Diferencies ente revisiones de «Lenin»
m robot Añadido: bo:ལེ་ཉིན། |
m robot Añadido: yo:Vladimir Lenin |
||
| Llinia 260: | Llinia 260: | ||
[[vi:Vladimir Ilyich Lenin]] |
[[vi:Vladimir Ilyich Lenin]] |
||
[[war:Vladimir Lenin]] |
[[war:Vladimir Lenin]] |
||
[[yo:Vladimir Lenin]] |
|||
[[zh:列宁]] |
[[zh:列宁]] |
||
[[zh-min-nan:Lenin]] |
[[zh-min-nan:Lenin]] |
||
Revisión a fecha de 22:07 28 pay 2009
| Periodu de gobiernu: | 1917-1924 |
| Predecesor: | Alexander Kerensky |
| Socesor: | Yósif Stalin |
| Data de nacencia: | 22 d'abril de 1870 |
| Llugar de nacencia: | Simbirsk, Stalingráu |
| Data de la muerte: | 21 de xineru de 1924 |
| Llugar del fallecimientu: | Moscú, Rusia |
| Profesión: | Políticu y Abogáu |
| Partíu políticu: | Partíu Comunista de la Xunión Soviética |
Lenin (Ленин) (Simbirsk, Rusia; 22 d'abril de 1870 - Moscú; 21 de xineru de 1924), seudónimu de Vladímir Ilich Uliánov (Владимир Ильич Ульянов), dirixente revolucionariu rusu y llíder del partíu bolxevique. Foi'l primer mandatario de la Xunión Soviética y el fundador de la ideoloxía conocida como leninismu, que posteriormente derivo nel marxismu-leninismu de la mano d'Iósif Stalin.
Lenin foi ún de los sos pseudónimos revolucionarios. Se supón qu'elixó esti nome como oposición a Georgi Plekhánov, quien usaba'l pseudónimu Volgin, pol ríu Volga. Ulyanov, sigún esta tesis, elixó'l río Lena, que ye más llargu y circula na direición opuesta. En cualisquier caso, Plejánov paez que tuvo una influyencia significativa sobro Lenin naquella etapa de la so vida, de forma que la veracidá d'esta desplicación entá ta suxeta a dubies. Esisten otres teoríes sobro l'orixe del so nome, yá que'l mesmu Lenin enxamás nun desplicó porqué lu escoyó. N'occidente se-y tien nomáu delles vegaes de forma errónea como Nikolai Lenin, anque enxamás nun foi nomáu asina en Rusia.
Los sos primeros años
Ñacíu en Simbirsk, Rusia, Lenin yera fíu d'Ilya Nikolaevich Ulyanov (1831 - 1886), un funcionariu civil rusu, direutor d'escueles, y más sero Conseyeru d' Estáu del Zar Nicolas II, puestu en que trabayó pa medrar la democracia y espardir la educación de baldre en Rusia, y de la so muyer Maria Alexandrovna Blank (1835 - 1916), d'idegues lliberales. Tenía munchos hermanos, ente ellos un hermanu nomáu Alexandr, quien foi executáu en 1887 por atentar escontra'l zar Xandru III.
Como munchos rusos, foi un mestu ente la etnia y les tradiciones relixoses. Tenía ancestros Kalmyk por ascendencia paterna, d'alemanes del Volga por parte de la so güela matenra que yeren lluteranos, y ascendencia xudía pol so güelu matenru (convertíu al cristianismu). El mesmu Vladimir Ulianov foi bautizáu pol ritu de la Ilesia Ortodoxa Rusa.
De pequeñu se-y nomaba Volodia y amosó don de pensamientu ellaboráu y fonderu, asertivu, poco afeutivu y sarcástico. De mente perlóxica, amosóse perbón estudiante dende la sp más tienra neñeza, los sos profesores declararon sobro él:
-"Perdotáu, siempres llimpiu ya estudiosu, primeru en toles materies, cierta tendencia a aisllase y a la reserva"- Robláu por Fiodor Kerensky (1890).
Fiodor Kerensky yera'l pá d'Alexander Kerensky quien diba ser el so compañeru revolucionariu más adelantre.
