Saltar al conteníu

Idioma inglés

Editar los enllaces
De Wikipedia
English
Faláu en
Faláu en Samoa Americana, Anguila, Antigua y Barbuda, Aruba, Australia, Les Bahames, Baḥréin, Barbados, Belize, Les Bermudes, Bután, Botsuana, Territoriu Británicu del Océanu Índicu, Islles Vírxenes Britániques, Brunéi, Camboya, Camerún, Canadá, Islles Caimán, Islles Cook, Dominica, Eritrea, Etiopía, Islles Malvines, Islles Fixi, Gambia, Ghana, Xibraltar, Granada, Estaos Xuníos, Guérnesei, Guyana, India, República d'Irlanda, Islla de Man, Israel, Xamaica, Xerséi, Kenia, Kiribati, El Líbanu, Lesothu, Liberia, Madagascar, Malaui, Malasia, Maldives, Malta, Islles Márxal, Mauriciu, Estaos Federaos de Micronesia, Montserrat, Namibia, Nauru, Nueva Zelanda, Nixeria, Niue, Omán, Paquistán, Paláu, Papúa Nueva Guinea, Filipines, Islles Pitcairn, Ruanda, Santa Lena, Saint Kitts y Nevis, Santa Llucía, San Martín, San Vicente y Les Granadines, Samoa, Seixeles, Sierra Lleona, Singapur, Sint Maarten, Islles Salomón, Sudáfrica, Sudán del Sur, Sri Lanka, Sudán, Suazilandia, Tanzania, Tokeláu, Tonga, Trinidá y Tobagu, Islles Turques y Caicos, Tuvalu, Islles Vírxenes de los Estaos Xuníos, Uganda, Emiratos Árabes Xuníos, Reinu Xuníu, Vanuatu, Zambia, Zimbabue y Indonesia
Númberu de falantes
Falantes Tipu Añu
753 359 540segunda llingua2019
Datos
Familia Llingües ángliques y Llingües anglofrisies
Estáu de vulnerabilidá 1 seguru
Sistema d'escritura alfabetu llatín y Ortografía del idioma inglés
Reguláu por ensin valor
Códigos
ISO 639-1 en
ISO 639-2 eng
ISO 639-3 eng
Mapa de distribución
Cambiar los datos en Wikidata

L'idioma inglés ye una llingua xermánica occidental col so orixe n'Inglaterra. Tien unos 410 millones de falantes nativos, magar que como llingua franca mundial la cifra de persones que l'albidren pue ser de 1.100 millones.

Ye descendiente d'idiomes falaos poles tribus xermániques d'Anglos, Saxones y Xutos asitiaos na fastera suroriental d'Inglaterra nel sieglu V, espardiéndose posteriormente sobre territorios ocupaos por idiomes celtes qu'angüaño sobreviven n'Escocia, Gales, Cornualles ya Irlanda.

Esti inglés ye conocíu como inglés antiguu, llueu influyíu pol noruegu antiguu de los invasores viquingos. La invasión normanda de 1066 fizo que la llingua de cultura fuera el francés, calteniéndose na alministración de xusticia hasta'l sieglu XVIII. L'inglés foi la llingua popular desprestixada hasta'l sieglu XV, conociéndose como Inglés mediu. Nesta dómina s'inxertaron pallabres d'orixe llatín, qu'anguaño formen la metá del vocabulariu. L'inglés perdió la mayor parte de les inflexiones propies del tueru xermánicu. Hacia l'añu 1500 tuvo llugar el llamáu Gran camudamientu vocálicu tresformando la llingua nel actual Inglés modernu.

Beowulf y los Cuentos de Canterbury son los meyores exemplos del inglés premodernu.

La obra de William Shakespeare tamién influyó nel inglés actual, asina como l'espardimientu del idioma por mor del imperiu británicu, que fizo que llingües de tol mundu influyeren nel léxicu.

Distribución xeográfica

[editar | editar la fonte]

Ye la primer llingua en: Antigua, Australia Les Bahames, Barbados, Bermuda, Dominica, Estaos Xuníos, Granada, Guyana, Nueva Zelanda, Reinu Xuníu, Saint Kitts y Nevis, San Vicente y Les Granadines, Saint Lucia, Trinidá y Tobagu, Xamaica y Xibraltar.

Ye primer llingua en Belize (col castellanu), Canadá (col francés), India (col hindi y otres 17 llingües nos distintos estaos), Irlanda (col irlandés), Singapur (col malayu, chinu, tamil) y Sudáfrica (col zulú, xosa, afrikaans y sotho septentrional).

Ye llingua oficial, magar que non la nativa en Camerún, Filipines, Islles Fixi, Gambia, Ghana, Ḥong Kong, Kenia, Kiribati, Lesothu, Liberia, Malta, les Islles Márxal, Estaos Federaos de Micronesia, Namibia, Nixeria, Papúa Nueva Guinea, Paquistán, Samoa, les Islles Salomón, Sierra Lleona, Suazilandia, Tanzania, Zambia y Zimbabue.

