El nome de Coahuila deriva de voces natives usaes pa nomar a los orixinarios de la rexón; d'ende deriváronse diversos nomes como Cuagüila o Cuauila. Dellos historiadores piensen que significa "víbora que vuela", "llugar de munchos árboles" y otros señalen que quier dicir "el llugar onde s'abasnar les culiebres". El nome oficial del Estáu ye Coahuila de Zaragoza, n'honor del General Ignacio Zaragoza.
L'añu de 1521 marcó l'entamu de la verdadera conquista de Méxicu cola llegada de miles d'inmigrantes españoles, que s'esvalixaron por tola Nueva España. Comisionado pol gobernador de la Nueva Vizcaya y al mandu de una partida de soldaos, Alberto del Canto fundó la villa del Saltillo en 1577. Años más tarde, en 1598, el capitán Antón Martín de Zapata y el xesuita Agustín de Espinoza fundaron oficialmente Santa María de les Parres, güei Parres de Les Fontes. Los dos poblaciones topar hasta pocu más d'un sieglu dempués so la xurisdicción del gobiernu de la Nueva Vizcaya. En solu 56 años el llabor d'esploración, conquista o fundación moviérase al norte (dende Méxicu a Saltillo) 850 quilómetros.
A lo que güei ye Monclova, enfusó en 1583 la tráxica espedición de don Luis Carvajal y de la Cueva, quien a veres del ríu llevantó un asentamientu col nome de Nueva Almadén. Hasta esi momentu la meyora colonizadora fuera progresivu y sistemáticu. Sicasí, la folada colonizadora detúvose mientres cuasi un sieglu y nin siquier esta primer fundación, la de Almadén, llogró permanecer. Poco dempués de la llegada de Carvajal a la güei Monclova, la población quedó abandonada pol constante acoso de los indios.
Nes siguientes décades fracasaron non menos de nueve intentos de repoblar el sitiu. Abondaben los grupos d'indios bárbaros estremaos en numberoses parcialidaes o rancherías. Asina lo conseñaron los cronistes españoles que llegaríen más tarde.
El más notable de tolos misioneros nel centru y norte de Coahuila foi fray Juan Larios, franciscanu de fonda fe, sinceru amor apostólico y, ensin dulda, gran fortaleza física, llogró col so catecismu y la so devoción lo que nun pudieron personaxes qu'usaron la fuercia y les armes: establecer al norte de Monclova les primeres poblaciones de calter permanente.
A fines d'avientu de 1674, los franciscanos salieron de lo que dalguna vegada fora Nueva Almadén con destín al norte. Un mes dempués xunióse-yos la Xusticia Mayor de la villa del Saltillo, Francisco de Elizondo con 30 homes, que los sos apellíos quedaron dende entós amestaos a la hestoria de Coahuila: Diego Ramón, Fernando del Monte, Diego Luis Sánchez Navarro, Ambrosio de Cepeda, Rodrigo de Morales y Juan d'Aguirre. Nel puntu de xunta fundaron la misión de San Ildefonso de la Paz, el 28 de xineru de 1675. La rexón estabilizóse entós nes décades siguientessobremanera sol gobiernu de Gregorio de Salinas Varona, ente 1692 y 1705, quien reforzó'l control sobre los indios multiplicando los amenorgamientos y asitió la presencia de la Ilesia.
La Independencia
A mediaos de setiembre de 1810, Mariano Jiménez solicitó y llogró d'Allende l'autorización pa estender el movimientu insurxente a les provincies del norte.
Les fuercies de Coahuila, qu'ente soldaos y voluntarios sumaben non más de 700 efectivos al mandu del gobernador don Antonio Cordero y Bustamante, atopáronse'l 7 de xineru de 1811 na facienda d'Agua nuevo frente a los 8000 homes de Jiménez. Los soldaos realistes, desanimaos ante la superioridá del so enemigu, rindieron les sos armes y corrieron a xunise a les files insurxentes.
