Benahadux
Benahadux | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Andalucía | ||||
Provincia | provincia d'Almería | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Benahadux (es) | Juan Jimenez Tortosa | ||||
Nome oficial | Benahadux (es)[1] | ||||
Códigu postal |
04410 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 36°55′31″N 2°27′37″W / 36.9252°N 2.4602°O | ||||
Superficie | 16.62 km² | ||||
Altitú | 113 m | ||||
Llenda con | Almería, Gádor, Rioja, Pechina y Huércal de Almería | ||||
Demografía | |||||
Población |
4643 hab. (2023) - 2160 homes (2019) - 2222 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0% de provincia d'Almería | ||||
Densidá | 279,36 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
benahadux.es | |||||
Benahadux ye un conceyu español de la provincia d'Almería y la comunidá autónoma d'Andalucía. Nel añu 2016 cuntaba con 4.185 habitantes.
Ta integráu nel Área Metropolitana d'Almería. La so estensión superficial ye de 16 km². Asítiase a una altitú de 113 metros y a 10 quilómetros de la capital de provincia, Almería.
El términu municipal ta compuestu amás de pol nucleu de población homónimu por otra entidá de población, El Chuche, amás de los barrios de Los Castillejos, Cuevas Viejas, El Mayorazgo de Santa Cruz, San Miguel, La Ventilla, Cuesta Andrea, El Cañillo de Araoz, La Partala.
Toponimia
[editar | editar la fonte]L'orixe del nome provién del árabe, Banu Abdus, unu de les varies cles yemenines que s'afincaron nel valle del Andarax na conquista musulmana del sieglu VIII.
Historia
[editar | editar la fonte]A pocu más d'un quilómetru atopa una barriada de Benahadux denomada El Chuche. Ésti va ser l'asentamientu más antiguu que se conoz del términu municipal na Edá del Cobre, na mesma dómina que la Cultura de Los Millares (2500-2000 e. C.). Va Pasar a ser ciudá ibérica (Urki) ente los sieglos V al II e. C. y va tresformase na ciudá romana d'Urci. Tuvo De ser una importante comunidá cristiana, cola llegada del cristianismu, pos foi sede episcopal. Mientres los sieglos IV y V, la población d'Urci foi sumiendo adulces. Cola conquista musulmana nel sieglu VIII, asítiase nel valle del baxu Andarax una serie de cles yemenines, unu de los clanes llamáu Banu Abdus daría llugar al actual Benahadux. Mientres el periodu d'Al-Andalus florió l'agricultura intensiva nel valle perfeccionando'l sistema de regadío. van cultivase frutales, ceberes, hortolices, olivares y morales pa la producción de seda. Cola conquista cristiana nel añu 1489, la mayor parte de les propiedaes van pasar a formar parte de los nuevos pobladores. Don Gutierre de Cárdenas que dexa toes el so propiedaes a les monxes franciscanes. Aportaron a una de les de les mayores propietaries de Benahadux hasta la desamortización del sieglu XIX. Mientres la Guerra de les Alpujarras (1568-1570), según Mármol Carvajal, tuvo llugar unu de los episodios más cruentos d'esta guerra que'l mesmu autor lo titula "la encamisada de Benahadux". Al terminar la guerra los moriscos fueron espulsaos y la repoblación llevar a cabu a partir del añu 1572 con xentes de fuera del Reinu de Granada. Oficialmente namái se repobló Pechina, creándose los anexos de Benahadux y Alhamilla. Benahadux tendría una espansión demográfica y económica mientres el sieglu XIX. Ésta debió a l'actividá minera. Nel añu 1850 esplotábense unes 100 mines de galena de plomu. La fundición de plomu, llamada La Palma, acabó con centenaries olivares del valle y col monte. Tamién va contribuyir al desarrollu económicu los plantíos de parres pa la llamada "uva d'embarque" que s'esportaba a Inglaterra y Estaos Xuníos. Va Llograr l'actual esllinde xurisdiccional nel añu 1850. Nel presente sieglu camuda'l paisaxe agrario. Amóntase la producción de cebera y de forma bien importante en cítricos, especializándose apocayá na mandarina.
