Tromsø

Tromsø
Alministración
País	Noruega
Condáu	[[Troms\|{{{2}}}
Tipu d'entidá	conceyu de Noruega
Capital	Tromsø
Alcalde de Tromsø	Gunnar Wilhelmsen (Partido Laborista Noruego (es) )
Nome llocal	Tromsø kommune (nb); Tromsø kommune (nn); Romssa suohkan (se)
Xeografía
Coordenaes	69°36′N 19°00′E / 69.6°N 19°E
Superficie	2521.27 km²
Llenda con	Lenvik, Balsfjord, Storfjord, Lyngen, Karlsøy y Senjae
Puntu más altu	Jiehkkevárri (es)
Altitú media	20 m
Demografía
Población	77 992 hab. (1r xineru 2023)
Densidá	30,93 hab/km²
Viviendes	37 191 (2018)
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
Fundación	sieglu XIII
	tromso.kommune.no

Tromsø ( /ˈtrʊmsø/ (?·i)) ye una ciudá y conceyu de la provincia de Troms, Noruega. Con 77 992 habitantes (1 xineru 2023)^[1]^[2] ye la capital y mayor ciudá de Troms y de la rexón de Nord-Norge, la séptima de Noruega y la segunda de Laponia, tres Múrmansk, en Rusia.

El conceyu de Tromsø apigura una gran cantidá de distritos fora de les llendes de la ciudá, y el so territoriu ta integráu per una parte continental y numberoses islles, delles d'elles despoblaes. Tromsø ye una ciudá cosmopolita y un importante centru comercial y cultural en Noruega, con importantes festivales a lo llargo de tol añu. Ye sede de la Universidá de Tromsø, qu'atrai una población flotante de dellos miles d'estudiantes, lo qu'amonta la población hasta una cifra de 75 000 persones en delles dómines del añu. Ye tamién sede episcopal de la Ilesia de Noruega.

La zona tuvo poblada por población xermánica y sami dende la Edá del Fierro. Tromsø adquirió cierta importancia rexonal na Edá Media al ser un nucleu relixosu de la Ilesia católica. Foi designada ciudá pol rei Cristián VII en 1794. El so desenvolvimientu inicial tuvo encontáu na pesca, que foi'l detonante de la so meteórica crecedera dende'l sieglu XIX. Ye la ciudá de más de 50 000 habitantes más boreal del mundu.

Etimoloxía[editar | editar la fonte]

Tromsø toma'l so nome de la islla de Tromsøyá, onde s'asitia'l centru de la ciudá. De fechu Tromsø ye equivalente a Tromsøyá, namái que nel primer casu úsase la terminación ø («isla» en danés) y nel segundu øyá («la isla» en noruegu). La etimoloxía del elementu Troms nun se sabe a ciencia cierta, y delles teoríes traten d'esplicala. Una d'elles sostién que Troms deriva del nórdicu antiguu straumr ("corriente"), que la so forma orixinal podría ser Strums. Este derivaría en Trums y darréu en Troms. Un fechu que paez sofitar esta teoría ye que munches islles y ríos noruegos tienen el nome Tromsa, qu'aparentemente tendría'l mesmu ortigen etimolóxicu.

Una segunda teoría sostién que la islla de Tromsøyá foi llamada nun principiu Lille Tromsøyá («Pequeña islla de Troms») n'oposición a »Store Tromsøyá («Gran Tromsøyá»), que sería'l nome orixinal de la vecina islla de Kvaløyá en referencia a un monte llamáu Tromma («el tambor»). El nome de dicha monte en llingua sami ye Rumbbučohkka, con idénticu significáu, y dizse que'l sitiu foi sagráu pa los sami dende tiempos precristianos.

El nome sami de Tromsøyá ye Romsa, que s'asume como un préstamu nórdicu. Sicasí hai una tercer teoría que suxure que'l nome de Tromsø deriva del nome sami, pero nun da una esplicación sobre'l significáu d'ésti.

Historia[editar | editar la fonte]

Restos arqueolóxicos suxuren que l'área tenía poblamientos humanos dende hai unos 9000 años. Na Edá del Fierro rescampla la presencia d'una comúnidad nórdica nel suroeste de la islla Kvaløyá, ente que la población sami habitaba les tierres del interior de los fiordos. La colonización de la islla Tromsøyá se remonta tamién con probabilidá a la Edá del Fierro.