A otru día, Jiménez y l'enorme columna que lo acompañaba, fixeron la so entrada a Saltillo. Dende esta ciudá, Jiménez caltuviera comunicación colos xefes Hidalgo y Allende, que se topaben en Guadalaxara. El 17 de xineru, dempués de que los insurxentes sufrieron la so peor derrota na desastrosa batalla de Ponte de Calderón, lo que quedaba del exércitu dirixir al norte a axuntase con Jiménez.
La entrada de los insurxentes a Saltillo el 24 de febreru de 1811 foi motivu de celebraciones.
Entrín y non, con refuerzos recibíos dende España, el virréi ordenara una ofensiva de tres ejércitos qu'avanzaríen coordinadamente dende diversos puntos sobre Saltillo. Ante estos amenazantes desplazamientos, los xefes insurxentes tomaron la determinación de dirixise a Texas, cola idea d'internase n'Estaos Xuníos.
Un día dempués de la salida d'Hidalgo y los suyos de Saltillo, un grupu de contrarrevolucionarios prindó en Monclova al gobernador insurxente Pedro Aranda y ocupó la ciudá. Los contrarrevolucionarios, con una fuercia de 492 homes al mandu d'Ignacio Elizondo y Tomás Flores, decidieren detener el movimientu llibertariu.
Mientres la columna insurxente avanzaba amodo aldu al norte, los homes de Elizondo y Flores instalar en Acatita de Baján, pasu obligáu nel camín de Saltillo a Monclova. Asitiaron el campamentu principal tres una pequeña llomba onde'l camín faía una curva aldu al oriente y baxaba a una planicie despintada pol mesmu cuetu.
A midida que trescurría la xornada cayeron en poder de los contrarrevolucionarios los aisllaos grupos rebalbos. Ente cuatro y cinco de la tarde, más de 600 insurxentes, ente ellos los principales xefes, fueren prindaos. So una guardia de cuarenta soldaos unviar a Monclova la primer partida de 400 presos.
El día 22 entró a Monclova el grupu de prisioneros. Unos fueron recluyíos nel Hospital Militar, otros na capiya de La Purísima y el restu nel cuartel de les fuercies presidiales. Tarreciendo ataques de los insurrectos, les autoridaes dispunxeron el treslláu de los principales xefes a Chihuahua. La columna de soldaos y prisioneros salió de Monclova la madrugada del 24 de marzu.
Yeren 28 prisioneros, ente los que s'atopaben los principales caudiellos: Hidalgo, Allende, Juan Aldama, Jiménez, Abasolo, Pedro Aranda, Manuel Santamaría, Francisco Lanzagorta y otros importantes oficiales, amás de cuatro clérigos y seis fraile.
En Monclova fusilaron al llicenciáu Ignacio Aldama, fray Juan de Salazar y Juan Bautista Cases. Los trés fueren prindaos en San Antonio de Béxar (güei San Antonio, Texas). Amás d'ellos, los realistes executaron a numberosos insurxentes.
Los únicos dos coahuilenses treslladaos a Chihuahua fueron José Andrés Molano y José Plácidu Monzón. El primeru foi condergáu a destierru con confiscación de bienes y el segundu morrió fusiláu'l 7 de xunu de 1811.
Conflictos con Texas
Dende finales del sieglu XVIII y principios del XIX, munchos personaxes de la dómina alvirtieron l'enorme riesgu en que se topaba'l territoriu de Texas.
Escontra 1810 Texas cuntaba con non más de cuatro mil habitantes, la mayoría d'orixe mexicanu. Diez años dempués, el so númberu calcular en seis mil, de los cualos la metá topábase concentrada en San Antonio.
Esi añu de 1820, entá sol réxime virreinal, tratar d'impulsar la colonización. Les úniques condiciones pa recibir tierres yeren que los colonos profesaren la relixón católica, fueren de bones costumes y xuraren llealtá al rei.
