Saltar al conteníu

Mezquita de Córdoba

Coordenaes: 37°52′44″N 4°46′46″W / 37.87887°N 4.77934°O / 37.87887; -4.77934
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia


Mezquita de Córdoba
Bien d'Interés Cultural
Mezquita Catedral (es)
mezquita desafecta (es) Traducir, catedral católica y gran mezquita (es) Traducir
Llocalización
País España
Autonomíasimple Andalucía
Provincia provincia de Córdoba
Conceyu Córdoba
Coordenaes 37°52′44″N 4°46′46″W / 37.87887°N 4.77934°O / 37.87887; -4.77934
Mezquita de Córdoba alcuéntrase n'España
Mezquita de Córdoba
Mezquita de Córdoba
Mezquita de Córdoba (España)
Historia y usu
Apertura786
Relixón Ilesia católica llatina
islam
Diócesis Diócesis de Córdoba (es) Traducir
Dedicación Asunción de María
Arquiteutura
Arquiteutu/a Hernán Ruiz (es) Traducir
Juan de Ochoa (es) Traducir
Ahmad Ben Baso
Estilu arquitectura morisca (es) Traducir
Anchor 125 m
Llargor 178 m
Patrimoniu
BIC RI-51-0000034[1]
Visitantes añales 1 923 305
Instalaciones
Formáu por Coro de la Mezquita-Catedral de Córdoba (es) Traducir, Capilla Mayor de la Mezquita-Catedral de Córdoba (es) Traducir, Capilla de Villaviciosa de la Mezquita-Catedral de Córdoba (es) Traducir, Capilla de Nuestra Señora de la Concepción (es) Traducir, Capilla de San Acacio (es) Traducir, Capilla de San Ambrosio (es) Traducir y Capilla de los Santos Simón y Judas (es) Traducir
Web oficial
Cambiar los datos en Wikidata

La mezquita-catedral de Córdoba,[2][3] antes «Santa María Madre de Dios» o «Gran Mezquita de Córdoba», anguaño conocida como la Catedral de l'Asunción de La nuesa Señora de forma eclesiástica o a cencielles Mezquita de Córdoba o Catedral de Córdoba de forma xeneral, ye un edificiu de la ciudá de Córdoba, España.

Empezar a construyir como mezquita nel añu 785, cola apropiación y reutilización de los materiales de la basílica hispanorromana de San Vicente Mártir, que se topaba nel so llugar, polos conquistadores musulmanes.[4] L'edificiu resultante foi oxetu d'ampliaciones mientres el Emiratu de Córdoba y el Califatu de Córdoba. Con 23 400 metros cuadraos, foi la segunda mezquita más grande del mundu en superficie, por detrás de la Mezquita de La Meca, siendo namái algamada darréu pola Mezquita Azul (Istambul, 1588). Una de los sos principales carauterístiques ye que'l so muriu de la qibla nun foi empobináu escontra La Meca, sinón 51º graos más escontra'l sur, daqué habitual nes mezquites d'al-Ándalus.

En 1238, tres la Reconquista cristiana de la ciudá, llevar a cabu la so consagración como catedral de la diócesis cola Ordenación episcopal del so primer obispu, Lope de Fitero.[5] L'edificiu alluga'l cabildru catedraliciu de la Diócesis de Córdoba, tando prohibíu cualquier cultu coleutivu o rezu entamáu non católicu.[6] En 1523, so la direición de los arquiteutos Hernán Ruiz, el Viejo y el so fíu, construyóse'l so basílica cruciforme renacentista d'estilu platerescu.

Güei tol conxuntu constitúi'l monumentu más importante de Córdoba, y tamién de tola arquiteutura andalusí, xunto cola Alhambra, según el más emblemáticu del arte omeya hispanomusulmán. Declarada como Bien d'interés cultural[3] y Patrimoniu Cultural de la Humanidá como parte del centru históricu de la ciudá,[7] incluyir pol públicu ente los 12 Ayalgues d'España en 2007[8] y foi premiada como'l meyor sitiu d'interés turísticu d'Europa y sestu del mundu según un concursu de TripAdvisor.[9] En 2016 tuvo 1,81 millones de visites, lo que la convierte n'unu de los monumentos más visitaos d'España.[10]

Descripción del monumentu

[editar | editar la fonte]

A la Mezquita aportar pola Puerta del Perdón (llau norte), d'estilu mudéxar (1477), onde se reparen les fileres de naranxales y palmeres, y les fontes y arcos de ferradura que la arrodien. Al pie de la puerta llevanta la mezquita que se compón de trés partes: "El Patiu de les Naranxales", qu'en tiempos del Califatu yera'l "Patiu de les Abluciones" (conserva bona parte del so aspeutu orixinal), el minarete esmocáu parcialmente y arrodiáu, a principios del sieglu XVII, d'un encofráu» d'estilu herreriano.

Interior de la Mezquita-Catedral de Córdoba.
Vista esterior de la Mezquita-Catedral de Córdoba.

La puerta de Les Palmes da accesu a la mezquita: hai un monte de 1.300 columnes de mármol, xaspe y granitu sobre les que se sofiten trescientos sesenta y cinco arcos de ferradura bicolores. El mihrab ye un joyel de mármol, estuco y mosaicos bizantinos brillantemente coloriaos sobre fondu d'oru y bronce, amás de cobre y plata.

Nel lucernario caltiénense los arcos lobulaos de los murios y la cúpula. Na cabecera destaquen los arcos, los mosaicos del muriu y la estructura y decoración de les cúpules a base d'arcos cruzaos.

Tres la conquista de Córdoba polos cristianos, éstos utilizaron la mezquita pa celebrar el so cultu, pero nel sieglu XVI, cuando'l islam foi definitivamente espulsáu de la península Ibérica, el vencedores quixeron afaela a les sos creencies: construyeron una catedral renacentista nes sos naves centrales, al cargu d'Hernán Ruiz, llamáu "el vieyu", y depués, del so fíu, en plenu corazón de la mezquita, alteriando la perspeutiva orixinal.

