Principiu de non agresión

Principiu de non agresión
	Principiu

El principiu de non agresión (o de non coaición o non invasión,^{[ensin referencies]} embrivíu PNA o NAP, del inglés non-aggression principle) ye un principiu éticu y xurídicu, paralelu al de propiedá d'unu mesmu, que sostién que ten de ser llegal pa cualesquier individuu faer lo que deseye, siempres que nun empecipie nin amenacie con empecipiar violencia contra otru individuu o'l so propiedá.^[1]^[2] Afirma que la coaición —definida como l'entamu de fuercia o violencia física, l'amenaza de tal, o'l fraude a les persones o los sos bienes pacíficamente adquiríos— ye intrínsecamente illexítima y tien de ser refugada. El principiu nun s'opón a la defensa contra l'agresión, al contrariu, sofitar y legitima.^[3]

La non agresión ye un principiu que típicamente inclúi la propiedá como parte del propietariu; afrellar contra la propiedá de daquién ye afrellar contra la persona porque los sos bienes son d'importancia pa ella. D'esta miente, el principiu lleva al refugu del robu, vandalismu, asesinatos y fraudes. Cuando s'aplica a los gobiernos, adoptóse pa torgar munches polítiques incluyíos impuestos y proyeutos militares. Cuando se lleva al so consecuencia lóxica (casu de los anarquistes), llapada a l'abolición del Estáu (al ser una institución involuntaria y coactiva) y a protexer a les persones de l'agresión d'esti sobre la so soberanía individual.

Esti principiu ta presente en delles filosofíes como'l iusnaturalismu y el utilitarismu, ya ideoloxíes de corte anarquista y, especialmente, nel lliberalismu llibertariu y el anarcocapitalismu, onde esti principiu foi desenvueltu sistemáticamente.

Historia

El principiu de non agresión esistió en diverses formes, nel so conteníu como na so estructura. El principiu remontar hasta l'Antigüedá y depués popularizáu polos pensadores llibertarios.

Dellos autores crearon la so propia formulación del principiu de non agresión, como s'amuesa na siguiente tabla.

Formulaciones históriques del principiu de non agresión
Añu	Autor	Formulación
1689	John Locke	Locke da la siguiente versión del PNA: "Siendo toos iguales ya independientes, naide tien d'estropiar a otru na so vida, salú, llibertá o posesiones".^[4]
1785	Immanuel Kant	Na obra Fundamentación de la metafísica de los costumes (1785) Kant espón diverses formulaciones del imperativu categóricu, que ye la estructura formal (non necesariamente de conteníu) pa l'aplicación universal del principiu de non-agresión: «Obra namái según aquella máxima pola cual puedas querer que coles mesmes se convierta en llei universal. Obra como si la máxima de la to aición pudiera convertise pola to voluntá nuna llei universal de la naturaleza» (AA IV:421). «Obra talmente que uses a la humanidá, tantu na to persona como na persona de cualesquier otru, siempres coles mesmes como fin y nunca a cencielles como mediu» (AA IV:429).
1816	Thomas Jefferson	Jefferson describe'l PNA nuna carta a Francis Gilmer: "La llibertá llexítima ye una aición ensin torgues acordies cola nuesa voluntá dientro de les llendes que nos arrodien pola igualdá de los derechos de los demás." Nun añader "dientro de les llendes de la llei" Porque la llei ye de cutiu la voluntá del tiranu, y siempres asina cuando viola los derechos del individuu ". Y "Nengún home tien el derechu natural de cometer l'agresión na igualdá de los derechos de los demás, y esto ye tou de lo que les lleis tienen d'acutalo".^[5]^[6]
1851	Herbert Spencer	Spencer fórmula'l PNA como: "Tou home ye llibre de faer lo qu'él quier, siempres que non infrinja la llibertá igual de cualesquier otru home."^[7]
1859	John Stuart Mill	Nel so llibru On Liberty Mill declara'l PNA de la siguiente manera: "l'únicu propósitu pol cual el poder puede ser exercíu llexítimamente sobre cualquier miembru d'una comunidá civilizada, contra la so voluntá, ye prevenir el dañu a otros".^[8]
1923	Albert Jay Nock	Nel segundu capítulu del so llibru, Our Enemy, the State, Nock referir a una antigua formulación del PNA pol llexendariu rei Pausole, que lo declaró como dos ley. La primer llei foi "nun mancar a nengún home" y la segunda foi "entós fai lo que quieras".^[9]
1961	Ayn Rand	Nun ensayu tituláu "Los derechos del home" nel llibru La Virtú del Egoísmu formuló: "La condición previa d'una sociedá civilizada ye la restricción de la fuercia físico de les rellaciones sociales ... Nuna sociedá civilizada, la fuercia namái puede usase en represalia y Namái contra aquellos qu'empecipien el so usu ".^[10]^[11]^[12]
1963	Murray Rothbard	"Naide puede amenaciar o cometer violencia (agresión) contra la persona o la propiedá d'otru, la violencia namái puede emplegase contra l'home que comete tal violencia, esto ye, namái defensivamente contra la violencia agresiva d'otru. Nun puede ser emplegada contra un non agresor: he equí la regla fundamental a partir de la cual puede deducise tol corpus de la teoría llibertaria ". Citáu de "La guerra, la paz y l'Estáu" (1963), qu'apaeció en El igualitarismu como revuelta contra la naturaleza y otros ensayos.^[13]

