Riosa

Riosa
Bandera de Riosa	Escudu de Riosa
Alministración
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	Provincia d'Asturies
Partíu xudicial	Mieres
Tipu d'entidá	conceyu
Capital	La Vega
Alcaldesa de Riosa	Ana Isabel Díaz Fernández
Nome oficial	Riosa (es)
División	ver Riosa;
Xeografía
Coordenaes	43°12′32″N 5°53′24″W / 43.2089°N 5.8901°O
Superficie	46.49 km²
Llenda con	Morcín, Mieres, Ḷḷena y Quirós
Demografía
Población	1755 hab. (2023)
Densidá	37,75 hab/km²
Xentiliciu
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	ayuntamientoriosa.com

Riosa^[1] ye un conceyu d'Asturies y la única parroquia del mesmu. El conceyu allúgase nel monte central asturianu, y llenda al norte con Morcín, al este con Mieres, al sur con Ḷḷena y Quirós y al oeste de nuevo con Quirós. La cabeza'l conceyu ye La Vega.

Xeografía

El conceyu de Riosa ta formáu pola única parroquia de Riosa, tien un relieve peraccidentáu, rescamplando nel oeste la Sierra del Aramu colos picos del Barriscal (1.734 metros), el Xistras (1.773 metros) y sobre manera'l Gamonal, asitiáu en L'Angliru.

El so ríu principal ye'l Llamu, llamáu tamién Riosa, que naz nes pendientes del Aramu d'onde remanez una bayura de regatos que baxen de los sos montes. Sigue una orientación sur-norte y conflúi colos ríos Xuncar y Grandiella cerca de La Vega. Sigue'l so cursu en Morcín y desemboca nel ríu Caudal.

Mediu físicu

La unidá de Riosa y Morcín compónenla una riestra de valles arrodiaos de montes; la Sierra del Aramu (oeste), el cordal del Monte Llisoriu (este) y ente dambos conceyos el Monsacru. Mientres zarren La Cardosa-La Utra y el ríu Caudal (norte) y el cordal de Les Segaes (sur).

Perteneciente a la Conca Central d'Asturies, la so formación xeolóxica data del Carboníferu (360-286 m.a.) periodu que correspuende al gran espardimientu de plantes terrestres (equisetos, felechos y ximnospermes primitives).

Nel hulleru aprovecháu en La Foz de Morcín surden potentes conglomeraos que tán basaos na presencia de pudingues, roques formaes por cantos rodaos de cuarcita embebíes nuna matriz arenosa. Estas pudingues son caracterizaes pola interestratificación de niveles de pizarra, arenisques y dellos carbones esplotables.

Llocalidaes

Nᵘ	Nome	Población	% población Riosa
1	Ablaneo		n/d
2	Cereceo		n/d
3	Doñaxuande		n/d
4	El Cabal		n/d
5	El Caburnín		n/d
6	El Coḷḷéu		n/d
7	El Curuxeo		n/d
8	El Fresneal		n/d
9	El Güespe		n/d
10	El Preu Lorto		n/d
11	El Quentu		n/d
12	El Quentu la Vara		n/d
13	El Roteḷḷín		n/d
14	El Teleno		n/d
15	Envernaes		n/d
16	Felguera	81	4,624,62%
17	Fresneo		n/d
18	Grandieḷḷa		n/d
19	L'Ablanosa		n/d
20	L'Ará		n/d
21	L'Azorera Purció		n/d
22	L'Azorera les Yanes		n/d
23	La Cantera		n/d
24	La Casiḷḷina		n/d
25	La Castañar		n/d
26	La Cuba		n/d
27	La Granxa		n/d
28	La Marina		n/d
29	La Pontialta		n/d
30	La Reboḷḷa		n/d
31	La Vara		n/d
32	La Vega	366	20,8520,85%
33	La Xuncar		n/d
34	La Ḷḷaneza		n/d
35	Les Agüeres		n/d
36	Les Gateres		n/d
37	Les Texeres		n/d
38	Les Yanes		n/d
39	Ḷḷamo	11	0,630,63%
40	Los Caleyos		n/d
41	Los Cuadros		n/d
42	Murieḷḷos		n/d
43	Nixeres		n/d
44	Panderraíces		n/d
45	Piedrafita		n/d
46	Prunadieḷḷa		n/d
47	Purció		n/d
48	Rioseco		n/d
49	Rozacaxil		n/d
50	San Adriano		n/d
51	Viḷḷamir		n/d

Flora y fauna

Nesti conceyu pue alcontrase la bayura de la fauna montés asturiana:

Mamíferos: llobu, llebre, xabaril, corzu, xineta, melandru, llóndriga, algaire y esguil.
Aves: aigla, utre, ferre, frangüesu, branín, tordu, pinzón, graya, calandra, andarón, perdiz.
Reptiles: llancierta/llagartesa...

