Diferencies ente revisiones de «Samoa Americana»
m correiciones |
Sin resumen de edición |
||
| Llinia 14: | Llinia 14: | ||
| gobiernu = [[Territorio non incorporáu]] |
| gobiernu = [[Territorio non incorporáu]] |
||
| dirixentes_títulos = [[Xefe del Estáu]]<br />[[Gobernador]] |
| dirixentes_títulos = [[Xefe del Estáu]]<br />[[Gobernador]] |
||
| dirixentes_nomes = [[Barack Obama]] <br /> |
| dirixentes_nomes = [[Barack Obama]] <br />Lolo Moliga |
||
| fundación = [[Colonia alministrativa|Dependencia]] |
| fundación = [[Colonia alministrativa|Dependencia]] |
||
| fundación_fitos = • Fecha |
| fundación_fitos = • Fecha |
||
| Llinia 23: | Llinia 23: | ||
| llendes = 0 [[kilómetro|km]] |
| llendes = 0 [[kilómetro|km]] |
||
| costes = 116 km |
| costes = 116 km |
||
| población = |
| población = 55.519 ([[2010]] est.) |
||
| población_puestu = 202 |
| población_puestu = 202 |
||
| población_densidá = |
| población_densidá = 279 |
||
| moneda = [[Dólar de los Estaos Xuníos|Dólar estaunidense]] (<code>[[ISO 4217|USD]]</code>) |
| moneda = [[Dólar de los Estaos Xuníos|Dólar estaunidense]] (<code>[[ISO 4217|USD]]</code>) |
||
| xentiliciu = Samoanu,-na estaunidense/Samoamericanu |
| xentiliciu = Samoanu,-na estaunidense/Samoamericanu |
||
| Llinia 31: | Llinia 31: | ||
| horariu_branu = nun aplica |
| horariu_branu = nun aplica |
||
| cctld = [[.as]] |
| cctld = [[.as]] |
||
| código_telefónicu = 1 |
| código_telefónicu = +1 (684) |
||
| prefixu_radiofónicu = nun tien |
| prefixu_radiofónicu = nun tien |
||
| códigu_ISO = 016 / ASM / AS |
| códigu_ISO = 016 / ASM / AS |
||
| Llinia 41: | Llinia 41: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Imaxe:German, British, American warships in Apia harbour, Samoa 1899.jpg|thumb|Barcos de guerra alemanes y estaunidenses en Samoa en [[1899]]]] |
[[Imaxe:German, British, American warships in Apia harbour, Samoa 1899.jpg|thumb|Barcos de guerra alemanes y estaunidenses en Samoa en [[1899]]]] |
||
=== Cultura Fa'a === |
=== Cultura Fa'a === |
||
Los fa'a vivieron nestes islles dende' sieglu XI e.d.C hasta la llegada los europeos. De bayurosa mitoloxía, esti pueblu pensaba que yeren descendientes de los dioses qu'habitaben eses islles na antigüedá<ref>[http://www.samoa.travel/about/a13/History/ Páxina oficial de Turismu Samoa]</ref>. Dáben-y gran importancia a la familia, y'l deber más importante pa un fa'a yera curiar de la de so. Organizábanse en families amplies, que taben gobernaes por un patriarca nomáu ''matai''. Les peculiaridaes relixoses d'esti pueblu politeísta foron desaniciándose cuando los misioneros cristianos xunieron a tolos sos dioses n'ún solu. |
Los fa'a vivieron nestes islles dende' sieglu XI e.d.C hasta la llegada los europeos. De bayurosa mitoloxía, esti pueblu pensaba que yeren descendientes de los dioses qu'habitaben eses islles na antigüedá<ref>[http://www.samoa.travel/about/a13/History/ Páxina oficial de Turismu Samoa]</ref>. Dáben-y gran importancia a la familia, y'l deber más importante pa un fa'a yera curiar de la de so. Organizábanse en families amplies, que taben gobernaes por un patriarca nomáu ''matai''. Les peculiaridaes relixoses d'esti pueblu politeísta foron desaniciándose cuando los misioneros cristianos xunieron a tolos sos dioses n'ún solu. |
||
=== Colonización europea === |
=== Colonización europea === |
||
