Saltar al conteníu

Chicago

Editar los enllaces
Coordenaes: 41°51′00″N 87°39′00″W / 41.85003°N 87.65005°O / 41.85003; -87.65005
De Wikipedia
Chicago
Bandera de Chicago (es) Traducir
Alministración
PaísBandera de Estaos Xuníos d'América Estaos Xuníos
EstaosBandera de Illinois Illinois
Condáu condáu de Cook
Tipu d'entidá ciudad de Illinois (es) Traducir[1]
Alcalde de Chicago Brandon Johnson (Partíu Demócrata)
Nome oficial City of Chicago (en)[2]
Nome llocal Chicago (en)
Códigu postal 60601–60827
Xeografía
Coordenaes 41°51′00″N 87°39′00″W / 41.85003°N 87.65005°O / 41.85003; -87.65005
Chicago alcuéntrase en los EE.XX.
Chicago
Chicago
Chicago (los EE.XX.)
Superficie 606.424 km²
Altitú 179 m[3]
Llenda con
Demografía
Población 2 746 388 hab. (1r abril 2020)
Porcentaxe 100% de condáu de Cook
Densidá 4528,82 hab/km²
Viviendes 1 081 143 (31 avientu 2020)
Más información
Prefixu telefónicu 872, 312 y 773
Estaya horaria UTC−06:00 (horariu estándar)
UTC−05:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes
chicago.gov
Cambiar los datos en Wikidata

Chicago ye una ciudá del estáu d'Illinois (Estaos Xuníos). Ye la cabecera del condáu de Cook y, colos sos 2,7 millones d'habitantes, la mayor ciudá del so estáu y de tol Mediu Oeste. El so área metropolitana, que avecen a llamar Chicagoland, ye, colos cuasi diez millones d'habitantes, la tercera mayor d'Estaos Xuníos[4] .

Chicago algamó l'estatutu urbanu en 1837, y la so situación estratéxica, na divisoria de les agües de los Grandes Llagos y el ríu Mississippi, fízo-y medrar rápidamente a mediaos del sieglu XIX[5]. Anguaño la ciudá ye un nucleu financieru y comercial internacional, amás d'un centru industrial, teunolóxicu y de telecomunicaciones. Ye, tamién, un nudu de tresportes perimportante: el so aeropuertu internacional O'Hare ye'l de mayor tráficu del mundu, y ye tamién la ciudá d'Estaos Xuníos con mayor númberu d'autopistes y la primera por carga tresportada per ferrocarril. En 2012 foi considerada como una ciudá global alpha pola Rede d'Investigación de la Globalización y les Ciudaes del Mundu (Globalization and World Cities Research Network)[6], y el Global Cities Index de 2014 considerábala la séptima ciudá más importante del mundu[7]. En 2012 la ciudá tenía el tercer mayor productu interior brutu de toles árees metropolitanes d'Estaos Xuníos[8].

En 2014 la ciudá recibió 50,2 millones de visitantes[9]. La so cultura inclúi contribuciones a les artes visuales, la novela, el cine, el teatru (especialmente na comedia d'improvisación) y la música, na que rescamplen el jazz, el blues, el soul y la música house. La ciudá, que tien equipos deportivos en toles principales lligues profesionales del país, tien dellos nomatos, que reflexen les opiniones sobro la Chicago antigua y contemporánea. Ente ellos rescamplen los de Windy City (ciudá ventosa) y The Second City (la segunda ciudá)[10].

  • Sellu de la ciudá
    Sellu de la ciudá
  • Bandera de la ciudá
    Bandera de la ciudá

Historia

[editar | editar la fonte]

Los oríxenes

[editar | editar la fonte]
Recreación del rostru de Jean Baptiste Point de Sable na History of Chicago (1884) de A.T. Andreas.

El nome Chicago deriva d'una traducción francesa de la pallabra de la llingua Miami-Illinois shikaakwa, que significaba "puerru xabaz", "cebolla xabaz" o "ayu xabaz"[11]. La primer referencia conocida al asentamientu que dio llugar a l'actual Chicago como Checagou aparez en 1679, na autobiografía de Robert de LaSalle[12]. Henri Joutel, nuna revista de 1688, comentaba que l'ayu xabaz, nomáu chicagoua, yera perabundante na zona. Demientres el sieglu XVIII la zona foi habitada por una tribu nomada Potawotami, que tenía quitáo-yos el sitio a los Miami, Sauk y Fox que vivíen ellí primero[13]. La década de 1780 foi la del primer asentamientu non indíxena documentáu, fundáu por Jean Baptiste Point du Sable, mestizu d'orixe franco-africanu que ye consideráu como'l fundador de la ciudá[14].

En 1795, nel contestu de la Guerra Amerindia del Noroeste, una zona que anguaño pertenez a Chicago foi entregada a los Estaos Xuníos poles tribus nativas pa que, acordies coles cláusules del tratáu de Greenville, llevantaran ellí un puestu militar. En 1803 l'exércitu de los Estaos Xuníos construyó Fort Dearborn, que na Guerra ente Reinu Xuníu y Estaos Xuníos de 1812, foi destruyíu, y dempués llevantáu otra vuelta. Pol tratáu de San Lluis de 1816 les tribus Ottawa, Ojibwe y Potawatomi cedieron más tierres a los Estaos Xuníos, qu'obligaron a estos últimos a colar de sos tierres dempués del tratáu de Chicago de 1833[15].

Fundación de la ciudá. El sieglu XIX

[editar | editar la fonte]

El 12 d'agostu de 1833 organizose, con una población de alredor de 200 persones, l'asentamientu de Chicago, que había crecer en namái siete años hasta algamar los 4.000 habitantes. El sábadu 4 de marzu de 1837 algamó l'estatus urbanu, y convirtióse nes décades vinientes na ciudá de mayor crecimientu de tol mundu[16].

Llocalización del Illinois and Michigan Canal.

La so situación, nel Chicago Portage[17] (cluse natural que coneuta les cuenques del ríu Mississippi y los Grandes Llagos), fizo de la ciudá, dende bien ceo, un centru d'intercambiu de mercancíes ente l'este y l'oeste de los Estaos Xuníos. El primer ferrocarril de la ciudá, el Galena and Chicago Union Railroad, inauguróse en 1848, el mesmu añu de l'apertura del Illinois and Michigan Canal, que permitió a los barcos, de vapor y vela, pasar de los Grandes Llagos al ríu Mississippi[18].