Sitiu relixosu[editar | editar la fonte]

Cuando se constrúi la primer ilesia en 1252, yera la más septentrional del mundu. Esta foi llevantada por orde del rei Haakon IV y llamábase Sancta Maria juxta paganos, esto ye, «Santa María al llau de los paganos», pa enfatizar que la zona yera noruega. D'esa ilesia nun se caltién nada na actualidá, anque se cree que se trataba d'una senciella stavkirke. Suxurióse qu'una antigua madonna de la ilesia d'Elverhøy formaba parte nel pasáu de la ilesia de Santa María.

Posiblemente de la mesma dómina data'l fuerte de Tromsø, una fortificación d'alteria y piedra que sirvía pa protexer de los ataques de carelios y rusos.

Tromsø foi, dende la Edá Media hasta la Edá Moderna un pequeñu centru relixosu. Por cuenta de ello llegaba remando hasta Tromsø xente procedente d'una amplia zona xeográfica pa tomar parte nos servicios relixosos y coles mesmes comerciar. Pa pernoctar, habilitáronse cabañes nes cercaníes de la ilesia. D'esa manera Tromsø empezó a destacar na rexón como un llugar d'alcuentru.

Privilexu de ciudá[editar | editar la fonte]

En 1789 concluyó'l monopoliu comercial de Bergen, y la xente de la rexón de Nord-Norge pudo dende entós comerciar con quien quixera. Esi mesmu añu construyó la que güei ye la casa más antigua de Tromsø, Tollbua, una especie d'aduana dientro del fuerte que tenía como función alministrar los impuestos y aranceles del incipiente comerciu. Les ciudaes de Hammerfest y Vardø, tamién nel norte de Noruega, fueron fundaes esi mesmu añu; teníase la voluntá de desenvolver una tercer ciudá importante en Nord-Norge, pero surdieron conflictos nes candidatures: Gibostad, na islla de Senja (conceyu de Lenvik), y Gausvik y Kjøtta (dambos nel conceyu de Harstad). La eleición cayó finalmente en Tromsø, y el pobláu recibió'l privilexu de ciudá pol rei Cristián VII en 1794, con una población qu'entós yera de 80 habitantes. Tromsø foi designada sede episcopal en 1803.

Crecedera inicial[editar | editar la fonte]

La ciudá tardó en crecer por cuenta de la participación de Noruega nes Guerres Napoleóniques. La ciudá foi atacada por buques británicos en 1812, pero na batalla de Pølsehavna la pequeña guarnición dano-noruega opunxo tal resistencia que los ingleses nun pudieron entrar a la ciudá, salvándose asina una importante reserva de ceberes nel fuerte de Tromsø. Nesta difícil dómina adquirió mayor importancia'l comerciu pomor ente Noruega y Rusia.

Los primeros buques de carga llegaron al océanu Árticu en 1820, y en 1850 Tromsø yera'l principal puertu noruegu del Árticu, superando a Hammerfest. La pesca sería fundamental pa la crecedera de la ciudá y el comerciu de pexe disparó esta crecedera dende 1820; el comerciu de Tromsø estender dende Arjángelsk hasta Burdeos. Na década de 1820 Tromsø enllenárase de muelles y viviendes con grandes patios y xardinos. Les vieyes cabañes de la ilesia fueron treslladaes a una zona fora del centru de la ciudá, y aquélla convirtióse nun barriu probe.

Establecimientu d'instituciones[editar | editar la fonte]

El Seminariu de Tromsø (darréu Escuela Cimera de Maestros y anguaño parte del Colexu Universitariu de Tromsø) treslladar dende Trondenes en 1848. El Muséu de Tromsø establecer en 1872. Los visitantes que llegaben a la ciudá nel sieglu XIX sorprender del grau educativu y de la cultura de Tromsø. Un visitante alemán llamar parir del Norte», y el poeta Bjørnstjerne Bjørnson escribió a la so esposa sobre Tromsø: «equí tou ye champaña y espectáculu»

Espediciones al Árticu[editar | editar la fonte]

Muséu Polar, inauguráu en 1978.
Semeya de Lars Tiede.

La pesca ártica, que s'estendía dende'l mar de Kara al este de Nueva Zembla hasta'l estrechu de Davis al oeste de Groenlandia ye'l reflexu de la capacidá de los marinos de Tromsø pa iguar les en situaciones de fríu estremo y participar n'esploraciones al traviés del océanu Árticu. Roald Amundsen, Umberto Nobile y Fridtjof Nansen agospiáronse delles vegaes en Tromsø. La ciudá tuvo nos güeyos del mundu ente 1926 y 1928, cuando se llevó a cabu la espedición de Amundsen y Nobile al Polu Norte.