Aprovechando esta política, Moisés Austin, un norteamericanu que morara nel vecín territoriu de la Louisiana, cuando ésti pertenecía a España, solicitó y llogró de les autoridaes virreinales l'autorización pa establecer 300 colonos angloamericanos en Texas. Sicasí, nun-y foi posible cumplir col so cometíu. Morrió en 1821 antes de cristalizar el so proyeutu. Tiempu dempués, el so fíu Esteban llogró que-y fora reconfirmada la concesión pol imperiu d'Iturbide, y más tarde pola acabante formar República.
Esteban Austin llogró establecer estes primeres 300 families. La concesión caltúvose y en pocos años la migración yera un ádene. Pa 1830 calcular en 20 mil el númberu d'habitantes de Texas.
La Constitución federalista de 1824 confirmára-yos el so reconocencia, y Texas mesmu pasó a formar parte del estáu de Coahuila.
Dempués de 1824 y proclamada la Constitución, empecipiáronse los conflictos pol poder. Ente esi añu y 1833, cuando llegó Antonio López de Santa Anna, pasaren siete presidentes; namái'l primeru d'ellos, Guadalupe Victoria, completó los cuatro años de la so alministración.
Santa Anna, más que simpatizar col centralismu, aprovechó les sos doctrines pa exercer la dictadura y polo pronto abolió la Constitución del ‘24 y tornó a los estaos (llibres y soberanos) a la so antigua calidá de departamentos, con total dependencia del Executivu nacional.
En Coahuila y Texas, al gobernador, el federalista Agustín Viesca, obligóse-y a arrenunciar y foi encarceláu. Esti xiru de la política nacional causó una enorme alarma na población de colonos en Texas.
En 1836 los texanos proclamaron finalmente la so independencia de Méxicu.
Pa intentar evitalo, Santa Anna dirixir a Texas con un enorme exércitu. La guarnición na misión del Álamu foi aniquilada dempués d'una defensa famosa.
Otra guarnición acantonada en Goliad sufrió la mesma suerte. Sicasí, el xeneral texano Sam Houston caltuvo axuntáu a un pequeñu exércitu, y en 1836 ganó al exércitu mexicanu en San Jacinto.
Santa Anna foi prindáu y conducíu a la badea de Galveston, onde se-y obligó a roblar los Trataos de Velasco, el 14 de mayu de 1836. Nel segundu Tratáu de Velasco yera nel que se reconocía la independencia de Texas, qu'a pocu de conquistar la so independencia empecipió xestiones p'amestase como estáu a la Unión Americana.
El 21 de xunu de 1845 Texas votó la so anexón a los Estaos Xuníos, y collo quedó abiertu'l camín escontra la guerra ente los dos países.
Himnu Coahuilense
El cantar, execución, reproducción y circulación del Himnu Coahuilense van apegar a la lletra y música de les versiones establecíes nesta llei.
La interpretación del Himnu va faese de pies en posición de firme, de manera respetuosa y nun ámbitu que dexe reparar la debida solemnidá. L'Himnu Coahuilense va executase y/o va interpretar a la fin del desenvolvimientu del eventu correspondiente, siempres y cuando haber sío yá interpretáu l'Himnu Nacional. Si nel eventu nun s'atopa contempláu realizar honores a la bandera nin la interpretación del Himnu Nacional, va desenvolvese'l programa correspondiente y, como últimu actu, va entonase l'Himnu.
Güei rindimos un tributu a Coahuila
con arguyu les nueses voces van xunise
y al cantar al grandor d'esta tierra
alma, voz y corazones van cimblar.
Oh Coahuila la mio tierra tan quería
vini güei con allegría a aponderar
les virtúes infinites d'esti suelu
que ye exemplu de trabayu y dignidá.
(Coru)
Ye Coahuila una tierra bendita
de calter aportunante y exemplar
qu'arguyosos los sos fíos proclamen
bellu estáu triunfante, inmortal.
Ye Coahuila una tierra bendita
de calter aportunante y exemplar
qu'arguyosos los sos fíos proclamen
bellu estáu triunfante, inmortal.
