Sombreru

Sombreru d'Antonia.

Un sombreru ye una prenda de vistir que s'utiliza específicamente pa cubrir la cabeza, yá sía del sol, el fríu o inclusive marcar el estatus social del portador. El términu sombreru modificóse, convirtiéndolo nun términu específicu pa designar al accesoriu que tien una nala alredor de la copa.

Historia y oríxenes

Los primeros sombreros tienen los sos oríxenes nos imperios antiguos, nel Antiguu Exiptu yá s'utilizaben diversos tipos de tocaos, pero unu de los más- reconocíos antecedentes del sombreru foi'l gorru frigio, un sombreru d'orixe frigio que foi utilizáu polos griegos pa simbolizar que tou aquel que lo portara yera un esclavu al que se-y otorgara la so llibertá. En Grecia tamién surdieron el Pilleus y el Petasus, siendo'l petasus el primer sombreru que tenía nala.

El sombreru surde como una necesidá pa protexese del sol y l'agua, principalmente ente la comunidá productora. Los primeros sombreros yeren fabricaos principalmente de fieltru y de llana. Los sombreros de los antiguos yeren xeneralmente blancos como lo reparamos en munchos vasos pintaos que nos queden de l'antigüedá. Sófocles fai apaecer a Ismena la más nueva de les fíes d'Edipo afatada con unu d'estos sombreros cuando escapándose de Tebas foi a Atenes a xuntase col so padre.

En tiempos de Carlos VI de Francia empezaron a usase sombreros nel campu. Nel de Carlos VIII introducióse'l so usu nes ciudaes pero tan solo en tiempu d'agua. Nel reináu de Lluis XI yá se xeneralizaren más y llevábense en tou tiempu estendiéndose'l so usu a les naciones vecines. Consta que Carlos IV de Francia llevaba sombreru de castor al faer la so entrada en Rouen en 1494. Esti sombreru taba forráu de terciopelu carmesí y llevaba nel remate una borla de filo d'oru.

Los grandes empezaron depués a usalos guarníos de plumes, gordones y otros adornos mientres el cleru y la plebe siguíen llevando capiyes o capirotes. Más palantre, l'usu del sombreru foi xeneralizándose variando la forma según la dómina. A principios del sieglu XX usábase comúnmente en tol mundu civilizáu. El so usu atópase en retrocesu dende entós.

Partes

Un sombreru puede constar o non de los siguientes elementos.

• Corona o Copa: Ye la parte cimera del sombreru que s'afai a la forma del craniu, llindando la so circunferencia. Ésta puede tener distintes formes, regularmente redonda, cónica o truncada.
• Cantu o Nala: Ye la parte del sombreru que consta d'una superficie que percuerre la circunferencia del sombreru, cumple la función de protexer al usuariu de los rayos solares. El términu nala tamién ye aplicáu a la parte llateral de dellos sombreros como'l chullo y el ushanka, que tien la finalidá de protexer o cubrir les oreyes del fríu.
• Banda nidia: Ye la parte interna del sombreru, regularmente fecha de materiales bien nidios qu'entra en contautu direutu col craniu del usuariu y que tien la finalidá d'afaer correutamente'l sombreru a la cabeza y detener el sudu.
• Banda del sombreru, Toquía o Petrina: Ye la cinta o adornu que s'asitia alredor de la copa, ente la corona y el cantu. Sirve pa da-y forma al sombreru o como simple ornatu.
• Visera o Nala frontera: Ye la superficie frontera de ciertos tipos de sombreros que sirve pa bloquiar los rayos solares. Ye frecuentemente atopada como un elementu común en gorres militares y les populares gorres de béisbol.
• Barbiquejo Cinta pa suxetar el sombreru al cazu, especialmente pa los sombreros de trabayu y militares.

