Malmö

Coordenaes: 55°35′35″N 13°01′17″E / 55.593189°N 13.021423°E / 55.593189; 13.021423
De Wikipedia
Malmö
Alministración
PaísBandera de Suecia Suecia
Provincies provincia d'Escania
Conceyu Malmö
Tipu d'entidá área urbana de Suecia (es) Traducir[1]
Nome oficial Malmö (sv)[2]
Códigu postal 21X XX
Xeografía
Coordenaes 55°35′35″N 13°01′17″E / 55.593189°N 13.021423°E / 55.593189; 13.021423
Malmö alcuéntrase en Suecia
Malmö
Malmö
Malmö (Suecia)
Superficie 78.33 km²
Altitú 12 m
Demografía
Población 325 069 hab. (31 avientu 2020)
Porcentaxe 100% de Malmö
22.86% de provincia d'Escania
3.08% de Suecia
Densidá 4149,99 hab/km²
Más información
Fundación 1353
Prefixu telefónicu 040
Estaya horaria UTC+01:00 (horariu estándar)
UTC+02:00 (horariu de branu)
malmo.se
Cambiar los datos en Wikidata

Malmö (Tocante a esti soníu [ˈmalːmøː] , ye una ciudá sueca allugada na rexón d'Escania, al sur del país. Trátase de la tercer ciudá más habitada de Suecia con 280 415 habitantes en 2010,[3] por detrás d'Estocolmu y Gotemburgu, y la sesta más poblada en Escandinavia.

La historia de Malmö tuvo amestada a la so cercanía con Dinamarca. La villa foi fundada nel sieglu XII, cuando la zona pertenecía al reinu de Dinamarca, y na Edá Media foi un importante enclave comercial de la Lliga Hanseática. Los daneses caltener so control hasta la conclusión de la segunda guerra suecu-danesa; la firma del Tratáu de Roskilde en 1658 supunxo que Suecia s'anexonara Escania, anque les disputes territoriales nun cesaron hasta empiezos del sieglu XVIII.

A partir de 1775, convertir nuna de les ciudaes más industrializaes d'Escandinavia gracies a l'apertura del puertu, a les esportaciones y a los estelleros navales, lo que de la mesma traxo un rápidu desenvolvimientu demográficu y la construcción de nuevos barrios. Sicasí, munches d'eses empreses cerraron mientres la crisis económica de 1973 y Malmö tuvo problemes p'afaese a una sociedá postindustrial. A partir de la década de 1990, apostóse por un modelu basáu na investigación y desenvolvimientu, l'apertura de centros educativos como la Escuela Cimera, y l'inauguración de la ponte d'Øresund que coneuta a la urbe con Copenḥague (Dinamarca) per carretera y tren.

Malmö ye una de les llocalidaes sueques con más porcentaxe d'inmigrantes, según una de les ciudaes más nueves d'Europa. Nel so padrón tán representaes más de 170 nacionalidaes.[4]

Toponimia[editar | editar la fonte]

El topónimu Malmö ye una contraición del primer nome que tuvo la ciudá, Malmhauge, que puede significar «pila de grava» o «llomba de mineral».[5] En tiempos del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu, los comerciantes alemanes de la Lliga Hanseática llamaron al enclave Elbogen («el coldu») pola so forma y situación xeográfica. Dichu nome figura nel Civitates orbis terrarum, ya inclusive s'acuñó una llocución llatina, Skånska Ancona, d'escasu espardimientu. La denominación actual Malmö data del sieglu XVII, cuando Suecia asumió'l control d'Escania.[5]

La «ö» sueca y la «ø» danesa, equivalentes, representen el soníu de vocal semicerrada anterior arrondada.

Historia[editar | editar la fonte]

Edá Media[editar | editar la fonte]

Ciudá fortificada de Malmö, según el Civitates orbis terrarum (1594).

Considérase que Malmö foi fundada ente los sieglos XII y XIII, cuando la rexón d'Escania pertenecía al reinu de Dinamarca. Nos años 1200 alzóse una pedanía costera ente la ilesia de Copenḥague y l'arzobispáu de Lund. Más tarde ordenóse construyir una fortaleza nel mesmu puntu. A partir de 1275 podía cruciase l'estrechu d'Øresund por barcu, lo cual impulsó'l desenvolvimientu comercial de Malmö al tar dientro de la ruta de la Lliga Hanseática.[6]

En 1319 empezaron les obres de la Ilesia de San Pedro, la primer ilesia gótica de lladriyos dientro de les fronteres actuales de Suecia.

Yá nel sieglu XV, Malmö superara n'importancia a Lund y yera una de les ciudaes más poblaes de Dinamarca con aproximao 5000 habitantes, un importante mercáu y una puxante industria pesquero de sardines.[6] Mientres el reináu d'Erico de Pomerania producióse la creación de l'aduana d'Øresund (1429), la construcción del primer castiellu de Malmö (1434) y l'entrega en 1437 del escudu d'armes local: una cabeza de grifu, más tarde convertida en símbolu representativu de Escania. Malmö foi tamién unu de los primeros llugares escandinavos qu'adoptó'l luteranismu mientres la reforma protestante.