L'espoxigue económicu traxo a la ciudá a persones de les comunidaes rurales de la rodiada, y tamién del estranxeru. Los sectores comercial, manufactureru y financieru desarrolláronse enforma, y el Chicago Board of Trade (mercáu de futuros y opciones), establecíu en 1848, foi'l primeru nel mundu n'estandarizar contratos de compra de productos por adelantáu, que foron nomaos contratos de futuros[19].

Na década de 1850 Chicago ganó sonadía política nacional por ser el llugar de nacencia del senador Stephen A. Douglas, principal impulsor de la Kansas-Nebraska Act, que creaba estos territorios al empar que determinaba qu'habíen ser los ciudadanos varones, mediante votación, los que decidieran si la esclavitú había tar permitida nellos[20], torgando asina les cláusules del compromisu de Missouri de 1820, que prohibía la esclavitú perriba del paralelu 36°30'N. La engarradiella sobro la cuestión dio un emburrión a la carrera política nacional d'otru nativu d'Illinois, Abraham Lincoln, contrariu a la esclavitú por motivos morales, llegales y económicos que detalló nel so perfamosu discursu de Peoria. Lincoln foi nomáu candidatu a la presidencia na convención republicana de Chicago de 1860 y consiguió vencer na eleición a Douglas, candidatu del Partíu Demócrata[21]. El camín a la guerra civil quedaba abiertu.

P'acomodar la creciente población, y p'atender les sos demandes d'una meyor recoyida de desechos, la ciudá entamó la construcción de delles infraestructures. Asina, el conseyu municipal aprobó en febreru de 1856 un plan, el primeru nos Estaos Xuníos, pa la construcción d'un sistema integral d'alcantarilláu[22]. Esto aumentó la calidá de vida na ciudá... a lo menos a lo primeru, porque les agües residuales, doméstiques ya industriales, yeren vertíes ensin tratar al ríu Chicago -que desembocaba nel llagu Michigan-, d'aú se tomaba l'agua pal abastecimientu de la ciudá. La solución inicial foi llevales per un túnel de trés quilómetros de llargor direutamente a unes balses construyíes a la vera'l llagu Michigan. En 1900 vieno la solución definitiva de manes d'una gran obra d'inxeniería: revirtiose'l fluxu del ríu Chicagu de forma que sacase agua del llagu en cuenta de llevar ellí la de so. Pa facelo ameyorose'l Illinois and Michigan Canal y construyóse'l Chicago Sanitary and Ship Canal, que conectaba'l ríu Chicago col ríu Illinois, afluente del Mississippi[23].

Película de Thomas Alva Edison de 1897 amosando'l cruce de les cais State y Madison, del que se dicía que yera'l más enllenu de xente del mundu.

En 1871, el 10 d'ochobre, el gran incendiu de Chicago, orixináu nel distritu madereru, destruyó un área del centru de la ciudá de seis quilómetros de llargor y ún y mediu d'anchor, dexando a 100.000 persones ensin casa y unos 250 muertos[24]. Sicasí, la mayoría les infraestructures, incluyíes el ferrocarril y los corrales del ganáu, nun sofrieron dañu[25], y la ciudá volvió a renacer de la povisa. Les estructures de madera dexaron pasu a edificios fechos d'aceru y piedra que foron el niciu d'una nueva forma de construyir nel mundu[26]. Foi nos años de la reconstrucción de la ciudá cuando construyóse ellí, en 1885, el primer rascacielos, un edificiu col armazón d'aceru[27].

El puxu económicu de la ciudá fizo aportar a ella a un bon númberu d'inmigrantes d'Europa, y tamién de la costa Este de los Estaos Xuníos. En 1900 a lo menos el 77% de la población naciera notru país o yera nacida nos Estaos Xuníos de familia d'orixe foriatu. Alemanes, irlandeses, polacos, suecos y checos yeren cuasi los dos tercios de la población d'orixe foriatu nesi añu, nel que los habitantes de raza blanca yeren el 98,1% na ciudá[28]. Esti aumentu de población, amás de conflictos llaborales, traxo a la ciudá problemes de salubridá y sanitarios. Yá nes décades de 1870 y 1880 la ciudá foi pionera nos esfuercios por ameyorar la salú pública. Les lleis municipales, y dempués les estatales, regularon más estrictamente la profesión médica, y llucharon escontra les epidemies de cólera, viruela o fiebre mariella con midíes que dempués sirvieron de modelu pa les que se tomaron notres ciudaes y estaos. La ciudá invirtió tamién na construcción de parques municipales, qu'incluyíen aseos públicos.

Patiu d'honor, col so gran estanque central nel que la estatua nomada "República" enfrentábase al edificiu alministrativu de la Esposición Universal de 1893.

El cabezaleru d'esi movimientu foi'l doctor John H. Rauch, qu'estableció un plan municipal de parques y creó'l parque Lincoln tres de pesllar el cementeriu que había ellí, enllenu de tumbes escavaes a poca fondura y que contribuyíen a l'espardimientu d'enfermedaes. En 1867 promovió la formación d'un conseyu municipal de salú (Chicago Board of Health), y diez años dempués convirtióse en secretariu y dempués presidente del primer conseyu estatal de salú d'Illinois, que desarrolló les sos actividaes principalmente na ciudá.

Nel sieglu XIX Chicago convirtióse nel principal centru ferroviariu del país, y pa 1910 venti compañíes de ferrocarril carretaben pasaxeros dende seis estaciones diferentes[29] . Foi en Chicago, tamién, aú s'adoptó, en 1883, el sistema estandarizáu de les zones horaries del país qu'anguaño rixe la hora oficial de los diferentes estaos del país nuna reunión de direutores de compañíes ferroviaries[30].

En 1893 celebróse na ciudá la Esposición Universal de Chicago (1893) en terrenos pantanosos desecaos asitiaos aú ta'l parque Jackson anguaño. Ventisiete millones y medio de visitantes acudieron a ver la que se considera como la feria mundial más influyente de la historia[31].

