Klagenfurt am Wörthersee

Klagenfurt am Wörthersee
Alministración
País	Austria
Estáu federáu	Carintia
Tipu d'entidá	ciudad estatutaria de Austria (es)
Cabezaleru/a del gobiernu	Christian Scheider
Nome oficial	Klagenfurt am Wörthersee (de)
Nome llocal	Klagenfurt am Wörthersee (de)
Códigu postal	9020, 9061, 9063, 9065, 9073 y 9201
Xeografía
Coordenaes	46°37′N 14°18′E / 46.62°N 14.3°E
	Klagenfurt am Wörthersee Klagenfurt am Wörthersee (Austria)
Superficie	120.12 km²
Altitú	451 m y 446 m
Llenda con	Krumpendorf am Wörther See (es) , Maria Wörth (es) , Keutschach am See (es) , Köttmannsdorf (es) , Maria Rain (es) , Ebenthal in Kärnten (es) , Poggersdorf (es) , Magdalensberg (es) , Maria Saal (es) , St. Veit an der Glan (es) , Liebenfels (es) , Moosburg, Distrito de Klagenfurt-Land (es) y Distrito de Sankt Veit an der Glan (es)
Demografía
Población	101 403 hab. (1r xineru 2020)
Porcentaxe	18.07% de Carintia
Densidá	844,18 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	0463
Estaya horaria	UTC+01:00 ; UTC+02:00
Llocalidaes hermaniaes	Dachau, Dessau-Roßlau, Zalaegerszeg (es) , Venlo, Nova Gorica, Gladsaxe, Tarragona, Nanning, Rzeszów, Laval, Wiesbaden, Duxambé, Chernivtsi, Gorizia, Nazaré, Sibiu, Udine y Nof HaGalil
	klagenfurt.at

Klagenfurt am Wörthersee ([ˈklaːɡn̩ˌfʊʁt], n'eslovenu: Celovec) ye una ciudá austriaca asitiada nel sur del país, nel land de Carintia. Ye la capital de dichu land, según la so ciudá más poblada. Ta allugada a veres del llagu Wörthersee y a escasa distancia de la frontera con Eslovenia.

Situación xeográfica

Klagenfurt ta asitiada a una altitú de 446 metros sobre'l nivel del mar, nes estribaciones orientales de los Alpes. La ciudá estender na vera este del llagu Wörthersee, na llamada Klagenfurter Becken (cuenca de Klagenfurt). La única salida del Wörthersee, el ríu Glanfurt, traviesa la ciudá pel sur, p'acabar desaguando nel ríu Glan, que crucia la ciudá dende'l norte al sureste.

Klagenfurt ta arrodiada per dellos montes cubiertes de montes d'un altor d'hasta 1000 metros, como por casu, el Ulrichsberg. Al norte de la ciudá atopa'l monte Kreuzbergl (de 517 metros d'altor), que llinda direutamente cola ciudá y ta cubiertu na so mayor parte de montes, quitando'l Schloss Falkenberg. A unos quilómetros al sur ta'l cordal de Karavanke, que dixebra Carintia de Eslovenia.

División alministrativa

La ciudá estremar en 15 barrios, que son los siguientes:

· I-IV Innere Stadt (Centru de la ciudá)

· V St. Veiter Vorstadt

· VI Völkermarkter Vorstadt

· VII Viktringer Vorstadt

· VIII Villacher Vorstadt

· IX Annabichl

· X St. Peter

· XI St. Ruprecht

· XII St. Martin

· XIII Viktring

· XIV Wölfnitz

· XV Hörtendorf

· XVI Welzenegg

Clima

En Klagenfurt impera un clima continental moderáu, con variaciones na temperatura ente distintes estaciones del añu relativamente grandes. La so situación na cuenca de Klagenfurt determina la influencia del fenómenu meteorolóxicu de la inversión térmica, que produz abondosos bancos de borrina. Nos empiezos y mediaos de seronda trátase principalmente de borrines superficiales, ente que a finales de seronda y nel iviernu son borrines altes.