Al mirar el so desiertu y los sos montes
escenariu del esfuerciu creador
surde'l nome de los homes y muyeres
que forxaron con valor esta nación.
Son los tos fíos gran arguyu d'esta patria
que nos dieron cola so vida llibertá
un exemplu d'esti pueblu infatigable
con fonduxe de nobleza y de llealtá.
(Coru)
Demostremos decidíos qu'en Coahuila
con pasión por esta sienda al transitar
cada pasu engrandece nuesa hestoria
como heriedu de paz y d'unidá.
Coahuilenses güei xunamos les nueses voces
entonemos el nuesu cantar con fervor
y vivamos siempres n'ares d'harmonía
trabayando por un Méxicu meyor.
(Coru)
- Autor: José Ulloa Pedroza
Xeografía
Coahuila de Zaragoza ta alcontráu na parte central del Norte de Méxicu. La so estensión territorial ye de 151,571 quilómetros cuadraos y representa el 7.7% del área total del país. Llenda al norte col estáu de Texas, al traviés del Ríu Bravo; al sur con Zacatecas; nun vértiz del sureste con San Luis Potosí; al suroeste con Durango; al este con Nuevo León; y al oeste con Chihuahua.
Población Total: Según el Conteo 2015 del INEGI, Coahuila tien 2'954,915 habitantes.
Densidá Demográfica: 16.6 habitantes per quilómetru cuadráu.
Clima
El clima ye xeneralmente secu y semi-templáu a templáu extremoso en gran parte del estáu de Coahuila, con delles variantes al traviés de les rexones del estáu.
Na Región Sureste el clima ye calorosu, en primavera y branu xeneralmente en Saltillo, Arteaga y más, la estación lluviosa ye en xunetu y agostu, pel hibiernu el tiempu ye fríu y brumoso. Na Rexón Lagunera el tiempu ye caliente en primavera y branu, calorosu y secu pela seronda y colos iviernos relativamente apacibles, eventualmente fríos. Na Rexón Centro y Carbonífera, el tiempu ye caliente en primavera y la temperatura pel branu ye bien alta. Pel branu hai agües que pueden ser intenses. Los iviernos son fríos. Na Región Norte el clima ye caliente en primavera y branu y fríu pel hibiernu, cola agües na rexón en xunetu y agostu. Les nevaes son frecuentes na zona norte del estáu, nes sierres de Múzquiz, y na sierra d'Arteaga nel sureste del estáu mientres la temporada iverniza.
Nel nordeste, les condiciones pueden tar favorables pal desenvolvimientu de tiempu severu na primavera, inclusive la posibilidá de tornaos.
Predominen les carbes en más de 80% nes estenses llanures y la zona desértica del Bolsón de Mapimí. Escontra'l noroeste, les carbes entemecer con pacionales. En menor proporción, na Sierra Madre Oriental y n'elevaciones d'orixe volcánicu atópense montes de coníferes y encines. L'agricultura ocupa 5% del territoriu y alcuéntrase, sobremanera, na Contorna Lagunera.
Fauna
La fauna varia dependiendo de la rexón natural. Al traviés de les sierres, cañaes y llanos del estáu habiten distintes especies.
En carbes: tlalcoyote, gatu montés, rapiega del desiertu, rata canguro, cachorrito de Cuatro Ciénegas, llagartu-escorpión de Llugo y perrín de les praderíes. Nos pacionales: borregu cimarrón, venáu coloráu, puma y armadillu. Nel monte: esperteyu, osu negru, musaraña y zorrillo. Nos ríos: mojarra y llondra. Animales en peligru d'estinción: berrendo, bisonte americanu, topu, carpa, puercu espín, falpayar y coyote.
Solo en La Zona Suxeta a Caltenimientu Ecolóxicu Sierra de Zapalinamé atópense alredor de 237 especies distintes d'aves ente migratories y residentes. Pero les más comunes del estáu son: curuxa, ferre, gavilán, cuervu, coríu, gansu, grulla, zopilote, águila, tordu, cenzontle, cardenal, calandria, golondrina, gorrión, correcaminos, palombu, falpayar, aura, calandria y el guajolote.