La estructura orixinal del castiellu de Malmö foi derruida a empiezos del sieglu XVI, y el rei Cristián III de Dinamarca ordenó la so reconstrucción na década de 1530. Ente 1568 y 1573, la fortaleza foi tamién la prisión de James Hepburn, IV conde de Bothwell, tercer home de la reina María I d'Escocia.[7]

Edá Moderna[editar | editar la fonte]

Mientres tol sieglu XVII, la rexón histórica de Skåneland nel sur de la península escandinava foi oxetu de disputa ente Dinamarca y Suecia. Dempués de la segunda guerra suecu-danesa, el monarca Carlos X Gustavo de Suecia llogró l'anexón d'Escania por aciu el Tratáu de Roskilde.[8] A partir del 28 de febreru de 1658, Malmö quedaría baxu control del reinu de Suecia y empecipióse l'asimilación cultural de tola población.[8] Tres meses más tarde españaría otra guerra ente dambos reinos que concluyó en 1660 cola firma del Tratáu de Copenḥague, certificando la soberanía sueca. En 1677, en plena Guerra Escanesa, más de 14 000 soldaos daneses asediaron el pueblu fortificáu mientres casi un mes, pero fueron ganaos polos 2000 militares suecos que la defendíen.

Los conflictos siguieron a empiezos del sieglu XVIII, cuando les tropes daneses entraron en Malmö mientres la Gran Guerra del Norte (1709). Un añu dempués, el batallón suecu a cargu del xeneral Magnus Stenbock llogró espulsar a los daneses y retomar el control. Toos estos episodios, sumaos a la llegada de la peste bubónica, rebaxaron la población llocal a pocu más de 300 habitantes na década de 1720.

Les autoridaes sueques asumieron la reconstrucción de Malmö cuando la situación yá s'estabilizara. Amás de la inauguración d'un nuevu puertu en 1775, desenvolviéronse servicios básicos como escueles, hospitales, la central llétrica y una planta de tratamientu d'agües residuales.[6]

Edá Contemporánea[editar | editar la fonte]

Panorámica nocherniega de Västra Hamnen. Nel llau derechu puede trate'l Turning Torso.

La ciudá vivió una dómina d'esplendor gracies al nuevu puertu y al entamu de la Revolución Industrial. Hubo dos fechos que contribuyeron a ello. Per un sitiu, l'empresariu Frans Suell dedicar a importar tabacu d'América del Norte al restu d'Europa mientres la Revolución de les Trelce Colonies, y más tarde el puertu esplotaríase como ruta de contrabandu mientres les Guerres Napoleóniques.[9] Y per otru llau, el navieru Frans Henrik Kockum fundó'l estelleru Kockums Naval en 1840, lo que traxo la especialización de Malmö nel sector industrial.[10][11] Finalmente, el negociu local viose impulsáu en 1856 cola inauguración del ferrocarril ente Malmö y Lund, ampliáu en 1874 hasta Katrineholm.

En 1870, Malmö superara a Norrköping como la tercer ciudá sueca más habitada, y en 1900 la so población degolaría los 60 000 habitantes. A lo llargo del sieglu XX, la llegada de migrantes (suecos y estranxeros) motivó la construcción de nueves zones residenciales y viviendes de proteición oficial partíes pol conceyu de Malmö. Toes eses cases construyir sol proyeutu pol millón de viviendes.[12]

Sicasí, na década de 1970 producióse una grave crisis económica qu'afectó a los estelleros suecos. Kockums tuvo que ser rescatada pol estáu, y en 1986 cesó tola producción de barcos civiles pa especializase en buques militares, cola consiguiente destrucción d'empleos.[11] Amás, munches families de clase media camudar a ciudad dormitorio como Vellinge, Lomma y Staffanstorp.

Ante esa situación, el conceyu apostó pola reconversión industrial al traviés de dotaciones culturales, de la remodelación del barriu portuariu (Västra Hamnen) y d'importantes obres arquiteutóniques p'amenorgar el desemplegu.[13] Parte de los edificios del antiguu estelleru fueron rehabilitaos p'allugar otres instalaciones, tales como'l campus de la Escuela Cimera de Malmö (1998).[14] Nel 2000 inauguróse la ponte d'Øresund que coneuta a Malmö con Dinamarca al traviés del mar Bálticu,[15] y en 2005 completáronse les obres del Turning Torso, un rascacielos residencial de 190 metros diseñáu por Santiago Calatrava.[16] El xestu que confirmó'l tresformamientu de Malmö foi l'esmantelamientu de la grúa Kockums en 2002. Per otra parte, el centru urbanu vivió un procesu de gentrificación.[12]

Xeografía[editar | editar la fonte]

Allugamientu[editar | editar la fonte]

Malmö ta allugada nel suroeste de Suecia, con una área total de 158,4 km² y a 12 metros sobre'l nivel del mar. No que respecta al área metropolitana (Stormalmö), frutu de la suma de la capital y otres 10 llocalidaes vecines, l'área total ye de 2521 km². Al oeste ta llindada pol estrechu d'Øresund, que dixebra la islla danesa de Selandia de la provincia sueca d'Escania. Dambes partes tán coneutaes güei tantu por calce fluvial como pela ponte d'Øresund.

Considerar a Malmö una ciudá bimunicipal, pos una parte de los sos terrenes ta dientro del pequeñu conceyu de Burlöv.

Una carauterística que marcó la historia de Malmö ye la so cercanía a Dinamarca. La distancia con Copenḥague ye de tan solo 44 km en carretera, y el trayeutu en tren faise en menos de media hora.[17] Les llocalidaes sueques más cercanes por importancia son Lund (16 km), Trelleborg (27 km) y Helsingborg (52 km), ente que la distancia coles ciudaes más poblaes ye daqué mayor: 242 km de Gotemburgu, 455 km de Norrköping y 513 km d'Estocolmu.