Segunda Guerra Mundial[editar | editar la fonte]

Mientres la Segunda Guerra Mundial foi la capital del país por un periodu curtiu. Hasta ende llegó'l rei Haakon VII pa dirixir el gobiernu de la Noruega llibre y dende el so puertu abandonó'l país el 7 de xunu de 1940 pa dirixir la resistencia contra la ocupación de l'Alemaña Nazi. L'acorazáu alemán Tirpitz foi fundíu nes mariñes de Tromsø el 12 de payares de 1944. La guerra nun produció grandes estroces físiques na ciudá, pero esperimentó una situación dramática al recibir a numberosos refuxaos de Finnmark, una provincia afarada polos alemanes ante l'amenaza d'un ataque soviéticu.

Posguerra y actualidá[editar | editar la fonte]

Na dómina inicial de la posguerra, Tromsø pasó por una crisis económica. Al nun resultar estropiada, los recursos estatales enfocar n'otres ciudaes. La crecedera demográfica volvió disparase na década de 1960. En 1964 Tromsø fundir colos conceyos vecinos de Tromsøysund, Hillesøy y Ullsfjord, llogrando asina la so estensión actual y la cifra de 32 000 habitantes. La espansión posterior foi rápida; dende 1964 la ciudá dobló la so población y na actualidá cunta con aproximao 66 000 habitantes.

El aeropuertu de Tromsø abrió en 1964, la universidá foi inaugurada en 1968 y abierta en 1972. El Institutu Polar Noruegu inaugurar en 1998 y en 2005 el Teatru de Hålogaland. La universidá atraxo a munchos mozos que dan vida a la ciudá.

Xeografía[editar | editar la fonte]

Pobláu na isla de Sommarøy.
Semeya: Kjetil Ree

El conceyu de Tromsø tien llendes marítimes con Lenvik nel suroeste y per tierra colinda con Balsfjord nel sur, Storfjord nel sureste, Lyngen nel este y Karlsøy nel nordeste. Tien una área de 2 557 km², lo que lo convierte nel terceru mayor de Noruega.

El centru de la ciudá alcontrar na parte oriental de Tromsøyá, una islla llana de 21 km². El puntu más eleváu de la islla ye'l cuetu Varden, al norte, con 159 msnm. Cerca del centru de la islla ta'l llagu Prestvannet, que foi represado en 1867 pa sirvir como fonte d'agua potable. La zona urbana cubre la mayor parte de la isla, pero hai una zona montiega que s'estiende en direición norte-sur. Na parte occidental de la islla hai una zona agropecuaria.

Al occidente del conceyu ta la islla Kvaløyá, coneutada con Tromsøyá al traviés de la Ponte Sandnessund, una ponte de 1220 m de llargor. Kvaløyá ye la quinta mayor islla de Noruega, y nella hai montes con elevaciones cimeres a los 1000 m. Una parte de la islla ye zona suburbana de Tromsø.

Amás forma parte del conceyu la islla Ringvassøy, la séptima más grande de Noruega. Tamién pertenez a Tromsø una parte de la islla Rebbenesøyá, amás d'un gran númberu d'islles menores, ente les cualos Sommarøy, Hillesøy, Vengsøy y Håkøyá tán poblaes. Nel noroeste de les llendes municipales hai un archipiélagu con una población bien escasa y esvalixada, por casu Sandøy (solo 3 habitantes) y Musvær (5). La islla Tussøy, nel suroeste, cuenta tamién con un puñáu d'habitantes.

Sommarøy y Hillesøy, nel suroeste del conceyu, cunten con una población pesquera de ca. de 300 habitantes nel so conxuntu, y una población agrícola, Brensholmen, con ca. 300 pobladores. Ersfjordbotn, Tromvik y Kvaløyvåxen son llocalidaes de cierta importancia en Kvaløyá. Tamién en Kvaløyá tán Kaldfjord y Eidkjosen, llocalidaes rurales que tán a puntu de ser absorbíes pola crecedera de la ciudá de Tromsø.

Amás de les islles habitaes, hai dellos cientos d'islles y castros ermos. El grupu de castros más esternu —nel noroeste— llámase Auvær. La islla Gåsvær, tamién al noroeste, nun tien población fixa, namái una pequeña capiya que s'usa mientres celebraciones relixoses nel branu. Risøy tenía una población mínima hasta va dellos años.