Samoa foi descubierta por los esploradores europeos nel [[sieglu XVIII]]. Nesa dómina parez qu'hebo una batalla ente los esploradores franceses y los fa'a na islla de Tutuila, entamada según los samoanos polos occidentales, xente fiero al so modu de ver. A primeros del [[sieglu XIX]] aportaron a les islles unos misioneros rarotonganos y, dempués d'ellos, un grupu de misioneros occidentales dirixíu por John Williams. Esti pastor congregacionalista de la Sociedá Misionera de Londres aportó a la islla na década del 1830, y foi el que llevó oficialmente'l cristianismu na islla. Menos d'un sieglu dempués la ilesia congregacionalista somoana convirtióse na primer ilesia independiente indíxena del Pacíficu Sur. |
Samoa foi descubierta por los esploradores europeos nel [[sieglu XVIII]]. Nesa dómina parez qu'hebo una batalla ente los esploradores franceses y los fa'a na islla de Tutuila, entamada según los samoanos polos occidentales, xente fiero al so modu de ver. A primeros del [[sieglu XIX]] aportaron a les islles unos misioneros rarotonganos y, dempués d'ellos, un grupu de misioneros occidentales dirixíu por John Williams. Esti pastor congregacionalista de la Sociedá Misionera de Londres aportó a la islla na década del 1830, y foi el que llevó oficialmente'l cristianismu na islla. Menos d'un sieglu dempués la ilesia congregacionalista somoana convirtióse na primer ilesia independiente indíxena del Pacíficu Sur. |
||
=== Dominiu alemán y estaunidense === |
=== Dominiu alemán y estaunidense === |
||
En marzu de [[1889]] una escuadra naval alemana invadió un pueblu de Samoa, estrozando dellos bienes de los Estaos Xuníos nel ataque. Como respuesta trés buques de guerra estaunidenses entraron nel puertu de Samoa col envís d'atacar a los trés buques de guerra alemanes que taban ellí fondeaos. Sicasí, primero que s'entamara la engarrada un furacán hundió tolos barcos, lo qu'obligó a declarar, pola falta de fuerces de combate, un armisticiu obligatoriu. El discutiniu continuó hasta la firma, en [[1899]], d'un tratáu pol que les dos potencies dividiéronse l'archipiélagu. Estaos Xuníos ocupó formalmente lo que-y correspondía -les islles más pequeñes y orientales- al añu siguiente; les que quedaron p'[[Alemaña]] son anguaño l'estáu independiente de [[Samoa]]. |
En marzu de [[1889]] una escuadra naval alemana invadió un pueblu de Samoa, estrozando dellos bienes de los Estaos Xuníos nel ataque. Como respuesta trés buques de guerra estaunidenses entraron nel puertu de Samoa col envís d'atacar a los trés buques de guerra alemanes que taban ellí fondeaos. Sicasí, primero que s'entamara la engarrada un furacán hundió tolos barcos, lo qu'obligó a declarar, pola falta de fuerces de combate, un armisticiu obligatoriu. El discutiniu continuó hasta la firma, en [[1899]], d'un tratáu pol que les dos potencies dividiéronse l'archipiélagu. Estaos Xuníos ocupó formalmente lo que-y correspondía -les islles más pequeñes y orientales- al añu siguiente; les que quedaron p'[[Alemaña]] son anguaño l'estáu independiente de [[Samoa]]. |
||
| Llinia 55: | Llinia 59: | ||
=== Sieglos XX y XXI === |
=== Sieglos XX y XXI === |
||
Dempués de la Segunda Guerra Mundial el Departamentu del Interior d'Estaos Xuníos tentó d'aprobar nel Congresu la Llei Orgánica 4500, que pretendía la incorporación del territoriu de Samoa Americana. Gracies a los esfuercios de los xefes samoanos americanos, encabezaos por Tuiasosopo Mariota, la llei nun s'aprobó, y decidió crease una cámara llexislativa llocal, la Fono de Samoa Americana. Amás, el gobernador naval que dirixía l'archipiélagu sustituyose por un gobernador llocal. Asina, magar que oficialmente ye consideráu como un territoriu "non organizáu", una y bones el Congresu estaunidense nun tien aprobada una llei orgánica pal territoriu, la Samoa Americana tien un gobiernu propiu que se rixe acordies con una constitución que ye efectiva dende'l [[1 de xunetu]] de [[1967]]. |
