudá.[9] El monte Qixing atopar nel Grupu Volcánicu Tatun y ye el monte más altu de la cuenca de Taipéi, con un altor de 1.120 metros. El monte Datun, pela so parte, atopar a 1.092 metros d'altor. Estos antiguos volcanes conformen el Parque nacional Yangmingshan, que'l so terrenal abarca hasta'l monte Caigongkeng (菜公坑山).

Asitiáu nun ampliu puertu ente dos montes, la zona tamién contién l'estanque pantanosu Datun. Al sureste de la ciudá atopen les llombes de Songshan y el ribayu Qingshui, que formen una barrera de frondosos montes.[9]

Clima[editar | editar la fonte]

Taipéi tien un clima húmedu subtropical. La temperatura medio añal ye de 23,6 °C, con temperatures veraniegues medies de 29,4 °C ya ivernizos de 11 °C. Los branos son húmedos, acompañaos de normal de nubes y tifones, ente que los iviernos son curtios y nidios.[10]

Por cuenta de la situación de Taiwán nel Océanu Pacíficu, la ciudá vese afeutada pola temporada de tifones del Pacíficu, que tien llugar ente xunu y ochobre.

  Parámetros climáticos permediu de Taipéi (1971-2000) 
Mes Xin Feb Mar Abr May Xun Xnt Ago Set Och Pay Avi añal
Temperatura máxima media (°C) 18.9 19.1 21.8 25.8 28.7 31.9 34.0 33.4 31.2 27.6 23.9 20.7 26.4
Temperatura media (°C) 15.8 15.9 18.0 21.7 24.7 27.5 29.2 28.8 27.1 24.3 20.9 17.6 22.6
Temperatura mínima media (°C) 13.3 13.5 15.3 18.7 21.8 24.3 25.8 25.6 24.3 21.9 18.7 15.2 19.9
Precipitación total (mm) 86.5 165.7 180.0 Error d'espresión: Operador < inesperáu
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm) 14.5 15.3 15.7 14.6 16.1 15.2 11.9 13.8 13.0 12.1 13.4 12.9 168.5
Hores de sol 78.2 67.9 85.2 97.6 104.3 130.6 188.5 188.0 160.5 125.7 92.4 89.4 1408.3
Humedá relativa (%) 79.4 81.1 81.0 78.7 78.8 78.3 74.0 75.2 76.0 76.3 76.5 76.5 77.7
Fonte: [11] 7 de xunu de 2009

División alministrativa[editar | editar la fonte]

Panorámica de Taipéi a l'amanecida.

La ciudá de Taipéi ta estremada en doce distritos (區 qu):

Distritu Población Superficie Códigu postal
Hanyu Pinyin 漢字 Wade-Giles en 2009 km²
Zhongzheng 中正區 Chung-cheng 159.464 7,60 100
Datong 大同區 Ta-t'ung 124.466 5,68 103
Zhongshan 中山區 Chung-shan 218.551 13,68 104
Songshan 松山區 Sung-shan 209.903 9,28 105
Da'an 大安區 Ta-an 313.371 11,36 106
Wanhua 萬華區 Wan-hua 190.050 8,85 108
Xinyi 信義區 Hsin-yi 227.232 11,20 110
Shilin 士林區 Shih-lin 285.459 62,36 111
Beitou 北投區 Pei-t'ou 249.319 56,82 112
Neihu 內湖區 Nei-hu 267.120 31,57 114
Nangang 南港區 Nan-kang 113.462 21,84 115
Wenshan 文山區 Wen-shan 261.523 31,50 116

Planificación urbana[editar | editar la fonte]

La planificación de la ciudá carauterizar por cais rectes y edificios públicos de gran estilu arquiteutónicu occidental.[12] La ciudá ta construyida sobre una configuración en cuadrícula, sicasí, estos bloques son enormes poles normes internacionales (500 metros de llau). Sicasí esiste poca uniformidá de planificación dientro d'estos bloques, polo que les cais (perpendiculares a les cais) y caleyones (paralelos a la cai o perpendicular a la cai) espandir poles víes principales. Estes pequeñes cais non siempres son perpendiculares y atáyense, dacuando, por bloques diagonales.

Anque'l desenvolvimientu empecipiar nos distritos occidentales de la ciudá pol comerciu, los distritos orientales de la ciudá convirtiéronse nel centru de la ciudá. Munchos de los distritos occidentales, yá en cayente, convirtiéronse n'oxetivu de nuevos proyeutos de renovación urbana.[12]

Gobiernu y política[editar | editar la fonte]

L'alcalde actual de Taipéi ye Ko Wen-je. El cargu d'alcalde de Taipéi ye vistu por munchos como un pasu pa esguilar un puestu políticu de mayor rangu. Tanto'l Presidente de la República de China presidente actual, Ma Ying-jeou, como los sos predecesores Chen Shui-bian y Lee Teng-hui fueron alcaldes de Taipéi. Namái dende 1994 l'alcalde de Taipéi ye nomáu por eleición popular, dempués de munchos años de ser un cargu designáu por otres autoridaes.