La parte de tierra firme del conceyu inclúi la península de Stuoranjarga, onde s'asitia una parte de la ciudá de Tromsø (la zona conocida como Tromsdalen). Al sur de la ciudá ta la zona conocida como Ramfjordnes, col pequeñu Fiordu Ramfjorden y la zona rural de Andersdal. Tamién en tierra firme, al norte de la ciudá, tán les llocalidaes rurales de Tønsvik, Vågnes y Skittenelv. El puntu más altu de la península ye'l Hamperokken (1404 m). Stuoranjarga llinda al este col fiordu Ullsfjord, en que la so oriella occidental tán los pueblos de Oldervik, Breivikeidet y Sjursnes. Al oriente del fiordu ta la península de Lyngen, coles llocalidaes rurales de Lakselvbukt, Olderbakken y Jøvik. Nes llendes municipales ente Tromsø y Lyngen tán los montes Lyngsalpan y el monte más altu de la provincia de Troms, el Jiehkkevárri (1833 m). Tamién pertenez al conceyu la parte nororiental de la península de Malang.

Vista panorámica de Tromsø dende Fløyá

Clima[editar | editar la fonte]

Tromsø tien la reputación en Noruega de recibir gran cantidá de nieve en iviernu, anque tal cantidá llega a variar abondo d'un añu al otru. El mayor rexistru diurnal de nieve foi'l 29 d'abril de 1997, cuando la estación meteorolóxica de Tromsøyá reportó 240 cm de nieve. La menor temperatura rexistrada ye –38,4 °C, anque'l permediu de febreru —el mes más fríu— ye de namái –3,5 °C; esto esplícase polos efeutos templaos de la corriente del Atlánticu Norte, una estensión de la corriente del Golfu. La proximidá del mar tamién modera la temperatura. Los branos son fríos, con una temperatura permediu de 12,1 °C nel mes de xunetu. Nel branu de 1972 rexistróse la mayor temperatura de la hestoria de Tromsø: 30 °C. L'añu más caliente foi 2005, con una temperatura permediu de 4,38 °C, comparáu al permediu de 3,5 °C.^{[ensin referencies]}

Parámetros climáticos permediu de Tromsø (1995-2013)
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima absoluta (°C)	8.0	8.8	9.1	16.1	26.6	28.3	28.8	26.3	22.2	16.9	12.4	9.6	28.8
Temperatura máxima media (°C)	-0.4	-1.3	0.6	4.1	9.0	13.0	15.9	14.7	10.9	5.7	2.3	0.4	6.2
Temperatura media (°C)	-2.6	-3.5	-2.0	1.3	5.8	9.6	12.1	11.2	7.9	3.6	0.4	-1.8	3.5
Temperatura mínima media (°C)	-5.1	-6.0	-4.4	-1.5	2.9	6.7	9.2	8.5	5.5	1.2	-2.0	-4.1	0.9
Temperatura mínima absoluta (°C)	-15.2	-18.3	-17.3	-13.3	-5.9	-0.4	0.2	0.6	-3.0	-10.2	-12.6	-17.2	-18.3
Precipitación total (mm)	98	91	88	67	55	54	73	82	115	123	93	98	1037
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	14	12	14	12	10	10	12	12	15	16	13	14	154
Hores de sol	5	35	111	167	243	251	215	162	102	57	7	0	0
Humedá relativa (%)	78	77	74	72	68	72	78	80	80	81	79	78	0
Fonte: Norwegian Meteorological Institute - eKlima^[3]

Lluz y escuridá[editar | editar la fonte]

Nueche polar en Tromsø, pocu dempués del mediudía.

L'allugamientu de Tromsø a unos 350 km al norte del círculu polar árticu dexa que se reparen los fenómenos del sol de medianueche y la nueche polar.

El sol de medianueche ta presente dende'l 18 de mayu hasta'l 26 de xunetu, anque los montes del norte bloquien la vista del sol dalgunos díes, lo que significa que l'astru ver de manera permanente dende'l 21 de mayu hasta'l 21 de xunetu. Ente finales d'abril y mediaos d'agostu la escuridá nun aportar# a total en nengún momentu.

