Cervus elaphus
Cervus elaphus venáu  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Estáu de caltenimientu | ||
 Esmolición menor (IUCN 3.1)[1] | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Animalia | |
| Filu: | Chordata | |
| Clas: | Mammalia | |
| Orde: | Artiodactyla | |
| Familia: | Cervidae | |
| Xéneru: | Cervus | |
| Especie: |
C. elaphus Linnaeus, 1758 | |
| Distribución | ||
_reconstructed_and_recent.png) | ||
| Subespecies | ||
Numberoses, ver testu | ||
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
El venáu[2] (Cervus elaphus) ye una especie de cérvidu llargamente distribuyida pol hemisferiu norte. Hanse documentáu unes ventisiete subespecies distintes con una área de distribución que s'estiende dende'l Magreb,[3] la península ibérica y Gran Bretaña[4] hasta gran parte d'América del Norte, que s'estremen ente sigo pol tamañu, llargor y color del pelo y forma de les cuernes. Los seis subespecies d'uapitíes norteamericanos, antaño clasificaos na especie propia Cervus canadensis, clasifíquense anguaño como subespecies de Cervus elaphus.[5] Los venados lleguen a la pubertá al añu de nacer. Ta incluyíu na llista 100 de les especies exótiques invasores más dañibles del mundu[6] de la Xunión Internacional pal Caltenimientu de la Natura.
Descripción
[editar | editar la fonte]
El venáu común ye un venáu de gran tamañu (namái superáu pol alce y el uapití dientro del conxuntu de los cérvidos vivos), con un tamañu ordinariu de 160 a 250 cm de llargor y un pesu nos machos d'hasta 200 kg.[7][8] Esta especie presenta dimorfismu sexual, siendo les femes más pequeñes y menos trabaes que los machos; nunca presenten cuernes. Los individuos de sexu masculín presenten cuernes qu'anueven cada añu y, en delles subespecies, una trupa melena de pelo escuru en pescuezu y costazos. El color del pelo ye de normal pardu en tol cuerpu salvu nel banduyu y los gluteos, ablancazaos, y puede variar na intensidá de la so tonalidá según los individuos. Les críes de pocos meses presenten una coloración acoloratada, con manches y rayes blanques que los ayudar a escondese de los depredadores.[9]
La dieta d'esta especie ye puramente vexetariana, con más pesu de les fueyes sobre les yerbes.[10]
Vida social
[editar | editar la fonte]
Los venaos son animales herbívoros que formen grupos en función de la so edá y altor. Les femes viven en menaes de decenes d'exemplares colos sos retueyos más nuevos, ente que los machos mover de forma solitaria o en grupos muncho más amenorgaos, de menos de 5 individuos.[11] Namái s'averen a les femes na dómina de celu (ente agostu y setiembre del hemisferiu norte, o ente marzu y abril del hemisferiu sur, según zona y clima) momentu en qu'empiecen a lluchar colos otros machos pol control d'un harén.[12]
Para ello, los cuernos tuviéronse desenvolviendo mientres el branu, adquiriendo mayor tamañu, llargor y númberu de puntes a midida que avanza la edá del exemplar. En seronda les cuernes pierden la piel proteutor que les anubre (el terciopelu), que los machos encargar de faer esprendese estregándose la cabeza contra los tueros d'árboles.[13] Mientres tola dómina de reproducción, los machos nun s'alimenten y pasen tol día lluchando ente ellos o copulando coles femes que se ganaren, de tal manera que nun ye raru que munchos muerran de fame y puru escosamientu si l'añu foi malu y nun atroparon reserves abondes pal iviernu. Esto suel afectar en mayor midida a los individuos nuevos, que suelen terminar la estación ensin reproducise, ganaos por animales de mayor edá y fuercia. Por cuenta de ello, la esperanza de vida media pa los machos d'esta especie ye d'apenes 5 o 6 años, llegando a algamar los 20 en bones condiciones.