La bayura d'ecosistemes va dende les vegues y riberes del ríu, hasta montes calizos penriba de los 1.700m, lo qu'apuerta una gran variedá d'especies, bien conservaes pola ausencia d'impautos medioambientales y la vixencia de moos de vida tradicionales. Ello convirtió a esti territoriu en llugar frecuentáu por botánicos yá nel sieglu XIX, a la gueta de plantes pa usu medicinal.

Son perfrecuentes los topónimos de pueblos venceyaos cola foresta: La Figar, Figares, Les Texeres, Texeo, Ablaneo, Fresneo, La Carbayosa, La Pumar, La Mostayal, Prunadiella…

Nesti conceyu alcuéntrense especies asociaes a:

Arboláu: faya, carbayu, castañal, ablanu, abeduriu, tilar, texu, acebu, fresnu, pládanu, alisu…
Matos: ganzu, mostayu, espinera, miruéndanu, sanxuán, beleñu, cádaba…
Flores: cardeña, zapatinos de la virxe y cardu madalenu.
Plantes melecinales: té, tila, abeyera, xanzana, romeru, tomillu, manzanilla, ortiga, roderu, tarriellu, oriéganu...

Política

Nel conceyu de Riosa, dende 1979, l'únicu partíu qu'algamó l'alcaldía ye FSA-PSOE. L'alcalde actual ye José Antonio Muñiz Álvarez, que gobierna dende 1991 (Ver Llista d'alcaldes de Riosa).

Eleiciones de conceyu
Partíu	1979	1983	1987^[2]	1991^[2]	1995^[2]	1999^[2]	2003^[2]	2007^[2]	2011^[3]	2015^[2]
FSA-PSOE	6	8	9	7	6	6	5	5	6	5
PCE / IX-BA	2	1	1	3	2	2	3	4	4	5
CD / AP / PP		2	1	1	2	1	1	2	1	0
FAC										1
UCD / CDS	1		0	0
URAS						1	1
AA					1	1	1	0
Independientes	2
Total	11	11	11	11	11	11	11	11	11	11

Fontes: Ministeriu del Interior d'España Archiváu 2009-08-27 en Wayback Machine y Federación Asturiana de Conceyos

Historia

El so allugamientu nel monte central asturianu na conca del ríu Caudal determinó les carauterístiques d'esti conceyu a lo llargo de tola so historia dende'l Neolíticu (6000 - 3000 e. C.).

Economía

**Emplegaos nos diversos sectores económicos (añu 2010)**
	Númberu de trabayadores	Tantu por cientu
TOTAL	295	100
Agricultura, ganadería y pesca	58	19,66
Industria	12	4,07
Construcción	16	5,42
Servicios	209	70,85
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

**Usos del suelu del conceyu (añu 2010)**
Usu	Superficie (km²)
Tierres de llabrantíu	0,12
Praderíes	23,86
Terrenu forestal	16,91
Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...)	5,60
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

**Carauterístiques del sector primariu (añu 2010)**
Ganaderíes de bovín	160
Cabeces de ganáu bovín	1.558
Cabeces de ganáu ovín	132
Cabeces de ganáu cabrín	0
Ganaderos con cuota llechera	0
Quilos de cuota llechera	0
Metros cúbicos de madera valtao	295
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Ver tamién

Llista d'alcaldes de Riosa

Referencies

↑ «Espediente colos topónimos oficiales de Riosa». BOPA.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 «Direición Xeneral de Política Interior». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-11-14.
↑ «Eleiciones Llocales 2011». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-07-08.

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Riosa.
Web del Ayuntamientu
Federación Asturiana de Conceyos
Visites virtuales del Consorciu de la Montaña Central d'Asturies
Mines prehistóriques de cobre del Aramu (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

[toponimia-riosa-1] «Espediente colos topónimos oficiales de Riosa». BOPA.

[mir-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 «Direición Xeneral de Política Interior». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-11-14.

[3] «Eleiciones Llocales 2011». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-07-08.

[1]

[2]

[3]