El sol permanez realmente ocultu dende aproximao'l 26 de payares hasta'l 15 de xineru, pero nuevamente por causa de los montes del norte, nun s'aprecia na ciudá dende'l 21 de payares hasta'l 21 de xineru. El regresu del sol ye una ocasión pa celebrar. Hai delles hores de lluz de día nos díes cercanos a la metá del iviernu, frecuentemente con una lluz azulao. Por cuenta de la llatitú, les nueches fáense más curties bien rápido, de forma qu'escontra el 21 de febreru'l sol ta nel horizonte dende les 7:45 hasta les 16:10, y pal 1 d'abril dende les 5:50 a les 19:50.^{[ensin referencies]}

La combinación de la capa de nieve y la lluz del sol crea con frecuencia condiciones de llume intenso dende finales de febreru hasta que la nieve se derrite nes partes baxes (de normal ente finales d'abril y mediaos de mayu, anque varia enforma colos años), lo que fai obligatoriu l'usu de gafes de sol cuando se practica'l esquí. Por cuenta de les condiciones de lluz diametralmente opuestes pel hibiernu, los noruegos estremen esta estación en dos partes: Mørketid («periodu d'escuridá») y Seinvinter («iviernu tardíu»).

Tromsø ta metanes la zona de l'aurora polar, y de fechu ye unu de los meyores llugares nel mundu p'apreciar esti fenómenu. Por cuenta de la rotación del planeta, Tromsø entra na zona alredor de les 6 PM y sale d'ella cerca de la medianueche. Por causa de la lluz, nun ye posible ver l'aurora ente abril y mediaos d'agostu.

Demografía[editar | editar la fonte]

La población del conceyu ta representada por más de 100 nacionalidaes. Ente les minoríes más prominentes atópense los sami, rusos y fineses, néstos postreros entendíos tantu los kven locales como los estranxeros provenientes de Finlandia. En Tromsø ta la mezquita más nortiza del mundu, lo mesmo que la sede episcopal católica, la Catedral de La nuesa Señora. Foi na casa parroquial d'esa pequeña ilesia que'l papa Xuan Pablo II pernoctó mientres la so visita a Tromsø en 1989.

La relixón mayoritaria ye la luterana Ilesia de Noruega, que la so Diócesis de Hålogaland, creada en 1952, tien el so templu sede na Catedral de Tromsø. Hai amás 24 ilesies más pertenecientes a esi cultu.

Población sami[editar | editar la fonte]

La minoría sami abrióse espaciu na sociedá, y anguaño hai un guardería sami y clases d'idioma sami nes escueles. El sami falóse enantes en delles comunidaes del conceyu, pero'l so usu tornó mientres la campaña de "norueguización" de principios del sieglu XX. Hai esfuercios por analizar l'enclín de la llingua, por casu al traviés del establecimientu d'un centru de llingua sami en Ullsfjord. La mayoría de los habitantes sami de Tromsø inmigraron ende dende otres comunidaes de Laponia.

Economía[editar | editar la fonte]

La más grandes empreses que tienen la so matriz en Tromsø son SpareBank 1 Nord-Norge y Norges Råfisklag; la primera una institución bancaria con más de 90 sucursales na rexón de Nord-Norge, y la segunda una importante empresa de la industria pesquero. Amás atópase Troms Kraft, una empresa qu'opera plantes hidroeléctriques na provincia. La industria ye una actividá pocu considerable pa Tromsø, con un 4% de la fuercia de trabayu. La cervecero Macks Ølbryggeri ye quiciabes la marca más conocida de Tromsø; sicasí, hai tamién producción na industria informática, y de quitosán, emplegáu na industria de los cosméticos. La pesca, otra manera, tien la mayor importancia, y delles empreses esporten bacaláu, camarones y sardina en grandes cantidaes.

Una parte considerable de la esportación noruega de pexe vien de Tromsø. Amás de les empreses pesqueres privaes en Tromsø tien la so sede'l departamentu estatal de márketing de los productos marinos noruegos.

Los puestos de trabayu nel sector públicu constitúin el 50 % del sector llaboral. La mayor ufierta de trabayu procede del Hospital Universitariu de Nord-Norge (UNN), con cerca de 4500 emplegaos. Otres fontes de trabayu son la Universidá de Tromsø, el Colexu Universitariu, l'Institutu Polar Noruegu, l'Axencia del Gobiernu Estatal, la sede del gobiernu provincial y otres instituciones menores.