Dempués de la Segunda Guerra Mundial el Departamentu del Interior d'Estaos Xuníos tentó d'aprobar nel Congresu la Llei Orgánica 4500, que pretendía la incorporación del territoriu de Samoa Americana. Gracies a los esfuercios de los xefes samoanos americanos, encabezaos por Tuiasosopo Mariota, la llei nun s'aprobó, y decidió crease una cámara llexislativa llocal, la Fono de Samoa Americana. Amás, el gobernador naval que dirixía l'archipiélagu sustituyose por un gobernador llocal. Asina, magar que oficialmente ye consideráu como un territoriu "non organizáu", una y bones el Congresu estaunidense nun tien aprobada una llei orgánica pal territoriu, la Samoa Americana tien un gobiernu propiu que se rixe acordies con una constitución que ye efectiva dende'l [[1 de xunetu]] de [[1967]]. |
||
== Xeografía == |
== Xeografía == |
||
[[Imaxe:US -American Samoa.png|thumb|250px|Mapa de la Samoa Americana]] |
[[Imaxe:US -American Samoa.png|thumb|250px|Mapa de la Samoa Americana]] |
||
El territoriu de Samoa Americana inclúi cinco islles permontañoses y dos atolones de coral. La islla mayor ye la de [[Tutuila]], que tien 141,81 km² d'estensión y forma l'archipiélagu de les Tutuila xunto cola islla [[Aunu'u]], de 1,517 km² d'estensión. Más pal este atópense les [[islles Manu'a]] (56,6 km²), que comprende [[Ofu]], [[Olosega]] y [[Ta'u]]. Los dos atolones son el de [[atolón Rose|Rose]], que ye'l puntu más meridional del territorio de los Estaos Xuníos, y la [[islla Swains]], que magar que pertenez alministrativamente al territoriu ye, dende'l puntu de vista xeográficu, parte de l'archipiélagu de Tokelau. |
El territoriu de Samoa Americana inclúi cinco islles permontañoses y dos atolones de coral. La islla mayor ye la de [[Tutuila]], que tien 141,81 km² d'estensión y forma l'archipiélagu de les Tutuila xunto cola islla [[Aunu'u]], de 1,517 km² d'estensión. Más pal este atópense les [[islles Manu'a]] (56,6 km²), que comprende [[Ofu]], [[Olosega]] y [[Ta'u]]. Los dos atolones son el de [[atolón Rose|Rose]], que ye'l puntu más meridional del territorio de los Estaos Xuníos, y la [[islla Swains]], que magar que pertenez alministrativamente al territoriu ye, dende'l puntu de vista xeográficu, parte de l'archipiélagu de Tokelau. |
||
| Llinia 64: | Llinia 70: | ||
== Demografía == |
== Demografía == |
||
La población estimada de Samoa Americana ye de 55.519 habitantes, de los que'l 95% viven na islla más grande, [[Tutuila]]. |
La población estimada de Samoa Americana ye de 55.519 habitantes ([[2010]]), de los que'l 95% viven na islla más grande, [[Tutuila]]. |
||
El 91.6% de la población ye orixinaria de Samoa y el 2.8% d'[[Asia]]. Hai tamién un 1.1% de blancos, un 4.2% de mestizos y un 0.3% de xente d'otres etnies. El 90.6% de sus habitantes falen en [[Idioma samoanu|samoanu]] (llingua del mesmu grupu que'l hawaianu y otres llingües polinesies), el 2.9% falen [[idioma inglés|inglés]], y el 8.1% falen otres llingües del Pacíficu. El 98.3% de la población ye de relixón cristiana. Nes islles hai 23 escueles primaries y 6 secundaries. |
El 91.6% de la población ye orixinaria de Samoa y el 2.8% d'[[Asia]]. Hai tamién un 1.1% de blancos, un 4.2% de mestizos y un 0.3% de xente d'otres etnies. El 90.6% de sus habitantes falen en [[Idioma samoanu|samoanu]] (llingua del mesmu grupu que'l hawaianu y otres llingües polinesies), el 2.9% falen [[idioma inglés|inglés]], y el 8.1% falen otres llingües del Pacíficu. El 98.3% de la población ye de relixón cristiana. Nes islles hai 23 escueles primaries y 6 secundaries. |