Pola so alta proporción de pobladores d'orixe chinu continental y la so dependencia del comerciu, la ciudá de Taipéi ye muncho más partidaria de la reunificación cola República Popular China qu'otres árees de Taiwán. La llingua más falada ye'l chinu mandarín, ente que nel restu de la islla predominen los dialeutos chinos taiwanés y hakka.

Economía[editar | editar la fonte]

Bellavita Shopping Center y l'edificiu de CPC Corporation nel área de negocios de Xinyi

Como la capital de Taiwán, Taipéi foi'l centru d'un rápidu desenvolvimientu económicu nel país y agora convirtióse nuna de les ciudaes globales na producción d'alta teunoloxía y los sos componentes.[13] Esto ye parte del llamáu milagru taiwanés, que rexistró una crecedera espectacular na ciudá tres la inversión estranxera direuta na década de 1960. Taiwán ye anguaño una economía acreedora, sostién una de les mayores reserves de divises del mundu, con más de 403 mil millones de dólares a avientu de 2012.[14]

A pesar de la crisis financiera asiática, la economía sigue creciendo a un 5% añal, con práuticamente un emplegu plenu y una baxa inflación. A partir de 2007, el PIB nominal del nucleu urbanu de Taipéi hai devengado un monto de cerca de 160 millones de dólares, ente que la rexón metropolitana de Taipéi presenta un PIB (nominal) d'alredor de 260 mil millones de dólares, un récor que-y asitiaría númberu 13 ente les ciudaes del mundu por PIB. El PIB per cápita de Taipéi ye de 48 400 dólares, el segundu más altu d'Asia dempués de Tokiu, que tien un PIB per cápita de 65 453 dólares d'Estaos Xuníos.[15]

Taipéi y la so contorna fueron mientres enforma tiempu la zona industrial más importante de Taiwán, consistente n'industries de los sectores secundariu y terciariu.[10] La mayoría de les fábriques importantes del país que producen testiles y prendes de vistir atópase na ciudá; otres industries inclúin la fabricación de productos y componentes electrónicos, maquinaria y equipos llétricos, materiales impresos, equipos de precisión, y alimentos y bébores. Estes empreses inclúin Shihlin Electric, CipherLab y Insyde Software. La construcción naval, incluyendo yates y otres embarcaciones de recréu, realizar nel puertu de Keelung al nordeste de la ciudá.

Los servicios, incluyíos los rellacionaos col comerciu, el tresporte y banca volviéronse cada vez más importantes. El turismu ye un pequeñu pero significativu componente de la economía llocal[16][17] totalizando casi 3 millones de visitantes internacionales en 2008.[18] Taipéi tien munches atraiciones turístiques y apurre una cantidá importante a la industria de 6.8 mil millones de dólares del turismu en Taiwán.[19] Les marques nacionales, tales como ASUS,[20] Chunghwa Telecom,[21] Mandarin Airlines,[22] Tatung,[23] Uni Air[24][25] y D-Link[26] tienen la so sede na ciudá.

Educación[editar | editar la fonte]

Taipéi cuenta con una infraestructura educativa bien desenvuelta, na ciudá podemos atopar 25 instituciones d'educación cimera,[27] de les cualos más importantes son:

Instituciones nacionales
Imaxe Universidá
Universidá de Taiwán
Universidá Nacional de Chengchi
Taiwán Normal University
Universidá Nacional Yang-Ming
Universidá Nacional de Taipéi
Universidá Nacional d'Educación de Taipéi
Universidá Nacional d'Arte de Taipéi
Institutos téunicos y científicos
Imaxe Universidá
[[Ficheru:%Y5%9C%8B%Y7%AB%8B%Y5%8F%B0%Y7%81%A3%Y7%A7%91%Y6%8A%80%Y5%A4%A7%Y5%AD%B8%Y7%A0%94%Y6%8F%9A%Y5%A4%A7%Y6%A8%93.JPG|155px]] Universidá Nacional de Taiwán de Ciencia y Teunoloxía
[[Ficheru:%Y5%8C%97%Y7%A7%91%Y5%BF%A0%Y5%AD%9D%Y6%9D%B1%Y8%B7%AF%Y5%A4%A7%Y9%96%80%EF%BC%9A%Y4%B8%80%Y7%99%BE%Y5%AD%B8%Y5%B9%B4%Y7%95%A2%Y6%A5%AD%Y5%85%B8%Y7%A6%AE.jpg|155px]]

Universidá Nacional de Taipéi de Ciencia y Teunoloxía

Universidá China de Ciencia y Teunoloxía
Escuela Téunica China
Otros
Imaxe Universidá
Universidá de Cultura China
Universidá Municipal d'Educación de Taipéi

Festividaes[editar | editar la fonte]

Hai munchos festivales añales que se celebren en Taipéi, incluyendo'l "Festival de los faroles", y el "Día del doble diez" (10 d'ochobre), fiesta nacional de la República de China na que se conmemora'l Llevantamientu de Wuchang. Munches d'estes fiestes celebrar na plaza frente al Monumentu a Chiang Kai-shek. Nos últimos años, munchos de los principales festivales que comúnmente s'entamaben en Taipéi treslladáronse a otres ciudaes.