Vladimir rescampló nel estudiu del llatín y el griegu. Pasó por dos traxedies na so mocedá: en 1886, el so pá morrió d'una hemorraxa celebral. Al añu siguiente, en mayu de 1887, el so hermanu mayor, Alexander Ulianov, foi deteníu y fusiláu pola so participación nun complot escontra'l Zar Xandru III. Esto radicalizó les postures de Vladimir (los sos biógrafos oficiales consideren esti asocedíu como'l motivu cimeru de l'aición revolucionaria de Lenin), y él mesmu foi arrestáu al añu siguiente ya espulsáu de la Universidá de Kazan por participar en protestes estudiantiles. Continuó estudiando de forma independiente y sobro 1891 obtuvo la llicencia pa la práutica de l'abogacía.
El revolucionariu
En llugar d'exercer la carrera llegal, Lenin foi implicándose nos esfuercios de propaganda revolucionario y nel estudiu del marxismu, en gran parte en San Petersburgu. El 7 d'avientu de 1895 foi arrestáu ya encarceláu poles autoridaes demientres tou un añu, y posteriormente esiliáu al pueblu de Shushenskoye, en Siberia.
El so contautu col marxismu foi na Universidá de Kazan, aú foi espulsáu por activista pa desesperanza de la so viuda ma.
En 1893, Lenin colos sos 23 años, xunióse a un grupu d'activistes y conoció nuna cena a Nadezhda Krupskaya, un añu mayor qu'él.
En 1895, conoció a Plejánov en Xinebra, Suiza, quien yera'l pá del marxismu y un ideario pa Lenin y permaneció ellí fasta avientu, cuandu tornó a San Petersburgu y foi arrestáu y deportáu a Siberia, ehí escomenzó'l so primer llibro nomáu " El desendolcu del capitalismu en Rusia"
En xunetu de 1898 casóse con Nadezhda Krupskaya, una activista del socialismu. N'abril de 1899 espublizó'l llibru El Desarrollo del Capitalismo en Rusia [1]. En 1900 finó'l so exiliu.
Termináu l'exilio viaxó a Europa y dende Suiza, unvió una serie de cartafueyos de marcáu sesgu antizarista, roblando por primer vez como Lenin.
Viaxó dende Rusia y haza Rusia dende otros llugares de Europa y asoleyó'l periódicu Iskra, ansí como otros trataos y llibros relativos al movimientu revolucionariu.
Foi mui activu nel Partíu Obreru Social Demócrata de Rusia (POSDR), y en 1903 llideró la faición bolxevique tres dixebráse ésta de los menxeviques, parcialmente inspiraos pol so cartafueyu ¿Qué facer?
[2]. En 1906 foi elexíu pa la presidencia del POSDR. En 1907 treslladóse a Finlandia por razones de seguridá. Continuó viaxando per Europa y participando en munchos mítinos y actividaes socialistes, incluyendo la Conferencia de Zimmerwald de 1915. Cuando Inessa Armand dexó Rusia y se mudó a París, conoció a Vladimir Lenin y otros bolxeviques que vivíen nel exiliu. Inessa Armand convirtióse na amante de Lenin.
El 16 d'abril de 1917 tornó a Petrográu dende Suiza, persiguiendo'l derrocamientu del Zar Nicolás II, y tuvo un papel relevante dientro'l movimientu bolxevique espublizando les Tesis d'Abril [3]. Tres una sublevación fallida d'obreros en xunetu, Lenin fuxó a Finlandia por seguridá. Tornó n'ochobre, inspirando una revolución armada col eslogan "Tol poder pa los soviets" escontra'l gobiernu provisional Rusu. Les sos idegues sobro'l gobiernu esprésense nel so ensayu Estáu ya Revolución [4], que llamaba a una nuea mena de gobiernu sofitada nos conseyos d'obreros (soviets).