Política y gobiernu[editar | editar la fonte]

El 19 d'ochobre de 2011, tres les eleiciones municipales en Noruega, Tromsø convertir nel tercer conceyu del país —tres Oslu y Bergen— en ser rexíu por un sistema de parllamentarismu municipal. Nesti sistema, l'órganu cimeru nel gobiernu llocal ye un parllamentu o asamblea (bystyret). Nel casu de Tromsø, el parllamentu municipal consiste de 43 miembros.^[4]

Les distintes facciones nel parllamentu pueden texer aliances p'algamar mayoría y designar al gobiernu municipal (byråd). Ésti ye'l poder executivo, encargar de l'alministración municipal, rinde cuentes al parllamentu y puede ser removíu por ésti. En Tromsø, el gobiernu municipal ta formáu por 6 miembros, que nun formen parte del parllamentu. El gobiernu constituyir el xefe de gobiernu y 5 conseyeros más, cada unu con una responsabilidá específica, como nel casu d'un gabinete.^[5]

La última eleición (setiembre de 2011) resultó nuna meyora significativa pal Partíu Conservador, quien tien mayoría relativa nel parllamentu con 16 miembros. La segunda fuercia político ye'l Partíu Llaborista, con 11, y en tercer llugar el Partíu del Progresu, con 6.^[4] El gobiernu ta formáu por una coalición ente conservadores, progresistes y lliberales.^[5]

El presidente del parllamentu tien un cargu similar al d'alcalde, en cuanto ye'l representante del conceyu, magar nun desempeña una función alministrativa. Dende 2011, esti cargu ye ocupáu pol conservador Jens Johan Hjort.^[6] El xefe de gobiernu ye'l tamién conservador Øyvind Hilmarsen.^[5]

**Representantes nel gobiernu de Tromsø (2011-2015)**
Partíu	Parllamentu municipal^[4]	Gobiernu municipal^[5]
Partíu Conservador	16	3
Partíu Llaborista	11
Partíu del Progresu	6	2
Coloraos	3
Partíu de la Izquierda Socialista	2
Partíu Lliberal	2	1
Partíu Demócrata Cristianu	1
Partíu de Centru	1
Partíu Verde	1
Total	43	6

Cultura[editar | editar la fonte]

Al ser la mayor y más importante ciudá de Nord-Norge, Tromsø ye la capital cultural de la rexón. Munches actividaes culturales tienen llugar na Casa de la Cultura, incluyendo conciertos de la Orquesta Sinfónica de Tromsø y obres de teatru montaes pola compañía de teatru de la ciudá, nel Teatru de Hålogaland, inauguráu en 2005.

La ciudá tien dellos museos, los mayores d'ellos son el Muséu d'Arte de Noruega Septentrional y el Muséu de l'Asociación Artística de Tromsø. Amás hai dellos grupos amateurs de teatru, clubes musicales y varies galeríes d'arte.

Tromsø foi una ciudá líder en Noruega mientres les primeres dómines de la música house y techno, a principios de la década de 1980. Los artistes locales Bel Cantar, Biosphere, Mental Overdrive, Ismistik/Bjørn Torske, Aedena Cycle, Y.B.O., Open Skies, Alanïa, Those Norwegians, Phonophani, Lene Marlin, Drum Island y darréu Röyksopp han incursionado al mercáu internacional.

Un chigre de Tromsø, onde se realicen frecuentemente espectáculos musicales.

Tromsø tien fama en toa Noruega pola so vida urbana, con una gran cantidá de chigres, clubes nocherniegos y restoranes, que nel so conxuntu tienen capacidá pa 20 000 persones. Esta carauterística de la ciudá empecipió na década de 1970, cuando dellos establecimientos recién abiertos solíen ser insuficientes. El conceutu de club nocherniegu surdió nos años ochenta, coincidiendo con una nueva esplosión na ufierta restaurantera y de chigres.

Esiste un club de cine, el Tromsø Filmklubb y dos cines: El Fokus Kino, alministráu pol conceyu, y el Verdensteater, inauguráu en 1913, onde se celebra añalmente'l Festival Internacional de Cine.

Festivales y celebraciones[editar | editar la fonte]

El Festival Internacional de Cine de Tromsø tien llugar el tercer fin de selmana de xineru, en plena nueche polar.
El Festival de l'Aurora Polar (Nordlysfestivalen), un festival de música clásica, l'últimu fin de selmana de xineru.
A finales de xineru, cuando'l sol empieza a apaecer nel horizonte, celébrase'l Día del Sol (Soldagen), principalmente dedicáu a los neños.
El Día Internacional del Pueblu Sami, celébrase'l 6 de febreru na Universidá y el conceyu.
El festival llatinoamericanu Non Pigazu Fiesta tien llugar a finales de febreru; esti festival, entamáu per primer vegada en 2007, ta consagráu a la cultura llatinoamericana, con películes, baille, música, arte, alderiques, seminarios, venta de productos de la rexón y un desfile de samba.
El festival de punk Fucking North Pole Punk Rock Festival, celebráu na casa del estudiante de Tromsø, en mayu.
El Riddu Riđđo, un festival de cultura y música sami, a entamos de xunetu.
El Buktafestivalen (festival de la badea) axunta lo meyor del rock noruegu a mediaos de xunetu.
El festival de la cerveza, nel centru de la ciudá, a mediaos d'agostu, ye más bien una celebración popular.
El Døgnvillfestivalen, festival musical entamáu dende 2007, ye'l mayor de Nord-Norge. Axunta artistes de música pop nacionales y estranxeros.
Ordkalotten, amuesa lliteraria con figures internacionales, tien llugar n'ochobre.
El Insomnia Festival, de música electrónica, na primer metá d'ochobre.
El Festival Internacional de Jazz de Tromsø empieza cola nueche polar, del 1 al 3 de payares.

