Cuniculus paca
Cuniculus paca  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Estáu de caltenimientu | ||
 Esmolición menor (IUCN 3.1)[1] | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Animalia | |
| Filu: | Chordata | |
| Subfilu: | Vertebrata | |
| Clas: | Mammalia | |
| Orde: | Rodentia | |
| Suborde: | Hystricomorpha | |
| Superfamilia: | Cavioidea | |
| Familia: | Cuniculidae | |
| Xéneru: | Cuniculus | |
| Especie: |
C. paca (Linnaeus, 1766) | |
| Distribución | ||
_paca_Cuniculus_paca_distribution_map.png) | ||
| Sinonimia | ||
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
_Cuniculus_paca.jpg)
La paca común o tepezcuintle (Cuniculus paca)[1][2] ye una especie de royedor histricomorfo de la familia Cuniculidae que vive nes proximidaes de los cursos d'agua de los montes tropicales, dende Méxicu pasando por Paraguái y el norte d'Arxentina hasta'l nordés d'Uruguái , a menos de 2.000 msnm.
El xéneru tien otru representante, la paca de monte (Cuniculus taczanowskii) qu'habita los montes de monte andinos de Venezuela, Colombia, Ecuador, Perú y Bolivia.
Ta incluyíu na Llista d'Esmolición Menor dada la so amplia distribución, presunta gran población, l'apaición d'una serie d'árees protexíes, y porque ye pocu probable que la so población mengüe a cuasi la velocidá qu'obligue a calificar pa la so inclusión nuna categoría d'amenaza. Sicasí, les estinciones locales asocedieron nel sureste del so ámbitu de distribución, por cuenta de la destrucción del hábitat.[3]
Nomes comunes[editar | editar la fonte]
Conozse tamién como paca, guartinaja, guanta,chilo, guagu molon, goruga, majaz, marioxys, coneyu enllordiáu o llámpara.[4] Nel Centru de Méxicu ye conocíu como tepezcuintle, que ye la forma acastellanada del nome náhuatl tepeitscuintli (significando "perru de monte" yá que tepetl significa monte y itzcuintli perru; anque lloñe tea de ser un cánidu). Por esti nome ye conocíu tamién en Guatemala, Hondures, El Salvador y Costa Rica; en Nicaragua ye llamáu guardatinaja; en Panamá ye conocíu como coneyu pintáu. Na Península de Yucatán conózse-y como jaleb.[5] En Perú conózse-y como majaz y picuro en Madre de Dios y la selva central, y en Bolivia ye conocíu como jochi pintáu.[6] En Colombia conózse-y como guagua, llámpara o 'chilo.[7]
Carauterístiques[editar | editar la fonte]
El so cuerpu mide ente 60 y 79 cm de llargor y la cola 2 a 3 cm. Pesa ente 7 y 10 kg.[8] Ta cubierta por una pelame híspido de color pardu o anaranxáu, con bandes de manches blanques arrondaes. La cabeza ye grande, les mexelles son abuitaes, les oreyes son curties, marrones, les vibrises son llargues, los güeyos son grandes y bien separaos. La xestación dura 145-155 díes.[9] Les carauterístiques d'esti animal, tamién puede variar según la zona na que s'atopen.
Historia natural[editar | editar la fonte]
Tien vezos nocherniegos. Aliméntase de vexetales (tubérculos, rizomes, renuevos, fueyes, granes, frutos). Pasa'l día na so lluriga construyida con delles salíes disimulaes pola xamasca. Ye una escelente nadadora.[8]
Puede ser intermediariu de Echinococcus vogeli, que causa hidatidosis poliquistica.[10]
Caza, doma y crianza[editar | editar la fonte]
Ye un importante animal de caza pa llograr la so carne, lo cual considérase una amenaza pa la especie,[1] al igual que la destrucción d'hábitat qu'asocede en delles árees pola deforestación.
En Panamá y Costa Rica, onde ye una especie montesa protexida y la so caza ta prohibida; sicasí, nestos países, según na cuenca de l'Amazonia peruana, críase-y de manera semidomesticada, dada la calidá nutricional de la so proteína y la poca grasa qu'atropa.[4][9]
Ye una fonte de proteína, que'l so usu ye importante pa les poblaciones indíxenes qu'habiten les zones montascoses de Costa Rica y Panamá, onde la so esplotación viénose realizando de manera sostenible col ambiente per miles d'años.
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Queirolo, D., Vieira, Y., Emmons, L. & Samudio, R. 2008. Cuniculus paca. En: IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.1. Visitáu'l 16 de marzu de 2010.
- ↑ 2,0 2,1 Wilson, D. E. & Reeder, D. M. (editors). 2005. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed). Muridae.
- ↑ Cuniculus paca; ""The IUCN Red List of Threatened Species""
- ↑ 4,0 4,1 Smythe, Nicholas y O. Brown de Guanti (1995) La doma y cría de la paca (Agouti paca). Roma: FAO.
- ↑ Institutu Nacional d'Ecoloxía (1989) "ALCUERDU pol que se declara Zona suxeta al Caltenimientu Ecolóxicu l'área entendida nos conceyos de Dzilam de Bravo y San Felipe, Yucatán, Estaos Xuníos Mexicanos.
- ↑ Jochi pintao; Especies Bolivianes.
- ↑ Cría y manexu de Boruga Agouti pava en cautiverio n'árees de colonización consolidada. Pronata, Corpoica, Sinchi, Florencia, Caquetá, payares de 1998.
- ↑ 8,0 8,1 Boitani, Luigi y Stefania Bartoli (1982) Guía de Mamíferos: 212. Barcelona: Grijalbo, 1985. ISBN 84-253-1659-6
- ↑ 9,0 9,1 Rengifo, Martha et.al. Crianza familiar del majaz o paca (Agouiti paca) na Amazonia. Lima: Tratáu de Cooperación Amazónica.
- ↑ Organización Panamericana de la Salú (2003) Zoonosis y enfermedaes transmisibles comunes al home y a los animales: 3: 210. Washington: OPS. ISBN 92-75-11993-7
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Paca común.
 |
Wikispecies tien un artículu sobre Paca común. |
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q33936- Multimedia: Cuniculus paca
Especies: Cuniculus paca