Sieglos XX y XXI

[editar | editar la fonte]

La dómina de la Primer Guerra Mundial y la década de 1920 foron años de gran espansión industrial. L'abondanza de trabayu fizo aportar a la ciudá abondos afroamericanos de los estaos del Sur del país. De resultes, ente 1910 y 1930 la población afroamericana de Chicago medró enforma, pasando de 44.103 a 233.903 persones[32]. Estos recién llegaos tuvieron un impautu cultural perimportante na ciudá, que dio llugar, nel arte, la lliteratura y la música, al movimientu nomáu Renacimientu Negru de Chicago (Chicago Black Renaissance)[33]. Esa medría de población provocó tamién tensiones raciales y violencia, que tuvieron el so cumal nos disturbios de 1919[34].

La ratificación de la decimoctava enmienda a la Constitución d'Estaos Xuníos, en 1919, fizo illegales la producción y venta de bebides alcohóliques nos Estaos Xuníos. Esto dio niciu al espoxigue del gangsterismu, qu'esistió dende esi añu hasta la retirada de la prohibición en 1933. Ente los más nomaos de los de Chicago taben Al Capone, Dion O'Banion, Bugs Moran y Tony Accardo, que llucharon ente ellos y cola policía nes cais de Chicago demientres toa la dómina de la prohibición. Foi en Chicago aú asocedió la matanza del día de San Valentín en 1929. Al Capone envió a los sos pistoleros d'orixe italianu de la nomada "South Side gang" a acabar colos miembros de la banda rival, nomada North Side, dirixida por Bugs Moran y formada por gángsters d'orixe irlandés. Mataron a siete persones en total.[35]

En 1924 Chicago foi la primer ciudá d'Estaos Xuníos en tener una organización pa defender los derechos de los homosexuales, nomada Sociedá polos Derechos Humanos (Society for Human Rights). Esta había publicar la primera publicación específica pa gais del país, Amistá y Llibertá (Friendship and Freedom), pero la presión política y la persecución policial ficiéron-y desfacese bien ceo[36].

La Willis Tower (nel centru, coles dos antenes nel cumal) vista dende'l ríu Chicago.

En 1933 l'alcalde Anton Cermack foi malferíu en Miami (Florida) nún atentáu fallíu escontra'l presidente electu Franklin D. Roosevelt. En 1933 y 1934, la ciudá celebró'l so centenariu con una esposición universal, que tenía como tema la innovación teunolóxica producida dende la fundación de la ciudá[37].

En marzu de 1937 desarrollose na ciudá una fuelga salvaxe protagonizada por 3.500 conductores de taxi de les compañíes Yellow Cab y Checker Cab. Nos disturbios, que duraron selmanes, la patronal contrató matones pa romper la fuelga, y los taxistes a otros que percorríen les cais a la gueta de taxis y conductores que nun participaben na fuelga.

El 2 d'avientu de 1942 el físicu Enrico Fermi dirixó la primer reacción nuclear controlada de la historia na Universidá de Chicago, dientro del persecretu Proyeutu Manhattan, que dio como resultáu la creación de la bomba atómica[38]

La ciudá, como la mayoría de les del país, sufrió dende entamos de la década de 1960 los efeutos del conocíu como blockbusting, esto ye, la estratexa de los constructores y axentes inmobiliarios d'Estaos Xuníos pa convencer a los propietarios de raza blanca pa que vendieran so casa a preciu baxu asegurándo-yos que bien ceo'l so vecindariu diba enllenase de xente de minoríes étniques y mercaran una nos suburbios. Esto vació los centros de les ciudaes, y tamién de Chicago, qu'entamó a tener barrios segregaos por raza.[39]A esto sumáronse cambios na estructura industrial, derivaos de la globalización y la esternalización del trabayu, que provocaron munchos despidos de trabayadores de baxa cualificación. En 1966 españó'l Movimientu pola Llibertá de Chicago, una fola de protestes de la minoría afroamericana dirixida por Martin Luther King y Albert Raby que finó colos alcuerdos roblaos ente ellos y l'alcalde demócrata Richard J. Daley[40].

El mandatu de Richard J. Daley, alcalde de 1955 a 1976, foi'l de la construcción de la Sears Tower (agora nomada Willis Tower, convirtióse en 1974 nel edificiu más altu del mundu), el campus de la Universidá d'Illinois en Chicago, el McCormick Place (el mayor centru de convenciones d'América del Norte) o l'aeropuertu internacional O'Hare. En 1979 foi elixida alcaldesa la primer muyer que lo foi na ciudá, Jane Byrne. Demientres el so mandatu ayudó a que menguara la criminalidá con una política de vivienda pública y sacó al sistema escolar de la ciudá de la crisis financiera qu'atravesaba[41].

En 1983 dio pasu na alcaldía al primer alcalde de raza negra de la ciudá, Harold Washington. Centró'l so primer mandatu n'atender les necesidaes de les persones d'escasos recursos económicos y de los barrios habitaos por minoríes étniques, y magar que foi reelixíu en 1987 morrió d'un infartu poco dempués. El so socesor foi Eugene Sawyer, miembru del conseyu municipal escoyíu por esi conseyu hasta la celebración d'unes eleiciones especiales. Nelles trunfó Richard M. Daley, fíu del que fora alcalde de la ciudá demientres venti años, con un programa qu'incluyía l'ameyoramientu de los parques y la introducción d'incentivos pa favorecer el desarrollu sostenible. Tres de ser reelixíu cinco veces, lo que fizo d'elli l'alcalde col mandatu más llargu de la historia de la ciudá, refugó presentase a la reeleición por séptima vez[42]. El so socesor, col 55% de los votos, foi l'antiguu congresista y xefe de gabinete de la Casa Blanca Rahm Emanuel, d'orixe xudíu, que xuró'l cargu'l 16 de mayu de 2011 y foi reelixíu pa un segundu mandatu el 7 d'abril de 2015.

Xeografía

[editar | editar la fonte]

El skyline de la ciudá

[editar | editar la fonte]

Chicago, que ye la tercer mayor ciudá d'Estaos Xuníos, tien 1.399 edificios altos completaos, de los que 107 miden más de 183 m (600 pies)[43]. El mayor edificiu de la ciudá ye la Torre Willis (anantes conocida como Torre Sears), de 110 plantas y un altor de 442 m. Asítiase na zona conocida como Chicago Loop, y foi completáu en 1974[44]. Los siguientes edificios de la ciudá, n'altor, son el Trump International Hotel & Tower, el St Regis Chicago y el Aon Center. El skyline de la ciudá ye'l segundu de mayor altor del país, dempués del de Nueva York.