El típicu fríu iviernu austriacu puede n'ocasiones ser anidiáu por cuenta de los vientos procedentes de los montes Karavanke asitiaes al sur, al traviés del efeutu Foehn.

La temperatura medio añal calculada ente 1961 y 1990 ye de 7,1 °C, ente que'l valor mediu del añu 2005 xube a 9,3 °C.

Parámetros climáticos permediu de Klagenfurt
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	0.3	4.4	10.3	14.9	20.2	23.4	25.5	25.1	20.6	14.2	5.8	0.8	13.8
Temperatura media (°C)	-4.0	-1.4	3.6	8.3	13.7	16.9	18.8	18.2	13.8	8.2	1.7	-2.7	7.9
Temperatura mínima media (°C)	-7.2	-5.4	-1.3	2.8	7.8	11.1	12.9	12.7	9.0	4.3	-1.0	-5.2	3.4
Precipitación total (mm)	30.9	35.2	50.2	64.5	78.5	113.5	117.6	98.6	89.7	82.9	78.9	48.9	889.4
Nevaes (cm)	17.5	20.4	9.9	5.1	0.8	0.0	0.0	0.0	0.0	0.3	10.1	20.0	84.1
Díes de precipitaciones (≥ 1.0 mm)	5.1	4.9	6.2	8.0	9.6	11.5	10.2	9.4	7.2	7.3	7.1	5.4	91.9
Díes de nevaes (≥ 1.0 cm)	23.1	18.5	8.2	1.1	0.2	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	5.0	15.9	72.1
Hores de sol	78.8	123.0	158.3	175.2	212.5	217.5	241.2	233.0	180.5	125.6	66.0	57.4	1869.0
Fonte: Central Institute for Meteorology and Geodynamics^[2]

Población

La población de Klagenfurt ye de 99.790 habitantes (1. xineru 2017), y atrai, amás, diariamente a numberosos estudiantes, universitarios y trabayadores de la contorna.

Idiomes

Según el censu efeutuáu en mayu de 2001, un 89,4 % de la población utiliza'l alemán como idioma habitual. El segundu idioma más emplegáu ye'l croata con un 3,3 % de la población, siguíu del eslovenu con un 1,9 %. Esto debe a qu'aproximao'l 10 % de la población eslovena de Carintia mora en Klagenfurt.

Relixón

En Klagenfurt tien la so sede la diócesis de Gurk.

La fe mayoritaria ye la de la Ilesia católica, profesada por un 68,8 % de la población de Klagenfurt. Sígue-y la Ilesia evanxélica con un 7,5 % de la población. Un 3 % profesa la relixón musulmana, un 1,5 % sigue a la Ilesia ortodoxa, un 0,6 % a los Testigos de Xehová y un 0,6 % a la Ilesia católica antigua. El porcentaxe de población ensin confesión relixosa ye del 16,1 %.

Historia

Orixe llexendariu de la ciudá

Según la lleenda, esistía en Klagenfurt una escura criatura, un dragón llamáu Lindwurm. Esti dragón vivía nun banzáu cercanu, asitiáu na zona qu'anguaño s'atopa a metá de camín ente'l centru de la ciudá y el Wörthersee, y alimentábase de les rapaces qu'atopaba pola contorna. Pa matar a la bisarma hubo qu'utilizar l'astucia. Pa ello, unos valientes caballeros llevantaron una torre, en que la so parte cimera encadenaron a un güe como cebu, y en dicha cadena asitiaron, amás, un gaxarte p'atrapalo. Solo en atrapándolo pudieron da-y muerte. Estos oríxenes llexendarios vense representaos nel escudu de la ciudá, onde apaecen el dragón y la torre.

