Centaurus

De Wikipedia
El Centauru
Centaurus

Carta celeste de la constelación del Centauru na qu'apaecen les sos principales estrelles.
Nomenclatura
Nome
n'asturianu
El Centauru
Nome
en llatín
Centaurus
Xenitivu Centauri
Abreviatura Cen
Descripción
Introducida por Conocida dende l'Antigüedá
Superficie 1060,4 graos cuadraos
2,571 % (posición 9)
Ascensión
reuta
Ente 11 h 5,35 m
y 15 h 3,19 m
Declinación Ente -64,70° y -29,99°
Visibilidá Completa:
Ente 90° S y 25° N
Parcial:
Ente 25° N y 59° N
Númberu
d'estrelles
281 (mv < 6,5)
Estrella
más brillante
Alfa Centauri (mv -0,28)
Oxetos
Messier
Nengunu
Oxetos NGC 174
Oxetos
Caldwell
6
Lluvies
de meteoros
3 agües
Constelaciones
colindantes
9 constelaciones
Meyor mes pa ver la constelación
Hora llocal: 21:00
Mes Mayu
[editar datos en Wikidata]

Centaurus (el centauru), ye una estensa constelación que s'atopa al norte de Crux y nel estremu norte de la Vía Láctea. Arrodia la Cruz del Sur formando una de les más riques y formoses constelaciones del cielu.

Mitoloxía[editar | editar la fonte]

Zeus decidió llevar a Ixión, rei de Tesalia, a vivir ente los dioses pa superar la tortura mental que sufría por haber matáu al so suegru. Sicasí, lloñe de tar estimosu, Ixión trató de seducir a Hera. Zeus diose cuenta y formó una Hera fecha de nubes: Néfele. Ixión char con ella y nació Kentauros, un ser coles pates y el cuerpu d'un caballu y la cabeza, los brazos y el torso d'un humanu. Kentauros nició con unes yegües los Centauros. Esta raza nun respetaba les lleis d'hospitalidá, nin se regia poles regles de convivencia pacífica. Les úniques esceiciones fueron Folo y Quirón.

Quirón foi mentor de dellos héroes, cómo Áyax, Hércules, Aquiles, Jasón y Teseo. Quirón morrió finalmente por una de les fleches envelenaes cola Hidra de Lerna, polo que Zeus, nel honor de Quirón, poner ente les constelaciones.

Carauterístiques destacables[editar | editar la fonte]

En Centaurus atópase Próxima Centauri, la estrella más cercana al Sol, asitiada a namái 4,22 años lluz de distancia. Ye una nana colorada de tipu espectral M5.5Ve que la so lluminosidá equival al 0,17% de la lluminosidá solar. Anque la so lluminosidá ye bien baxa, ye una estrella acandilante que sufre espectaculares aumentos de rellumu por cuenta de l'actividá magnética.[1] De magnitú aparente +11,05, nun ye visible a simple vista. En 2016 anuncióse'l decubrimiento d'un planeta en redol a Próxima Centauri; el planeta tien siquier 1,3 vegaes la masa terrestre y completa una órbita cada 11,2 díes.[2]

Alfa Centauri o Rigel Kentaurus, cuarta estrella más brillosa del cielu nocherniegu, ye una binaria cola que Próxima Centauri paez tar gravitacionalmente amestada. Les dos estrelles que formen Alfa Centauri son una estrella análoga solar y una nana naranxa, que'l so periodu orbital alredor del centru de mases común ye de d'unos 80 años. Próxima Centauri atopar a 13 000 ua (unidaes astronómiques) de la binaria.[3]

β Centauri, llamada Hadar o Agena, ye otra estrella na constelación de primer magnitú. Ye un sistema estelar triple formáu por trés estrelles blancu-azulaes. Sígen-y en rellumu Menkent (θ Centauri), xigante naranxa con un radiu 11 vegaes mayor que'l del Sol,[4] y γ Centauri, binaria con dos estrelles idéntiques de tipu espectral A1 clasificaes como subgigantes o xigantes.[5] La separación ente les dos estrelles de γ Centauri varia ente 8 y 67 ua mientres l'intre del so periodu orbital de 84,5 años.[6]