Se tien suxeríu que Lenin llegó a Petrográu dende Suiza cola aída del Imperiu Alemán. Testigos oculares aseguren que Lenin foi tresportáu nun vagón de tren selláu ya escoltáu por alemanes. S'atalanta que'l mesmu Kaiser Guillermu II esperaba paralizar d'esta mena al exércitu rusu y algamar la fin de la guerra nel frente oriental, y que vio a Lenin como un personaxe que ceo perdería influyencia. N'efeutu, Guillermu II dixo al respective: "-Introduzo en Rusia'l xerme del virus pal so esfarrape-"
Xefe del Estáu Soviéticu
El 8 de payares Lenin foi elexíu Premier de la Xunión Soviética pol Congresu del Soviet Rusu. Énte'l peligru d'una invasión alemana, Lenin argumentó que Rusia había roblar de secute un tratáu de paz. Otros llíderes bolxeviques como Bukharin abogaben pola continuación de la guerra como mena d'alitar la revolución n'Alemaña. León Trotsky, quien llideraba les negociaciones, optaba por una postura intermedia, postulando un tratáu de paz que nun implicara ganancies territoriales pa denguna de les partes. Cuando les negociaciones se colapsaron, Alemaña llanzó una invasión que resultó na perda de munchos territorios del oeste de Rusia. Como resultáu d'esti xiru de los asocedíos, les posiciones de Lenin obtuvieron el sofitu de la mayoría de los llíderes bolxeviques, y Rusia robló'l Tratáu de Brest-Litovsk en términos desventaxosos (marzu de 1918).
Aceutando que los soviets yeren la única forma d'un gobierno d'obreros lexítimu, Lenin abolió l'Asamblea Constituyente Rusa. Los bolxeviques perdieron la votación entoncenes, ganando les eleiciones el Partíu Socialista Revolucionariu, anque más sero franóse en faciones pro y anti soviets. Los bolxeviques teníen el sofitu mayoritariu nel Congresu de los Soviets, y formaron coalición de gobiernu col ala esquierda del Partíu Socialista Revolucionariu. Sicasí, la coalición fundióse tres la oposición de los Social Revolucionarios al Tratáu de Brest-Litovsk, y xunieron a otros partíos guetando derrocar al gobiernu soviéticu. La situanza dexeneró con tolos partíos non bolxeviques (incluyendo los grupos socialistes) guetando de mena activa'l derrocamientu del gobiernu soviéticu. Lenin retrucó tratando infructuosamente d'aparar les sos actividaes.
El 30 d'agostu de 1918, Fanya Kaplan, un miembru del Partíu Socialista Revolucionariu, averóse a Lenin depués de qu'ésti falara nun mitin y mentantu s'empobinaba al so coche. Llamó-y l'atención y cuando Lenin se tornó p'aresponder, disparó-y trés tiros, dos de los cualos impautaron nun hombru y nun polmón. Lenin foi tresportáu a los sos apartamentos privaos nel Kremlin y refugó ser ingresáu nun hospital, creyendo qu'otros asesinos podríen esperalu ellí. Llamóse a varios doutores, pero estos decidieron que yera demasiao peligrosu estrayer les bales. Lenin recuperóse, pero la so salú resintióse de magar esti asocedíu y se creye qu'esti incidente contribuyó a los sos caberos infartos.
En marzu de 1919, Lenin ya otros llíderes bolxeviques reuniéronse colos socialistes revolucionarios de tol mundu y creyaron la Internacional Comunista. Los miembros de la Internacional Comunista, incluyendo a Lenin y a los mesmos bolxeviques escindiéronse del más ampliu movimientu socialista. De magar esti intre sedríen conocíos como comunistes. En Rusia, el partíu bolxevique foi renomáu como Partíu Comunista Rusu, que darréu se convirtió nel Partíu Comunista de la Xunión Soviética.
Mentantu, una guerra civil asolaba Rusia. Un bayura movimientos políticos y los sos siguidores tomaron les armes pa sofitar o derrocar al gobiernu soviéticu. Magar qu'había munches faciones estremaes involucraes na guerra civil, les dos fuercies cimeres foron l'Exércitu Roxu (comunista) y l'Exércitu Blancu (monárquicos). Les potencies foriates como Francia, Gran Bretaña, Estaos Xuníos y Xapón intervinieron tamién nesta guerra (n'aída del Exércitu Blancu). L'Exércitu Roxu ganó la guerra, derrotando a les fuercies de la Rusia Blanca y a los sos aliaos en 1920 (magar qu'esto, delles tropes pequeñes continuaron la llucha demientres munchos años más).