El nome de Klagenfurt provién del cercanu ríu Glanfurt (güei llamáu Sattnitz), que traviesa Klagenfurt pel sur. La primer población d'esta zona, llamada Furt (n'español vau), taba arrodiada de banzaos, onde había munchos xuncos. Les persones que salíen de nueche por esta rexón dicíen escuchar horribles voces ente la borrina, polo que s'empezar a creer que se trataba de los llamentos de les persones atrapaes nes barraqueres. D'ende vien el nome (Klagen an der Furt, que significa lliteralmente "llamentos nel vau", esto ye, la rexón del ríu Glanfurt. Encurtiándolo queda Klagenfurt). Probablemente los ruios nun fueren otra cosa más que'l soníu del vientu serondiegu, que al soplar xiblaba al azotar los xuncos de los banzaos.

Edá Media

Pela redolada del ríu Glan, establecióse una población pol duque de Carintia Hermann von Spanheim, p'asegurar les víes comerciales Este Oeste y Norte-Sur. Nun principiu Klagenfurt apaez nos documentos mentáu como “Forum Chlagenvurth” ente 1193 y 1199. La llocalidá fundada establecer na zona de crecida del ríu Glan, polo que cada ciertu tiempu resultaba anubierta. Ello llevó a Bernhard von Spanheim a volver fundar la ciudá nel añu 1246 fuera de la zona de crecíes, estableciéndose esta vegada alredor de l'actual Alte Platz (plaza antigua) y adquirió yá nel añu 1252 el Stadtrecht (situación xurídica de ciudá).

Los siguientes sieglos fueron un periodu bien duru pa la población de Klagenfurt, que tuvo qu'enfrentase a diverses quemes, terremotos, una plaga de llagostes y al primer llevantamientu llabrador producíu en zona xermánica.

Edá Moderna

Nel añu 1514 la ciudá viose casi dafechu destruyida por una quema. Por cuenta de que el káiser Maximiliano I nun tenía dineru pa reconstruyir la ciudá, apurrió la ciudá al Landstände, esto ye, a les Cortes, entendíes como representación de los distintos estamentos, fechu ensin precedentes na historia xurídica xermana.

Los nuevos señores de la ciudá reconstruyeron los edificios xamuscaos, y modernizaron, aumentaron y fortificaron la ciudá. Munchos de les families nobles y de los prelado de la ciudá llevantaron entós los sos palacios.

Klagenfurt foi edificada a partir de 1592 tres el plan urbanísticu del italianu Domenico dell'Allio, convirtiéndose la Neue Platz nel nuevu centru de la ciudá. A lo llargo de los sieglos XVI y XVII, la ciudá tuvo un florecimientu favorecíu en gran midida pol establecimientu de numberoses órdenes relixoses.

Napoleón

En 1797 Klagenfurt foi tomada poles tropes franceses, y Napoleón presentóse personalmente na ciudá. Les negociaciones de paz estender mientres dellos años. Con anterioridá a que los franceses retirárense, fixeron volar toles muralles de la ciudá, en 1809. Na actualidá namái queden unos pequeños restos de la muralla y una puerta d'entrada, la Völkermarkter Tor.

En 1849 concluyó la etapa de gobiernu per parte del Landstände en Carintia, y por ello tamién en Klagenfurt. Un censo de la dómina envaloró una población de 13 712 habitantes.

Industrialización

En 1863 Klagenfurt xunir a la llinia de ferrocarril Südbahn. Ello supunxo un gran impulsu económicu pa la ciudá de Klagenfurt, que se convirtió nel centru rexonal más importante.

La ciudá sufrió un revés importante en 1896 cuando l'alministración municipal refugó realizar la instalación d'una rede llétrica en Klagenfurt, según la sede de la direición del ferrocarril. La eletricidá acabó llegando nel añu 1902, magar la direición del ferrocarril instalar en Villach, lo que convirtió dicha ciudá nun importante centru ferroviariu.