La ciudá aprovechó la so posición xeográfica, xunto col alcuerdu de movilidá de Schengen, pa reforzar los venceyos con Dinamarca.[17] El conceyu de Malmö forma parte de la rexón transnacional del Øresund, qu'inclúi tanto a Escania como a les provincies daneses de Rexón Capital y Selandia.[18] Ye amás miembru activu de la rede de ciudaes Eurocities.[18]

Noroeste: Estrechu d'Øresund Norte: Burlöv Nordeste: Staffanstorp
Oeste: Estrechu d'Øresund Esti: Svedala
Suroeste: Estrechu d'Øresund Sur: Vellinge Sureste: Svedala

Clima[editar | editar la fonte]

Malmö presenta un clima templáu oceánicu (Köppen: Cfb) propiu del sur de Suecia. A pesar de tar nel norte d'Europa, tien un clima más nidiu gracies a la corriente del Golfu y a la so cercanía col estrechu d'Øresund. De la mesma, les precipitaciones son relativamente estables a lo llargo del añu, con una media añal de 602 mm. Hai una media añal de 1895 hores de sol: más de 17 hores pel branu y menos de 7 hores pel hibiernu.[19]

La llocalidá más poblada d'Escania cuenta con iviernos fríos con precipitaciones, alta posibilidá de nevaes (25 %) y temperatures que n'ocasiones pueden quedar baxo cero (-3 °C), ente que los branos son más templaos que n'otres rexones de Suecia, con temperatures medies de 23 °C y máximes de 32 °C en xunetu, entá con posibilidá alta de precipitaciones.[19]

  Parámetros climáticos permediu de Malmö 
Mes Xin Feb Mar Abr May Xun Xnt Ago Set Och Pay Avi añal
Temperatura máxima absoluta (°C) 10.6 12.5 19.5 26.2 29.6 34.0 33.2 33.6 28.0 22.8 16.5 11.9 34.0
Temperatura máxima media (°C) 2.6 2.8 6.6 12.6 17.2 20.3 23.2 22.2 18.5 12.5 7.9 4.2 12.5
Temperatura mínima media (°C) -1.6 -1.6 -0.1 3.2 7.5 10.9 13.7 13.5 10.5 6.1 3.7 0.1 5.4
Temperatura mínima absoluta (°C) -28.0 -23.1 -23.3 -12.1 -4.5 -0.1 2.5 3.0 -4.0 -8.5 -15.0 -22.2 -28.0
Precipitación total (mm) 48.5 29.8 40.1 37.6 40.6 51.5 61.2 57.6 58.7 57.1 61.4 58.1 602.3
Fonte nº1: SMHI Average Precipitation 1961-1990[20]
Fonte nº2: SMHI Average Data 2002-2014[21]

Demografía[editar | editar la fonte]

Con una población de 318 100 habitantes según el censu de 2015,[4] Malmö ye la tercer ciudá más poblada de Suecia, por detrás d'Estocolmu y Gotemburgu, y la sesta más habitada dientro de los países nórdicos. Forma parte del área metropolitana de Malmö (Stormalmö), una de los trés árees reconocíes en Suecia, que recueye 11 llocalidaes del sur de Escania y más de 697 000 residentes. El conceyu de Malmö cuenta con una población de 323 962 habitantes según el censu del 31 de marzu de 2016.[22]

El desenvolvimientu demográficu de Malmö tuvo amestáu a la evolución industrial, con un gran repique a lo llargo del sieglu XX y descensos poblacionales na década de 1980 debíu al creciente desemplegu.

Malmö ye una de les ciudaes sueques con más inmigración.[23] Aproximao'l 31% de la población nació nun país estranxeru, ente qu'otru 11% son suecos de padres estranxeros.[4] Los mayores grupos d'inmigrantes provienen d'Iraq (11 000 persones), Serbia (8179), Dinamarca (7916), Polonia (7103) y Bosnia y Herzegovina (6223).[4][24] En total, nel padrón de Malmö tán representaes un total de 179 nacionalidaes.[4]

Unu de cada dos habitantes de Malmö ye menor de 35 años, lo que la convierte nuna de les ciudaes más nueves d'Europa.[4]

Gráfica d'evolución demográfica de Malmö ente 1900 y 2010
     Población de derechu según la Oficina Central d'Estadístiques de Suecia.[25]

Organización territorial y urbanismu[editar | editar la fonte]

Distritos y barrios[editar | editar la fonte]

Mapa de distritos de Malmö.

El conceyu de Malmö ye una unidá alministrativa definida por fronteres xeográfiques, que ta constituyida pel centru urbanu y delles pequeñes llocalidaes incorporaes. En tolos contestos oficiales, Malmö se autodenomina Malmö stad («la ciudá de Malmö»). Sicasí, el términu «ciudá» dexó d'utilizase en Suecia a nivel alministrativu.

Dende'l 1 de xunetu de 2013, el conceyu ta estremáu en cinco distritos urbanos (en suecu, stadsområde). Cada unu d'ellos encárgase de la xestión de guarderíes, escueles y centros sanitarios nes sos respeutives árees, según del repartu de fondos pa dotaciones culturales y actividaes lúdiques. Los distritos son los siguientes:[4]

  1. Innerstaden: centru de la ciudá, formáu polos barrios de Södra Innerstaden y Västra Innerstaden.
  2. Norr: norte, formáu por Centrum y Kirseberg.
  3. Öster: este, formáu por Husie y Rosengård.
  4. Väster: oeste, formáu por Hyllie y Limhamn-Bunkeflo.
  5. Söder: sur, formáu por Oxie y Fosie.