||
== Economía == |
== Economía == |
||
[[Imaxe:Fagatogo Dock.jpg|thumb|230px|Puertu de Pago-Pago]] |
[[Imaxe:Fagatogo Dock.jpg|thumb|230px|Puertu de Pago-Pago]] |
||
La principal actividá económica del archipiélagu ye la venceyada al sector primariu (agricultura, pesca del atún) y el turismu. |
La principal actividá económica del archipiélagu ye la venceyada al sector primariu (agricultura, pesca del atún) y el turismu. |
||
| Llinia 82: | Llinia 90: | ||
== Tresportes == |
== Tresportes == |
||
Una y bones nes islles nun hai ferrocarril, la única forma de movese dientro les islles ye por carretera. Nel 2007 había 221 km d'autovíes y autopistes nel territoriu. |
Una y bones nes islles nun hai ferrocarril, la única forma de movese dientro les islles ye por carretera. Nel 2007 había 221 km d'autovíes y autopistes nel territoriu. |
||
Revisión a fecha de 12:08 27 pay 2015
.svg)
Samoa Americana (n'inglés: American Samoa; n'samoanu: Sāmoa Amelika) ye un territoriu non incorporáu de Estaos Xuníos nel océanu Pacíficu sur. Asítiase al oeste de les islles Cook, unos 500 km al norte de la islla de Tonga, a 500 km al sur de Tokelau y al este de les islles de Wallis y Futuna. La so capital, que ye tamién la ciudá más poblada, ye Pago Pago, na islla de Tutuila. Les islles d'esti territoriu, el más meridional de tolo que pertenez a los Estaos Xuníos, formen parte del archipiélagu de les islles Samoanes, que comparten col estáu independiente de Samoa.
Historia
Cultura Fa'a
Los fa'a vivieron nestes islles dende' sieglu XI e.d.C hasta la llegada los europeos. De bayurosa mitoloxía, esti pueblu pensaba que yeren descendientes de los dioses qu'habitaben eses islles na antigüedá[1]. Dáben-y gran importancia a la familia, y'l deber más importante pa un fa'a yera curiar de la de so. Organizábanse en families amplies, que taben gobernaes por un patriarca nomáu matai. Les peculiaridaes relixoses d'esti pueblu politeísta foron desaniciándose cuando los misioneros cristianos xunieron a tolos sos dioses n'ún solu.
Colonización europea
Samoa foi descubierta por los esploradores europeos nel sieglu XVIII. Nesa dómina parez qu'hebo una batalla ente los esploradores franceses y los fa'a na islla de Tutuila, entamada según los samoanos polos occidentales, xente fiero al so modu de ver. A primeros del sieglu XIX aportaron a les islles unos misioneros rarotonganos y, dempués d'ellos, un grupu de misioneros occidentales dirixíu por John Williams. Esti pastor congregacionalista de la Sociedá Misionera de Londres aportó a la islla na década del 1830, y foi el que llevó oficialmente'l cristianismu na islla. Menos d'un sieglu dempués la ilesia congregacionalista somoana convirtióse na primer ilesia independiente indíxena del Pacíficu Sur.
Dominiu alemán y estaunidense
En marzu de 1889 una escuadra naval alemana invadió un pueblu de Samoa, estrozando dellos bienes de los Estaos Xuníos nel ataque. Como respuesta trés buques de guerra estaunidenses entraron nel puertu de Samoa col envís d'atacar a los trés buques de guerra alemanes que taban ellí fondeaos. Sicasí, primero que s'entamara la engarrada un furacán hundió tolos barcos, lo qu'obligó a declarar, pola falta de fuerces de combate, un armisticiu obligatoriu. El discutiniu continuó hasta la firma, en 1899, d'un tratáu pol que les dos potencies dividiéronse l'archipiélagu. Estaos Xuníos ocupó formalmente lo que-y correspondía -les islles más pequeñes y orientales- al añu siguiente; les que quedaron p'Alemaña son anguaño l'estáu independiente de Samoa.