Semeya antigua del downtown de Chicago.
El skyline de Chicago (semeya tomada dende la Northerly Island mirando pal noroeste) n'abril de 2009.
Buildings along the sides of a river in a panorama view
Vista de les dos orielles del ríu Chicagu dende la ponte Outer Drive Bridge sobro l'autopista Lake Shore Drive.
El skyline de Chicago al atapecer. Semeya tomada dende l'avenida North Avenue Beach mirando al sur.

Xeografía urbana

[editar | editar la fonte]
Faru nel puertu de Chicago

Chicago asítiase nel noreste del estáu d'Illinois, na oriella suroccidental del llagu Michigan. La ciudá alcuéntrase na divisoria de San Llorienzu, una de les divisories continentales (llinies que marquen la división ente les grandes cuenques hidrográfiques) d'América del Norte, sobro'l Chicago Portage, una canal que coneuta les cuenques del ríu Mississippi y los Grandes Llagos. La ciudá ta a la vera'l llagu Michigan, y ta travesada por dos ríos: el ríu Chicago, nel centru, y el ríu Calumet, na fastera más meridional de la ciudá, aú se concentren les sos instalaciones industriales. La historia y la economía de la ciudá tán marcaes por esta situación xeográfica. Mentantu que'l ríu Chicago foi históricamente'l más utilizáu pal tresporte de mercancíes por barcu, anguaño esti papel xuégalu'l puertu que hai nel ríu Calumet, nel South Side de Chicago. El llagu fai tamién de moderador del clima, faciendo que la ciudá tea un iviernu una migayina más templáu y un branu un poquiñín más frescu que les tierres asitiaes más pal interior[45]

La mayoría de los rascacielos d'usu comercial o residencial tán averaos cerca la oriella del llagu. Ellí atópense'l distritu financieru, nomáu el Chicago Loop, y dellos de los mayores parques de la ciudá (parque Jackson, parque Grant, parque Lincoln o parque Burnham). L'autopista Lake Shore Drive cuerre paralela, demientres varios quilómetros, a la oriella del llagu. Hai, tamién, zones asitiaes en terrenu ganáu al agua: el Navy Pier, la islla Northerly, el Museum Campus y bona parte del suelu del centru de congresos McCormick Place.

La ciudá y el so área metropolitana reciben, en conxuntu, el nome informal de Chicagoland. Nun hai una definición precisa de lo qu'abarca, pero aveza a llamase así a la ciudá y los sos suburbios. El términu inventólo'l periódicu Chicago Tribune, qu'inclúi nelli la propia ciudá y el resto del condáu na que s'atopa (condáu de Cook), amás d'ocho condaos del estáu d'Illinois (los de Lake, McHenry, DuPage, Kane, Kendall, Grundy, Will y Kankakee) y trés del estáu d'Indiana (Lake, Porter y LaPorte)[46]. El Departamentu de Turismu d'Illinois, pela so banda, abarca embaxu'l nome de Chicagoland al condáu de Cook (sacante la propia ciudá) y los de Lake, DuPage, Kane y Will[47], y la Cámara de Comerciu de Chicagoland inclúi na so definición a los condaos de Cook, DuPage, Kane, Lake, McHenry y Will[48].

Vista del área metropolitana de Chicago, y del so downtown dende la Willis Tower

Arquiteutura

[editar | editar la fonte]

La destrucción provocada na ciudá pol Gran Incendiu de Chicago causó'l mayor boom inmobiliariu na historia de los Estaos Xuníos. El Home Insurance Building, el primer rascacielos con armazón d'aceru, llevantose na ciudá en 1885, inaugurando la era de los rascacielos, que dende Chicago espardióse a munches otres ciudaes de tol mundu[49]. De resultes d'ello, el skyline de Chicago ye ún de los más densos y de más altor del mundu[50].

Robie House, de Frank Lloyd Wright (1908-10).

Dalgunos de los edificios más altos d'Estaos Xuníos tán equí: la Willis Tower, primero nomada Sears Tower, ye'l segundu edificiu más altu del hemisferiu occidental tres del One World Trade Center de Nueva York, y el Trump International Hotel and Tower ye'l terceru mayor de los Estaos Xuníos. Ente los edificios históricos del Chicago Loop rescamplen el Chicago Board of Trade Building, el Fine Arts Building, l'edificiu del 35 East Wacker, el Chicago Building y l'edificiu d'apartamentos 860-880 Lake Shore Drive del arquiteutu Ludwig Mies van der Rohe. Munchos otros arquiteutos de sonadía, como Daniel Burnham, Louis Sullivan, Charles B. Atwood, John Root y Helmut Jahn, dexaron la so güelga nel paisaxe arquiteutónicu de la ciudá[51]. El Merchandise Mart, nún tiempu l'edificiu más grande del mundu colos sos 372.000 m² de superficie, tien el so propiu códigu postal, neto que la Willis Tower. Esta, xunto cola Trump Tower, l'Aon Center (antes nomáu Standard Oil Building) y el John Hancock Center, son los cuatro mayores edificios de la ciudá (añu 2015).

Chicago dio'l so nome a la escuela arquitectónica de Chicago (Chicago School), y foi la sede de la escuela arquitectónica de Prairie (Prairie School), dos movimientos arquiteutónicos de finales del sieglu XIX entamos del XX. Hai bien de tipos diferentes de cases, urbanizaciones, condominios y edificios d'apartamentos al traviés de tola ciudá, y tamién hai fasteres enteres de suelu residencial separtaes del llagu feches d'edificios de lladriellu llevantaos na primera metá del sieglu XX. N'arquiteutura relixosa, hai dellos exemplos interesantes del conocíu como estilu polacu, carauterizáu por grandes altores (propios de catedrales ensin selo necesariamente) y bayura de decoración nel esterior y nel interior. Nún de los suburbios de la ciudá, Oak Park, vivió l'arquiteutu Frank Lloyd Wright, que llevantó nel campus de la Universidá de Chicago la Robie House, exemplu cimeru de la propuesta arquitectónica de la Prairie School[52][53].

Rascacielos

[editar | editar la fonte]
Home Insurance Building (1885-1931), consideráu'l primer rascacielos de la historia.