L'área urbana de Malmö (Malmö Tatort) suel incluyir tamién a Arlöv, un pueblu perteneciente al conceyu de Burlöv, estremeru col distritu norte.

Estructura urbana[editar | editar la fonte]

L'urbanismu de la ciudá evolucionó en función del desenvolvimientu industrial y de la llegada de nuevos habitantes. Nel cascu antiguu (Gamla Staden), arrodiáu per una canal,[26] pueden atopase los edificios más turísticos: la ilesia de San Pedro, d'entamos del sieglu XIV; el Castiellu y el Conceyu de Malmö, del sieglu XVI. El centru alluga les places de Gustavo Adolfo, la Plaza Mayor (Stortorget) y la Pequeña Plaza (Lilla torg), según l'avenida de Södergatan.[27]

Nel sieglu XX construyéronse numberosos barrios residenciales p'allugar a los nuevos habitantes, na so mayoría inmigrantes. Bona parte de les cases yeren de proteición oficial y enmarcábense nel «proyeutu pol millón de viviendes» del gobierno suecu. Anque esistía un plan d'ordenación urbana, l'estilu arquiteutónicu varia: dende los bloques diagonales de Lönngården (años 1950) hasta los pisos altos de los distritos de Fosie y Rosengård.

La recesión económica de la década de 1980 fixo que'l conceyu impulse la recuperación de zones abandonaes, especialmente'l puertu de Malmö. Prueba d'ello fueron l'apertura de la Escuela Cimera de Malmö, aprovechando antiguos edificios portuarios, y l'inauguración del rascacielos Turning Torso nes proximidaes. A partir del sieglu XXI impulsóse'l desenvolvimientu sostenible y la creación de zones verdes.[24]

Economía[editar | editar la fonte]

esquierda

La economía de Malmö sofitar en tres sectores: la industria, la loxística y la investigación y desenvolvimientu. Dende'l sieglu XIX la ciudá creció en redol a l'actividá esportadora del puertu, cola apertura de los estelleros navales de Kockums, la constructora Skanska y la mina de caliar al campu de Limhamns. Sicasí, el zarru de la astillería civil na década de 1980 y de les mines en 1994 motivó una depresión económica y la posterior reconversión industrial, basada na remodelación de les zones portuaries, l'apertura de la Escuela Cimera de Malmö y l'inauguración de la ponte d'Øresund.[11] Dende la década de 2000 incidióse na apertura de pymes, el desenvolvimientu sostenible y la investigación, desenvolvimientu ya innovación.[24]

Con too y con eso, Malmö presenta un porcentaxe de desemplegu cimeru a la media nacional. En 2015 foi del 15 %, frente al 8,5 % de toa Suecia.[24]

L'apertura de la ponte que xune Copenḥague y Malmö, tantu per autovía como per vía ferrial, foi vital pa la recuperación económica. Aproximao un 10 % de les persones de Malmö trabayen en Dinamarca,[24] daqué posible gracies al alcuerdu de Schengen, y creóse una rexón geoeconómica binacional (Rexón del Øresund) que'l so oxetivu ye dinamizar el desenvolvimientu de dambes ciudaes.[18]

El puertu de Malmö (en suecu: Malmö hamn) ta xestionáu dende 2001 pola sociedá Copenhagen Malmö Port (CMP), de forma conxunta col puertu de Copenḥague. La llocalidá sueca caltién asina'l mayor cai de los países nórdicos y bálticos pa la importación d'automóviles.[28]

El 25 d'ochobre de 2012 inauguróse'l centru comercial Emporia, unu de los más grandes d'Escandinavia.[29]

Turismu[editar | editar la fonte]

Vista aérea del castiellu de Malmö.

Dende'l sieglu XXI, Malmö reforzó la so imaxe turístico y cosmopolita gracies a el tresformamientu de les antigües zones portuariuas y a l'apertura de la ponte d'Øresund.[24]

El castiellu de Malmö (Malmöhus), reconstruyíu na década de 1530, ye'l símbolu de la ciudá. D'antiguo usáu como fortaleza y como prisión, anguaño ye un muséu arrodiáu per canales d'agua y pol parque Slottsträdgården. Sicasí, l'edificiu más antiguu ye la ilesia de San Pedro, construyida en 1319 como la primer ilesia gótica de lladriyos dientro de les fronteres de Suecia

El cascu antiguu de la llocalidá vertébrase en redol a dos places: Stortorget, presidida pol edificiu del conceyu, y Lilla torg, epicentru de la vida nocherniega local.[27] Dambes tán coneutaes ente sigo, esquina con esquina. L'avenida de Södergatan, con numberoses tiendes y restoranes, xube dende Stortorget hasta la plaza más grande de la ciudá, la de Gustavo Adolfo, nomada asina n'honor al rei Gustavo IV Adolfo de Suecia. Más al sur, nel distritu de Möllevången, atópase la plaza de Möllevångstorget, famosa peles sos zones d'ociu, los sos mercaos y la so atmósfera intercultural.[27]

Västra Hamnen, el puertu occidental, foi tresformáu nuna zona residencial tres el zarru de les fábriques pola crisis económica de los años 1970. Ta consideráu un exemplu de desenvolvimientu sostenible y alluga instalaciones de la Escuela Cimera de Malmö, centros comerciales, un paséu marítimu y el rascacielos Turning Torso, diseñáu pol arquiteutu español Santiago Calatrava. Amás, el llugar ufierta una panorámica de la ponte d'Øresund, que coneuta con Copenḥague (Dinamarca).