L'Armada estaunidense construyó, na ensenada de Pago Pago, una estación carbonera p'abastecer la so escuadra del Pacíficu. Nomó tamién a un secretariu, y consiguió que la población firmara un Documentu de Cesión de Tutuila en 1900 y un Documentu de Cesión de Manu'a nel 1904. Demientres la Segunda Guerra Mundial aportaron a les islles bien de marines estaunidenses, qu'exercieron una influencia cultural pergrande nes islles.
Sieglos XX y XXI
Dempués de la Segunda Guerra Mundial el Departamentu del Interior d'Estaos Xuníos tentó d'aprobar nel Congresu la Llei Orgánica 4500, que pretendía la incorporación del territoriu de Samoa Americana. Gracies a los esfuercios de los xefes samoanos americanos, encabezaos por Tuiasosopo Mariota, la llei nun s'aprobó, y decidió crease una cámara llexislativa llocal, la Fono de Samoa Americana. Amás, el gobernador naval que dirixía l'archipiélagu sustituyose por un gobernador llocal. Asina, magar que oficialmente ye consideráu como un territoriu "non organizáu", una y bones el Congresu estaunidense nun tien aprobada una llei orgánica pal territoriu, la Samoa Americana tien un gobiernu propiu que se rixe acordies con una constitución que ye efectiva dende'l 1 de xunetu de 1967.
Xeografía
El territoriu de Samoa Americana inclúi cinco islles permontañoses y dos atolones de coral. La islla mayor ye la de Tutuila, que tien 141,81 km² d'estensión y forma l'archipiélagu de les Tutuila xunto cola islla Aunu'u, de 1,517 km² d'estensión. Más pal este atópense les islles Manu'a (56,6 km²), que comprende Ofu, Olosega y Ta'u. Los dos atolones son el de Rose, que ye'l puntu más meridional del territorio de los Estaos Xuníos, y la islla Swains, que magar que pertenez alministrativamente al territoriu ye, dende'l puntu de vista xeográficu, parte de l'archipiélagu de Tokelau.
En 1988 el Congresu de los Estaos Xuníos creó el Parque Nacional de Samoa Americana col envís de protexer la flora y fauna del archipiélagu.
Demografía
La población estimada de Samoa Americana ye de 55.519 habitantes (2010), de los que'l 95% viven na islla más grande, Tutuila.
El 91.6% de la población ye orixinaria de Samoa y el 2.8% d'Asia. Hai tamién un 1.1% de blancos, un 4.2% de mestizos y un 0.3% de xente d'otres etnies. El 90.6% de sus habitantes falen en samoanu (llingua del mesmu grupu que'l hawaianu y otres llingües polinesies), el 2.9% falen inglés, y el 8.1% falen otres llingües del Pacíficu. El 98.3% de la población ye de relixón cristiana. Nes islles hai 23 escueles primaries y 6 secundaries.
Economía
La principal actividá económica del archipiélagu ye la venceyada al sector primariu (agricultura, pesca del atún) y el turismu.
Tocántenes a la estructura impositiva del archipiélagu, esti ye un territoriu aduaneru independiente. Los sos habitantes, poro, nun tienen de pagar les tases federales de los Estaos Xuníos.[2]
Tresportes
Una y bones nes islles nun hai ferrocarril, la única forma de movese dientro les islles ye por carretera. Nel 2007 había 221 km d'autovíes y autopistes nel territoriu.
Tocántenes al tresporte interinsular, hai cinco puertos nel territoriu: Aunu'u, Auasi, Faleāsao, Ofu y Pago Pago. Ente ellos hai tresporte de persones, pero non de mercancíes.
No que cinca al tresporte aereu hai trés aeródromos na islla. Sicasí, namái l'aeropuertu internacional de Pago Pago recibe vuelos internacionales, lo que lu convierte nel principal puntu d'accesu al territoriu.
Referencies
- ↑ Páxina oficial de Turismu Samoa
- ↑ «U.S. INSULAR AREAS, Application of the U.S. Constitution». U.S. General Accounting Office (payares de 1997). Consultáu'l 16 de julio de 2012. «US federal individual and corporate income taxes as such are not currently imposed in US insular areas.»