Dende la década del 1880 los arquiteutos de la Chicago School esploraron les posibilidaes de la construcción d'edificios con una estructura de perfiles d'aceru, y a partir de la década siguiente el usu de grandes plaques de vidriu nes fachaes. Ellos foron los que diseñaron los primeros rascacielos. El Home Insurance Building, diseñáu por William LeBaron Jenney y acabáu en 1885, considérase'l primer edificiu que tuvo una estructura d'aceru en cuenta de tenela, como yera vezu, de fierro, pero la so fachada entá yera de lladriellu y piedra. Sicasí, el Montauk Building[54], diseñáu por John Wellborn Root Sr. y Daniel Burnham y acabáu en 1883 y, por tanto, anterior a elli, yá tenía una estructura d'aceru. Burnham y los sos compañeros Root y Charles Atwood diseñaron edificios con armazón d'aceru y revestimientu de vidriu y terracota a mediaos de la década del 1890, como'l Reliance Building[55].

Louis Sullivan foi, quiciás, el arquiteutu que definió conceptualmente esti nuevu estilu d'edificación. Decatándose de que'l rascacielos yera una forma arquitectónica nueva, separtose conscientemente de los sos precedentes históricos y diseñó edificios de naturaleza nidiamente vertical. Esta nueva forma d'edificar, desarrollada por Jenney, Burnham, Sullivan y otros, avezó a ser llamada Commercial Style (Estilu Comercial), magar que los historiadores posteriores dieron en llamalu Chicago School.

Dende 1963 una Segunda Escuela de Chicago nació a partir de los trabayos de Ludwig Mies van der Rohe nel Institutu de Teunoloxía d'Illinois (Illinois Institute of Technology) en Chicago. Otra figura destacada nesa escuela foi l'inxenieru estructural Fazlur Khan, que foi'l qu'introdució l'usu d'un sistema nuevu de tubos enmarcaos nel diseñu y la construcción de rascacielos. El primer edificiu nel que s'aplicó este sistema de construcción con tubos extruíos foi'l DeWitt-Chestnut Apartment Building, diseñáu por Khan y termináu en 1966. Esto sentó les bases pa les estructures tubulares de munchos otros rascacielos posteriores: el John Hancock Center[56] y la Willis Tower de Chicago, tamién obra de Khan, pero tamién el World Trade Center de Nueva York, les Torres Petronas de Kuala Lumpur o'l Jin Mao Building de Shanghai, y en xeneral la mayoría de los rascacielos más altos construyíos dende la década del 1960[57].

Clima

[editar | editar la fonte]

La ciudá ta dientro la zona climática continental húmeda (subtipu Dfa na clasificación climática de Köppen), y tien cuatru estaciones diferenciaes. Los branos son de templaos a caldios, con una temperatura media diaria en xunetu de 24,3º C. Nún branu normal sobrepásense los 32º C hasta ventiún díes. Los iviernos son fríos, con bien de nieve y perpocos díes de sol, con temperatures máximes en xineru poco perriba de los 0º C. Primavera y seronda son estaciones templaes con baxos niveles d'humedá.

Acordies colos datos del serviciu meteorolóxicu nacional de los EEXX (National Weather Service), la temperatura más alta inxamás rexistrada en Chicago foron los 41º C qu'hebo'l 24 de xunetu de 1934[58], magar que nel aeropuertu Midway llegose aquel día a los 43º C y a 52º C demientres la fola de calor de 1995. La temperatura más baxa rexistrada foi de -33º C; húbolos nel aeropuertu O'Hare'l 20 de xineru de 1985[59]. La ciudá puede sofrir foles de fríu extremu n'iviernu, y tamién folas de calor nel branu, qu'en dambos casos pueden durar dellos díes consecutivos. Nun ye raro tampoco qu'haya tormentes, delles veces acompañaes d'aire fuerte y inclusive de tornaos, en primavera o veranu. Como otres ciudaes grandes, Chicago tamién esperimenta'l fenómenu conocíu como islla de calor, pol que la ciudá y los sos suburbios tienen, de resultas de l'actividá humana, temperatures más caldies que la so rodiada rural, especialmente peles nueches y nel iviernu. La cercanía del llagu Michigan, d'otra banda, fai que'l centru de Chicago seya daqué más frescu al entamu del branu y más templáu n'iviernu que les fasteres de terrén asitiaes más al oeste[60].

Demografía

[editar | editar la fonte]
Distribución de la población afroamericana na ciudá de Chicago (2011).

Nos sos primeros cien años d'esistencia Chicago foi una de las ciudaes que más rápido medró en población del mundu. Cuando foi fundada, en 1833, malpenes vivíen 200 persones nesti asentamientu de lo que daquella yera tierra de frontera, pero al realizase'l primer censu, en 1840, ya tenía cuasi 4.000 habitantes. En namái 40 años, los que van de 1850 a 1890, la población pasó de poco menos de 30.000 habitantes a más d'un millón. Pa finales del sieglu XIX Chicago yera la quinta mayor ciudá del mundu[61], y la más habitada de les que nun esistíen en 1800. Sesenta años dempués del Gran Incendiu de 1871 la población llegó a los trés millones, y alcanzó'l so cumal absolutu, 3,6 millones d'habitantes, nel censu de 1950.

Dende les dos caberes décades del sieglu XIX pa en delantre Chicago recibió miles d'inmigrantes d'Irlanda y la Europa central, oriental y meridional, incluyendo xudíos, italianos, polacos, lituanos, bosnios y checos. A estos grupos étnicos, que yeren el nucleu de la clase trabayadora de la industria de la ciudá, hebo qu'añader a los afroamericanos qu'aportaron dende'l sur del país. La población negra de Chicago doblose ente 1910 y 1920, y volvió doblase ente 1920 y 1930[62].

La mayoría de los afroamericanos qu'aportaron a Chicago nesos años foron agrupaos nel South Side, nuna fastera qu'entamó a conocese como'l Black Belt (Cinturón Negru). Pa 1930, dos tercios de los afroamericanos de Chicago vivíen en zones de la ciudá nes que los negros yeren un 90% de la población, lo que convirtió'l South Side na segunda mayor concentración urbana negra del país tres del Harlem neoyorkinu[63].

Ilesia de St. Mary of the Angels, una de les "catedrales polaques" de Chicago.