Segunda Guerra Mundial

En Kreuzbergl hai una construcción verde en forma de tonel con una cúpula arrondada na parte cimera. Nella hai numberoses fotografíes de los horrores de la Segunda Guerra Mundial, y una inscripción col siguiente testu:

“Esta torre protexe la salida d'aire del abellugu antiaéreo de 354 metros de llargor. Ye'l más grande de los construyíes pela ciudá de Klagenfurt pa la proteición de los sos ciudadanos ente los años 1943 y 1945, so la direición d'Albert Rothmüller. Nél entraben hasta 6000 persones qu'apertaes buscaben proteición día y noche ante los 48 ataques aéreos qu'estrozaron 443 edificios, estropiaron de considerancia otros 1132, y mataron a 612 persones.”

Posguerra

La ciudá convertir nuna pionera al ser la primer ciudá austriaca n'establecer una zona piatonal, en 1961. En 1973 Klagenfurt absorbió a cuatro municipios colindantes dexándo-y asina aumentar el so tamañu. En 1986, la ciudá foi gallardoniada, xunto cola neerlandesa Arnhem, col Premiu d'Europa, una distinción dada añalmente pol Conseyu d'Europa, dende 1955, a aquellos conceyos que fixeren notables esfuercios pa promover l'ideal de la unidá europea.

Apocayá Klagenfurt presentó una candidatura conxunta con Eslovenia y la rexón italiana de Friuli-Venecia Julia pa entamar los Xuegos Olímpicos d'Iviernu de 2006, anque la eleición acabó recayendo na ciudá de Turín. Per otru llau, Klagenfurt acoyó trés partíos de la pasada Eurocopa de fútbol en 2008.

El símbolu de la ciudá ye una escultura del llexendariu dragón muertu, que según la lleenda apavoró la zona. L'escultor Ulrich Vogelsang utilizó como modelu pa la cabeza de la criatura un monstruosu craniu que foi atopáu en Carintia en 1582 y que se tuvo nesa dómina polos restos d'un dragón auténticu. Na actualidá conozse que se trataba del craniu d'un rinoceronte lanudo de la Edá de Xelu.

Economía

Klagenfurt ye'l centru económicu más importante de Carintia, atopándose nella establecíos el 20 % de les empreses industriales de Carintia. En mayu de 2001 había en Klagenfurt 63 618 emplegaos en 6184 empreses. 33 d'estes empreses cunten con más de 200 emplegaos.

Los sectores económicos más importantes son la industria llixero, les empreses comerciales medianes y el turismu. En Klagenfurt estableciéronse delles multinacionales como Siemens AG y Philips.

Esiste un importante parque teunolóxicu, Lakeside Science & Technology Park, creáu nes cercaníes de la universidá Alpen-Adria-Universität. Esti parque teunolóxicu dexa una cooperación económica y d'investigación cola cercana universidá y tien como meta establecer a Klagenfurt y a Carintia como una zona d'industria d'alta teunoloxía.

Feries

En Klagenfurt tienen llugar diverses feries, como les feries de tresporte internacional, de la madera, de mercancíes, según otres de temes más específiques, como por casu la familia y la proteición al mediu ambiente.

Comunicaciones

El tresporte públicu dientro de la ciudá realízase al traviés de delles llinies d'autobús. Ente los años 1891 y 1963 había tamién en Klagenfurt un serviciu de tranvíes, lo mesmo que de trolebuses.

No que se refier al tresporte per carretera, por Klagenfurt pasa l'autopista A2, que comunica a la ciudá con Viena y Graz al Norte y con Villach al Este, polo que ye de gran importancia pa la ciudá. Una gran parte de l'autopista cercana a Klagenfurt ta formada por túneles. La comunicación con Eslovenia puede realizase al traviés d'un puertu de monte o dando un rodiu al traviés de Villach por aciu un túnel que traviesa los montes Karavanke.

Klagenfurt cunta con un aeropuertu internacional. Trátase del Aeropuertu de Klagenfurt, tamién llamáu Aeropuertu de los Alpes Adriáticos.