Símbolos
[editar | editar la fonte]Escudu
[editar | editar la fonte]L'escudu d'armes del conceyu de Benahadux tien el siguiente blasón:
Escudu partíu: 1º de gules, una vasía d'oru y una fueya de morera del mesmu metal, puestes en palu, y 2º de sinople, una faxa ondeada, de plata. Al timbre corona real española.Decretu 142/1994, de 12 de xunetu BOJA nᵘ 137 de 1/9/1994[2]
L'escudu de Benahadux foi encargáu en sesión de 26 d'agostu de 1990 pol so conceyu plenu al heraldista ya historiador José Luis Ruz Márquez quien xustificó los elementos del blasón de la siguiente manera:
La vasía prehistórica n'alcordanza de constituyir el so términu tierra d'asientu de distintes cultures, prehistóriques, romana y árabe. La fueya como representación de l'agricultura y la faxa de plata sobre campu de sinople, en referencia al ríu Andarax qu'avena la so tradicional agricultura.
Foi aprobáu, nos términos propuestos, por Decretu de la Conseyería de Gobernación de la Xunta d'Andalucía nᵘ 142, de 12 de xunetu de 1994.
Bandera
[editar | editar la fonte]La bandera del conceyu de Benahadux tien la siguiente descripción:
Bandera de seda o tafetán, rectangular, de 1.500 milímetros de llongura por 1.000 milímetros d'anchu, estremáu'l so campu en trés partes por una «Y» o paliu en posición horizontal de color blancu. Los sos brazos o cañes de 10 centímetros d'anchor abrir dende'l centru del campu en direición al mástil. De colloráu: el campu zarráu ente estos brazos y el cantu más cercanu al mástil. De verde: Los dos campos restantes. Centráu sobre'l campu colorao y poles dos cares de la bandera va dir l'escudu completu de la llocalidá col so timbre.Decretu 291/2001, de 26 d'avientu BOJA nᵘ 17 de 09/02/2002[3]
La propuesta de bandera encontar nos antecedentes históricos que consten na Memoria qu'integra l'espediente, según la cual Benahadux, llamada polos íberos Urkesken y Urci polos romanos (anque l'allugamientu esta aldericada polos historiadores), foi una auténtica encruciada de caminos al confluyir nella dos importantes víes de comunicación: La Vía Augusta nun tramu que baxaba pola mariña dende Cartaxena hasta Cádiz y la Vía de Cástulo que baxaba dende Cástulo (Linares) hasta Malaca.
Estos dos caminos xunir na ciudá d'Urci y salíen como unu solu escontra'l suroeste. Estos trés caminos representaos nun mapa conformen una auténtica "Y", símbolu de los trés cultures que dexaron la so buelga nestes tierres: La ibérica en Urkesken, la romana en Urci y l'árabe en Banu-Abdus o Benahadux.[4]
Xeografía física
[editar | editar la fonte]Situación
[editar | editar la fonte]La llocalidá de Benahadux ta asitiada na parte sur de la provincia d'Almería, 10 km al norte de la capital provincial. El so términu municipal tien una superficie 16 km² y llenda colos conceyos de Gádor al norte y al oeste, Rioja al norte, Pechina al este, y Huércal de Almería al sur.
Demografía
[editar | editar la fonte]Pirámide de población
[editar | editar la fonte]Pirámide de población 2012[5] | ||||
% | Homes | Edá | Muyeres | % |
0,45 | 85+ | 0,83 | ||
0,79 | 80-84 | 0,93 | ||
1,19 | 75-79 | 1,57 | ||
1,24 | 70-74 | 1,5 | ||
1,21 | 65-69 | 1,09 | ||
1,9 | 60-64 | 1,71 | ||
2,36 | 55-59 | 2,62 | ||
2,86 | 50-54 | 3,09 | ||
3,62 | 45-49 | 3,19 | ||
4,55 | 40-44 | 3,48 | ||
5,05 | 35-39 | 4,64 | ||
5,47 | 30-34 | 5,78 | ||
4 | 25-29 | 4,17 | ||
3,28 | 20-24 | 3,19 | ||
2,59 | 15-19 | 2,83 | ||
2,95 | 10-14 | 2,52 | ||
2,83 | 5-9 | 3,26 | ||
3,4 | 0-4 | 3,83 |
Los datos de la pirámide de población de 2012 puen resumise asina:
- La población menor de 20 años ye'l 24,23 % del total.
- La que ta ente 20 y 40 años ye'l 35,59 %.
- La que ta ente 40 y 60 años ye'l 25,76 %.
- La mayor de 60 años ye'l 14,43 %.
