Irene Worth

De Wikipedia
Irene Worth
Vida
Nacimientu Omaha23 de xunu de 1916[1]
Nacionalidá Bandera de Estaos Xuníos d'América Estaos Xuníos
Llingua materna inglés
Muerte Nueva York9 de marzu de 2002[2] (85 años)
Causa de la muerte infartu de miocardiu
accidente vascular cerebral
Estudios
Estudios Central School of Speech and Drama
Escuela Secundaria Newport Harbor (es) Traducir
Llingües falaes inglés[3]
Oficiu actriz de teatru, actriz de cine, actriz de televisiónactriz
Premios
Nominaciones
Seudónimos Irene Worth
IMDb nm0941683
Cambiar los datos en Wikidata

Irene Worth CBE (23 de xunu de 1916Omaha – 9 de marzu de 2002Nueva York) foi una actriz teatral, cinematográfica y televisiva d'Estaos Xuníos, estrella destacada de la escena británica y americana.

Primeros años[editar | editar la fonte]

El so verdaderu nome yera Harriet Elizabeth Abrams, y nació en Fairbury (Nebraska), nel senu d'una familia de fe menonita.[4] Los sos padres, Agnes Thiessen y Henry Abrams, yeren educadores, y camudáronse de Nebraska a California en 1920.[5] Worth educar na Newport Harbor High School de Newport Beach, na Santa Ana College de Santa Ana (California), y na Universidá de California en Los Angeles.

Carrera[editar | editar la fonte]

Shakespeare y el West End[editar | editar la fonte]

Entró a formar parte de la compañía teatral Old Vic en 1951, trabayando con Tyrone Guthrie ya interpretando a Desdémona, a Helena en A Midsummer Night's Dream, Porcia en El mercader de Venecia y el so primera Lady Macbeth. La compañía fixo xira por Sudáfrica con Worth como una de les sos primeres actrices.

En 1953 participó nel Stratford Shakespeare Festival celebráu en Stratford (Ontario), na so temporada inaugural. Nél foi la principal primer actriz, actuando so una enorme carpa con Alec Guinness en A bon fin nun hai mal tiempu y Ricardu III.[6] Binkie Beaumont llevar de nuevu a Londres pa trabayar nel drama de N. C. Hunter A Day by the Sea, con un repartu qu'incluyía a John Gielgud y a Ralph Richardson. Darréu formó parte de la Midland Theatre Company de Coventry, representando la obra d'Ugo Betti La regina y lgli insorti. La so actuación aseguró-y actuar en Londres, onde Kenneth Tynan escribió sobre la téunica de l'actriz lo siguiente: "Ye grandiosa, sentida, maraviosamente controlada, clara como'l cristal y totalmente inmóvil."

Na década de 1950 Worth demostró'l so escepcional versatilidad actuando na farsa Hotel Paradiso, puesta n'escena en Londres con Alec Guinness, y na traxedia de Schiller Maria Stuart, xunto a Eva -y Gallienne. Amás, trabayó en Broadway y na comedia shakespeariana Como gustéis, representada en Stratford (Ontario). Na pieza d'Ivor Brown William's Other Anne encarnó a la primer amante de Shakespeare, Anne Whateley, ente que John Gregson yera Shakespeare.[7]

La RSC y el Teatru National[editar | editar la fonte]

En 1962 entró na Royal Shakespeare Company, representando nel Teatru Aldwych, y consiguiendo con dicha compañía dalgunes de les sos meyores interpretaciones. L'actriz foi Goneril, en compañía de Paul Scofield (Lear), na aclamada producción que Peter Brook punxo n'escena de El rei Lear, na primera de les sos varies collaboraciones col direutor teatral. Tamién encarnó al so implacable Goneril na austera versión cinematográfica rodada en blancu y negru. Ella repitió'l so Lady Macbeth y actuó de nuevu pa Brook na obra de Friedrich Dürrenmatt Los Físicos. Dempués, en 1965, viaxó a Nueva York pa estrenar la enigmática pieza d'Edward Albee titulada Tiny Alice, y na cual actuó xunto a John Gielgud ganando'l primeru de los sos trés Premios Tony.

Trabayó con Peter Brook en París y viaxó a Irán representando Orghast, un intentu de Brook de desenvolver un llinguaxe teatral internacional. En 1968 collaboró cola Royal National Theatre nel Old Vic actuando como Yocasta na producción que Peter Brook fixo de la pieza de Séneca Edipo, de nuevu xunto a Gielgud. Amás, taba arguyosa de participar na puesta n'escena de la obra de Noel Coward A Song at Twilight (1966), na cual l'autor fixo la so última actuación teatral.

Broadway[editar | editar la fonte]

Worth pasó la mayor parte de la década de 1970 en Norteamérica, amás de una temporada nel Teatru Greenwich, nel cual interpretó a Gertrudis nuna adautación que Jonathan Miller fixo de Hamlet. Tamién foi Hedda Gabler en Stratford, Ontario, siendo ésta una de les que consideraba les sos meyores actuaciones, y que motivó que Walter Kerr escribiera nel New York Times que "Miss Worth ye posiblemente la meyor actriz del mundu."

Worth consiguió'l so segundu Tony col papel de Alexandra Del Llagu na pieza de Tennessee Williams Sweet Bird of Youth, actuando xunto a Christopher Walken. Foi nuevamente nomada al Tony pola so actuación como Madame Ranévskaia en El xardín de les zrezales, trabayando en compañía de Raúl Juliá, Mary Beth Hurt y Meryl Streep, que taba empecipiando la so carrera. Escontra'l final de la década foi Winnie en Los díes felices, obra de Samuel Beckett.