De l'antigua ilesia cristiana, destruyida pa construyir na so cortil la mezquita, apenes quedó rastru y solo arriendes de dellos trabayos empecipiaos na década de 1940 llográronse recuperar dalgunos de los sos restos nel sosuelu de la Mezquita-Catedral, fundamentalmente mosaicos y les pilastres.

Orientación

[editar | editar la fonte]

El mihrab, llugar santu que señala la qibla ta en direición sur y non la que correspuende a La Meca; ye posible qu'esto se deba a una práutica heredada direutamente de Siria por Abderramán I, una y bones la Gran mezquita de Damascu tamién ta empobinada nesa direición. Otros autores sostienen que la nave principal de la mezquita sigue na so orientación el trazáu del Cardu romanu de Córdoba, como s'atestiguó nes escavaciones arqueolóxiques realizaes na ciudá.

Etapes constructives

[editar | editar la fonte]
Evolución de la construcción de la Mezquita de Córdoba.

Oríxenes cristianos: la Basílica de San Vicente Mártir

[editar | editar la fonte]

Tres la llegada del Islam a Córdoba, la basílica visigótica de San Vicente, que fuera'l templu cristianu más importante de la ciudá dende'l sieglu V, nes capitulaciones de Córdoba foi apoderada parcialmente polos musulmanes. Anque esisten rellatos que menten una supuesta compra del templu per parte de los musulmanes, la so credibilidá queda refugada desque Muza apoderárase del mesmu mientres la ocupación de Córdoba y el fechu de que la parte ensin ocupar polos musulmanes fora utilizada como patiu d'execuciones en diverses ocasiones. Según una versión sucinta del rellatu tradicional, la mezquita de Córdoba sería empecipiada sol reináu del primer emir omeya Abderramán I ente'l 780 y el 785, sobre la planta de la ilesia cristiana, camudando la orientación de la so exa. Sufrió socesives ampliaciones nos sieglos IX y X y foi concluyida so mandatu d'Almanzor. La más importante de les ampliaciones ye la d'Alhakén II a la que pertenecen los arcos del mihrab. Nestos arcos puede vese la evolución de la construcción: les columnes visigodes colos sos arcos de ferradura resultáron-yos demasiao baxos a los musulmanes polo que decidieron añader pilastres sobre les columnes y disponer arcos más altos ensin baltar los anteriores y policromando en colloráu y blancu toos colo que se construyó la célebre y más conocida imaxe de la Mezquita de Córdoba. Foi llugar de xuntes al empar relixoses y polítiques pos podía allugar hasta venti mil persones.

Les escavaciones arqueolóxiques empobinaes pol arquiteutu Félix Hernández en 1930 demostraron la esistencia nel sosuelu de la Mezquita-Catedral de too un complexu episcopal que puede datase ente los sieglos IV y VI. Ellí atópense los restos arqueolóxicos de la basílica visigótica dedicada a San Vicente Mártir, la domus episcopalis, y la escuela clerical y los servicios de caridá del obispu.[11]

Mezquita de Abderramán I

[editar | editar la fonte]
La puerta de San Esteban, la más antigua del edificiu, foi construyida como puerta occidental de la primer mezquita.[12]

L'entamu de la so construcción deber al primera Emiratu de Córdoba emir omeya de Córdoba, faciéndose sobre l'allugamientu de la basílica visigoda de San Vicente Mártir, ilesia construyida nel sieglu VI, en que'l so solar empecípiase la edificación del oratoriu o haram nel añu 786.

Esquina suroeste, esterior del muriu de la quibla.

Esti primer edificiu consta, sía que non, d'once naves llonxitudinales empobinaes escontra'l ríu Guadalquivir, que la so anchor ye idéntica, sacante la central, que conduz al mihrab y los dos de los estremos. La central llixeramente más ancha que'l restu y les llaterales llixeramente más estreches, anque estes leves diferencies solo son apreciables nun planu. Estes naves consten de doce tramos o llarpiabes que cuerren en direición al muriu de la quibla.

Los materiales utilizaos son d'acarretu: fustes de columnes y capiteles procedentes de construcciones y dómines anteriores (romanos y visigodos), sobre los cualos álcense pilastres rectangulares de sillería que doten de más altor al conxuntu. Pa da-y estabilidá a esti alzáu recurrir a dobles arcos, de los cualos l'inferior, de ferradura, fai funciones de entibo, ente que'l superior, de mediu puntu, ye'l que soporta la cubierta. Esti sistema, amás de l'alternanza cromática y material de les doveles, coloraes de lladriyu, amarellentaes les de caliar, paez tar inspiráu nel acueductu romanu de Los Milagros (Mérida).

La resultancia ye un inmensu monte de columnes coronáu de doble arquería que recuerda a un palmeral. El conxuntu cerrar col muriu de la quibla, qu'a diferencia de la mayoría de mezquites nun ta empobináu escontra La Meca sinón escontra'l sur, fechu ésti que'l so motivu ta en dulda, y que van dende la inesperiencia y l'error nel cálculu, hasta la pura intencionalidad política tres la proclamación de la independencia política del emiratu cordobés, tou apunta a que quixeron asonsañar a la Mezquita de Damascu, tamién de los Omeya, y empobinada al sur. Les obres terminaron nel 788.

Hipótesis del templu arrianu

[editar | editar la fonte]

Nel sieglu XX, l'escritor Ignacio Olagüe Videla nel so célebre y revesosu llibru La Revolución islámica n'Occidente (1974), supón que Abderramán I nun construyiría esta mezquita y que'l templu primitivu yá cuntaba col famosu monte de columnes. Añade, amás, que orixinalmente sería concebíu pal culto arrianu. Sicasí esta postura, recoyida en testos de divulgación,[13] ye refugada pola investigación académica por escarecer de pruebes y manipoliar los testos.[14] Los estudios arqueolóxicos realizaos nel llugar pol arquiteutu Félix Hernández demuestren ensin batura a duldes l'orixe omeya del edificiu, alzáu sobre la basílica cristiana de San Vicente.[15]

Intervención d'Hisham I

[editar | editar la fonte]
Torre campanario qu'envolubra al minarete.