Tipos

Ver tamién: Gorra #Tipo

Imaxe	Nome	Descripción
	Akubra	Una variante australiana del chambergo tradicional, utilizáu pa protexese de los rayos solares. Usualmente iguáu en fieltru y con una nala grande.
	Bicorniu	Un sombreru antiguu que consta d'un cantu dobláu, utilizáu poles fuercies armaes d'Estaos Xuníos y Francia nel sieglu XVIII. Acomuñáu con Napoleón Bonaparte.
	Bombín	Un tipu de sombreru clásicu confecciónado en fieltru que se compón d'una nala estrecha y una corona redonda. Popular ente'l sieglu XIX y los primeros años del sieglu XX.
	Boonie	Un sombreru de tela d'algodón que se compón d'un cantu ampliu que protexe al portaos de los rayos solares. Variante moderna del chambergo, utilizada como parte del uniforme militar de campu de delles fuercies armaes de distintos países.
	Boss of the Plains	Un sombreru diseñáu por John Batterson Stetson p'aguantar tou tipu de clima. Sombreru fabricáu nel periodu del Selvaxe Oeste n'Estaos Xuníos.
	Un sombreru fabricáu en tela d'algodón que tien un cantu colgante que cai frente a la cara. Utilizáu popularmente pa protexese del sol mientres la práutica de la pesca. Ye'l que solía usar el personaxe Don Ramón en El Chavo del Ocho.
	Canotier	Un sombreru fabricáu en paya con corona plana. Acomuñáu colos gondoleros de Venecia.
	Capotain	Un sombreru con corona en forma de conu truncáu que usualmente contenía una petrina alredor de la base de la corona. El capotain formaba parte de la vistimienta del sieglu XVI y XVII; ye frecuentemente acomuñáu colos pilgrims de les congregaciones relixoses na conquista d'Estaos Xuníos.
	Chambergo	Un sombreru de fieltru o tela utilizáu ente los sieglos XVII y XIX. Constaba d'un cantu ampliu diseñáu pa cubrir al portador de los rayos solares.
	Chupalla	Un sombreru tradicional de Chile comúnmente utilizáu por ganaderos y caballeros.
	Deerstalker	Un sombreru a prueba de clima utilizáu pa la práutica de la caza. Popularmente identificáu como'l sombreru del personaxe Sherlock Holmes.
	Fedora	Un sombreru masculín de fieltru con corona pinchada y con una cinta alredor de la base de la corona, formaba parte de la vistimienta avezada masculina mientres la primer metá del sieglu XX
	Gat (갓)	Un sombreru de cantu ampliu utilizáu tradicionalmente por homes en Coria.
	Hardee Hat	Un sombreru utilizáu pa identificar a les tropes del Exércitu de la Xunión na Guerra de Secesión.
	Homburg	Un sombreru masculín formal confecciónado en fieltru, bien similar a un fedora.
	Jaapi	Un sombreru grande tradicional en Assam, India. Usualmente ye fabricáu en paya y afatáu con llistones y lentejuelas.
	Mitra	Indumentaria utilizada por clérigos de la Ilesia católica, la Ilesia ortodoxa y la Comunión Anglicana.
	Montera	Un sombreru tradicional texíu en como parte de la indumentaria tradicional de la Península Ibérica. Acomuñáu colos prauticantes profesionales de la tauromaquia.
	Nón lá o 斗笠	Un sombreru de paya en forma cónica tradicional n'Asia, principalmente en China, Xapón, Vietnam, Coria ya Indonesia. El sombreru caltiénse xuntáu a la cabeza con una banda de seda que se suxetar per debaxo del quexal.
	Porkpie	Un sombreru d'Antonia o fieltru de cantu estrechu y corona plana.
	Un sombreru de nala amplia fabricáu n'Antonia o fieltru que ye utilizáu pa estremar a dellos miembros del exércitu de dellos países. El sombreru de campaña identificar por tener cuatro alteraciones curves na corona. Utilizáu anguaño polos miembros de la Policía montada del Canadá, les fuercies armaes d'Estaos Xuníos, los líderes de los Boy Scouts d'América y los guardabosques de los parques nacionales d'Estaos Xuníos.
	Sombreru cloché	Un sombreru femenín en forma de campana, paecíu a un sombreru de pesca que yera frecuentemente utilizáu poles flappers na Yera del Jazz na década de los años 20.
	Sombreru de copa alta	Un sombreru cofeccionado en fieltru, seda o piel, que se compón d'una corona cilíndrica y un cantu semi-curvu. Popular na moda masculina ente los sieglos XVIII y XX.
	Sombreru cordobés	Un sombreru tradicional de Córdoba, España.
	Sombreru de charru	Un sombreru tradicional mexicanu de cantu ampliu. Acomuñáu cola charrería.
	jipijapa	Un sombreru tradicional iguáu nes llocalidaes de Montecristi y Jipijapa de la provincia de Manabí na República del Ecuador con fueyes trenzadas de palma, la confección tamién s'estiende a la provincia de Azuay nes llocalidaes de Sigsig, Gualaceo y Cuenca.
Ficheru:Banduyu de Pollín.jpg	Sombreru panza de pollín	Un sombreru tradicional arxentín utilizáu polos gauchos.
	Sombreru vueltiao	Un sombreru tradicional de Colombia.
	Stetson, sombreru vaqueru, sombreru texano, occidental o nortizu	Un sombreo de copa pinchada y cantu semi curvu. Utilizáu poles seición rurales del sur d'Estaos Xuníos y el norte de Méxicu.
	Tembel (כובע טמבל)	Un sombreru utilizáu como símbolu de les Fuercies de Defensa d'Israel.

Ver tamién

• Gorra
• Tocáu
• Sombreros na Wikipedia n'inglés

Referencies

• Datos: Q80151
• Multimedia: Hats
• Cites famoses: Sombrero