L'actriz tamién intervieno en: l'estrenu d'otra obra de Albee, The Lady From Dubuque, de la cual fixéronse doce representaciones; na pieza de Henrik Ibsen Juan Gabriel Borkman; en Toys in the Attic, de Lillian Hellman; y en The Golden Age, d'A.R. Gurney.

Últimos años[editar | editar la fonte]

Nel drama radiofónicu The Odyssey of Homer, ganador en 1981 del Premiu Peabody, Worth encarnó a la diosa Atenea. En 1984, Peter Hall convidar a volver al National Theatre pa ser Volumnia en Coriolano, con Ian McKellen nel papel del títulu. L'empresariu Joseph Papp persuadir pa volver ser Volumnia en Broadway, nuna producción de Steven Berkoff, na que de nuevu trabayó con Christopher Walken, que nesa ocasión foi Coriolano. Otres pieces nes que participó fueron la de David Hare The Bay at Nice (National, 1987) y Chère Maître (Nueva York, 1998 y Almeida, Londres 1999).

En 1991 ganó un tercer Tony pola so actuación como Grandma Kurnitz na pieza de Neil Simon Lost in Yonkers, interviniendo dempués na versión cinematográfica interpretada por Richard Dreyfuss y Mercedes Ruehl.[8]

En 1999 actuó na película Onegin. Taba a puntu del preestreno de la reposición en Broadway de la versión de la obra de Jean Anouilh L'invitation au château, que se tituló Ring Round the Moon, cuando Worth tuvo un ictus que-y torgó trabayar na producción. Sicasí, siguió actuando hasta setiembre de 2001, siendo una de les sos últimes actuaciones la que fizo con Paul Scofield nel Teatru Almeida Theatre representando I Take Your Hand in Mine, de Carol Rocamora, pieza basada nes cartes d'amor d'Antón Chéjov y Olga Leonárdovna Knipper.

Recitales[editar | editar la fonte]

Na década de 1960, en Nueva York, Worth y Gielgud collaboraren nuna serie de llectures dramatizadas, primero d'obres de T. S. Eliot y Edith Sitwell, y dempués de Shakespeare. Yera una forma teatral a la cual ella facer más adepta al faese mayor, lleendo igualmente a Virginia Woolf, Ivan Turgenev y Noel Coward, ente otros autores. Mediaos los años noventa, diseñó ya interpretó un monólogu de dos hores, Portrait of Edith Wharton, basáu na vida y obra d'Edith Wharton. Ensin decoraos, escenarios o atrezo, creaba los personaxes utilizando namái la voz.

Vida personal[editar | editar la fonte]

Irene Worth finó nun hospital de la ciudá de Nueva York en 2002, en sufriendo un segundu ictus. Tenía 85 años d'edá. Al so funeral, celebráu nel The Public Theater de Nueva, asistieron, ente otros, Edward Albee, Christopher Walken, Mercedes Ruehl, Meryl Streep y Alan Rickman.[9]

Gallardones[editar | editar la fonte]

  • Premiu televisivu del Daily Mail por La dama del mar (1953 – 54)
  • Premiu BAFTA a la meyor actriz por Orders to Kill (1958)
  • Premiu Page One por Toys in the Attic (1960)
  • Premiu Tony a la meyor actriz dramática por Tiny Alice (1965)
  • Premiu d'Evening Standard por Suite in Three Keys (1966)
  • Premiu del Variety Club of Great Britain por Heartbreak House (1967)
  • Premiu a la meyor actriz Plays and Players London Theatre Critics por Heartbreak House (1967)
  • Comendadora d'honor de la Orde del Imperiu Británicu en 1975.
  • Premiu Tony por Dulce páxaru de mocedá (1975 – 76)
  • Premiu Joseph Jefferson a la meyor actriz por Dulce páxaru de mocedá (1975 – 76)
  • Premiu Drama Desk por El xardín de les zrezales (1977)
  • Premiu OBIE por The Chalk Garden (1981 – 82)
  • Premiu Emmy por "Live From Lincoln Center: Chamber Music Society of Lincoln Center with Irene Worth and Horacio Gutiérrez" (1986)
  • Premiu OBIE (1988 – 89)
  • Premiu Tony por Lost in Yonkers (1991)
  • Premiu Drama Desk por Lost in Yonkers (1991)

Filmografía[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. Afirmao en: Encyclopædia Britannica Online. Identificador Encyclopædia Britannica Online: biography/Irene-Worth. Apaez como: Irene Worth. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
  2. Afirmao en: Internet Broadway Database. Identificador de persona d'Internet Broadway Database: 65663. Apaez como: Irene Worth. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: inglés.
  3. Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  4. cite book |last= Ratliff |first= Walter |títulu= Pilgrims On The Silk Road: A Muslim-Christian Encounter in Khiva |publisher= Wipf & Stock |añu= 2010 |month= xineru |isbn= 1-60608-133-0
  5. http://articles.latimes.com/2002/mar/13/local/me-worth13
  6. http://www.canadianshakespeares.ca/multimedia/video/m_v_4.cfm
  7. Thespis, Plays, Films, Television, English, Summer 1953; 9: 179 - 18
  8. www.celebritywonder.com/movie/1993_Lost_in_Yonkers.html
  9. Irene Worth Memorial http://www.nytimes.com/2002/05/29/arts/irene-worth-memorial.html

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]