Tres la dómina de celu, los machos abandonen de normal la menada conquistada, anque dalgunos queden nella mientres una temporada. Para febreru (o agostu del hemisferiu sur) tolos individuos perdieron yá los sos cuernos y van proceder nos meses siguientes a anovalos. Les femes preñaes mientres la seronda paren una cría o dos 8 meses dempués, a empiezos del branu. Los cervatos pueden llevantase y siguir a la so madre al poco de nacer, pero ella suel escondelos ente la vexetación del monte y allegar regularmente pa dar# de mamar, cosa que faen hasta los 3 meses. A los 2 años les femes yá son adultes, ente que los machos algamen el maduror a los 3, pero van tardar unos años más en poder vencer la resistencia de los veteranos y apariase.
Depredadores
[editar | editar la fonte]El venáu común ye presa de múltiples carnívoros. Los adultos y críes pueden cayer víctimes de llobos cervales, llobos, osos, tigres y lleopardos (en Siberia y Manchuria), y pumes (n'América). Los individuos bien nuevos, amás, son cazaos tamién por foinos, gatos selvaxes y águiles. Ante estos animales namái tienen el recursu de la fuxida y nel casu de los más pequeños el camuflaje, pos los machos escasamente usen los sos cuernos pa lluchar contra ellos por ser pocu efectivos contra los carnívoros.
Sicasí, estes amenaces nun son abondes pa poner en peligru la especie. En zones onde s'esterminaron a gran númberu de carnívoros, los venaos pueden aportar a una plaga y amenaciar la población de ciertes plantes. Por ello'l so caza ye bien común en tol mundu, anque tiende a ser regulada por que nun resulte escesiva: les subespecies que vivíen nos Montes Apalaches, el valle del ríu Mississippi y el sur de los Montes Rocosos escastar nel sieglu XIX precisamente pol escesu de captures, y delles subespecies más cuerren peligru de sumir. Ente les subespecies amenaciaes tán les d'Andalucía (C. e. hispanicus), Córcega (C. e. corsicanus), Bactriana (C. e. bactrianus), venáu del Turquestan Rusu, constituyó la presa predilecta del tigre del Caspiu en determinaes rexones, los montes Tian Shan (C. e. songaricus) y Yellowstone (C. e. nelsoni).
Subespecies
[editar | editar la fonte]En Eurasia conócense les siguientes subespecies:[9][5]
- Venáu de Bactriana, Venáu del Turquestán Rusu o Venáu de Bokara (Cervus elaphus bactrianus), n'Uzbequistán. Falta'l primer candil, forqueta terminal llarga, simple, color amarellentáu, pates curties.
- Venáu de Berbería (Cervus elaphus barbarus), norte d'Arxelia y Tunicia, reintroducíu anguaño en Marruecos(Parques nacionales Tazekka y Ifrane). Presenta manches de color pardu escuru, alternaes con otros manches clares aisllaes. Ensin forqueta frontera.
- Venáu de Crimea (Cervus elaphus brauneri), Península de Crimea.
- Venáu de Córcega (Cervus elaphus corsicanus), Córcega y Cerdeña. De pequeñu tamañu y pelame escura; escarez de forqueta frontera.[14]
- Venáu de Caxmir o hangul (Cervus elaphus hanglu), antaño presente en toa Caxmir, escastar na zona controlada por Paquistán. Tien la cornamenta nun planu, la forqueta frontera más curtia que'l primer candil, una mancha blanca pequeña bordiada de negru y la cola negra.
- Venáu de Manchuria o isubra (Cervus elaphus xanthopygos), valle del ríu Amur y montes axacentes. Coloración asemeyada a la del venáu común. Mancha blanca ancha pel iviernu. Cornamenta curtia, encruciada simple. Otra raza ye (Cervus elaphus lühdorfi).
- Venáu de Schezuan (Cervus elaphus macneilli), Pandu del Tíbet.
- Shou (Cervus elaphus affinis), Tíbet y Bután. Cornamenta curvada palantre na parte cimera; Color del rabu como la mancha blanca.
