Llingües del Reinu Xuníu

Distribución de les llingües del Reinu Xuníu:      Inglés      Scots      Galés      Gaélicu escocés

Les llingües del Reinu Xuníu entienden les llingües falaes pola población que mora en territoriu británicu, esto ye, qu'inclúi tanto los territorios insulares d'Europa occidental como numberosos territorios d'ultramar el los demás continentes.

La llingua oficial de facto del Reinu Xuníu ye'l inglés, que ye faláu como llingua primaria del 95% de la población del Reinu Xuníu. Al pie de esta llingua oficial esisten otres llingües rexonales falaes namái en delles rexones del territoriu, como l'idioma galés que ye tamién una llingua oficial en Gales, y ye la segunda llingua más falada nel Reinu Xuníu. Amás, esisten delles llingües vives autóctones al territoriu, diversos dialeutos rexonales y llingües falaes por numberoses poblaciones d'inmigrantes recién y los qu'aprendieron como segunda llingua.

Llingües autóctones del Reinu Xuníu

Territorios metropolitanos y europeos

Xunto col inglés aniciáu na islla de Gran Bretaña fálense inda otres llingües europees, diches llingües se adscriben a trés subfamilies indoeuropees:

• Llingües xermániques
  • Inglés qu'en Reinu Xuníu presenta mayor diversidá dialeutal, el númberu de variedaes d'inglés en Gran Bretaña supera al restu de variedaes d'inglés del restu del mundu.
  • Escocés lallans (Scotts) estrechamente emparentáu col inglés estándar deriva al igual qu'esti del antiguu anglosaxón.
• Llingües celtes
  • Llingües celtes britóniques: el galés que la segunda llingua más falada en Gran Bretaña, ta más cercanamente emparentada col estinguíu idioma córnicu y el idioma bretón faláu en Francia (en Bretaña).
  • Llingües celtes gaéliques: el gaélicu escocés n'Escocia, el gaélicu irlandés y l'escocés del Ulster n'Irlanda del Norte, el gaélicu manés na Islla de Man, y el córnicu, llingua revitalizada falada en Cornualles.
• Llingües romániques
  • Llingües galorromances: como'l jèrrais de la Islla de Xerséi y el dgèrnésiais na islla de Guérnesei, estrechamente emparentaos ente sigo y derivaos del francés antiguu.
  • Llingües iberorromances: el llanín variedá del castellán meridional faláu en Xibraltar.

Tamién s'usen llingües criollizadas como'l anglorromaní que ye una versión criollizada de romanín bien influyida pol inglés o'l shelta de base gaélica. Amás d'estes llingües orales, la comunidá de sordos de Reinu Xuníu usa llargamente'l Llingua británica de señes (BSL o British Sign Language) que nun ta filoxenéticamente emparentada coles llingües de señes del continente, nin siquier col la llingua de señes norteamericana.

Llingües sumíes

Na antigüedá y na Edá Media faláronse amás otres llingües anguaño estinguíes ente elles:

• Llingües xermániques: l'anglosaxón antecesor del les variedaes d'inglés y scotts, l'antiguu nórdicu ente la población viquinga asengada preferentemente en ciertos enclaves de la mariña británica. Un descendiente del antiguu nórdicu, el idioma norn sobrevivió hasta'l sieglu XVIII nes Islles Shetland y les Orcadas.
• Llingües britóniques: el cúmbrico y otres variedaes descendientes del proto-britónicu (tamién el galés y el córnicu deriven d'esta llingua).
• Llingües romániques: El francés antiguu faláu per gran parte de la nobleza mientres los sieglos XI, XII y XIII como llingua principal. Mientres la edá antigua esistiríen dellos asentamientos romanos en que se daría'l ciertu bilingüísmo ente'l llatín rexonal (dacuando llamada britannicus o llatín británicu) y el proto-britónicu.
• Llingües de clasificación dudosa, como l'idioma pictu del que s'aldericó si pudo ser una llingua celta o una llingua preindoeuropea d'Escocia.

Territorios d'ultramar

Nes sos pequeñes colonies territoriales ultramarines d'Asia, América, África y Oceanía, munchos d'ellos caltienen les sos llingües natives. N'otru bon númberu de territorios dependientes de Gran Bretaña fálase llingües criollas de base léxica inglesa que se desenvolvieron de manera autóctona nesos territorios.

Llingües alóctonas

Xunto coles llingües anteriores, en Reinu Xuníu esisten numberosos grupos de población inmigrante que siguen usando la so llingua orixinaria nel contestu familiar. Les principales llingües de la inmigración en Reinu Xuníu son el polacu (0,6 % de la población), el tamil (0,5 %), el hindi-urdú, el oriental y l'occidental, el bengalí, el francés, el español, el cantonés, el malaialam, el griegu, el italianu, el criollu caribeñu, el guyarati y el cachemiro. Ente toes superen los cien mil falantes.

Referencies

Bibliografía

• Trudgill, Peter (ed.), Language in the British Isles, Cambridge University Press, 1984, ISBN 0-521-28409-0