Per otru llau, atópase en construcción la llinia de ferrocarril Koralmbahn, que va dexar xunir Klagenfurt con Graz y Viena, amenorgando los tiempos de viaxe de l'antigua llinia.

Educación

Ente les instituciones más importantes atópense la Universidá Alpen-Adria-Universität Klagenfurt, y la Escuela Téunica Fachhochsule Technikum Kärnten. Amás hai una gran ufierta d'Institutos y colexos con distintes especializaciones y niveles de formación, ente los que s'atopa'l Europagymnasium, l'Institutu más antiguu d'Austria, y una Academia de Comerciu pa los eslovacos de Carintia.

Cultura y visites turístiques

Stadttheater Klagenfurt

El Teatru municipal de Klagenfurt, Stadttheater Klagenfurt, construyóse por cuenta de la celebración del 60 aniversariu de gobiernu del Emperador Francisco José I. Foi construyíu según los planos de Fellner und Helmer, teniendo la mesma planta el teatru que los construyíos na ciudá de Gießen (Alemaña) y Jablonec nad Nisou (República Checa).

El teatru adquirió un gran cartelu na escena musical gracies a la direición d'Herbert Wochinz (1968-1992) y de Dietmar Pflegerl (dende 1992).

Ringstraßen y parques

Klagenfurt tenía hasta la llegada de les tropes franceses nel añu 1809 de muralles con un foso, que, cola forma d'un cuadráu, arrodiaben el cascu antiguu, teniendo cada llau aproximao un quilómetru de llargor. Tres la destrucción de les muralles, crear nel so llugar cuatro calles, los cuatro Ringstraßen (cais de circunvalación) con numberosos parques a los que se dio'l nome de poetes y compositores. D'ellos destaquen el Koschatpark (n'honor a Thomas Koschat) en Viktringer Ring, el Schillerpark (n'honor a Friedrich von Schiller) en Villacher Ring, el Goethepark (n'honor a Johann Wolfgang von Goethe) na esquina ente Villacher Ring y St. Veiter Ring, o'l Schubertpark (n'honor a Franz Schubert).

Otres visites

· Pela redolada de Klagenfurt hai diversos castiellos y palacios, dalgunos nes veres del Wörthersee. Dalgunos d'ellos son el Schloss Ehrenbichl, el Schloss Maria-Loretto, el Schloss Tentschach y el Schloss Welzenegg.

· Conceyu antiguu, construyíu alredor de 1600, y nel que destaca'l patiu interior colos sos arqueríes.

· Catedral de Klagenfurt, que foi protestante hasta 1604, cuando pasó a ser católica, construyida acordies con l'estilu de Vorarlberg, y siendo la más antigua d'esi estilu. Ta consagrada a San Pedro y a San Pablo.

· Landhaus Klagenfurt, sede del Parllamentu de Carintia. Foi construyíu ente 1574 y 1594 por cuenta de la reconstrucción y fortificación de Klagenfurt.

· Stadtpfarrkirche, la Ilesia más antigua de Klagenfurt, remocicada en 1659.

Amás otres visites interesantes inclúin el Xardín Botánicu, nes cercaníes de Kreuzbergl, el Christkindlmarkt (mercadín de Navidá) en Alten Platz dende mediaos de payares hasta mediaos de xineru, el Lendkanal, canal que traviesa'l centru de la ciudá y llega hasta'l Wörthersee, Minimundus, un parque-muséu onde hai reconstrucciones en miniatura de monumentos de tol mundu y el City-Arkaden, un centru comercial.

Museos

· Kärntner Landesmuseum (Muséu de Carintia) Esti muséu tien diverses coleiciones d'arqueoloxía, arte, historia, cultura popular, botánica, zooloxía, xeoloxía y de preseos musicales. Nel parque del muséu hai un Lapidarium.