Chicago tien, según el censu de 2010[64], 2.695.598 habitantes, que viven en 1.045.560 viviendes. Más de la metá de la población d'Illinois vive nel área metropolitana de Chicago, que ye una de las ciudaes con más densidá de población d'ente les mayores ciudaes d'Estaos Xuníos, y tamién la mayor de les ciudaes de la megalópolis de los Grandes Llagos. No que cinca a la composición racial de la población, un 45% yeren blancos (con un 31,7% de blancos d'orixe non hispánicu), un 32,9% d'afroamericanos, un 5,5% de persones d'orixe asiáticu y un 0,5% de población nativa americana. Un 13,4% de la población encuadrose na categoría "otres races", y un 2.7% na de "de dos o más races". La población hispánica o llatina, esto ye, d'orixe hispanuamericanu con independencia de la so raza, yera'l 28,9%, y cuasi dos tercios d'ellos yeren d'orixe mexicanu. El grupu étnicu que fora mayoritariu na ciudá, el de xente de raza blanca non hispánica, pasó de ser el 59% de la población en 1970 al 31,7% en 2010[65].

Relixón

[editar | editar la fonte]

La relixón predominante na ciudá ye'l cristianismu; son cristianos el 71% de los que dicen pertenecer a dalguna relixón[66]. La riqueza de la herencia relixosa de la ciudá ye perevidente, con bayura de bonos exemplos d'edificios y instituciones de calter relixosu. Los más d'esos edificios son cristianos, y especialmente católicos. Sicasí, na ciudá de les conocíes como "catedrales polaques" ye fácil atopase con munches sinagogues antigües, y tamién con templos o espacios sagraos de munches otres relixones (islam, hinduismu, budismu, xainismu, sikhismu...). Asina, l'edificu de la sinagoga Kehilath Anshe Ma'ariv (anguaño una ilesia baptista) foi diseñáu por Adler & Sullivan en 1890. La ciudá agospia tamién una de les mayores congregaciones presbiterianes del país, y nún de los sos suburbios septentrionales, Wilmette, puede alcontrase l'únicu templu de la fe Bahá'i de Norteamérica.

Economía

[editar | editar la fonte]

Historia económica de Chicago

[editar | editar la fonte]

La principal industria de la ciudá, primero de la so configuración como ciudá en 1833, yera'l comerciu de pieles. Na década del 1770 Jean Baptiste Pointe du Sable, un comerciante en pieles nacíu n'Haití que foi'l primer residente estable na zona, estableció un puestu pa comerciar con pieles na zona que dempués llamaríase Fort Dearborn, a la oriella'l ríu Chicago. Ellí tuvo hasta 1800, cuando coló d'ellí. Dempués de la guerra de 1812 la American Fur Company, creada en 1808 por John Jacob Astor pa competir coles poderoses compañíes Canadian North West y Hudson Bay, fízose col control cuasi absolutu del comerciu de pieles nos Estaos Xuníos. La compañía, dende bien ceo, fízose perconocida polos sos métodos comerciales despiadaos; o mercaben les compañíes competidores o destruyíenles. Dende 1812 establecióse na fastera septentrional d'Illinois, hasta que Gurdon S. Hubbard, delegáu de la compañía dende 1823, compró los activos d'esta n'Illinois poco dempués del so nomamientu.

Sede del Chicago Mercantile Exchange.

A lo llargo de la so historia na ciudá prosperaron munchos de los industriales y axentes financieros más importantes de la historia d'Estaos Xuníos, y nella desarrolláronse dellos de los fitos más importantes de la historia de la industria y los servicios financieros d'Estaos Xuníos. Asina, a finales del sieglu XIX Chicago foi un centru importante de desarrollu de la industria de fabricación de bicicletes, perimportante na dómina. La Western Wheel Company introdució la estampación de metales nel so procesu industrial, que-y permitió reducir costes enforma[67]. Na ciudá tuvo tamién la so sé la Schwinn Bycicle Company. Poco dempués, a entamos del sieglu XXI, la ciudá participó na revolución del automóvil, una y bones la fábrica de coches Bugmobile, una de les cimeres del periodu nomáu "brass era" (era del llatón), fundóse equí en 1907.

La fabricación d'aparatos de radio, nuna dómina na qu'estos convirtiéronse nún oxetu de consumu masivu, tamién foi importante na ciudá. Les radios Majestic produciéronse, hasta la desapaición de la compañía en 1934, na ciudá, y tamién taban nella la Scott Transformer Company, una empresa destacada que producía radios de luxu y, años dempués, televisores d'alta calidá. En 1918 fundóse la compañía Zenith, perpopular dende la década de 1930 por producir radios p'automóviles, y la Galvin Manufacturing Company, que produció radios p'automóviles y tamién walkie-talkies pal exércitu, abrió les sos puertes en 1928.

Na ciudá orixináronse tamién los mercaos de futuros y materies primes. El motivu de que lo ficieran equí foron la so posición central nel país y la bona rede de comunicación per ferrocarril que tenía con bona parte del país. Gran cantidá de materies primes aportaben per tren a la ciudá dende tol valle del Mississippi, y almacenábense na ciudá pa ser dempués oxetu de comerciu. Entamó por comerciarse col granu, pero bien ceo compañíes de sitios tan alloñaos como Nueva York entamaron a contratar, telegráficamente, productos qu'habíen tar almacenaos en Chicago nún futuru. D'esa práutica nacieron el mercáu de futuros y opciones de Chicago (Chicago Board of Trade), el mercáu de derivaos financieros (Chicago Mercantile Exchange) y les actuales práutiques y productos financieros del comerciu de futuros.

Cadarma económica de la ciudá

[editar | editar la fonte]

L'área metropolitana de Chicago ye, detrás de les de Nueva York y Los Angeles, la tercer aglomeración urbana con mayor productu interior brutu del país (532.000 millones de dólares en 2010[68]). La gran diversificación de la so economía fai que seya considerada como la ciudá cola economía más equilibrada del país, y l'índiz MasterCard Worldwide Centers of Commerce considérala como'l cuartu centru de negocios más importante del mundu[69]. El so área metropolitana ye la tercera del país con más emplegos nos sectores d'inxeniería y ciencia[70], y la llista d'UBS de les ciudaes más riques del mundu asítiala nel novenu llugar[71].

Sede del Federal Reserve Bank of Chicago.

La ciudá ye un centru financieru global, y tien el segundu mayor distritu financieru del país. Ye la sede d'una de les sucursales de la Reserva Federal, el Federal Reserve Bank of Chicago, y d'otres instituciones financieres perimportantes como la bolsa (Chicago Stock Exchange), el mercáu d'opciones (Chicago Board Options Exchange) y el mercáu de derivaos (Chicago Mercantile Exchange). La ciudá ye la sede tamién del mercáu d'emisiones de dióxidu de carbonu (Chicago Climate Exchange). El Chase Bank tien la sede de les sos divisiones de banca comercial na Chase Tower.