Malmö cunta con 16 parques públicos nel centru urbanu y les sos proximidaes.[30] El más importante ye Folkets Park, abiertu al públicu en 1891 y consideráu'l más antiguu de Suecia.[31] Amás de ser una área de recréu puede allugar conciertos, feries y eventos especiales.[31] Otros parques reseñables son Slottsparken; el xardín orgánicu de Slottsträdgården, nes proximidaes del Castiellu de Malmö; Pildammsparken, colos sos 45 hectárees de paisaxe natural, y Kungsparken.[30]

La sablera de los malmoguienses ye Ribersborg, a solu dos quilómetros del centru, que cunta con locales recreativos y una casa de baños al campu (Ribersborg Kallbadhus). Igualmente, rehabilitáronse calar de Sibbarp (al oeste) y de Klagshamn (al sur).

Educación ya investigación[editar | editar la fonte]

Edificiu principal de la Escuela Cimera de Malmö.

Malmö ye la principal llocalidá d'Escania y del sur de Suecia en númberu de centros educativos, con una amplia ufierta de guarderíes, colexos, institutos y escueles d'educación especial. Les competencies en primaria (7 a 16 años) y secundaria (16 a 19 años) correspuenden a les distintes alministraciones del país, y la mayoría de los centros son públicos.

Biblioteca de la ciudá de Malmö

En 1905 inauguróse la Biblioteca de la Ciudá de Malmö (Malmö stadsbibliotek), que dende 2005 cuenta con un nuevu edificiu diseñáu pol arquiteutu danés Henning Larsen.[32] Trátase d'una de les biblioteques más grandes de Suecia, pos atropa un fondu documental con 500 000 referencies, na so mayoría llibros pero tamién archivos multimedia. Amás, foi la primer biblioteca sueca que dexó arrendar videoxuegos.

No que fai a la educación cimera, en 1998 fundóse la Escuela Cimera de Malmö (en suecu, Malmö högskola) que forma parte de la rede d'escueles cimeres de Suecia. Cuenta con unos 900 trabayadores y más de 24 000 estudiantes de grau y posgráu.[33] Dalgunes de les sos titulaciones impartir n'inglés p'atraer a estudiantes estranxeros.[33]

Sicasí, la universidá más prestixosa de Escania ye la Universidá de Lund (Lunds Universitet), na ciudá homónima. Foi inaugurada en 1666, tien más de 44 000 estudiantes matriculaos y dispón d'ocho facultad. Malmö agospia la Facultá d'Artes Escéniques, compuesta por trés centros:[34]

  • Academia de les Artes
  • Academia de Música *

Academia de Teatru Amás, dambes ciudaes comparten actividaes de la Facultá de Medicina. La universidá atopar a tan solo 15 minutos de distancia en tren y a 20 minutos en coche.[34]

Per otra parte, la sede de la Universidá Marítima Mundial (World Maritime University) de Naciones Xuníes ta asitiada en Malmö. El centru funciona so la supervisión de la Organización Marítima Internacional y los suecos disponen del campus principal, ente que los dos facultaes restantes tán en Dalian y Shanghai (China). Cada añu, más de 100 estudiantes participen en cursos profesionales relativos a seguridá marítima.[35]

Cultura[editar | editar la fonte]

Arte y espectáculos[editar | editar la fonte]

esquierda

En 1944 inauguróse unu de los símbolos culturales de Malmö, el Teatru Municipal (Malmö Stadsteater), so diseñu del arquiteutu Sigurd Lewerentz.[36] Dende 1993 ta estremáu en trés sales: el Teatru Dramáticu (Dramatiska Teater), la Ópera de Malmö (Malmö Opera) y el Teatru de Danza (Skånes Dansteater).[37] Mientres el Teatru Dramáticu ta controláu pol conceyu, la xestión de los dos últimes sales cuerre a cargu del Conseyu Rexonal de Escania (Region Skåne).

Na década de 1950, Ingmar Bergman foi direutor del Teatru Municipal y munchos de los sos actores, como Ingrid Thulin y Max von Sydow, debutaron nesa sala antes de trunfar a nivel internacional.[38] Más tarde la programación tuvo controlada por otros direutores de prestíu como Staffan Valdemar Holm y Göran Stangertz.

Malmö tien amás una notable escena musical. Los miembros de The Cardigans conociéronse y grabaron ellí los sos primeros discos, al igual que The Ark.[39] Amás, barrios como Rosengård fueron unu de los primeros llugares suecos onde s'introdució'l hip hop. Ente los artistes internacionales qu'actuaron dalguna vegada en Malmö, destaquen The Rolling Stones (European Tour 1970), Morrissey, Nick Cave y B.B. King.

Museos[editar | editar la fonte]

Muséu d'Arte Moderno de Malmö.

El Muséu de Malmö (Malmö Museer) ta allugáu nel Castiellu de Malmö de la cai Malmöhusvägen, en plenu centru históricu, y especialízase n'historia local. Dientro del recintu allúguense diverses exhibiciones: el muséu d'historia local, el d'oxetos militares y el d'historia industrial de Escania.[26][40]

Al oeste del castiellu ta'l Muséu de Teunoloxía y Marítima. Ente les numberoses atraiciones pa turistes, hai un submarín reconvertíu en sala d'exhibiciones, el Submarín O3, nel que s'esplica'l papel de la industria naval y de Suecia mientres la Segunda Guerra Mundial.[40]

