Triticum dicoccoides
| Escanda | ||||||||||||||
 espigues d'escanda | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Triticum dicoccoides L., | ||||||||||||||
El Triticum dicoccoides o escanda, ye una mena común del cereal triticum (trigu). Pertenez a los tetraploides darréu de la so conformación por 14 cromosomes. La escanda ye un cereal d'iviernu propiu de climes fríos y terrenos probes ente los 400 y 600 m d'altor sobro'l mar. La grana d'escanda xorrez nes espigues arrodiada d'una cubierta o poxa que protexe'l granu o semiente. Esti granu con poxa, denómase erga. La sema de la escanda faise nos meses de payares, avientu y dalgunes vegaes, tamién en xineru. La sema faise a voleo, y non col granu, sinon cola erga. Recuéyese n'agostu.
Historia[editar | editar la fonte]
N'antigüedá foi la especie de trigu más importante pa la humanidá, pero anguaño ta cásique escosao, darréu que namás se caltienen en dalgunes rexones de la India y Asturies (Proaza y Grao).
El so cultivu documéntase per primer vegada n'escavaciones arqueolóxiques de tres castros en niveles prerromanos, na so variedá Triticum dicoccum, concretamente na Campa Torres (Xixón), el Picu Castiellu de Moriyón/Miravalles (Villaviciosa) y el Castiellu de Camoca (Villaviciosa) sieglos VIII -VI e.C.. Nel sieglu X apaez na documentación del cenobiu de San Vicente d'Uviéu como iscanla, iscanlula, scandula, scanla. Dende la Edá Media hasta bien entrao nel sieglu XIX, la escanda y el trigu foren usaos pa pagar los foros o rentes de les tierres n'especie. Nel pueblu d'Ambás (conceyu de Grau) hasta 1920, entá pagaben el foro en copines de granu d'escanda.
Gastronomía[editar | editar la fonte]
Entá podemos alcontrar n'Asturies:
- Pan d'escanda o Fisga
- xilibrines que son tortes feches con fariña de maíz y escanda, y cocíes en fornu
El pantodunu ye'l pan que se fai ensin cribar la fariña d'escanda
Variedaes[editar | editar la fonte]
- Fisga (Triticum spelta),
- Scanla Menor (Triticum durum), y que ye una mena d'escanda más grande, cola espiga con cuatro carreres d'ergues, e más duru.
- Pavía/Povia (Triticum diccocum)
Ver tamién[editar | editar la fonte]
Referencies[editar | editar la fonte]
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Datos: Q17395552