ε Centauri ye una caliente estrella azul de tipu espectral B1 y 23 900 K de temperatura superficial; ye una variable Beta Cephei con una variación de rellumu d'apenes 0,02 magnitúes.[7] Ello ye que munches de les estrelles brilloses de Centaurus son de tipu espectral B, yá que pertenecen a l'asociación estelar de Scorpius-Centaurus, l'asociación estelar OB más cercana al Sol. Ente elles, ζ Centauri y κ Centauri son sistemes binarios onde la componente principal ye una subgigante de tipu B2IV o B2.5IV. Dalgunes d'elles, como η Centauri, μ Centauri y ν Centauri, tán arrodiaes por un discu circunestelar rellacionáu cola rápida velocidá de rotación de la estrella (nel casu de η Centauri, igual o mayor de 310 km/s).[8] Otra manera, estrelles como ξ2 Centauri y ρ Centauri formen parte del llamáu Cinturón de Gould, [9] aniellu parcial d'estrelles qu'inclúi ensame d'estrelles masives y calientes de recién formación.

Centaurus contién delles estrelles variables interesantes. UY Centauri ye una variable semirregular y prototipu de les estrelles SC», estrelles bien fríes de carauterístiques entemedies ente les estrelles S y les estrelles de carbonu. a Centauri (V761 Centauri) ye una estrella estrella Bp químicamente peculiar que presenta una gran variación na bayura d'heliu, con dos hemisferios claramente estremaos, unu ricu n'heliu y otru probe nesti elementu.[10] Nesti sentíu, la Estrella de Przybylski (V816 Centauri) ye una estrella peculiar estrema, con llinies espectrales fuertes d'elementos lantánidos; ye una estrella pulsante[11] prototipu de les estrelles Ap d'oscilaciones rápides (roAp). Otru oxetu notable ye la Estrella de Krzeminski (V779 Centauri), sistema binariu eclipsante compuestu por una estrella de neutrones (Centaurus X-3) y una caliente xigante azul. La estrella de neutrones ye un pulsiar de rayos X con un periodu de 4,84 segundos.[12]

Cúmulu Omega Centauri. Creitos: ESO

Ente los cúmulos estelares esistentes na constelación sobresal Omega Centauri (NGC 5139). Esti cúmulu globular yá foi rexistráu por Ptolomeo, siendo redescubierto por Edmond Halley en 1677, quien lo identificó como oxeto non-estelar. Envalórase que contién unos diez millones d'estrelles y una masa total equivalente a cuatro millones de mases solares.[13] Ye, amás, el cúmulu globular más grande y brillante de la Vía Láctea, según el cúmulu globular más lluminosu de la nuesa galaxa, siendo la so lluminosidá más d'un millón de vegaes mayor que la del Sol. Centaurus cunta tamién con dos cúmulos abiertos: NGC 3766 o Cúmulu de la Perlla ye un cúmulu relativamente nuevu —tien una edá envalorada de 14,4 millones d'años— y atópase a 6300 años lluz de la Tierra; pela so parte, NGC 5460 ye un cúmulu pocu mestu distante 2300 años lluz.

Nesta constelación pueden reparase numberoses galaxes, ente les que destaca Centaurus A (NGC 5128), la quinta galaxa más brillosa del cielu y una de les radiogalaxies más cercanes a la Tierra. Nun esiste consensu tocantes a lo lloñe que ta: diverses fontes asitiar a una distancia entendida ente 11 y 15 millones d'años lluz. Nel so nucleu hai un furacu negru supermasivu qu'espulsa remexos masivos de materia qu'emiten ondes de radio por cuenta de radiación sincrotrón. Piénsase que nel pasáu Centaurus A fundióse con, siquier, una galaxa espiral.[14]

NGC 4945 ye una galaxa de carauterístiques similares a la Vía Láctea que puede reparase cerca de ζ Centauri. Forma parte del Cúmulu de Centauru, unu de los cúmulo de galaxes más cercanu al nuesu. Otra galaxa espiral, que dende'l nuesu puntu de vista apaez de frente, ye NGC 4622.