Les aves de Coahuila son de normal migratories y otres residentes son dalgunes que son residentes pero son bien comunes na so mayoría cuasi nun hai especies ( aves ) reinales en ``Coahuila de Zaragoza´´ porque la so diversidá d'aves nun ye bien grande y son más les especies migratories que vienen pel branu a la sierra madre oriental por casu :
la cotorra serrana que ta en peligru d'estinción y vien a Sierra de Zapalinamé nel conceyu de Saltillo Coahuila y al Cañón de San Llorienzo.
Reptiles
Coahuilaceratops una especie estinguida que lleva'l nome del estáu.
El Ríu Nazas naz nel estáu de Durango y desaguaba na Llaguna de Mayrán nel estáu de Coahuila. Esti ríu tien un valor históricu incalculable para Torreón, yá que foi'l detonante del desenvolvimientu rexonal, por cuenta de que la agricultura foi la primer actividá que florió neses tierres. Les agües d'esti ríu yá nun cuerren por Coahuila (sacante por canales de riego) porque'l so caudal retener nes preses "Lázaro Cárdenas" y "Francisco Zarco" del estáu de Durango.
Otros ríos del estáu son Río San Rodrigo, Río San Diego, Ríu Escondíu, Río Álamu, que nacen nes Serranías del Pollín; Ríu Aguanaval (antes llamábase ríu del Bon Aval), Ríu Monclova, y Ríu Sabines.
Nel estáu esisten alredor de 15 preses. Les dos más importantes son la Presa de l'Amistá y la Presa Venustiano Carranza, conocida tamién como Don Martín.
Los principales manantiales son Santa Gertrudis (Ocampo), Agua Verde (Ocampo), El Carcavón (Múzquiz) y la Poza de la Magüeta (Cuatrociénegas).
Orografía
La cordal principal del estáu ye la Sierra Madre Oriental, que cruciar de sur a norte, produciendo un gran númberu de llombes, montes y cañones. Nel estáu esisten alredor de 24 sierres. Na Serranía de Arteaga, alcontrada nel sureste del estáu, atópase la elevación máxima del estáu: el Cuetu de les Vigues, que cunta con 3.751 msnm. L'altitú va escayendo escontra'l norte hasta la Serranía del Pollín, con menos de 2.000 msnm.
dalgunos de les sierres de Coahuila son:
Sierra de Saltillo que s'alluga nel mesmu conceyu de Saltillo, sierra de Arteaga que s'alluga nel mesmu conceyu de Arteaga sierra, pailas que s'alluga nel conceyu de xeneral cepeda, al igual atópase la sierra patos
La Sierra de Zapalinamé allugar en Saltillo, sierra la madera allugar nel conceyu de Cuatro Ciénegas
sierra moyada atopar nel conceyu col mesmu nome, sierra del Carmen nel conceyu d'Ocampo d'igual forma hai más de les sierres de Coahuila.
Los picos más altos del estáu son:
Cuetu de la Viga, en Arteaga Coahuila. Cerca del pobláu los Llirios. 3751 msnm. Picu más altu del Nordeste de Méxicu.
Cuetu de la Martha, en Arteaga Coahuila. Cerca del pobláu los Oyameles. 3680 msnm.
Cuetu'l Coahuilón, en Arteaga Coahuila. Cerca del pobláu Mesa de les tables. 3580 msnm.
Dellos otros picos na mesma sierra de Arteaga de menor fama.
Picu del Penitente, en Saltillo Coahuila, ente los poblaos de Sierra Formosa y el Diamante. 3120 msnm
Sierra la Madera, en Cuatro Ciénegas Coahuila. Cerca del pobláu Cuatro Ciénegas. 3010 msnm.
Sierra de Parres, En Parres de la Fuente Coahuila. Cerca de la ciudá de Parres. 2860 msnm.