Terminó'l patiu o sahn y alzó'l primer minarete. Esti primitivu minarete, de planta cuadrada, foi más tarde baltáu por Abderramán III quien construyó otru, depués parcialmente esmocáu, y que los sos restos creyer que s'atopen anguaño embutíos nel campanariu cristianu de la catedral. La cimentación del minarete de Hisham I foi topada nel Patiu de les Naranxales pol arqueólogu Félix Hernández nel sieglu XX, quién dexó marcada'l so allugamientu nel pavimentu y ye güei día visible.

Ampliación de Abderramán II

[editar | editar la fonte]

Según la historiografía clásica, la crecedera de la ciudá determinaría la necesidá d'un oratoriu (haram) con un aforu mayor pa poder allugar más fieles mientres la celebración de los vienres, polo qu'esti emir decidió la primer ampliación de la mezquita. Ignacio Olagüe Videla supón, amás, que ye a Abderramán II a quien debemos les obres que convertiríen al templu arrianu en mezquita. Sía que non, éstes empecipiáronse nel 833, acabándose nel 855, so mandatu yá del fíu de Abderramán II.

Pa llevala a cabu baltóse'l primitivu muriu de la quibla, que los sos restos son anguaño visibles en forma de grandes pilastres, y enllargar les arquerías n'ocho tramos o llarpiabes más, con un llargor total de 24 m. Los elementos arquiteutónicos son idénticos a los de la fase inicial: alternanza de dovelas nos arcos (marielles de caliar y coloraes de lladriyu) y usu de materiales d'acarretu, anque como novedá utilizaron dellos materiales llabraos arremente pa esta ampliación, como los ocho capiteles novedosos denominaos «de pencas». El mihrab, que los sos cimientos fueron atopaos nel sosuelu de la capiya de Villaviciosa, taba concebíu monumentalmente con un arcu d'entrada sosteníu por cuatro columnes y sobresalía al esterior del muriu de la qibla. Tamién esti emir llevó a cabu una intervención nel patiu, cerrándolo con saqqifas nos llaterales que faltaben.

Intervención de Abderramán III

[editar | editar la fonte]

La intervención del primer califa cordobés nun afectó al oratoriu. Pero engrandó'l patiu, baltó'l primera minarete y alzó unu nuevu que sería modelu pa los minaretes almohades y los campanarios mudéxares. Esti minarete caltiénse anguaño esmocáu y embutíu nel campanariu cristianu, anque se conoz el so alzáu gracies a los dibuxos calteníos. L'únicu testimoniu gráficu que nos llegó ye un relieve que s'atopa nuna de les enjutas de la Puerta de Santa Catalina.

Ampliación de Alhakén II

[editar | editar la fonte]
Puertes y cúpules de la maqsura, construyida mientres l'ampliación de Alhakén II.
Mihrab

Coincidiendo cola rellumanza del califatu, mientres el sieglu X van llevar a cabu les más estenses intervenciones na mezquita. Pero va ser la de Alhakén II l'ampliación más bella y rica. El segundu día del so reináu encarga al so chambelán Sotripar (o Yafar) les obres.

Báltase'l muriu de la qibla de Abderramán II, del que tamién queden restos visibles na actualidá, y amplíase l'oratoriu en dolce llarpiabes más nel sentíu sur siguíu hasta entós. P'ameyorar la llume constrúin cuatro lucernarios con belles cúpules nervadas. El primeru d'ellos, previu a la macsura, ocupar anguaño la Capiya de Villaviciosa. Los otros trés álcense delantre del nuevu muriu de qibla; unu delantre del mihrab y los otros dos flanqueándolos.

Previos a la macsura apaecen nuevos arcos polilobulados y entecruzaos, y nes columnes alternen fustes roses y azules. Los materiales yá nun son d'acarretu, sinón llabraos a costa fecha, con presencia de capiteles de pencas, una astracción y esquematización de los corintios y compuestos del mundu romanu y que van derivar nos d'aviesperu que pueden reparase en Medinat Al-Zahra. Tou esto configura la unidá estilística del arte califal yá presente en Medina Azahara.

Otres novedaes son el doble muro de la qibla, que facilita la conexón col sabat y que dexa que'l mihrab nun se llinde a un simple nichu, sinón que s'abrir como una pequeña habitación octogonal cubierta con una cúpula con forma de concha. La portada del mihrab y les cúpules que la precieden van recubiertes de mosaicos executaos por artesanos bizantinos unviaos pol basileus cargaos con trescientos venti quintales de teseles.

Ampliación de Almanzor

[editar | editar la fonte]
Arcos esteriores del muriu esti.

Dáu'l gran continua crecedera demográfica de Córdoba, esti hayib decide llevar a cabu la tercera y postrera de les intervenciones na mezquita a fines del sieglu X. La so ampliación, la más estensa de toes, afecta tanto al oratoriu como al patiu. Pero esta ampliación nun se va faer escontra'l sur como les anteriores, yá que la cercanía del Guadalquivir torgar. La espansión va ser escontra l'este, pa lo que Almanzor tuvo d'espropiar el caserío qu'ocupaba la zona. Constrúyense ocho nueves naves que dexen descentráu'l mihrab y l'estendíu muriu de la qibla yá nun ye doble, sinón simple. Nos arcos l'alternanza de dovelas ye solo cromática y non de materiales yá que toes son de piedra caliar, anque pintaes de almagra les coloraes.