Na ciudá y na so rodiada concéntrense 4,48 millones de trabayadores (2014)[72], y tienen la so sé doce compañíes de la llista Fortune Global 500 de les mayores compañíes del mundu, y 17 de les de la llista Financial Times 500. Les más señalaes d'elles, una y bones tán incluyíes nel índiz Dow Jones qu'aconceya a les 30 mayores corporaciones que coticen na bolsa de Nueva York, son la empresa aeronáutica Boeing (que movió la so sede de Seattle al Chicago Loop en 2001), l'alimentaria Kraft Foods y la de restauración McDonald's. Rescamplen tamién ente les empreses asitiaes na ciudá, pola so importancia, la cadena de grandes almacenes Sears, la división teunolóxica de Motorola y la compañía d'aviación United Continental Holdings.

Sala de transaiciones del Chicago Board of Trade.

La economía de Chicago ta perdiversificada. Amás d'industries alimentaries o editoriales, hai delles grandes corporaciones del sector farmacéuticu y de teunoloxía sanitaria asitiaes na ciudá: Baxter International, Abbott Laboratories, la división sanitaria de General Electric... Tres de Boeing llegaron a la ciudá United Airlines (2011) o la división de tresporte de General Electric (2013), pero tamién la filial d'Estaos Xuníos de ThyssenKrupp o la compañía agrícola Archer Daniels Midland.

Otru sector tradicional en Chicago ye'l de la industria de la carne. La construcción de la canal d'Illinois y Michigan, que permitió tresportar mercancíes dende los Grandes Llagos hacia'l sur, al valle del ríu Mississippi, y el desarrollu del ferrocarril nel sieglu XIX ficieron de la ciudá un importante centru de distribución de mercancíes. Na década de 1840 la ciudá, como yá se dixera, convirtióse nún puertu cerealeru perimportante, y nes décades siguientes espoxigó la industria cárnica, tanto de carne de gochu como de vaca. Dende la so sede de Chicago delles compañíes, como l'Armour and Company, espardiéronse hasta formar importantes conglomeraos tresnacionales. Y magar que la industria del procesáu de la carne ye anguaño menos importante na cadarma económica de la ciudá, esta ye entá un centru de tresporte y distribución de primer orde.

L'últimu sector que vamos citar ye'l de la venta al por menor. El sector de los grandes almacenes asentose bien ceo en Chicago, que tuvo dellos de los primeros centros comerciales del país: Montgomery Ward, Sears, Marshall Field's... Anguaño delles de les empreses más importantes del sector, incluyendo Walgreens, Sears o Claire's, tienen la so sé na ciudá.

Chicago ye, pa finar, ún de los centros de congresos mayores del mundu. El McCormick Place, colos sos cuatro edificios interconectaos, ye'l mayor centru de congresos del país y el terceru mayor del mundu[73], y la ciudá ye, tres de Las Vegas y Orlando, la tercera de los Estaos Xuníos que más congresos y convenciones acueye al añu[74].