Nos caberos meses de 1919, los ésitos escontra les fuercies del Exércitu Blancu comencieron a Lenin de que yera'l momentu d'estender la revolución haza l'Oeste, pola fuercia si fuere necesariu. Cuando la recién independizada Segunda República de Polonia escomenzó afitar los sos territorios orientales, anexonaos por Rusia nes particiones de Polonia a fines del sieglu XVIII, engarróse coles fuercies bolxeviques pola dominación d'estes árees, lo que contribuyó al españíu de la guerra Polaco-Soviética de 1919. Cola revolución alemana y la Lliga Espartaquista en plenu auxe, Lenin vio esto como la oportunidá perfeuta pa penetrar n'Europa coles bayonetes del Exércitu Roxu. Lenin vía a Polonia como la ponte que l'Exércitu Roxu había cruciar pa xunir la Revolución Rusa colos siguidores comunistes de la Revolución Alemana, y p'aídar a otros gobiernos comunistes n'Europa Occidental. La derrota de la Rusia soviética na guerra polaco-soviética, sicasí, invalido estos planes.
Los llargos años de guerra cobráronse'l so tributu en Rusia, y gran parte del país taba en ruines. En marzu de 1921, Lenin reemplazó la política económica denomada comunismu de guerra (que fuera emplegada demientres la guerra civil) cola Nuea Política Económica (NEP), nun intentu de reconstruyir la industria y especialmente l'agricultura, pero'l mesmu mes vio la represión d'una protesta de marineros en Kronstadt (La Rebelión de Kronstadt).
La so prematura muerte
La salú de Lenin fora severamente dañada pol intolerable estrés de la revolución y la guerra. L'intentu d'asesinatu xunióse a los sos problemes de salú. Entá llevaba la bala nel cuellu, demasiao a la veriquina del espinazu pa ser estrayida poles téuniques quirúrxiques d'aquella dómina. En mayu de 1922, Lenin tevo un primer infartu. Quedóse parcialmente paralizáu (nel so llau drechu) y el so papel nel gobiernu declinó. Tres el so segundu infartu n'avientu del mesmu añu, retiróse de l'actividá política. En marzu de 1923, tres sofrir el tercer infartu quedó postráu na cama ensin posibilidá de falar.
Lenin morrió'l 21 de xineru de 1924. Tres la so muerte orixináronse rumores sobro que sofría de sífilis. La causa oficial que se dio sobro la muerte de Lenin foi arterioesclerosis o infartu cerebral (el cuartu), pero de los 27 médicos que lu trataron, namái ocho roblaron les conclusiones de l'autopsia. D'esta mente diose pie pa que xurdieren otres teoríes sobro la so muerte. Por exemplu, un analís postmortem fechu por dos psiquiatres y un neurólogu recientemente espublizáu na Revista Europea de Neuroloxía afirmaba amosar que Lenin morrió rialmente de sífilis.
Documentos desclasificaos tres la cayía de la Xunión Soviética, xuntu coles alcordances de los médicos de Lenin, suxeren que foi tratáu de sífilis yá en 1896 estos documentos tamién suxeren qu'a Alexi Abrikosov, el patólogu a cargu la autopsia, se-y ordenó prebar que Lenin non morrió de sífilis. Abrikosov nun mencionó la sífilis na autopsia, sicasí, el dañu vascular, la paralís y otres incapacitaciones que citó yeren típiques de la sífilis. Tres un segundu asoleyamientu del informe de l'autopsia, nengún de los muérganos, arteries principales o árees del celebru usualmente afeutaes pola sífilis yeren citaes.
En 1923, los doutores trataron a Lenin con arsénicu, la única droga usada entós de mena específica pa tratar la sífilis, y con ioduru de potasiu, que tamién yera típicu nel tratamientu d'esta enfermedá.
Anque probablemente tevo la sífilis, tamién la tenía per entós una consideratible parte de la población rusa de la dómina. Tambén ye ciertu que nun tenía les llesiones visibles nel so cuerpu qu'acompanguen a les caberes fases de la enfermedá. La mayor parte de los hestoriadores entá tán d'alcuerdu en que la causa más probable de la so muerte foi un infartu producíu pola bala allugada nel cuellu dende'l so intentu d'asesinatu.