Conversión en Catedral

[editar | editar la fonte]

Tres reconquistar cristiana de Córdoba en 1236, Fernandu III de Castiella convirtió la mezquita en catedral,[16] sufriendo diverses alteraciones que van acabar configurando l'actual Catedral de Córdoba. Mientres tola Baxa Edá Media prevaleció yá convertida en catedral, afaciéndose'l cultu y la lliturxa cristiana a la espacialidad islámica con dellos acomodos. En 1371 foi terminada la Capiya Real de la Mezquita-Catedral de Córdoba, onde tuvieron soterraos los reis Fernandu IV y Alfonsu XI hasta que, en 1736, los restos de dambos monarques fueron treslladaos a la ilesia de San Hipólito de Córdoba, onde reposen na actualidá.

La Capiya Mayor foi asitiada so unu de los lucernarios de Alhakén II, nel ámbitu ricu de la Mezquita del sieglu X, ensin alteraciones na estructura anterior. La magnificencia del templu musulmám determinó que la macsura y el mihrab quedaren intactos. Sicasí, col pasu de los sieglos, la Catedral precisaba mayores acomodos y una mayor dignificación na Capiya Mayor, realizándose a finales del sieglu XV (1489) una capiya cristiana onde taba l'antigua capiya del sieglu XIII.

Aspeutu actual de la capiya de Villaviciosa, antigua capiya Mayor, que foi la primer intervención cristiana nel edificiu.
Cruceru de la Catedral de Córdoba.

Esta nueva capiya catedralicia (dientro de l'antigua mezquita) va ser impulsada pol obispu Íñigo Manrique (1486-1496), quien promueve la construcción d'una nave con formulación arquitectónica gótica y dellos cambeos nos accesos, que siguieron los prelaos siguientes: Juan Rodríguez de Fonseca (1499-1505), Juan Daza (1505-1510), Martín (1510-1516). Sicasí, la mayor quiebra del edificiu islámicu va producir a lo llargo del sieglu XVI, pos metanes l'antigua mezquita va llevantase una gran nave cristiana so los auspicios artísticos y arquiteutónicos del Renacimientu; esto supunxo una rotura grave colos postulaos espaciales islámicos. Bastante ye que la propuesta foi polémica y tuvo suxeta a duros enfrentamientos ente distintos próceres (a favor y en contra).

Finalmente, intercedió l'emperador Carlos V por que se realizara la obra, anque más tarde llamentárase, como recoyó Bernardo de Alderete, cola famosa frase «destruyistis lo que yera únicu nel mundu, y punxistis nel so llugar lo que puede vese perdayuri».

La obra empezar en 1523 por iniciativa del obispu Alonso Manrique (1518-1523, fíu del gran comendador de la Orde de Santiago), que supo atraer escontra Córdoba los principios planimétricos de les catedrales castellanes, pos fuera obispu de Badayoz y Salamanca. La nueva nave de la Catedral de Córdoba tuvo a cargu del arquiteutu Hernán Ruiz, el Viejo, qu'anque desenvuelve'l so trabayu baxu postulaos góticos con ciertos arcaísmos, introduz claramente elementos renacentistes.

El so fíu Hernán Ruiz el Mozu, el gran arquiteutu de la saga de los Ruiz, manifiesta yá claramente la formulación clasicista na nueva nave, y ye l'artífiz de los sos elementos más notables, lo mesmo que de munches de les capiyes y de la rejería de la mesma. Dempués de cien años d'obres, la nueva nave de la catedral va ser concluyida col agregu de ciertos aspeutos manieristes, como puede trate na cúpula del cruceru del maestru Juan de Ochoa, o la formulación de la bóveda con lunetos del coru qu'anuncia yá'l barrocu.

Tres esta gran reforma del sieglu XVI, l'antigua mezquita solamente va recibir aditamentos menores y complementos de lliturxa. A pesar de los avatares de la hestoria, l'antigua mezquita pervive na so esencia islámica, cola singularidá de los elementos básicos. Sicasí, superáu l'enfotu decimonónicu por sorrayar l'elementu islámicu, tratar d'un híbridu arquiteutónicu que sintetiza una bona parte de los valores artísticos d'Oriente y Occidente. Dende esa perspeutiva, la Mezquita-Catedral representa una síntesis de los vaivenes de la historia d'España.

Esteriores del edificiu

[editar | editar la fonte]

Fachada oeste

[editar | editar la fonte]

Escurre al traviés de la cai Torrijos. De norte a sur:

  • Postigo de la Lleche: Ye una de les puertes d'accesu al patiu de les Naranxales. El so aspeutu actual data de la primer década del sieglu XVI, diseñada pol arquiteutu Hernán Ruiz I.[17]
  • Puerta de los Deanes: Ye una de les puertes d'accesu al patiu de les Naranxales. Foi construyida nel sieglu VIII por Abderramán I.[18] De la puerta orixinal solo caltiénse parte del frontal interior.[18]
  • Puerta de San Esteban: Foi construyida nel sieglu VIII por Abderramán I y reformada darréu por Muhammad I nel añu 855.[19] Ye la puerta más antigua de tol templu y sirvió de modelu pal restu de les puertes lateres construyíes en dómina musulmana.[20] Ye tamién conocida como puerta de San Sebastián, puerta de los Visires o puerta de Bab al-Wazara.[21]
  • Puerta de San Miguel: Foi construyida na ampliación realizada por Abderramán II.[22] Nel sieglu sieglu XVI añadióse-y l'escudu del obispu Juan Daza.[22] Ye tamién conocida como puerta de los Obispos.[22]
  • Puerta del Espíritu Santu: Foi construyida na ampliación realizada por Alhakén II.[23]
  • Postigo del Palaciu: Foi construyida na ampliación realizada por Alhakén II.[23] Tamién conocida como puerta de San Pedro o puerta del Palombu.[23]
  • Puerta de San Ildefonso: Foi construyida na ampliación realizada por Alhakén II.[23]
  • Puerta del Sabat: Foi construyida na ampliación realizada por Alhakén II.[24] Esta puerta comunicaba la mezquita col antiguu alcázar andalusí al traviés d'una ponte que foi baltáu nel sieglu XVI.[24]

Fachada esti

[editar | editar la fonte]