L'estáu estremar en 38 conceyos. La so capital ye Saltillo. El Gobiernu del Estáu estremar en tres poderes: l'Executivu, representáu pol Gobernador; el Llexislativu, pol Congresu Local; y el Xudicial, pol Tribunal Cimeru de Xusticia de Coahuila. L'actual gobernador ye Miguel Riquelme Solís.
Esti estáu alcontrar nun área de desiertu, polo tanto'l clima ye xeneralmente secu y caliente nes tierres baxu y templao nos niveles más altos.Na rexón del sureste'l clima ye calorosu en primavera y branu, la estación lluviosa ye en xunetu y agostu, pel hibiernu la temperatura ye fría y brumosa. Na rexón de la Llaguna'l tiempu ye caliente en primavera y branu, calorosu y secu pela seronda y colos iviernos apacibles. Nel centru y la rexón carbonífera, el tiempu ye caliente en primavera y la temperatura pel branu ye bien alta. Pel branu hai agües que pueden ser intenses. Los iviernos son fríos. Na rexón norte, el clima ye caliente en primavera y branu y fríu pel hibiernu, cola agües na rexón en xunetu y agostu.
L'estáu tien cuatro distintes rexones hidrolóxiques que se formen de la siguiente manera: Ríu Grande-Conchos, Mapimí, Nazas-Aguanaval y Ríu Saláu.
El ríu más importante ye'l ríu Bravo (o Grande) que flúi en Coahuila por 740 quilómetros, sirviendo como frontera natural colos EE.XX. Los montes de Coahuila son otru de los sos encantos naturales. El cordal principal del estáu conozse como la Sierra Madre Oriental, cruciándolo del sur al norte y produciendo un númberu grande de llombes, montes y cañones que s'estienden a lo llargo de la rexón. La Sierra de Arteaga, alcontrada nel conceyu del mesmu nome, ye conocida polos sos cañones escénicos. Otres llombes y montes con altitúes sobre los 3.000 metros son El Morru, San Rafael, Potreru de Abrego, El Jabalín, Les Nopaleras y los montes de Madera Carmen, Santa Rosa y Páxaros Azules.
Población
Según les cifres que refundió la "Encuesta Intercensal 2015" realizada pol Institutu Nacional d'Estadística y Xeografía (INEGI), l'estáu de Coahuila de Zaragoza cunta con un total de 2 954 915 habitantes al añu 2015, de dicha cantidá, el 49.15% (1 462 612) son homes y el 50.5% (1 492 303) son muyeres.[2] La tasa de crecedera añal pa la entidá mientres el periodu 2010-2015 foi del 1.6%.[3]
Saltillo y Torreón son los conceyos con mayor población; xuntos concentren el 50.3% de residentes nel estáu. Cuasi tolos conceyos amuesen crecedera na so población nel últimu quinqueniu; sicasí, esta crecedera amuesa diferencies ente cada unu d'ellos. De los 32 conceyos del estáu que tienen mayor población destaquen Ramos Arizpe, Saltillo y Nava colos valores más elevaos nes tases de crecedera; otra manera, con tases negatives atópense Progresu y Parres.
En Coahuila esisten 4 Zones Metropolitanes según la clasificación del INEGI. Población llograda según los resultaos del Censu de Población y Vivienda de 2015.
La ZM de Piedras Negras tien 194,293 habitantes nos conceyos de Piedras Negras y Nava.
Desarrollu poblacional
Población Histórica de Coahuila
Añu
Población
1900
296 938
1910
358 432
1920
388 161
1930
436 425
1940
550 717
1950
720 619
1960
907 734
1970
1 114 956
1980
1 557 265
1990
1 972 340
1995
2 173 775
2000
2 298 070
2005
2 495 200
2010
2 742 029
2015
2 954 915
El desenvolvimientu poblacional del estáu ye un fenómenu del sieglu XX, Algamar los 2,5 millones d'habitantes significó un llargu procesu d'afitamientu de pueblos, villes y ciudaes. La crecedera de la población en Coahuila y la so distribución tuvieron fuertemente determinaos pola disponibilidad de recursos naturales y por factores xeográficos.