La ciudá de Petrográu foi renomada Leningráu na so alcordanza; nome que la ciudá conservó fasta la cayída de la Xunión Soviética en 1991, cuando se tornó a poner el vieyu nome de la dómina imperial, San Petersburgu.
Tres el so primer infartu, Lenin espublizó una serie papeles indicando les direutrices futures pal gobierno. El más famosu d'ellos ye'l Testamentu de Lenin, nel cualu ente otres coses critica a comunistes d'alto rangu como León Trotski y Iósif Stalin. De Stalin, que yera Secretariu Xeneral del Partíu Comunista dende abril de 1922, Lenin dicía que tenía l'«autoridá illimitada concentrada nes sos manes» y suxería a los camaraes sacar a Stalin d'esti puestu. Sobro Trotski dixo: "quiciabes seya l'home más capaz del actual Comité Central, pero ta demasiao ensoberbecíu y demasiao atrayíu pol aspeutu puramente alministrativu de los asuntos". Tamién alvierte del peligru de que les engarradielles ente los dirixentes yá citaos conduxeren a una escisión. Tamién pedía un mayor respetu haza les naciones non ruses federaes na URSS, afirmando que non facer esto podría conducir a una actitú imperialiega y, poro, incoherente. La viuda de Lenin descubrió'l papel nel estudiu de Lenin y lo lleó al Comité Central, el cual, anque tando d'alcuerdu con delles de les sos partes, nun lu tuvieron en cuenta, y d'esta mena, estes incisives crítiques sobro'l partíu foron llargamente tapecíes.
A la escontra de los naguamientos espresaos por Lenin enantes de la so muerte de que nun se construyeren memoriales nel so nome, dellos políticos trataron d'ameyorar la so propia posición asociando la so imaxe a la de Lenin tres la so muerte. El personax foi eleváu a un estatus cuasi místicu, construyéndose estatues, monumentos y memoriales nel so honor.
Na Plaza Roxa de Moscú edificóse en 1924 el nomáu Mausoleu de Lenin xuntu a los muros del Kremlin onde reposen los sos restos mortales embalsamaos. El mausoleu ta abiertu al públicu y, demientres décades, yeren frecuentes les coles pa rindir visita al calabre momificáu del fundador de la Xunión Soviética. A raigañu de la desapaición de la URSS, dellos partíos políticos y delles personalidaes ruses -Mikhaíl Gorbachov, ente elles-, tienen pidíu'l desmantelamientu del mausoleu y que los restos de Lenin seyan enterraos. Estes aniciativas nun recibieron fasta la data'l sofitu del Gobiernu de la Federación Rusa y el mausoleu sigue abiertu a les visites.
L'estudiu del celebru de Lenin
El celebru de Lenin foi estrayíu enantes d'embalsamar el so cuerpu. Los gobernantes soviéticos contrataron a un conocíu neurocientíficu alemán, Oskar Vogt, pa estudiar el celebru de Lenin y llocalizar les célules cerebrales responsables del so xeniu. Con esti envís creóse l'Institutu del Celebru en Moscú. Vogt espublizó un artículu sobro'l celebru en 1929 onde esponía que delles neurones piramidales na tercer capa del tueru celebral de Lenin yeren perllargues. Pesia eso, la conclusión de la so relevancia nel xeniu de Lenin foi mal recibida. El trabayu de Vogt foi consideráu poco satisfactoriu polos soviéticos. A lo postrer l'equipu soviéticu continúo efectuando investigaciones, pero estos trabayos sobro'l celebru de Lenin yá nun foron asoleyaos.
Los anatomistes contemporáneos nun creyen que la morfoloxía del celebru por sí mesma seya quien pa determinar la so funcionalidá.
| Predecesor: primeru nel cargu |
Presidente del Comité Central del Partíu Comunista de la Xunión Soviética 1922-1924 |
Socesor: Iósif Stalin |
Ver tamién
- Leninismu
- Topónimos de Lenin
- Mausoleu de Lenin
- Hestoria de la Xunión Soviética
- Llista de gobernantes de la Xunión Soviética
- Palaciu de los Soviets