Evolución de la población
[editar | editar la fonte]Gráfica d'evolución demográfica de Benahadux ente 1900 y 2017 |
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.[6] Población según el padrón municipal de 2017 del INE.[7] |
- Númberu d'habitantes nos últimos diez años[8]
2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2,983 | 3,058 | 3,205 | 3,396 | 3,570 | 3,814 | 3,940 | 4,059 | 4,166 | 4,201 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
Distribución de la población
[editar | editar la fonte]El conceyu estremar nes siguientes entidaes de población, según el nomenclátor de población publicáu pol INE (Institutu Nacional d'Estadística). Los datos de población referir a [[Plantía:Población/ES/04+]]
Entidá de Población | Población ([[Plantía:Población/ES/04+]]) |
---|---|
Benahadux | Plantía:Población/ES/04+ |
El Chuche | Plantía:Población/ES/04+ |
Total | 4212 |
Política y alministración
[editar | editar la fonte]Alministración municipal
[editar | editar la fonte]Benahadux conforma un conceyu el cual ta gobernáu por un conceyu de xestión democrática dende 1979, formáu por 11 miembros escoyíos nes eleiciones municipales según ta dispuestu na Llei Orgánica del Réxime Eleutoral Xeneral. La sede del consistoriu ta asitiada nel Paséu d'Urci, nᵘ 3 de la llocalidá de Benahadux.
Resultaos eleiciones municipales 2011
[editar | editar la fonte]Nes eleiciones municipales que tuvieron llugar el 22 de mayu de 2011 la llista más votada foi'l Partíu Socialista Obreru Español d'Andalucía (PSOE-A) que llogró 1 340 votos (51,7% de los votos válidos) y 6 de los 11 conceyales con que cunta'l consistoriu, los 5 conceyales restantes llograr el Partíu Popular (PP) que llogró 1 143 votos (44,1%). Tamién allegó a los comicios ensin llograr representación Izquierda Xunida Los Verdes-Convocatoria por Andalucía (IULV-CA) que llogró 76 votos (2,93%).[9]
Na sesión constitutiva que tuvo llugar el 11 de xunu de 2011 foi reelixíu como alcalde Juan Jiménez Tortosa al llograr mayoría absoluta.[10]
De siguío detállense los resultaos de los dos últimos comicios municipales:
Partíu políticu | 2011 | 2007 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Votos | Votos % | Conceyales | Votos | Votos % | Conceyales | |
Partíu Socialista Obreru Español d'Andalucía (PSOE-A) | 1 340 | 51,7% | 6 | 858 | 40,43% | 5 |
Partíu Popular (PP) | 1 143 | 44,1% | 5 | 1 022 | 48,16% | 5 |
Izquierda Xunida Los Verdes-Convocatoria por Andalucía (IULV-CA) | 76 | 2,93% | 0 | 186 | 8,77% | 1 |
Partíu d'Almería (PdeAL) | - | - | - | 19 | 0,9% | 0 |
Grupu Independiente d'Almería (GIAL) | - | - | - | 9 | 0,42% | 0 |
Partíu Andalucista (PA) | - | - | - | 2 | 0,09% | 0 |
Alcaldes
[editar | editar la fonte]Estos son los últimos alcaldes de Benahadux:
Mandatu | Nome del alcalde | Partíu políticu |
---|---|---|
1979 - 1983 | José Rodríguez Segura | PCE[11] |
1983 - 1987 | José Rodríguez Segura | PCE |
1987 - 1991 | José Rodríguez Segura | IX-CA |
1991 - 1995 | Francisco Contreras Castillo | PSOE-A |
1995 - 1999 | José Rodríguez Segura | IX-LV-CA |
1999 - 2003 | Antonio José Ros Castellón | PP |
2003 - 2007 | Juan Jiménez Tortosa | PSOE-A |
2007 - 2011 | Juan Jiménez Tortosa | PSOE-A |
2011 - 2015 | Juan Jiménez Tortosa | PSOE-A |
2015 - 2016 | Juan Jiménez Tortosa | PSOE-A |
2016 - 2019 | Maria del Carmen Soriano Martínez | PSOE-A |
Infraestructures y equipamiento
[editar | editar la fonte]Bienestar social
[editar | editar la fonte]Sanidá
[editar | editar la fonte]Atención primaria
[editar | editar la fonte]El conceyu pertenez al distritu d'atención primaria d'Almería y a la zona básica de salú del So Andarax que'l so centro de salú asítiase en Benahadux y amás d'esti conceyu engloba tamién los de Gádor, Huércal de Almería, Pechina, Rioja y Viator.[12]
Dientro del conceyu tamién s'atopa'l consultoriu local d'El Chuche.[13]
Atención hospitalaria y especializada
[editar | editar la fonte]El conceyu pertenez a la Zona hospitalaria de Torrecárdenas que'l so hospital ta asitiáu n'Almería.[12]
Educación
[editar | editar la fonte]Benahadux cuenta con un Institutu d'Educación Secundaria, I.E.S. Aurantia, y un colexu d'Educación Primaria, C.E.I.P. Padre Manjón.