Escurre al traviés de la cai del Maxistráu González Francés. De norte a sur:

  • Puerta de la Grada Redonda: Ye una de les puertes d'accesu al patiu de les Naranxales. El so aspeutu actual, d'estilu churrigueresco, data del añu 1738.[22]
  • Fonte de Santa Catalina: Ye una fonte del sieglu XVIII adosada al muriu oriental, xunto la puerta del mesmu nome. Ye tamién conocida como fonte del Mocosillo. Consta d'un ampliu pilón-abravadero, rematáu nel so frontispiciu por una fornica anguaño vacida.
  • Puerta de Santa Catalina: Ye una de les puertes d'accesu al patiu de les Naranxales. Recibe'l so nome pola so cercanía al antiguu conventu de Santa Catalina.[25] D'estilu renacentista, foi construyida nel sieglu XVI pol arquiteutu Hernán Ruiz II.[25] Componer de dos cuerpos. L'inferior componer por un arcu de mediu puntu cola clave resaltada por un escudu flanqueado por dos columnes que sofiten sobre basamento. El alfiz creáu poles columnes y el fuerte entablamento alluga dos escudos, de los cualos el de la izquierda ye un relieve del minarete de la mezquita. Pela so parte, el cuerpu cimeru entamar por aciu cuatro columnes que crean baldíos adintelados cegaos, nos cualos dispondríense pintures murales, güei perdíes.[25] Corónase'l conxuntu con un tímpanu arrondáu con decoración en relieve nel so frontón.
  • Puerta de San Juan: Recibe'l so nome de la capiya de San Juan Bautista, que s'atopa al otru llau de dicha puerta.[22] Foi restaurada en 1913 pol arquiteutu Ricardo Velázquez Bosco.[22]
  • Puerta del Bautisteriu: Recibe'l so nome de la capiya del Bautisteriu, que s'atopa al otru llau de dicha puerta.[22] Foi restaurada en 1913 pol arquiteutu Ricardo Velázquez Bosco.[22]
  • Puerta de San Nicolás: Recibe'l so nome de la capiya de San Nicolás de Bari, que s'atopa al otru llau de dicha puerta.[22] Foi restaurada en 1913 pol arquiteutu Ricardo Velázquez Bosco.[22]
  • Puerta de la Concepción Antigua: Recibe'l so nome de la sumida capiya de La nuesa Señora de la Concepción, que s'atopaba al otru llau de dicha puerta.[22] Foi restaurada en 1913 pol arquiteutu Ricardo Velázquez Bosco.[22]
  • Puerta de San José: Recibe'l so nome de la capiya de San José, que s'atopa al otru llau de dicha puerta.[22] Foi restaurada en 1913 pol arquiteutu Ricardo Velázquez Bosco.[22]
  • Puerta del Sagrariu: Recibe'l so nome pola so cercanía a la capiya del Sagrariu.[22]
  • Puerta de Xerusalén

Fachada norte

[editar | editar la fonte]

Escurre por callar Cardenal Herrero. D'oeste a este:

  • Arca de l'Agua: Ye un barcal del sieglu XVIII que s'atopa adosáu nun casetón nel muriu norte. El casetón sirve pa protexer y ventilar l'arca principal del cabildru que distribúi a les demás fontes y cases na redolada. L'arca ye de lladriyu asitiáu sobre l'andén de la Mezquita llevantándose de planta cuadrada con pilastres nes esquines y dos cuerpos con cornisa, y remataos en cúpula.
  • Puerta del Perdón: D'estilu mudéxar, ta asitiada amiesta a la torre. Foi construyida nel sieglu XIV y darréu reformada nel sieglu XVII.[26] Consta de dos arcos de ferradura, unu dando a la cai y l'otru al patiu de les Naranxales, ente los cualos tópase un espaciu cuadrangular con techu en forma de cúpula.[26] Nes enjutas del so arcu esterior atópase l'escudu d'armes del rei Enrique II.[26] Sobre él topen trés arcos ciegos polibulados decoraos con pintures d'Antonio del Castillo.[26]
  • Puerta del Cañu Gordu: D'estilu neoclásicu, foi construyida nel sieglu XVI y reformada nel sieglu XVIII.[27] Recibe'l so nome pola so cercanía a la fonte del Cañu Gordu.[27]
  • Fonte del Cañu Gordu: Ye una fonte que s'atopa adosada al muro norte. Esti caudal yera yá conocíu nel sieglu X. La so forma actual ye barroca del sieglu XVIII y tien una pila soterrada d'una sola pieza de mármol azul y cañu de latón de gran diámetru sobre frontis senciellu y cuadráu.
  • Virxe de los Faroles: Ye un altar asitiáu nel esterior del muro norte. Presenta a una Asunción de María virxe Asunción protexida por una rexa esterior arrodiada de 11 faroles. L'actual virxe esistente, obra del pintor Julio Romero de Torres, ye una copia de la orixinal la cual foi treslladada al muséu que'l pintor tien na ciudá.

Fachada sur

[editar | editar la fonte]

Escurre al traviés de la cai del Correxidor Luis de la Cerda. Esti muriu corresponder cola quibla de l'antigua Mezquita. La parte occidental, construyida por Alhakén II, ta construyida a manera de muriu doble. Per otru llau, la parte oriental, construyida mientres l'ampliación d'Almanzor, tratar d'un muriu senciellu. D'oeste a este:

  • Balcones: Asitiaos nel estremu occidental, estendiéndose a lo llargo de cinco de les naves, atópense dos files de balcones. Fueron construyíos nel sieglu XVIII coles mires d'ameyorar el llume de les estancies asitiaes ente'l doble muro de la quibla. Na fila inferior de balcones pueden trate dibuxaos los blasones de dellos obispos.
  • Balcón de San Clemente: Ye un balcón d'estilu platerescu construyíu nel sieglu XVI y al cual aportábase dende l'antigua capiya de San Clemente, onde agora s'atopa'l Muséu de San Clemente.