- Venáu de Yarkand, venáu de Yarkanda o del Tarim (Cervus elaphus yarkandensis), Cuenca del Tarim (China). vivió na rexón de desiertos y semiestepas del Turquestan Chinu: güei esta raza paez escastada. De color coloráu pardu claro, con una gran mancha blanca, qu'inclúi'l rabu. La forqueta terminal apunta palantre.
- Venáu d'Ala Shan (Cervus elaphus alshanicus), nordeste de China.
- Venáu siberianu o del Altai (Cervus elaphus sibericus), Mongolia y China septentrional. La forqueta frontera y el primer candil nacen bien xuntos. Estiles llargos.
- Venáu européu (Cervus elaphus hippelaphus), la cornamenta ta más desenvuelta, con formación d'una corona de cañes. Mayor parte d'Europa, dende España a Turquía.
- Venáu de Kansu (Cervus elaphus kansuensis), Corredor de Kansu, China central.
- Venáu coloráu del mar Caspiu, Venáu del Cáucasu o Maral (Cervus elaphus maral), Anatolia, el Curdistán ya Irán. Mayor que'l venáu común típicu, con una pelame más abuxada (agrisáu) y la rexón de los costazos y la parte interior cuasi negros, cornamenta pesada, corona simple.
- Venáu de los Cárpatos (Cervus elaphus montanus), zones montascoses de Rumanía.
- Venáu de Noruega (Cervus elaphus atlanticus), de menor tamañu y color más apagáu que'l venáu común típicu. Noruega suroccidental.
- Venáu Escocés (Cervus elaphus scoticus), daqué menor que'l venáu común típicu y con una llibrea braniza más escura. Antaño presente na mayor parte de les Islles Britániques, amenorgáu güei a Escocia y otros llugares onde foi introducíu (por casu, Nueva Zelanda).
- Venáu Ibéricu (Cervus elaphus hispanicus), de pequeñu tamañu; llibrea braniza pardogrisácea. Península ibérica.
- Venáu de Suecia (Cervus elaphus elaphus), paecíu al venáu Centroeuropéu, pero la mancha blanca escarez de cantu negru. Sur de Suecia.
- Venáu de Tian Shan (Cervus elaphus songaricus), Montes Tian Shan.
- Venáu de Wallich (Cervus elaphus wallichi), cordal del Himalaya.
Esisten otros seis subespecies (dos estinguíes en tiempos recién) natives d'América del Norte, que reciben el nome d'uapitíes.[4] Clasificaes primeramente como una especie estreme (Cervus canadensis), de mayor tamañu que'l venáu común, dependiendo de la subespecie, color pardoamarillento, cola cabeza, el pescuezu y les pates de tonalidá pardu escura. Mancha blanca grande y amarellentada. Na actualidá considérense subespecies de Cervus elaphus:
- Venáu de Yellowstone o de los Montes Rocosos (Cervus elaphus nelsoni), oeste d'Estaos Xuníos.
- Venáu de Manitoba (Cervus elaphus manatobensis), sur de Canadá y parte de Dakota del Norte.
- Venáu de Roosevelt (Cervus elaphus roosevelti), zones costeres dende'l norte de California a Oregón y Washington.
- Venáu de California (Cervus elaphus nannodes), California central.
- Venáu del Canadá (Cervus elaphus canadensis)†, antaño nel este d'EEXX y Canadá, escastar en 1898.
- Venáu de Merriam (Cervus elaphus merriami)†, d'antiguo presente en Nuevu Méxicu y Arizona, sumió en 1923.[15]
Especie exótica invasora
[editar | editar la fonte]Por cuenta del so valor como especies de caza, el venáu introducióse en dellos países como Arxentina, Chile, Australia y Nueva Zelanda. N'América del Sur considérase que'l venáu tien un efeutu negativu na ecoloxía local, compitiendo con especies natives de los herbívoros y los cambeos na flora.
Galería
[editar | editar la fonte]-
Buelga Ficheru:Cervus -
Cornamenta
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Lovari, S., Herrero. J., Conroy, J., Maran, T., Giannatos, G., Stubbe, M., Aulagnier, S., Jdeidi, T., Masseti, M. Nader, I., de Smet, K. & Cuzin, F. (2008). «Cervus elaphus» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2014.3. Consultáu'l 4 de febreru de 2015.
- ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
- ↑ «Cervus elaphus ssp.barbarus». International Union for Conservation of Nature and Natural Resources. Archiváu dende l'orixinal, el 30 de xunu de 2007. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2006.
- ↑ 4,0 4,1 «The Ecology of Red Deer». Deer-UK. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2006.
- ↑ 5,0 5,1 Ludt, Christian J.; Wolf Schroeder, Oswald Rottmann, and Ralph Kuehn. «Mitochondrial DNA phylogeography of red deer (Cervus elaphus)». Molecular Phylogenetics and Evolution 31 (2004) 1064–1083. Elsevier. Archiváu dende l'orixinal, el 2 de payares de 2006. Consultáu'l 6 d'ochobre de 2006.
- ↑ Lowe S., Browne M., Boudjelas S., De Poorter M. (2000). 100 de les Especies Exótiques Invasores más dañibles del mundu. Una seleición del Global Invasive Species Database. Publicáu pol Grupu Especialista d'Especies Invasores (GEEI), un grupu especialista de la Comisión de Sobrevivencia d'Especies (CSE) de la Unión Mundial pa la Naturaleza (UICN), 12pp. Primer edición, n'inglés, sacada xunto col númberu 12 de la revista Aliens, Avientu 2000. Versión traducida y actualizada: Payares 2004.
- ↑ «Red deer: Definition from Answers.com».
- ↑ Geist, Valerius (1998). Deer of the World. Their Evolution, Behavior, and Ecology. Stackpole Books, páx. 202-204.
- ↑ 9,0 9,1 Geist, Valerius (1998). Deer of the World: Their Evolution, Behavior, and Ecology. Mechanicsburg, Pa: Stackpole Books. ISBN 0-8117-0496-3.
- ↑ Thomas, Jack Ward; Dale Toweill (2002). Elk of North America, Ecology and Management. Nueva York: HarperCollins. ISBN 1-58834-018-X.
- ↑ Pisarowicz, Jim. «American Elk - Cervus elephus». National Park Service. Consultáu'l 10 d'ochobre de 2006.
- ↑ Enciclopedia Virtual de los Vertebraos Españoles. Carrascal, L. M., Salvador, A. (Eds.).Venáu Cervus elaphus Linnaeus, 1758. Muséu Nacional de Ciencies Naturales, Madrid.
- ↑ «Friends of the Prairie Learning Center». U.S. Fish and Wildlife Service. Archiváu dende l'orixinal, el 27 de setiembre de 2006. Consultáu'l 6 d'ochobre de 2006.
- ↑ Biological Journal of the Linnean Society 2006, 88, 691–701: S. S. HMWE ET AL. fzachos@zoologie.uni-kiel.de "Conservation genetics of the endangered rede deer from Sardinia and Mesola with further remarks on the phylogeography of Cervus elaphus corsicanus" http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1095-8312.2006.00653.x (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- ↑ «The Case of the Irish Elk». University of California, Berkeley. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2006.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cervus elaphus.
 |
Wikispecies tien un artículu sobre Cervus elaphus. |
- Ficha téunica del venáu coloráu con descripción de la especie y conseyos pa la so identificación na naturaleza polos sos rastros y les sos buelgues. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- Rastros de venáu. Nel apartáu de rastros de mamíferos del sitio Barbastella.
- C. elaphus (como C. e. bolivari y C. e. hispanicus) en "Fauna ibérica; mamíferos". Ángel Cabrera Latorre. 1914. Facsímil electrónicu.
- Güesos y dientes del venáu. Nel "Atles virtual de cranios, güesos, cadarmes y denticiones de los mamíferos ibéricos" del apartáu de rastros de mamíferos del sitiu Barbastella.
- N'inglés
- Xenoma: Filogeografía del xenoma mitocondrial del venáu común.
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q79794- Multimedia: Cervus elaphus
Especies: Cervus elaphus