Dende'l periodu novohispano, los principales asentamientos humanos fixéronse en redol a les rexones qu'ufiertaben condiciones mínimes pa les actividaes agrícoles y ganaderes; sicasí, formáronse poblaos más pequeños nos escasos sitios d'interés pa les actividaes mineres y nes rexones aparentes pal comerciu, como la frontera norte y la ciudá de Saltillo. A partir del postreru terciu del sieglu XIX, la nueva frontera política y l'esplotación del carbón en grandes cantidaes atraxo la población y los capitales al centru y norte del estáu.
Crecedera poblacional de les principales ciudaes de Coahuila 1950-2000.
El númberu d'habitantes amontóse cuasi siete veces mientres el sieglu XIX, pasando de 48,922 habitantes a mediaos de sieglu, a 296.938 nel añu 1900. Escontra 1930, 52% de los coahuilenses vivíen en llocalidaes mayores de 2.500 habitantes, distribución que se caltuvo hasta 1960.
El ritmu de crecedera de los distintos polos urbanos nun foi uniforme: Torreón foi la ciudá de crecedera acelerada na primer metá del sieglu XX, Monclova amosó la so crecedera ente los años cincuenta y setenta pa dempués amosar tases de crecedera inferiores a la media estatal mientres Torreón amosó tases similares a la media; Saltillo, Acuña y Piedras Negras amosaron crecedera a partir de los ochenta hasta l'actualidá; nos noventa la capital convertir nel polu de mayor atraición, pasando a ser el conceyu con mayor númberu d'habitantes, posición que Torreón ocupó por décades. Del 2000 a 2005 más de la metá de los conceyos amosaron tases negatives na crecedera de la población, sicasí Acuña (2.4 %), Piedras Negras (2.1 %), Nava (2.1%) y Saltillo (2.1 %) amosaron tases de crecedera altes, superando a Torreón (1.7 %) y a Monclova (0.7 %).
Migración
Nes últimes décades Coahuila foi un estáu nel qu'emigren más habitantes de los qu'ingresen con esceición del periodu 2000 al 2005, sicasí esto nun significa que la totalidá del estáu seya una rexón de refuga. La entidá presenta polos d'atraición nes rexones con mayor desenvolvimientu industrial, especialmente nes rellacionaes cola industria de tresformamientu y manufactures, como ye'l casu de la rexón Sureste y Norte, que los sos nucleos son Saltillo, Ramos Arizpe, Acuña y Piedras Negras. Coles mesmes revélase l'enclín d'espulsión de la población de les rexones rellacionaes con actividaes agropecuaries y extractivas como La Llaguna y la cuenca Carbonífera.
La población Coahuilense qu'emigró a otres entidaes del país ente los años 2000 y 2005 foi de 44.403 persones. Ente que la qu'inmigró foi de 50.115 persones. El porcentaxe d'inmigrantes (2,0%) menguó al respective de lo reparao nel añu 2000 al respective de 1995, que foi de 3,2% (72.981 persones). Del total d'inmigrantes (50.115), 90,9% provién d'otres entidaes del país y 9.1% ye orixinariu d'otros países.
Economía
Vista d'una parte del centru de la ciudá de Saltillo, capital del estáu
L'estáu de Coahuila tien un productu internu brutu estatal de 234.823 millones de pesos, con una participación de 3,4% nel PIB nacional (2004). El so PIB per cápita afechu xube a 12 mil dólares (2006), colo que s'asitia nel cuartu llugar ente los estaos de Méxicu superáu por Distritu Federal, Nuevo León y Campeche. El so Índiz de Desarrollu Humanu ye 0.8281 (2004), ocupando'l tercer llugar dempués del Distritu Federal y Nuevo León. Dientro del so territoriu atópense más del 95% de les reserves de carbón del país y el 30% de les reserves de gas.