Patiu de les Naranxales

[editar | editar la fonte]

El patiu de les Naranxales ta asitiáu na parte norte del templu. Tien el so orixe nel patiu d'abluciones de la mezquita de Abderramán I, siendo darréu ampliáu y reformáu mientres les siguientes etapes constructives. Recibe'l so nome de los 98 naranxales que contién, que fueron plantaos formando fileres a finales del sieglu XVIII.

Trátase d'una cortil zarrada de 130 metros de llongura por 50 d'anchu. Los sos llaos occidental, septentrional y oriental tópense arrodiaos de galeríes porticadas y cunten con seis puertes que comuniquen al patiu col esterior: la puerta de los Deanes y el postigo de la Lleche nel so llau oeste; la puerta del Perdón y la del Cañu Gordu al norte; y la puerta de la Grada Redonda y la de Santa Catalina al este. Nestes galeríes s'hayan espuestes les vigues y tablones que conformaben el artesonado orixinal del templu, procedentes de la restauración del sieglu XIX. El so estáu de caltenimientu, relativamente bonu al ser inda visibles los relieves que les decoraben y parte de la policromía orixinal, motivaron la so retirada pa un meyor caltenimientu y sirvieron de modelu pa la realización de les qu'anguaño se ven.

El so muriu sur, que comunica al patiu col interior del templu, ta formáu por 17 arcos de ferradura. Estos arcos atopábense orixinariamente abiertos, faciendo de la sala d'oración un espaciu abiertu. Anguaño namái unu d'ellos, la puerta de les Palmes, comunica col patiu. Tolos arcos al este de la puerta fueron tapiaos va tiempu p'agospiar nellos múltiples capiyes. Pela contra, los arcos al oeste de la puerta tópense zarraos por celosías d'estilu arábigu construyíes nos años 70 pol arquiteutu Rafael de La-Hoz Arderius.

Fuentes del patiu

[editar | editar la fonte]

La cortil ta estremáu en trés partes, caúna d'elles con un surtidor nel centru. Na parte central atópense amás otres dos fuentes, conocíes como fonte de Santa María y fonte del Cinamomo.

  • La fonte de Santa María ye una fonte d'estilu barrocu construyida na segunda metá del sieglu XVII. Ta formada por un pilón rectangular, construyíu en piedra negra, con cuatro artísticos pilastres nos sos ángulos y un cañu en cada unu d'ellos. Unu d'estos caños ye popularmente conocíu como cañu de la olivar pol exemplar casi milenariu d'esti árbol que tien xunto a él.
  • La fonte del Cinamomo, construyida en 1752, esta edificada sobre una pilastra rematada por una cornisa recargada, y con una base de mármol gris. Créese que'l nome de la fonte vien de un árbol que pudiera tener plantáu xunto a ella.

Nel sosuelu de la parte oriental del patiu, correspondiente a l'ampliación de Almanzor, tópase un gran barcal que la so construcción remontar al sieglu X.

Sala hipóstila

[editar | editar la fonte]
Planta de la Mezquita-Catedral.
Vista interior nel sieglu XIX

Originariamente tol interior del edificiu yera una gran sala hipóstila de 19 naves, utilizada como sala d'oración, cola única esceición de los habitáculos esistentes nel doble muro de la qibla. Anguaño, sicasí, bona parte de l'antigua sala hipóstila atópase ocupada poles capiyes amiestes a los murios, poles capiyes de la exa de Villaviciosa y pol nucleu cruciforme central constituyíu pola capiya Mayor y el coru.

Nucleu cruciforme

[editar | editar la fonte]

La capiya Mayor, el coro y el trascoro, formen el nucleu de la Mezquita-Catedral. Saliendo del coru pueden trate les capiyes qu'arrodien a la nave; xirando a la derecha atópase en primer llugar la lauda sepulcral de los Cinco Obispos, executada en 1554 y realizada en mármol según el deséu del obispu Leopoldo d'Austria. Sígue-y la capiya del Duce Nome de Jesús, dixebrada del restu del templu por una magnífica rexa. A ésta síguen-y la capiya de San Pelagio, la capiya de Santu Tomás y la capiya de Jesús, María y José, llamada popularmente la capiya del Neñu Perdíu». Pasáu'l cruceru, llegar al transepto, cubiertu por tracería gótica decorada na so parte izquierda con bustos de profetes, y na so parte derecha con figures femenines, que posiblemente representen a les virtúes.

El trasaltar tien cinco arcos, cuatro destinaos a capiyes, constituyendo'l quintu la portada d'ingresu a la sacristía. Percima de los arcos hai una cornisa con grutescos y tondos con bustos, y nos cinco tímpanos ven relieves que representen el “Prendimiento”, el Camín del Calvariu”, la Crucifixón”, el “Descendimiento” y la Resurrección”, toos ellos obres anónimes d'un taller local d'empiezos del sieglu XVI, influyíu fuertemente polos flamencos. Al pie de la puerta de la sacristía asítiase la capiya de San Bernabé, siguida pola capiya del Ánxel de la Guardia, a la que sigue la capiya de la Presentación.

Maqsura y mihrab

[editar | editar la fonte]

L'actual maqsura y mihrab fueron construyíes mientres l'ampliación d'Alhakén II. La maqsura, la zona reservada pal califa, ye una zona rectangular adosada al muriu de la quibla. Atópase arrodiada y estremada en trés por columnates d'arcos polibulados entecruzaos. Nel muriu del espaciu oriental atópase la puerta de la sumida Sala de l'Ayalga o Bayt al-mal.[28] Nel espaciu occidental ta la puerta del Sabat, pola cual aportaba'l califa al traviés d'un pasadizo que-y llevaba direutu al alcázar. Nel central tópase la puerta del Mihrab compuesta por un arcu de ferradura profusamente decoráu que da accesu al habitáculo del mihrab.