N'avientu de 2009 foi inauguráu'l Muséu d'Arte Moderno de Malmö (Moderna Museet Malmö), una delegación del muséu homónimu d'Estocolmu, sobre l'edificiu qu'enantes allugaba'l Centru Rooseum d'Arte.[41] La coleición ta especializada en arte contemporáneo y cuenta con obres de Pablo Picasso, Niki de Saint Phalle, Salvador Dalí, Henri Matisse y Robert Rauschenberg ente otros artistes. Amás, prográmense esposiciones con calter temporal y numberosos ciclos divulgativos.[41]

La sala d'exhibiciones Malmö Konsthall, abierta dende 1975, ta en plenu centru. La so entrada ye gratuita y cada añu atrai a más de 200 000 visitantes.[42]

Eventos[editar | editar la fonte]

El festival cultural más importante ye'l Malmöfestivalen, celebráu cada añu dende 1985 na tercer selmana d'agostu. Mientres siete díes, les cais de la ciudá convertir nun escenariu pa la promoción gratuita de les artes escéniques. Ente otres actividaes programen conciertos, teatru, exhibiciones y feries gastronómiques.[43]

No que fai a festivales de cine, Malmö cuenta con trés: el BUFF Filmfestival de cine infantil (marzu), el Nordisk Panorama de documentales y curtiumetraxes (setiembre) y el Malmö Arab Film Festival de cine árabe (ochobre). Y tocantes a eventos musicales, destaquen el Sommarscen Malmö (branu) y el Big Slap de música electrónica (agostu). Malmö ye amás una de les subsedes habituales del Melodifestivalen, el concursu de música pop y schlager más importante de Suecia.

Malmö foi sede del Festival del Cantar d'Eurovisión en dos causes: 1992 (en Malmö isstadion) y 2013 (en Malmö Arena).[44]

Unu de los primeros eventos entamaos na ciudá foi la Exhibición Báltica de 1914 (Baltiska utställningen), nel que s'espunxeron muestres representatives de la industria y cultura de cuatro países del Mar Bálticu: Suecia, Dinamarca, Alemaña y Rusia. Mientres la celebración construyeron dotaciones que siguen n'usu, tales como'l parque públicu Pildammsparken. Debíu al españíu de la Primer Guerra Mundial, la exhibición foi atayada mui a tiempu y Malmö terminó quedándose obres d'arte rusu porque la Xunión Soviética, surdida en 1917, nunca llegó a reclamales.

Relixón[editar | editar la fonte]

La Parroquia de St. Pauli.

La relixón mayoritaria del país ye la ilesia luterana sueca, y en Malmö pueden atopase cerca de 25 ilesies y 17 parroquies adscrites a esti convencimientu. La más importante ye la ilesia de San Pedro, d'estilu góticu y construyida en 1319, a les que siguen n'importancia la parroquia de Sankt Pauli (1882) y la de St. Johannes (1906).

Tocantes a la ilesia católica, Malmö allugó la construcción de la primer parroquia dempués de la reforma protestante, inaugurada en 1872. Sicasí, dichu templu yá nun esiste. Anguaño hai dos parroquies católiques.

La sinagoga de Malmö ta allugada nel centru urbanu. Construyida en 1903, presenta elementos distintivos del modernismu y foi restaurada en numberoses ocasiones.[45] Pela so parte, la mezquita de Malmö ta asitiada en Rosengård y foi abierta en 1984 pa la comunidá musulmana.[46] Hai tamién ilesies llibres como Immanuelskyrkan (ilesia de Emmanuel), los bautistes y los pentecostales.

Gastronomía[editar | editar la fonte]

La gastronomía malmoguiense forma parte de la gastronomía sueca. El platu más carauterísticu ye'l spettekaka, un postre escanio que significa «tarta espetada» y que se fai con una masa de güevu, almidón de pataca y azucre puesta nun pinchu y cocinada xirándola sobre'l fueu. La resultancia ye un pastel bien secu y crujiente, polo que suel tomase con una taza de café o una copa de vinu.[47] Otros platos tradicionales son el äggakaga (similar al panqueque, anque con más güevos y farina) y les carnes d'anguila y gansu.[47][48] Ye tradicional que'l 10 de payares, viéspora de San Martín, peracábase una llacuada a base de gansu (gåsamiddag) compuestu por sopa negra (svartsoppa) y un gansu relleno con mazanes y cirueles.[49] Por influencia de la comunidá inmigrante, tamién se fixo célebre'l faláfel (croquetes de garbanzos).[50]

Malmö cunta con tres restaurantes na Guía Michelin: Ambiance à Vindåkra, Bloom in the Park y Vollmers, con una estrella cada unu.[51] Amás, el restorán de cocina vanguardista Bastard, nel centru de la ciudá, ye unu de los más populares nel ámbitu escandinavu.[51]

Medios de comunicación[editar | editar la fonte]

Na ciudá ta la sede del periódicu Sydsvenskan, fundáu en 1870 y perteneciente al grupu Bonnier. Con una circulación diaria de 130 000 exemplares y una llinia editorial lliberal, tratar d'una cabecera xeneralista qu'empresta especial atención a les noticies del sur de Suecia. El tabloide Expressen tien una edición propia pa la rexón, Kvällsposten. El restu de diarios con sede en Malmö son los rexonales Skånska Dagbladet y ETC Malmö.

La radio pública Sveriges Radio cuenta con una emisora rexonal mesma del conceyu, P4 Malmöhus, ente que Sveriges Television y la canal privada TV4 tienen en Malmö una delegación rexonal.

Deportes[editar | editar la fonte]

Interior del Swedbank Stadion.