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ «Encyclopedia of Chicago» (inglés). Consultáu'l 13 avientu 2021.
  2. ↑ URL de la referencia: https://www.chicago.gov/city/en/about/history.html. Data de consulta: 25 xunu 2021.
  3. ↑ Identificador GeoNames: 4887398.
  4. ↑ «Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2014». U.S. Census Bureau, Population Division. Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.
  5. ↑ Metropolitan growth, entrada de la Encyclopedia of Chicago
  6. ↑ «The World According to GaWC 2012». Globalization and World Cities Research Network. Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.
  7. ↑ «2014 Global Cities Index». A.T. Kearney. Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.
  8. ↑ «GDP by Metropolitan Area, Advance 2012, and Revised 2001–2011». U.S. Bureau of Economic Analysis (17 de setiembre de 2013). Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.
  9. ↑ Chicago supera los 50 millones de visitantes (noticia na web de la NBC de Chicago (5 de febreru 2015
  10. ↑ Sarah S. Marcus. «Chicago's Twentieth-Century Cultural Exports». The Electronic Encyclopedia of Chicago. Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.
  11. ↑ Etimoloxía de Chicago (n'inglés), de Michael McCafferty, na web linguistlist.org
  12. ↑ Quaife, Milo M., Checagou: From Indian Wigwam to Modern City, 1673–1835. Chicago, University of Chicago Press, 1933.
  13. ↑ Keating, Ann Durkin, Chicagoland: City and Suburbs in the Railroad Age. Chicago, The University of Chicago Press, 2005, p. 25. ISBN 0-226-42882-6
  14. ↑ Swenson, John W, Jean Baptiste Point de Sable—The Founder of Modern Chicago, na web earlychicago.com
  15. ↑ Buisseret, David, Historic Illinois From The Air. Chicago, The University of Chicago Press, 1990, páxs. 22–23, 68, 80–81. ISBN 0-226-07989-9
  16. ↑ http://www.encyclopedia.chicagohistory.org/pages/962.html
  17. ↑ Keating, Ann Durkin, Chicagoland: City and Suburbs in the Railroad Age. Chicago, The University of Chicago Press, 2005, p. 25. ISBN 0-226-42882-6
  18. ↑ Keating, Ann Durkin, Chicagoland: City and Suburbs in the Railroad Age. Chicago, The University of Chicago Press, 2005, páxs. 26-29, 35-39. ISBN 0-226-42882-6
  19. ↑ «Cronoloxía d'acontecimientos económicos». CME Group. Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.
  20. ↑ «Stephen Douglas». University of Chicago. Consultáu'l May 29, 2011.
  21. ↑ «Lincoln, nomáu a la presidencia». History Channel. A&E Television Networks. Consultáu'l 29 de xunetu de 2015.
  22. ↑ «Chicago Daily Tribune del xueves 14 de febreru de 1856». nike-of-samothrace.net. Consultáu'l 29 de xunetu de 2015.
  23. ↑ Buisseret, David, Historic Illinois From The Air. Chicago, The University of Chicago Press, 1990, páxs. 154-155, 172-173, 204-205. ISBN 0-226-07989-9
  24. ↑ Lowe, David Garrard. Lost Chicago. New York, Watson-Guptill Publications, 2000, p. 87-97. ISBN 0-8230-2871-2.
  25. ↑ Lowe, David Garrard. Lost Chicago. New York, Watson-Guptill Publications, 2000, p. 99. ISBN 0-8230-2871-2.
  26. ↑ Bruegmann, Robert (2005). Built Environment of the Chicago Region. Electronic Encyclopedia of Chicago. Chicago Historical Society. Revisáu'l 12 d'ochobre de 2015.
  27. ↑ Allen, Frederick E. Where They Went to See the Future. American Heritage 2003:54 (1)
  28. ↑ "Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990". U.S. Census Bureau.
  29. ↑ Holland, Kevin J. Classic American Railroad Terminals. Osceola, 2001, páxs. 66–91. ISBN 9780760308325.
  30. ↑ United States. Office of the Commissioner of Railroads. Report to the Secretary of the Interior. U.S. Government Printing Office, 1883, p. 19.
  31. ↑ Lowe, David Garrard. Lost Chicago. New York, Watson-Guptill Publications, 2000, páxs. 148-154, 158-169. ISBN 0-8230-2871-2.
  32. ↑ Martin, Elizabeth Anne. Detroit and the Great Migration, 1916–1929. Bentley Historical Library Bulletin (Universidá de Michigan), vol. 40, 1993.
  33. ↑ Chicago Black Renaissance. The Electronic Encyclopedia of Chicago. Chicago Historical Society. 2005.
  34. ↑ Race Riots. The Electronic Encyclopedia of Chicago. Chicago Historical Society. 2005.
  35. ↑ O'Brien, John. "The St. Valentine's Day Massacre". Chicago Tribune, 2014.
  36. ↑ "Timeline: Milestones in the American Gay Rights Movement". PBS. WGBH Educational Foundation.
  37. ↑ "Century of Progress Exposition", na web Encyclopedia.chicagohistory.org.
  38. ↑ CP-1 Chicago Pile Reactor-1. Argonne National Laboratory. U.S. Department of Energy.
  39. ↑ Mehlhorn, Dmitri. A Requiem for Blockbusting: Law, Economics, and Race-Based Real Estate Speculation. Fordham Law Review, 1998;67:1145–1161.
  40. ↑ Lentz, Richard. Symbols, the News Magazines, and Martin Luther King. LSU Press, 1990, p. 230. ISBN 0-8071-2524-5.
  41. ↑ Dold, R. Bruce. Jane Byrne elected mayor of Chicago. Chicago Tribune, 27 de febreru de 1979
  42. ↑ Chicago and the Legacy of the Daley Dynasty. Time, 9 de setiembre de 2010.
  43. ↑ Chicago, entrada na web emporis.com (consultáu el 21 de payares de 2021)
  44. ↑ Willis Tower, entrada na web emporis.com (consultáu el 21 de payares de 2021).
  45. ↑ Angel, Jim. "State Climatologist Office for Illinois". Illinois State Water Survey.
  46. ↑ Anuncios clasificaos en Chicagoland na web del Chicago Tribune.
  47. ↑ Chicagoland na web enjoyillinois.com
  48. ↑ About Chicagoland, na web chicagolandchamber.org
  49. ↑ El Home Insurance Building na web chicagoarchitecture.info
  50. ↑ Les ciudaes más altres del mundu (ultrapolisproyect.com).
  51. ↑ Bach, Ira J., Chicago's Famous Buildings. The University of Chicago Press, 1980, páxs. 9, 41, 67–68, 97–98. ISBN 0-226-03396-1
  52. ↑ Hoffmann, Donald, Frank Lloyd Wright's Robie House: The Illustrated Story of an Architectural Masterpiece. Dover Publications, New York, 1984, páxs. 19-25. ISBN 0-486-24582-9
  53. ↑ «Frederick C. Robie House». Frank Lloyd Wright Trust. Consultáu'l 23 d'ochobre de 2015.
  54. ↑ Bach, Ira J. Chicago's Famous Buildings. The University of Chicago Press, 1980. páxs. 15. ISBN 0-226-03396-1.
  55. ↑ Bach, Ira J. Chicago's Famous Buildings. The University of Chicago Press, 1980. páxs. 27-28. ISBN 0-226-03396-1.
  56. ↑ Bach, Ira J. Chicago's Famous Buildings. The University of Chicago Press, 1980. páxs. 146-7. ISBN 0-226-03396-1.
  57. ↑ Ali, Mir M. Evolution of Concrete Skyscrapers: from Ingalls to Jin Mao. Electronic Journal of Structural Engineering 2001;1(1):2–14
  58. ↑ Official Chicago Records, na web del National Weather Service.
  59. ↑ "Top 20 Weather Events of the Century for Chicago and Northeast Illinois 1900–1999", na web del National Health Service.
  60. ↑ Heat islands, na web de la Environmental Protection Agency.
  61. ↑ Top 10 cities of the year 1900, na web geography.about.com
  62. ↑ Cohen Lizabeth, Making a New Deal: Industrial Workers in Chicago, 1919–1939. Cambridge University Press, Cambridge, 1990, páxs. 33–34.
  63. ↑ Cohen Lizabeth, Making a New Deal: Industrial Workers in Chicago, 1919–1939. Cambridge University Press, Cambridge, 1990, páxs. 33–34.
  64. ↑ Chicago na web factfinder del U.S. Census Bureau.
  65. ↑ "Illinois - Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990", U.S. Census Bureau.
  66. ↑ "America's Changing Religious Landscape", na web del Pew Research Center.
  67. ↑ Norcliffe, Glen. The Ride to Modernity: The Bicycle in Canada, 1869-1900. Toronto, University of Toronto Press, 2001, p.107.
  68. ↑ Global Insight (June 2008). "Gross Metropolitan Product with housing update June 2008" (PDF). US Metro Economies. Washington, D.C.: United States Conference of Mayors. p. 14.
  69. ↑ "London named world's top business center by MasterCard". CNN.com, 13 de xunu de 2007.
  70. ↑ "Washington area richest, most educated in US: report". The Washington Post, 8 de xunu de 2006.
  71. ↑ "World's richest cities by purchasing power". City Mayors, 15 de setiembre de 2012.
  72. ↑ "Chicago Area Employment" (PDF). Bureau of Labor Statistics, mayu de 2014.
  73. ↑ Llista de los mayores centros de convenciones d'EEXX (na web exhibitorhost.com)
  74. ↑ Carpenter, Dave. "Las Vegas rules convention world". USA Today y Associated Press, 26 d'abril de 2006.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Chicago&oldid=4308692»