Idaho

Idaho
	Bandera de Idaho (es)
Alministración
País	Estaos Xuníos d'América
ISO 3166-2	US-ID
Tipu d'entidá	Estaos d'Estaos Xuníos
Capital	Boise
Gobernador d'Idaho	Brad Little
Nome llocal	State of Idaho (en)
Llingües oficiales	inglés
División	ver condáu d'Ada, condáu d'Adams, condáu de Bannock, condáu de Bear Lake, condáu de Benewah, condáu de Bingham, condáu de Blaine, condáu de Boise, condáu de Bonner, condáu de Bonneville, condáu de Boundary, condáu de Butte, condáu de Camas, condáu de Canyon, condáu de Caribou, condáu de Cassia, condáu de Clark, condáu de Clearwater, condáu de Custer, condáu d'Elmore, condáu de Franklin, condáu de Fremont, condáu de Gem, condáu de Gooding, condáu d'Idaho, condáu de Jefferson, condáu de Jerome, condáu de Kootenai, condáu de Latah, condáu de Lemhi, condáu de Lewis, condáu de Lincoln, condáu de Madison, condáu de Minidoka, condáu de Nez Perce, condáu d'Oneida, condáu d'Owyhee, condáu de Payette, condáu de Power, condáu de Shoshone, condáu de Teton, condáu de Twin Falls, condáu de Valley y condáu de Washington;
Xeografía
Coordenaes	45°N 114°W / 45°N 114°O
Superficie	216699 km²
Llenda con	Columbia Británica, Montana, Wyoming, Utah, Nevada, Oregón y Washington
Puntu más altu	Borah Peak (en)
Puntu más baxu	Lewiston (es)
Altitú media	1524 m
Demografía
Población	1 839 106 hab. (1r abril 2020)
Densidá	8,49 hab/km²
Viviendes	649 299 (31 avientu 2020)
Más información
Estaya horaria	UTC−07:00, UTC−08:00 y America/Denver (es)
Fundación	3 xunetu 1890
	idaho.gov

Idaho ye un estáu de los Estaos Xuníos. Asitiáu al noroeste del país, la Oficina del Censu, na so división rexonal, inclúilu dientro de los Estaos de los Montes Rocosos. Sicasí, ye vezu incluyilu na rexón xeográfica nomada Pacíficu Noroeste. Tien una estensión de 216.632 km² y una población (U.S. Census Bureau, 2020) de 1.839.106 habitantes. Llenda'l norte con Canadá (Columbia Británica), al este con Montana y Wyoming, al sur con Utah y Nevada, y al oeste con Oregón y Washington. La so capital, y tamién la ciudá más grande, ye Boise.

El so territoriu foi habitáu, demientres miles d'años, por delles tribus de nativos americanos, con predominiu de los Nez Percé nel norte y de los shoshone nel sur. A entamos del sieglu XIX el territoriu formaba parte del nomáu Oregon Country (el país d'Oregón), una faza de territoriu disputada ente los Estaos Xuníos ya l'Imperiu británicu: convirtióse, pol tratáu d'Oregón de 1846, en parte del territoriu d'Estaos Xuníos. De magar, hasta 1863, les tierres d'Idaho formaron parte alternativamente del Territoriu d'Oregón y el Territoriu de Washington. En 1863 creose un Territoriu d'Idaho, que foi almitíu como estáu (el 43ᵘ) na Xunión el 3 de xunetu de 1890.

Nel territoriu d'Idaho, que forma parte de la rexón Pacíficu Noroeste (y la biorrexón asociada, Cascadia), estrémense distintes rexones xeográfiques y climátiques. El norte del estáu, viescosu, ye'l relativamente aislláu Idaho Panhandle (Mangu d'Idaho), que ta mui venceyáu social y económicamente a la fastera oriental del estáu de Washington, cola que comparte fusu horariu: pertenez al Tiempu del Pacíficu (Pacific Time Zone), mentantu que'l restu del estáu usa el Tiempu de la Montaña (Mountain Time Zone). El sur del estáu inclúi la llanada del ríu Snake, na que se concentra la mayor parte de la población y de la producción agrícola, y el suroeste forma parte de la Gran Conca. El territoriu, en xeneral, ye montunu, y inclúi dellos cordales de los Montes Rocosos. El Serviciu Forestal de los Estaos Xuníos xestiona'l 38% del territoriu, la mayor proporción de cualesquier estáu del país^[1].

Ente les industries más importantes del estáu tán les venceyaes al sector primariu (agrícola, forestal, minera), amás de les manufactures y el turismu. Nos caberos tiempos tienen instalao les sos sedes o fábriques n'Idaho delles firmes de los campos científicu y tecnolóxicu, y n'Idaho Falls alcuéntrase'l Llaboratoriu Nacional d'Idaho, la mayor de les instalaciones del Departamentu d'Enerxía dedicaes a la investigación de tol país. Ente la bayura de cultivos que se producen nel estáu rescamplen les pataques: casi un 33% de la producción nacional colléchase nesti estáu. El nomatu oficial del estáu ye Gem State (l'estáu xoya), en referencia a la belleza natural del estáu^[2].