El deporte más popular en Malmö ye'l fútbol, y el so equipu más representativu'l Malmö Fotbollförening, fundáu en 1910, que compite na máxima división nacional. La entidá vivió la so meyor dómina na década de 1970, cuando ganaron cinco campeonatos de lliga y llegaron a la final de la Copa d'Europa de 1978/79, perdida frente al Nottingham Forest. Magar ello, ye l'únicu club suecu que llogró apostar la final.[52] Anguaño siguen siendo una de les entidaes más potentes del país; de la so cantera surdieron estrelles internacionales como Krister Kristensson, Staffan Tapper, Erik Nilsson, Bo Larsson, Markus Rosenberg y Zlatan Ibrahimović. Tiempu tras compartió categoría col otru equipu de la ciudá, el IFK Malmö, que s'atopa güei nes divisiones rexonales.

En cuanto al fútbol femenín, el FC Rosengård fundar en 1970 como seición femenina del Malmö FF y dende 2013 tien identidá propia, al treslladase al barriu de Rosengård.

El ḥoquei sobre xelu ye tamién bien popular, al igual que nel restu del país. L'equipu representativu ye Malmö Redhawks, creáu en 1947 como seición deportiva del Malmö FF ya independiente dende 1972. Malmö cunta tamién con clubes profesionales en balonmano (HK Malmö) y baloncestu (Malbas BBK). En deportes individuales, hai prauticantes d'atletismu, bádminton y artes marciales, ente los que destaca Ilir Latifi (UFC).

Al respeutive de les instalaciones, el principal campu de fútbol ye'l Nuevu Estadiu de Malmö, conocíu por razones de patrociniu como Swedbank Stadion. Inauguráu en 2009, dispón d'aforu pa 24 000 espectadores, ta catalogáu pola UEFA como «campu de categoría 4» y amás de los partíos del Malmö FF, foi sede de la Eurocopa Sub-21 de 2009. El Stadion sustituyó al antiguu Estadiu de Malmö, con capacidá pa 26 000 espectadores. Tiempu tras acoyó eventos de primer nivel como la Copa Mundial de Fútbol de 1958 y la Eurocopa 1992, anque s'espera la so baltadera nun futuru próximu.

El principal recintu multiusos ye Malmö Arena, inauguráu en 2006 y con capacidá pa 13 000 espectadores. Allugó la final del Campeonatu Mundial de Balonmano Masculín de 2011 y ye tamién l'escenariu más utilizáu pa celebrar grandes conciertos. Otros polideportivos son Malmö Isstadion, especializáu en deportes d'iviernu, y Baltiska topen.

El club de golf de Malmö Burlöv, al este de la llocalidá, foi abiertu en 1981 y tien 27 fuexos.

Tresporte[editar | editar la fonte]

La estación central de Malmö.

Malmö ta coneutada tanto a la rede de tresportes de Suecia como a la de Dinamarca, al traviés de la ponte d'Øresund qu'alministren dambos estaos. El alcuerdu de Schengen supón la eliminación de los controles nes fronteres y la llibertá de movimientos dientro de la Xunión Europea.

No que respecta al tránsitu de vehículos, Malmö ta travesada por dos llinies de la Rede de Carreteres Europees: la E 20, que crucia la ponte d'Øresund, y la E 6 que traviesa Escandinavia dende Trelleborg hasta Kirkenes (Noruega). Amás, puede aportase con facilidá a la llinia E 22 que lleva a Lund, Karlskrona y Norrköping.

Malmö tien 410 quilómetros de ciclovía. Envalórase que'l 40% de los desplazamientos urbanos fáense en bicicleta.

Tresporte urbanu[editar | editar la fonte]

La estación central de Malmö (Malmö centralstation) foi inaugurada en 1856 y cada añu tresporta a más de 17 millones de pasaxeros, lo que la convierte na tercera con más tráficu de pasaxeros de Suecia. Amás ocúpase del tresporte de mercancíes, allugándose nel mesmu allugamientu que'l puertu de Malmö. Dende 2011 ta coneutada per tren d'alta velocidá cola estación de Copenḥague al traviés del City Tunnel, un carril soterrañu que se dirixe a la ponte d'Øresund.

El trayeutu en tren de Malmö a Estocolmu dura cuatro hores, hai 10 viaxes a diariu y el serviciu ta cubiertu con trenes X 2000 y cola rede internacional InterCity.

El tresporte públicu ye una competencia rexonal xestionada por Skånetrafiken. La empresa foi fundada en 1999 al xunir los servicios de Malmö y Kristianstad. Anguaño xestiona una rede d'autobuses (Skånebuss) y un serviciu ferroviariu (Pågatåxen).

Tresporte aereu[editar | editar la fonte]

El aeropuertu de Malmö atopar a 28 km de la ciudá.

El aeropuertu de Malmö (IATA: MMX) ye l'aeródromu que cubre al sur de Suecia. A pesar del so nome, ta allugáu realmente en Svedala, una llocalidá a 29 km de distancia al este. Utilizar na so mayoría pa viaxar a Estocolmu (Arlanda y Bromma) y para vuelos chárter, anque l'aereollinia de baxu costu Wizz Air opera vuelos internacionales a Europa del Este.

La mayoría de turistes utilicen l'Aeropuertu de Copenḥague-Kastrup (IATA: CPH), dada la cercanía ente dambes urbes y el mayor tráficu del aeródromu danés. El restu del trayeutu puede faese n'autobús o tren.

Ciudaes hermaniaes[editar | editar la fonte]

El conceyu de Malmö ta hermaniáu coles siguientes ciudaes, ordenaes per añu de collaboración:[53]

Ciudadanos célebres[editar | editar la fonte]

Per Albin Hansson, referente del Partíu Socialdemócrata, gobernó Suecia mientres la Segunda Guerra Mundial.