Variedaes rexonales

[editar | editar la fonte]
  • Británicu - El emplegáu pola BBC ye consideráu'l modelu d'idioma.
  • Irlandés
  • Escocés
  • Norteamericanu (Estaos Xuníos)
  • Canadianu
  • Caribeñu
  • Xamaicanu
  • Inglés de Terranova
  • Espanglish
  • Australianu
  • Neozelandés
  • Indiu
  • Manglish
  • Singlish
  • Filipín
  • Liberianu
  • Sudafricanu
Según IPA
Según IPA
Alfabetu fonéticu internacionalSAMPApallabra
[i(:)][i(:)]bead
[ɪ][I]bid
[e(ɪ)][e(I)]bayed
[ɛ][E]bed
[æ][{]bad
[ɒ][Q]bod 1
[ɔ(:)][O(:)]pawed 2
[a(:)][a(:)]bra 2
[o(ʊ)][o(U)]bode
[ʊ][U]good
[u(:)][u(:)]booed
[ʌ][V]bud
[ɝ(:)][3(`)(:)]bird ³
[aɪ][aI]buy
[aʊ][aU]bough
[ɔɪ][OI]boy
[ə][@]Rosa's 4
[ɨ][1]roses 5

Notes:

Les vocales son les que más estremancia presenten ente les distintes rexones.

  1. En norteamericanu, el soníu correspondiente ye [A] (en SAMPA).
  2. Munchos dialeutos del norteamericanu nun tienen esta vocal.
  3. Nos dialeutos non-róticos, esti soníu ta meyor representáu con [ɜ:] (IPA)/[3:] (SAMPA)
  4. Munchos norteamericanos nun estremen ente estes dos vocales, pronunciándoles col soníu schwa ([ə]).
  5. Esti soníu ye tamién trescritu con [i] o [ɪ] (IPA)/[I] (SAMPA).

Consonantes

[editar | editar la fonte]

Esti sistema consonánticu del inglés usa símbolos del alfabetu fonéticu internacional (IPA) con símbolos SAMPA nos corchetes:

bilabial llabiodental interdental alveolar palato-alveolar palatal velar glotal
oclusiva oclusiva billabial sorda (p) [p] oclusiva billabial sonora (b) [b]]] oclusiva alveolar sorda (t) [t] oclusiva alveolar sonora (d) [d]]] oclusiva velar sorda (k) [k] oclusiva velar sonora (g) [g]
nasal nasal billabial (m) [m] nasal alveolar (n) [n] nasal velar ŋ [N] 1
flap flap alveolar ɾ [4] 2
fricativa llabiodental sorda [f] llabiodental sonora [v] dental sorda [T] dental sonora; [D] ³ alveolar sorda [s] alveolar sonora [z] postalveolar sorda [S] postalveolar sonora [Z] velar sorda [x] 4 glotal sorda [h]
africada tʃ [tS] dʒ [dZ]
approximant ʍ [W] 5 llabial-velar approximant|w [w] [[alveolar approximant|ɹ [r\] [[palatal approximant|j [j]
lateral approximant l [l]
  1. Engma (/ŋ/) n'acentos británicos nortizos aparez solo enantes de /g/.
  2. /ɾ/ ye un alófonu de /t/ y /d/ en norteamérica. Ye'l soníu de "tt" o "dd" nes pallabres latter y ladder, que son homófones en norteamérica. Ye'l soníu de la "r" en asturianu (dientro de pallabra).
  3. En Cockney, les interdentales /θ/ and /ð/ tan uníes con /f/ and /v/, y notros dialeutos, como l'afroamericanu, /ð/ con /d/. #La fricativa velar sorda (/x/) ye usada por escoceses o galeses pa pallabres celtes como loch (`lax) ]
  4. W sorda (/ʍ/) alcuéntrase en escocés, clas alta británica, en parte del este de los Estaos Xuníos y Nueva Zelanda. Nos demás dialeutos pronúnciase /w/.

Orixe del vocabulariu

[editar | editar la fonte]

L'orixe del actual vocabulariu ta influyíu pola llarga presencia normanda nel país asina como l'influxu del llatín al traviés de toles dómines. El porcentaxe de cada llingua ye'l que vien darréu:

Escritura

[editar | editar la fonte]

Usa l'alfabetu llatín. La ortografía nun ye fonolóxica sinón histórica, tando considerada como una de les llingües más abegoses d'aprender de les qu'usen esi alfabetu.

Pronunciación

[editar | editar la fonte]

Aqui amuésase la pronunciación de lletres o diágrafos del inglés.

Lletra o diágrafuFonemes
A, a/a/ /ae/ /ə/ /ɛ/ /e/
B, b/b/
C, c/s/ /k/
Ch, ch/t͡ʃ/ /k/
D, d/d/ /ð/
E, e/e/ /ɛ/ /ə/ /ĩ/
F, f/f/
G, g/g/ /ʒ/
H, h/h/ /x/
I, i/i/ /a/
J, j/ʒ/
K, k/k/
L, l/l/
M, m/m/
N, n/n/
Ng, ng/ŋg/ /nʒ/
O, o/o/ /ɔ/ /ɑ/ /ə/ /ʊ/
P, p/p/
Ph, ph/f/
Q, q/kw/
R, r/ɾ/ /ɺ/
S, s/s/
Sh, sh/ʃ/
T, t/t/
Th, th/θ/ /ð/
Ti, ti/ʒ/
U, u/ɑ/ /ʌ/ /o/
V, v/v/
W, w/w/
X, x/ks/ /z/
Y, y/j/
Z, z/z/

Referencies

[editar | editar la fonte]

    Enllaces esternos

    [editar | editar la fonte]
    Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Idioma_inglés&oldid=4409687»