· Museum moderner Kunst Kärnten (Muséu d'Arte Moderno de Carintia) Sobre una superficie de cerca de 1000 m² hai diverses esposiciones sobre arte moderno, con especial importancia no referente al arte moderno de Carintia, incluyéndose obres d'artistes rexonales ya internacionales.

· Bergbaumuseum im botanischen Garten (Muséu de minería, nel xardín botánicu) El muséu centrar nel papel de la minería na historia de Carintia. Atopar nel monte Kreuzbergl, a llau del xardín botánicu.

· Koschatmuseum (Muséu de Koschat) Thomas Koschat foi un compositor y un poeta que fundó'l primer quintetu de la Hofoper Wien, col qu'adquirió importancia internacional. Nel muséu hai un archivu con fotografíes, manuscritos y oxetos personales.

· Robert Musil Literaturmuseum (Muséu de Literatura Robert Musil) La casa de nacencia del famosu escritor Robert Musil ye güei un muséu lliterariu con esposiciones sobre la so persona, según sobre Ingeborg Bachmann y Christine Layant, con fotografíes, manuscritos, documentación y una biblioteca con obres de los trés escritores.

· Diözesanmuseum (Muséu Diocesanu) El muséu Diocesanu amuesa l'arte relixoso de Carintia dende la Edá Media hasta'l sieglu XVIII.

· Gustav Mahler Komponierhäuschen (Casa de Gustav Mahler) Gustav Mahler pasó dellos branos nes veres del Llagu Wörthersee, nos que trabayó arduamente na composición. Dalgunos d'esos trabayos pueden atopase anguaño na so antigua casa.

· Landwirtschaftsmuseum Ehrental (Muséu de l'Agricultura) El Muséu de l'agricultura amuesa una amplia coleición d'antigües ferramientes agraries.

Eventos

Añalmente tien llugar en Klagenfurt la entrega del premiu Ingeborg Bachmann, premiu lliterariu qu'atrai a Klagenfurt a numberosos escritores, críticos lliterarios, investigadores, periodistes y editores de tol mundu.

Nos meses de branu vienen músicos de toles edaes a Klagenfurt, a l'antigua abadía cisterciense de Viktring, onde tien llugar el Foru de Música Viktring. Nél los músicos atienden a conciertos o a clases con maestros de la música. Nel ámbitu d'esti foru de música otorgar tamién dos premios musicales, el premiu del Musikforum y el premiu Gustav Mahler.

Esiste tamién un escenariu pa conciertos nes veres del Wörthersee, anque non siempres ye utilizáu pa eventos musicales, sinón tamién pa eventos políticos o económicos.

Deporte

En Klagenfurt tienen llugar tolos años dos importantes eventos deportivos de rangu internacional. De primeres, la segunda prueba de triatlón más importante d'Europa por detrás de Roth n'Europa, llamáu Kärnten Ironman Austria, nel qu'hasta 2000 participantes percuerren una distancia de 3,8 quilómetros a nadu, 180 quilómetros en bicicleta y 42,2 quilómetros corriendo.

El segundu eventu ye'l tornéu de Grand Slam de vóley sablera, nel que participen los meyores del mundu, na sablera del llagu Wörthersee.

Tien Klagenfurt, amás, un bien esitosu equipu de ḥoquei sobre xelu, el EC KAC que ganó en 28 ocasiones el campeonatu austriacu, lo que-y convierte nel equipu más gallardoniáu n'Austria. Tamién cunta con un importante club de fútbol, el FC Kelag Kärnten que compite na Erste Lliga (Segunda división) na temporada 2006-2007.

Coles mesmes, Klagenfurt foi sede de trés partíos de la ronda preliminar na Eurocopa de 2008 que se celebró n'Austria y Suiza. Pa ello construyó'l nuevu Wörtherseestadion, onde s'apostaron los partíos, con una inversión de 66,5 millones d'Euros.

A lo último, hai que señalar que'l remu ye un deporte con tradición na ciudá, practicándose nel cercanu Wörthersee.