Educación[editar | editar la fonte]

La Universidá de Tromsø ye una de los siete universidaes (toes públiques) de Noruega. Alcontrar nel barriu de Breivika y abrió oficialmente en 1972. Tien seis facultaes y una matrícula de 6000 estudiantes. Destaca nes árees de telemedicina, investigación pesquera, idioma sami, llingüística ya investigación polar.

Otra institución pública importante foi'l Colexu Universitariu de Tromsø. Foi establecíu en 1994 como resultáu de la fusión de cuatro institutos: la Escuela Cimera de Salú de Tromsø, la Escuela Cimera Marítima de Tromsø, el Conservatoriu de Música de Nord-Norge y la Escuela Cimera de Maestros. Xunir cola Universidá de Tromsø en xineru de 2009.

Pela redolada de Tromsø atópase'l radiotelescopiu EISCAT.

Deporte[editar | editar la fonte]

El Tromsø IL ye'l principal club deportivu de la ciudá. Participa na Tippeligaen de fútbol dende 1985, xuega nel Alfheim Stadion y ganó'l tornéu de copa en 1986 y 1996. El IF Fløyá ye'l club femenín de fútbol, participante na Toppserien (la división d'élite femenina noruega). El Tromsdalen UIL, pela so parte, xuega na Adeccoligaen (la segunda división pa varones).

La ciudá ye sede de dellos clubes más nes divisiones deportives d'élite; ente ellos Tromsø Storm en baloncestu, BK Tromsø en voleibol masculín y Tromsø Volley en voleibol femenín. El Maratón del Sol de Medianueche de Tromsø entámase cada añu nel mes de xunu y apocayá empezóse a entamar el Maratón de la Nueche Polar nel mes de xineru.

El Tromsøstudentenes Idrettslag (Club Deportivo Estudiantes de Tromsø), colos sos 1800 miembros ye'l mayor club deportivu de la rexón de Nord-Norge.

Una pista d'esquí de fondu traviesa la islla de Tromsøyá de sur a norte. Cerca de la universidá hai una plataforma de saltu n'esquí.

Tromsø foi candidata en 2007 pa ser sede de los Xuegos Olímpicos de 2018, pero retiró la so candidatura n'ochobre de 2008 por cuenta de la falta de sofitu de la población noruega (un 38 %), que consideró, na so mayoría, que l'altu costu de la organización repercutiría negativamente nel financiamientu de les competencies nacionales.

Nel añu 2014 va ser sede de la 41º Olimpiada d'Axedrez.^[7]

Nel añu 2014 celebróse la "Tromsö Skyrace", entamada por Kilian Jornet y Emelie forsberg, qu'axuntó a 130 atletes de 25 nacionalidaes. Trátase d'una carrera de 42 km de percorríu y un desnivel de 4300 metros.

Prensa llocal[editar | editar la fonte]

Tromsø ye de les poques ciudaes de Noruega con dos periódicos de publicación diaria. El periódicu rexonal Nordlys ye'l mayor, con una tirada diaria de 28 000 exemplares, ente que la so competencia, Bladet Tromsø, llanza 10 000 exemplares al día. El periódicu dixital Tromsø By, especializáu en cultura, ye'l terceru más importante.

El periódicu mensual billingüe Ruijan Kaiku tien tamién les sos oficines na ciudá, amás del periódicu estudiantil Utropia y l'universitariu Tromsøflaket.