El habitáculo del mihrab, que se topa enllastráu nel muriu de la quibla, ye de planta octogonal con una cúpula con forma de concha.[29] Los murios atópense decoraos con un zócalo de mármol y, sobre'l mesmu, seis arcos polibulados en seis de les sos cares.

Eje de Villaviciosa

[editar | editar la fonte]

Ta compuestu pola capiya de Villaviciosa; la capiya Real, allegante a la capiya de Villaviciosa; y la capiya de San Pablo, asitiada de llombu de la capiya Real. Toes estes construcciones tópense encastradas nes naves islámiques a lo llargo de casi tol llau norte de lo que foi l'ampliación de Alhakén II.

Adosaes al muro oeste

[editar | editar la fonte]

De norte a sur:

Capilla de San Antonio Abad

  • Capilla de la Trinidá *

Capiya de San Acacio

  • Capiya de San Pedro y San Llorienzo

Adosaes al muro sur

[editar | editar la fonte]

D'oeste a este:

Adosaes al muriu esti

[editar | editar la fonte]
Retablu de la capiya de San Juan Bautista.

De norte a sur:

  • Capiya de San Antonio de Padua
  • Capiya de San Marcos, Santa Ana y San Juan Bautista *

Capiya de San Mateo y Llimpia Concepción de La nuesa Señora * Capiya de San Juan Bautista * Capiya de Santa Marina, de San Matías y del Bautisteriu

Capiya del Espíritu Santu, tamién llamada capiya de los Simancas o capiya de los Obispos.

  • Capiya de la Concepción Antigua, tamién llamada Capiya del Rosario.
  • Capiya de San José *

Capiya de la Natividá de La nuesa Señora

  • Capiya de Santa María Madalena *

Sacristía

Adosaes al muro norte

[editar | editar la fonte]

D'oeste a este:

  • Capiya de San Eulogio, tamién llamada capiya de San

Miguel * Capiya de San Esteban

  • Capiya de La nuesa Señora del Mayor Dolor, tamién llamada capiya de Santa María Madalena *

Capiya de La nuesa Señora de l'Antigua

  • Capiya de San

Andrés * Capiya de la Epifanía, tamién llamada capiya de los Reis Magos

Capiya de Santa Francisca Romana y Santa Úrsula

Museo de San Vicente

[editar | editar la fonte]

Nel muséu de San Vicente esponen dalgunos de los restos arqueolóxicos recuperaos de l'antigua Basílica de San Vicente.

Muséu de San Clemente

[editar | editar la fonte]

Nel muséu de San Clemente espónense una gran variedá d'oxetos rellacionaos col monumentu, tales como portaes d'antigües capiyes, campanes, l'antigua maquinaria del reló, azulexos, capiteles, fragmentos de les vigues orixinales o inscripciones arábigues.

Ayalga de la catedral

[editar | editar la fonte]

L'ayalga de la catedral atópase na capiya de Santa Teresa y estancies axuntes. Como unu de les sos ayalgues principales, guarda la catedral la Custodia de Arfe, llabrada por Enrique de Arfe. Mide 2,63 metros d'altor y pesa más de 200 quilos. Representa una catedral gótica de planta dodecagonal, componer de dos cuerpos qu'agospien nun interior al viril y una imaxe de la Virxe de l'Asunción. Sufrió una restauración nel añu 1735, onde Damián de Castro añadió-y un basamento y elementos decorativos barrocos, y nel añu 1966 el viril foi aureolado con brillantes.

Hai una coleición de portapaces, motes y copones d'oru y plata según grandes cruces de materiales preciosos, una d'elles donada a la catedral pol obispu Diego de Mardones nel añu 1620. Tien l'ayalga unos magníficos crucifixos de marfil, siendo'l que más sobresal unu del sieglu XVII realizáu por Alonso Cano.

Miembros de la realeza soterraos na Mezquita-catedral de Córdoba

[editar | editar la fonte]

A lo llargo de los sieglos, dellos miembros de la realeza fueron soterraos en distintes partes del templu:

Xestión y númberu de visitantes

[editar | editar la fonte]
Añu Númberu de visitantes
2014 1,56 millones
2015 1,67 millones[40]
2016 1,81 millones[41]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. «base de datos de monumentos de Wiki Loves Monuments» (13 payares 2017).
  2. «Mezquita de Córdoba en Córdoba: Visita monumentos de Córdoba». Consultáu'l 2014.
  3. 3,0 3,1 «Mezquita de Córdoba - Web oficial de turismu d'Andalucía». Consultáu'l 2014.
  4. M., L. (27 de febreru de 2014). «La basílica de San Vicente Mártir, la primacía de lo cristiano». ABC. Archivado del original el 2019-03-29. https://web.archive.org/web/20190329134918/https://sevilla.abc.es/cordoba/20140227/sevi-basilica-vicente-martir-primacia-201402262131.html. Consultáu'l 12 de marzu de 2016. 
  5. «Historia de la Diócesis de Córdoba». Archiváu dende l'orixinal, el 7 de payares de 2012. Consultáu'l 2010.
  6. «Grave incidente na Mezquita por un rezu entamáu de musulmanes». Archiváu dende l'orixinal, el 13 de marzu de 2011. Consultáu'l 2010.
  7. «Historic Centre of Cordoba». UNESCO Culture Sector. Consultáu'l 9 de febreru de 2013.
  8. En xineru de 2008, arriendes de una propuesta televisiva d'Antena 3, la Mezquita-Catedral de Córdoba quedó nel primer puestu de la llista de los "12 ayalgues españoles" d'un total de 100 monumentos finalistes. Tres la Mezquita de Córdoba, les cueves d'Altamira en segunda plaza, la Giralda de Sevilla en tercer puestu, l'Alhambra en cuarta posición y la basílica del Pilar de Zaragoza en quintu llugar. Los puestos del 6 al 12 ocupar ente otros, el Teide, la Sagrada Familia, la Catedral de Santiago y el Guggenheim de Bilbao.«La Mezquita Catedral alzar col títulu de meyor 'ayalga' d'España» Archiváu 2010-09-27 en Wayback Machine - Diariu Córdoba
  9. P. Santamaría (25 de xunu de 2013). «La mezquita-catedral de Córdoba y el Parque Güell, les meyores atraiciones turístiques d'Europa». ABC. https://www.abc.es/viajar/20130625/abci-mezquita-cordoba-guell-201306251213.html. Consultáu'l 25 de xunu de 2013. 
  10. (en castellanu) La Mezquita-Catedral de Córdoba revalida'l so récor de visitantes per séptimu añu consecutivu. sevilla. 20 de xineru de 2017. http://sevilla.abc.es/andalucia/cordoba/sevi-mezquita-catedral-cordoba-revalida-record-visitantes-septimo-consecutivu-201701201212_noticia.html. Consultáu'l 14 d'ochobre de 2017. 
  11. «L'obispu afirma que "nun ye posible'l rezu compartíu"». Archiváu dende l'orixinal, el 2010-09-27. Consultáu'l 2010.
  12. «Puerta de San Sebastián, comúnmente conocida como de San Esteban o de los Visires». Centru Virtual Cervantes. Consultáu'l 24 de xunu de 2014.
  13. «Web de turismu d'Andalucía.».
  14. García Sanjuan,Alejandro. La conquista islámica de la península ibérica y el tracamundiu del pasáu.La conquista islámica de la península ibérica y el tracamundiu del pasáu: Del catastrofismo al negacionismu. Marcial Pons Hestoria, Madrid. 2014 ISBN 8415963076, 9788415963073
  15. MARFIL, Pedro. “La sede episcopal de San Vicente na Santa Ilesia Catedral de Córdoba”. Al-Mulk, Anuariu d'estudios arabistes nᵘ6, 2006. [https://web.archive.org/web/20180326065947/http://repositorio.racordoba.es/jspui/handle/10853/167 Archiváu 2018-03-26 en Wayback Machine Repositorio de la Real Academia de Córdoba de Ciencies, Belles Lletres y Nobles Artes].
  16. N'ausencia del arzobispu de Toledo Rodrigo Jiménez de Rada, l'edificiu foi consagráu pol obispu de Osma Juan de Soria (Andrés Marcos Burriel: Memories pa la vida del santu rei Don Fernandu III).
  17. «Postigo de la Lleche». artencordoba.com. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  18. 18,0 18,1 «Puerta de los Deanes». artencordoba.com. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  19. «Puerta de San Esteban». artencordoba.com. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  20. «Puerta de San Sebastián, comúnmente conocida como de San Esteban o de los Visires». Centru Virtual Cervantes. Consultáu'l 1 de payares de 2014.
  21. «La primitiva mezquita de Abd al-Rahman I». artencordoba.com. Consultáu'l 1 de payares de 2014.
  22. 22,00 22,01 22,02 22,03 22,04 22,05 22,06 22,07 22,08 22,09 22,10 22,11 22,12 22,13 22,14 «comunidaes/catedral-mezquita-cordoba.html La Catedral - Mezquita de Córdoba». unaventanadesdemadrid.com. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  23. 23,0 23,1 23,2 23,3 «Puertes d'Al-Hakam II». artencordoba.com. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  24. 24,0 24,1 «Mezquita Catedral: Puerta del Sabat». redjaen.es. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  25. 25,0 25,1 25,2 «Puerta de Santa Catalina». artencordoba.com. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  26. 26,0 26,1 26,2 26,3 «Puerta del Perdón». artencordoba.com. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  27. 27,0 27,1 «Calle Cardenal Herrero: Reseña Histórica». cordobaaccesible.org. Consultáu'l 30 de xunu de 2013.
  28. «Mezquita de Córdoba: El Mihrab». Centru Virtual Cervantes. Consultáu'l 1 de payares de 2014.
  29. Xunta de Castiella y Lleón. «Mezquita de Córdoba. Mihrab». artehistoria.jcyl.es. Archiváu dende l'orixinal, el 31 d'ochobre de 2014. Consultáu'l 31 d'ochobre de 2014.
  30. 30,0 30,1 Nieto Cumplíu, 2007, p. 463.
  31. 31,0 31,1 Elorza et al, 1990, p. 62.
  32. Nieto Cumplíu, 2007, p. 450.
  33. 33,0 33,1 Nieto Cumplíu, 2007, páxs. 619-620.
  34. Arco y Garay, 1954, p. 312.
  35. Salazar y Castro, 1716, p. 583.
  36. Ruano, 1779, páxs. 97-98.
  37. Nieto Cumplíu, 2007, p. 382.
  38. Salcedo Fierro, 2000, p. 377.
  39. Nieto Cumplíu, 2007, p. 512.
  40. «mezquita-167-millones-en-2015/ Récor de visites a la Mezquita: 1,67 millones en 2015, nel diariu Cordópolis.es, 08/01/2016».
  41. http://sevilla.abc.es/andalucia/cordoba/sevi-mezquita-catedral-cordoba-revalida-record-visitantes-septimo-consecutivu-201701201212_noticia.html
El conteníu d'esti artículu incorpora material d'una entrada de Cordobapedia, publicada en castellanu so la llicencia GFDL hasta'l 31 de xunetu de 2009 y Creative Commons Atribución Compartir-Igual dende'l 1 d'agostu de 2009.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • Elorza, Juan C.; Vaquero, Lourdes; Castillo, Belén; Negro, Marta; (1990). Xunta de Castiella y Lleón. Conseyería de Cultura y Bienestar Social: El Panteón Real de les Fuelgues de Burgos. Los enterramientos de los reis de Llión y de Castiella, 2ª, Llión: Editorial Evergráficas S.A.. ISBN 84-241-9999-5.
  • Nieto Cumplíu, Manuel (1991). Historia de la Ilesia en Córdoba: Reconquista y Restauración (1146-1326), 1ª, Córdoba: Publicaciones del Monte de Piedá y Caxa d'Aforros de Córdoba. ISBN 8479590092.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]