A pesar de cuntar con un estensu territoriu y poca población, Coahuila llogróse industrializar a partir de la segunda metá del sieglu XX. Anguaño alluga a grupos industriales de los más importantes a nivel nacional. L'estáu cunta con plantes granibles del Grupu Industrial Saltillo (GIS), Grupu Industrial Lala, Grupu Acereru del Norte (GAN), Grupu Industrial Monclova (GIMSA), Grupo Méxicu, Grupu ModeloMet-Mex Peñoles, Rassini, Trinity Industries, Alcoa, Embotelladoras Arca, ente otres. Cada unu de los sos polos urbanos tienen siquier una industria pilastra.
En Torreón atópase Met-Mex Peñoles, dedicáu a la fundición y afinación de metales non ferrosos y ellaboración de químicos inorgánicos, ye'l mayor productor de plata afinada nel mundu y mayor productor d'oru afináu en Méxicu. Nesta ciudá atopa'l Grupu Industrial Lala, que abastez el 40% de la lleche de Méxicu.
En Saltillo y Ramos Arizpe atópase un clúster automotriz, integráu por plantes de Chrysler y General Motors, y decenes d'empreses provisores. Tamién s'atopa nesta ciudá'l Grupu Industrial Saltillo, qu'inclúi empreses como Vitromex, Cinsa, Cifunsa, que son fabricantes d'artículos pa la construcción y de autopartes.
En Monclova atópase la planta siderúrxica AHMSA, mayor productor d'aceru de Méxicu, con una producción añal de 4 millones de tonelaes d'aceru líquido.
En Parres de la Fuente atópase la bodega de vinos más antigua en tol Continente Americanu, y esta ye Casa Madero[2], quien fora establecida'l 18 d'agostu de 1597, por decretu Real del Rei Felipe II d'España. Esta bodega, orgullosamente mexicana foi gallardoniada pola calidá de los sos vinos nos concursos internacionales más prestixosos del mundu vitivinícola, llogrando polos sos vinos a la fecha 285 medayes d'Oru, Plata y Bronce.
En Piedras Negras, por ser ciudá fronteriza, instaláronse decenes d'empreses maquiladores dedicaes a la fabricación de autopartes y artículos electrónicos.
En La Rexón Carbonífera atópense compañíes mineres como MIMOSA (en Palaú), BAROSA y Fluorita de Méxicu (en Múzquiz). Nesta rexón estrayer cuasi la totalidá del carbón del país. destacando tamién les actividaes agrícoles y ganaderes. n'especial el cultivu de nuez y la cría de ganáu bovín.
Coahuila carauterizar polos importantes xacimientos minerales que s'atopen nel so territoriu, especialmente los de carbón, materia primo esencial tantu pa la industria siderúrxico como pa la industria llétrico. La so estracción alcuéntrase principalmente nos conceyos de Múzquiz, Nava y San Juan de Sabines. Coahuila ye'l principal productor de carbón nel país y cuenta col 95% de los recursos nacionales de carbón coquizable.
Destaquen tamién los xacimientos de fluorita, barita y celestita de los conceyos d'Acuña y Múzquiz.
La rentabilidá de la esplotación de carbón depende de dos factores interrellacionaos: les condiciones del mercáu y los métodos d'esplotación.
Otres actividaes económiques n'estáu son la ganadería, el turismu cinexéticu, el cultivu d'uves, mazanes y nueces, la producción de refrescos, agua, cerveza y vinu, y l'estracción de barita y fluorita.
PIB estatal
$234.823 millones de peso
Participación nel PIB
3,37%
PIB per cápita
$12.000 USD
Tresporte
Coahuila cuenta con 4 exes carreteres principales:
Coahuila ocupa'l tercer llugar ente les Entidaes Federatives que fueron tierra natal de los Presidentes de la República, dempués del Distritu Federal (13 Presidentes) y Veracruz (8 Presidentes).
Méxicu
.svg)
a.jpg)
.JPG)
.jpg)
Texas
Chihuahua
Nuevo León
Durango
Zacatecas
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Coahuila de Zaragoza.