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. Afirmao en: Q27643113. Data de consulta: 24 xunu 2017. Editorial: Oficina Nacional de Estadística. Data d'espublización: 25 ochobre 2016.
  2. Afirmao en: Statistiska tätorter 2018 – befolkning, landareal, befolkningstäthet. Data d'espublización: 24 ochobre 2019. Editorial: Oficina Nacional de Estadística.
  3. Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes población
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 «Befolkningsbokslut 2015» páxs. 14-15. Consultáu'l 6 d'avientu de 2015.
  5. 5,0 5,1 «Sveriges kvalitetssajt för nyheter» (suecu). Consultáu'l 13 de xunu de 2016.
  6. 6,0 6,1 6,2 «Malmö history» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  7. «Les Affaires du Conte de Boduel - A translation of Bothwell's Memoirs» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  8. 8,0 8,1 «Freden i Roskilde - Roskildefreden (1658)» (danés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  9. Bylund, Jesper. «Tobaksindustri» (suecu). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  10. «The Stirling Engine: an engine for the future» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  11. 11,0 11,1 11,2 Bylund, Jesper. «Kockums» (suecu). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  12. 12,0 12,1 «Malmö: una pequeña gran ciudá». Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  13. «Eurovision 2013: Discover the transformation of Malmö» (inglés) (8 de mayu de 2013). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  14. «Malmö University» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  15. «Asina ye la ponte escandinava qu'abluca nes redes» (10 de febreru de 2016). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  16. «Calatrava, premiu '10 year Award' pol so edificiu Turning Torso» (7 d'agostu de 2015). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  17. 17,0 17,1 «Tipo de trenes en Suecia». Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  18. 18,0 18,1 18,2 «Copenhagen/Malmo to focus on 'Living cities'.» (inglés) (20 de marzu de 2015). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  19. 19,0 19,1 «Average Weather For Malmö, Sweden» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  20. «Precipitation Averages 1961-90». SMHI (Abril de 2015). Consultáu'l 15 d'abril de 2015.
  21. «Statistics from Weather Stations (Swedish)». SMHI (Febreru de 2015). Consultáu'l 20 de febreru de 2015.
  22. «Folkmängd i riket, län och kommuner 31 mars 2016 och befolkningsförändringar 1 januari–31 mars 2016. Totalt» (suecu). Oficina Central d'Estadístiques de Suecia (31 de marzu de 2016). Archiváu dende l'orixinal, el 9 d'agostu de 2016. Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  23. «Years after finding refuge, Iraqis struggle in Malmö» (inglés) (21 d'ochobre de 2015). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  24. 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 «Facts about Malmö». Consultáu'l 6 de xunu de 2016.
  25. «MIO/LA MIO0810/2010A01T/LA MIO0810_To_So_Kommun2010.xls Estadístiques de población» (suecu). Oficina Central d'Estadístiques de Suecia. Consultáu'l 18 de marzu de 2016.
  26. 26,0 26,1 «Contorsiones en Malmoe» (13 d'agostu de 2015). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  27. 27,0 27,1 27,2 «¿Qué tien Malmö que tol mundu fala d'ella?» (17 de mayu de 2013). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  28. «CMP - Cars». Copenhagen Malmö Port (15 de xineru de 2010). Consultáu'l 5 de febreru de 2010.
  29. «Emporia Shopping Center» (inglés). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  30. 30,0 30,1 «Nature in Malmö» (inglés). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  31. 31,0 31,1 «parque-publico-mas-antiguu-de-suecia Folkets Park, el parque públicu más antiguu de Suecia» (30 de setiembre de 2009). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  32. «Malmø Stadsbibliotek» (danés). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  33. 33,0 33,1 «About Malmö University» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  34. 34,0 34,1 «Campus locations» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  35. «Academic Handbook» (inglés). Consultáu'l 3 de xunu de 2016.
  36. «Malmö stadsteater - Europas modernaste teater (1945)» (suecu). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  37. «Malmö Stadsteater» (suecu) (17 de xunu de 2015). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  38. «Operett räddade Bergmans anseende i Malmö» (suecu) (8 d'agostu de 2007). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  39. «The music of Malmö» (inglés). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  40. 40,0 40,1 «Malmö Museer» (inglés). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  41. 41,0 41,1 «Moderna Museet, el Muséu d'Arte Moderno de Malmö». Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  42. «Malmö Konsthall». Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  43. «Första artisterna klara för Malmöfestivalen» (suecu) (10 de mayu de 2016). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  44. «La ciudá sueca de Malmö va acoyer Eurovisión 2013» (9 de xunu de 2012). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  45. «Sweden: Rise in attacks against Jews in Malmo» (inglés) (31 de xunetu de 2013). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  46. «Oklart om nytt moskébygge» (suecu). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  47. 47,0 47,1 «Traditional food from Skåne» (inglés). Consultáu'l 9 d'abril de 2016.
  48. «Skane: Party on with vodca and eels» (inglés) (27 d'agostu de 2006). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  49. «St. Martin's Day» (inglés). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  50. «suecos-de-malmo Los falafel son más qu'una simple comida rápida pa los suecos de Malmö» (23 de marzu de 2015). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  51. 51,0 51,1 «Fyra Michelinstjärnor till skånska krogar» (suecu). Consultáu'l 9 de xunu de 2016.
  52. «Malmö FF: Club Profile – Doing Goals» (inglés). Consultáu'l 10 de xunu de 2016.
  53. «Vänorter» (suecu). Conceyu de Malmö. Consultáu'l 2 de xunetu de 2016.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]