Atraiciones turístiques[editar | editar la fonte]

Taipei 101 mientres la celebración d'añu nuevu.
Muséu Nacional del Palaciu.
Templu Longshan.

Taipéi tien un eficiente y modernu sistema de metro (MRT, poles sos sigles n'inglés).

Ciudaes hermaniaes[editar | editar la fonte]

La ciudá de Taipéi tien 46 hermanamientos, dos ciudaes acomuñaes y cuatro trataos d'amistá en 31 países del mundu.[28]

Ciudaes socies[editar | editar la fonte]

Trataos d'amistá[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
  2. 2,0 2,1 «Taipei City Government: Home - I. Geographic Overview». Taipei City Government (23 d'ochobre de 2006). Consultáu'l 4 d'agostu de 2009.
  3. «Methods and Term Definitions». Direutorate Xeneral of Budget, Accounting and Statistics. Consultáu'l 4 d'agostu de 2009.
  4. «The World According to GaWC 2008». Consultáu'l 25 de xineru de 2010.
  5. Marsh, Robert (1996). The Great Transformation. M. E. Sharpe, páx. 84. ISBN 1563247887. Consultáu'l 27 de xunetu de 2009.
  6. Ng, Franklin (1998). The Taiwanese Americans. Greenwood Publishing Group, páx. 10. ISBN 0313297622. Consultáu'l 27 de xunetu de 2009.
  7. «Taiwán Timeline - Retreat to Taiwán». BBC News. Consultáu'l 13 de xunetu de 2009.
  8. «About Taipei - Taipei Profile». Department of Information and Tourism, Taipei City Government. Consultáu'l 14 de xunetu de 2009.
  9. 9,0 9,1 «Geography/Population». Taipei City Government (29 de marzu de 2004). Consultáu'l 11 d'agostu de 2009.
  10. 10,0 10,1 «Taipei City Today». Taipei City Government (17 d'agostu de 2004). Consultáu'l 11 d'agostu de 2009.
  11. «Statistics > Monthly Mean». Central Weather Bureau.
  12. 12,0 12,1 Jones, Ian (2008). City Museums and City Development. Rowman & Littlefield, páx. 102. ISBN 0759111804. Consultáu'l 14 d'agostu de 2009.
  13. Kwok, R. Yin-Wang (2005). Globalizing Taipei: the political economy of spatial development. Routledge, páx. 163. ISBN 0-415-35451-X. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  14. «National Statistics, Republic of China – Latest Indicators». Direutorate Xeneral of Budget, Accounting and Statistics. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  15. «Taipei City Has Second-highest Per capita GDP in Asia: TIER». China Economic News Service (19 de marzu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 25 de payares de 2015. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  16. «歷年觀光外匯收入統計». Tourism Bureau, Ministry of Transportation and Communication. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  17. «97年臺閩地區主要觀光遊憩區遊客人次月別統計». Tourism Bureau, Ministry of Transportation and Communication. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  18. «Euromonitor International's Top City Destination Ranking» (20 de xineru de 2010). Archiváu dende l'orixinal, el 25 de payares de 2015. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  19. Taiwán's tourism revenue on the rise: survey. Focus Taiwán News Channel. 14 de xunetu de 2010. http://focustaiwan.tw/ShowNews/WebNews_Detail.aspx?ID=201007140032&Type=aLIV. Consultáu'l 6 de mayu de 2013. 
  20. «ASUS set to storm eBook reader market» (25 de xineru de 2010). Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  21. "Chunghwa Telecom 2008 Form 20-F filed with the U.S. SEC." Chunghwa Telecom. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  22. "Contact Us." Mandarin Airlines. Consultáu'l 6 de mayu de 2013. "台北總公司: 105台北市民生東路三段134號13樓."
  23. «Company Profile». Tatung Company. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  24. "Directory: World Airlines." Flight International. 30 de marzu–5 d'abril de 2004. 88.
  25. "關於立榮航空." Uni Air. 3 de xineru de 2008. Consultáu'l 6 de mayu de 2013. (en chinu)
  26. «Global Operations – Global Headquarters». D-Link Corporation. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de payares de 2015. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  27. Educación cimera en Taipéi (n'inglés) posiciones 1, 4, 5, 9, 15, 16, 20, 23, 24, 27, 29, 30, 31, 47, 51, 58, 69, 74, 81, 84, 86, 91, 93, 106, 107
  28. «International sister cities». Taipei City Council. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de payares de 2015. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  29. «Malaysia: Taipei, Georgetown ink friendship memorandum». Taiwán News. Consultáu'l 13 de mayu de 2013.
  30. «Taipei, Helsinki Sign Friendship Pact». taipei.gov. Consultáu'l 13 de mayu de 2013.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]