Estrelles principales[editar | editar la fonte]

Imaxe de Próxima Centauri, la estrella más cercana al sistema solar, llograda col telescopiu espacial Hubble.
Comparanza del tamaños de α Centauri A, B, Próxima y el Sol (a la izquierda).
Impresión artística del discu protoplanetario qu'arrodia a HD 113766 A.

Oxetos de cielu fondu[editar | editar la fonte]

Nebulosa Boomerang, protonebulosa planetaria distante unos 5000 años lluz.

Cúmulos y nebuloses[editar | editar la fonte]

Galaxes[editar | editar la fonte]

Imaxe de NGC 4622 llograda col telescopiu espacial Hubble

Referencies en testu[editar | editar la fonte]

  1. Christian, D. J.; Mathioudakis, M.; Bloomfield, D. S.; Dupuis, J.; Keenan, F. P. (2004). «A Detailed Study of Opacity in the Upper Atmosphere of Proxima Centauri». The Astrophysical Journal 612 (2):  páxs. 1140–1146. doi:10.1086/422803. http://adsabs.harvard.edu/abs/2004ApJ...612.1140C. Consultáu'l 13 de xunu de 2008. 
  2. Anglada-Escudé, Guillem; Amado, Pedro J.; Barnes, John; Berdiñas, Zaira M.; Butler, R. Paul; Coleman, Gavin A. L.; de la Cueva, Ignacio; Dreizler, Stefan et ál. (25 d'agostu de 2016). «A terrestrial planet candidate in a temperate orbit around Proxima Centauri» (n'inglés). Nature 536 (7617):  páxs. 437–440. doi:10.1038/nature19106. ISSN 0028-0836. http://www.nature.com/nature/journal/v536/n7617/full/nature19106.html. 
  3. «The radii and limb darkenings of α Centauri A and B. Interferometric measurements with VLTI/PIONIER». Astronomy & Astrophysics 597: A137. January 2017. doi:10.1051/0004-6361/201629505. Bibcode2017A&A...597A.137K. 
  4. Menkent (Stars, Jim Kaler)
  5. Gamma Centauri (SIMBAD)
  6. Muhlifain (Stars, Jim Kaler)
  7. Epsilon Centauri (Stars, Jim Kaler)
  8. Eta Centauri (Stars, Jim Kaler)
  9. Bobylev, V. V.; Bajkova, A. T. (2007). «Kinematics of the Scorpius-Centaurus OB association». Astronomy Letters 33 (9). páxs. 571-583. http://cdsads.u-strasbg.fr/cgi-bin/nph-bib_query?2007AstL...33..571B&db_key=AST&nosetcookie=1. 
  10. Bohlender, D. A.; Rice, J. B.; Hechler, P. (2010). «Doppler imaging of the helium-variable star a Centauri». Astronomy and Astrophysics 550. A44. http://cdsads.u-strasbg.fr/cgi-bin/nph-bib_query?2010A%26A...520A..44B&db_key=AST&nosetcookie=1. 
  11. Kurtz, D. W. (1978). «12.15 Minute Light Variations in Przybylski's Star, HD 101065». Information Bulletin on Variable Stars 1436 (1). http://cdsads.u-strasbg.fr/cgi-bin/nph-bib_query?1978IBVS.1436....1K&db_key=AST&nosetcookie=1. 
  12. Naik, Sachindra; Paul, Biswajit; Ali, Zulfikar (2011). «X-Ray Spectroscopy of the High-mass X-Ray Binary Pulsiar Centaurus X-3 over Its Binary Orbit». The Astrophysical Journal 737 (2). id. 79 (8 pp). http://cdsads.u-strasbg.fr/cgi-bin/nph-bib_query?2011ApJ...737...79N&db_key=AST&nosetcookie=1. 
  13. Millions of Stars in Omega Centauri (APOD, NASA)
  14. NGC 5128 (SEDS.org)
  15. F. P. Israel (1998). «Centaurus A - NGC 5128». Astronomy and Astrophysics Review 8:  páxs. 237–278. doi:10.1007/s001590050011. http://adsabs.harvard.edu/abs/1998A&ARv...8..237I. 

Referencies xenerales[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]