Ver tamién

Referencies

↑ propiedá_sobre_unu_mesmu La propiedá sobre unu mesmu, por Francisco Capella
↑ Francisco Capella (19 de xunetu de 2007). «Llibertá, derechu de propiedá y principiu de non agresión». Instituto Juan de Mariana.
↑ "La filosofía xira en redol a la soberanía del individuu”—como Josiah Warren, un adelantráu, espresar. Yá sía qu'usté prefiera'l términu “la propiedá d'unu mesmu” o “el principiu de non-invasión”, la base de la filosofía sigue siendo la mesma. La idea ye la de que cada individuu pacíficu ten de tar en llibertá pa disponer de la so persona, tiempu, y propiedá como a él préste-y. La fuercia ye dexada solamente en defensa propia y solamente cuando s'atopa dirixida al (a los) ofensor (ye) individual (ye)", Wendy McElroy, Anarquismu: Dos clases Archiváu 2018-02-17 en Wayback Machine
↑ John Locke. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Thomas Jefferson. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Thomas Jefferson. «Extract from Thomas Jefferson to Francis Walker Gilmer, 7 June 1816». Jefferson Quotes & Family Letters. Thomas Jefferson Foundation. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Herbert Spencer. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ John Stuart Mill. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Albert J. Nock. «Our Enemy, the State». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Ayn Rand. «The Nature of Government (December 1963, from The Virtue of Selfishness, 1961, 1964)». Archiváu dende l'orixinal, el 14 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Ayn Rand. «The Roots of War (June 1966, excerpts)». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Ayn Rand. «Faith and Force: The Destroyers of the Modern World (1960, 1967, excerpts)». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.
↑ Murray N. Rothbard. «War, Peace, and the State (April 1963)». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

Enllaces esternos

Filosofía de la llibertá, video por Ken Shoolland
Propiedá ya intercambiu (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., El manifiestu llibertariu, por Murray Rothbard

[1] ropiedá_sobre_unu_mesmu La propiedá sobre unu mesmu, por Francisco Capella

[2] Francisco Capella (19 de xunetu de 2007). «Llibertá, derechu de propiedá y principiu de non agresión». Instituto Juan de Mariana.

[3] "La filosofía xira en redol a la soberanía del individuu”—como Josiah Warren, un adelantráu, espresar. Yá sía qu'usté prefiera'l términu “la propiedá d'unu mesmu” o “el principiu de non-invasión”, la base de la filosofía sigue siendo la mesma. La idea ye la de que cada individuu pacíficu ten de tar en llibertá pa disponer de la so persona, tiempu, y propiedá como a él préste-y. La fuercia ye dexada solamente en defensa propia y solamente cuando s'atopa dirixida al (a los) ofensor (ye) individual (ye)", Wendy McElroy, Anarquismu: Dos clases Archiváu 2018-02-17 en Wayback Machine

[4] John Locke. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[5] Thomas Jefferson. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[6] Thomas Jefferson. «Extract from Thomas Jefferson to Francis Walker Gilmer, 7 June 1816». Jefferson Quotes & Family Letters. Thomas Jefferson Foundation. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[7] Herbert Spencer. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[8] John Stuart Mill. «Principle of Non-Aggression». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-01-30. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[9] Albert J. Nock. «Our Enemy, the State». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[10] Ayn Rand. «The Nature of Government (December 1963, from The Virtue of Selfishness, 1961, 1964)». Archiváu dende l'orixinal, el 14 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[11] Ayn Rand. «The Roots of War (June 1966, excerpts)». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[12] Ayn Rand. «Faith and Force: The Destroyers of the Modern World (1960, 1967, excerpts)». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[13] Murray N. Rothbard. «War, Peace, and the State (April 1963)». Consultáu'l 24 de xunu de 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]