Tresportes y comunicaciones
[editar | editar la fonte]Red viaria
[editar | editar la fonte]Identificador | Nome | Tipu de vía | Itinerariu |
---|---|---|---|
A-92 ||Autovía A-92||Autovía|| Tabernas-Rioja-Almería | |||
N-340a ||N-340a Carretera nacional N-340a ||Carretera del Estáu || Cádiz - Almería - Barcelona | |||
A-348 ||D'Almería a Lanjarón ||Carretera rede intercomarcal ||Benahadux N-340a - Lanjarón (A-44) | |||
AL-3117 ||De l'A EL-12 n'Almería a Rioja por Viator y Pechina || Carretera provincial ||Almería (AL-12) Viator - Pechina - Rioja | |||
AL-3101 ||De la N-340a a Benahadux pol Chuche || Carretera provincial || N-340a - El Chuche - Benahadux |
Arte, monumentos y llugares d'interés
[editar | editar la fonte]Bienes Inmuebles Protexíos
[editar | editar la fonte]- Zona arqueolóxica d'El Chuche (Benahadux)
- Toru d'Osborne
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ «Decreto 142/1994, de 12 de xunetu, pol que s'autoriza al Conceyu de Benahadux (Almería) p'adoptar el so Escudu Heráldicu Municipa». BOJA nᵘ 137 de 1/9/1994. Consultáu'l 23 d'abril de 2013.
- ↑ «Decreto 291/2001, de 26 d'avientu, pol que s'autoriza al Conceyu de Benahadux (Almería) l'adopción de bandera municipal». BOJA nᵘ 17 de 09/02/2002. Consultáu'l 23 d'abril de 2013.
- ↑ Conceyu de Benahadux (ed.): «Bandera de Benahadux». Consultáu'l 23 d'abril de 2013.
- ↑ Institutu Nacional d'Estadística (ed.): «Población por sexu, conceyos y edá (grupos quinquenales).». Consultáu'l 24 d'abril de 2013.
- ↑ Institutu Nacional d'Estadística (España) (ed.): «Evolución de la población de Benahadux dende 1842». Consultáu'l 5 de payares de 2011.
- ↑ INE (ed.): «Cifras de población referidas al 01/01/2017». Cifras Oficiales de Población de los Municipios Españoles: Revisión del Padrón Municipal - Población a 1 de enero de 2017.
- ↑ 8,0 8,1 Institutu Nacional d'Estadística (ed.): «Población de Benahadux». Nomenclátor - Rellación unidaes poblacionales. Consultáu'l 23 d'abril de 2013.
- ↑ 9,0 9,1 Ministeriu del Interior (ed.): «Consulta de resultaos eleutorales». Consultáu'l 24 d'abril de 2013.
- ↑ Conceyu de Benahadux (ed.): «Acta de la sesión especial de la constitución de la corporación municipal de Benahadux» (11 de xunu de 2011). Consultáu'l 24 d'abril de 2013.
- ↑ Ministeriu de Facienda y alministraciones públiques (ed.): «Alcaldes d'Andalucía 1979». Llistaos d'Alcaldes. Eleiciones Municipales 1979. Consultáu'l 23 d'abril de 2013.
- ↑ 12,0 12,1 Serviciu Andaluz de Salú (ed.): «Centros de salú en Benahadux». Consultáu'l 23 d'abril de 2013.
- ↑ Serviciu Andaluz de Salú (ed.): «Zona Básica del baxu Andarax». Consultáu'l 23 d'abril de 2013.
- ↑ Xunta d'Andalucía (ed.): «Catatálogo de la Rede de Carreteres d'Andalucía». Consultáu'l 24 d'abril de 2013.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Conceyu de Benahadux - Páxina web oficial.
- Benahadux - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Benahadux - Diputación Provincial d'Almería
- Web oficial de turismu - Historia del pueblu.