Tresporte[editar | editar la fonte]

Carretera[editar | editar la fonte]

Tromsø ye'l puntu final de la ruta europea Y8 que cuerre dende Turku, Finlandia, bordiando la mariña occidental finlandesa y la frontera d'esti país con Suecia. Ente Skibotn y Nordkjosbotn esta carretera coneutar cola ruta europea 6. La carretera nacional 858 cuerre dende l'occidente de la ciudá de Tromsø al traviés de ferry hasta Storsteinnes, en Balsfjord; esta carretera tamién se coneuta cola Y6. La carretera nacional 91 parte dende Fagernes, 20 km al sur de la ciudá de Tromsø, y llega hasta Olderdalen, nel conceyu de Kåfjord, con dos etapes de tresbordador, un sobre'l Ullsfjorden y otra que traviesa'l Lyngenfjorden; en Olderdalen enllazar cola ruta europea 6. Finalmente la carretera nacional 863 coneuta al conceyu de Tromsø col de Karlsøy al traviés del túnel de Kvalsund.

Ferrial[editar | editar la fonte]

Tromsø nun cunta con ferrocarril. Dende finales del sieglu XIX esiste'l proyeutu de la ruta Nord-Norgebanen, que sería una estensión de la Nordlandsbanen y que comunicaría a Tromsø con Fauske y Bodø.

Aereu[editar | editar la fonte]

El aeropuertu de Tromsø foi inauguráu en 1964, ye'l quintu aeropuertu más grande de Noruega con cerca de 1,4 millones de pasaxeros al añu. Dende equí hai 12 vuelos diarios direutos a Oslu, y tamién a Evenes (Harstad-Narvik), Alta, Kirkenes, Bodø y Trondheim, Múrmansk y Arjángelsk, Svalbard, y Kiruna y Luleå. Adicionalmente hai vuelos menores a una llarga serie de pequeños aeropuertos de Nord-Norge. Les compañíes Norwegian Air Shuttle, SAS Braathens, Widerøy, Coast Air, Barents AirLink, West Air Sweden, Kato Air y Aeroflot-Nord tienen llegaes y salíes en Tromsø.

Marítimu[editar | editar la fonte]

La rede de tresbordadores Hurtigruten fai escala diariamente en Tromsø, y de fechu el fundador de la Hurtigruten yera natural de la ciudá. Los tresbordadores de la Hurtigruten encargar d'enllazar a Tromsø con Harstad, Finnsnes y Skjervøy. Tamién hai tresbordador d'autos ente Tromsø y Lyngen y ente Tromsø y Karlsøy, y nos meses veraniegos hai serviciu ente Tromsø y Botnhamn, na islla de Senja (conceyu de Lenvik). Dientro del conceyu, hai tresbordadores d'autos qu'enllacen les islles ente sigo y con tierra firme.

Autobuses[editar | editar la fonte]

La llinia d'autobuses Nord-Norgebussen enllaza al conceyu pel norte con Alta y pel sur con Narvik.

En tresporte urbanu, la empresa d'autobuses Tromsbuss tien la concesión del tresporte coleutivu nos conceyos de Tromsø, Karlsøy y parcialmente Balsfjord. La empresa pertenez a la compañía TIRB (Troms innland rutebil), qu'amás tien rutes semiforáneas qu'enllacen con Tromsø.

Llugares d'interés[editar | editar la fonte]

El centru de la ciudá y puertu de Tromsø n'abril

Polaria - Un centru esperimental, onde s'informa sobre les rexones polares y el Mar de Barents.
Polarmuseum - Onde s'informa sobre les más conocíes espediciones d'esploración de les rexones xelaes del planeta.
Tromsø-Museum (Muséu de la Universidá de Tromsø) - Una estensa esposición sobre la hestoria y la cultura del pueblu Sami, qu'habitaron la rexón mientres miles d'años, amás sobre los animales y plantes de la rexón del norte d'Escandinavia, l'aurora boreal y la Edá de Piedra en Noruega.
Xardín Botánicu Árticu-Alpín de Tromsø - Dependiente del muséu de la Universidá. Esponen plantes vives de les rexones montascoses del planeta y de les plantes de les zones ártiques.
La catedral del Árticu (noruegu: Ishavskatedralen ) - Construyir en 1965, cola vidrera de mayor superficie d'Europa.
Storsteinen (o Fløyá, Albergue de Tromsø) - Al altor de la catedral del Árticu, percima, nel monte Storsteinen (418 m.s.d.M.), atópase la estación del teleféricu (fjellheisen); dende equí hai unes formoses vistes sobre la ciudá y los montes d'alredor.
Túnel - El túnel construyíu apocayá xune la parte de la ciudá antigua, asitiada nuna isla, cola parte nueva nel continente.
Biblioteca de Tromsø: Singular edificiu que cunta con un diseñu únicu nel que lo más importante ye la lluz.
Catedral de Tromsø: Construyida en 1861, alluga na actualidá la sede de la diócesis de Nord- Halogaland.