Pontiac GTO
Fabricante | División Pontiac de General Motors | |||
---|---|---|---|---|
Periodu |
1964-1974 2004-2006 40 años 2014 50 años | |||
Fábricas |
Estaos Xuníos (1964-1974) Australia (2004-2006) | |||
Tipu |
Automóvil deportivu / Muscle car | |||
Plataforma | Plataforma A (General Motors) (1964-1974) | |||
Carroceríes | Cupé y descapotable 2 puertes | |||
Configuración | Motor delanteru / tracción trasera | |||
Rellacionáu |
Oldsmobile 442 Chevrolet Chevelle SS | |||
| ||||
Conocer col nome de Pontiac GTO, a una serie d'automóviles muscle car, producíos pol fabricante estauxunidense Pontiac ente los años 1964 y 1973, y pola australiana Holden ente 2004 y 2006. Trátase d'un automóvil de turismu, catalogáu na categoría Muscle Car, de la cual tamién ye consideráu como'l so precursor, dando pie a la creación d'otros rivales de segmentu como'l Ford Mustang, el Dodge Charger o'l mesmu Chevrolet Camaro.[1]
La so producción empezó nel mes de xineru del añu 1964 (siendo planiáu un añu antes), siendo primeramente ufiertáu como una opción d'equipamientu del modelu Pontiac Tempest, al cual fornir con un impulsor V8 de 6,4 llitros, orixinariu del Pontiac Catalina.[2] Por cuenta de la so carrocería compacta y el so avolumáu motor foi bautizáu coles sigles GTO, faciendo un comparanza col deportivu Ferrari 250 GTO, contra'l cual foi repitíes vegaes comparáu.[3]
Nos sos primeros 11 años, el GTO taba basáu sobre la denomada plataforma A-body de General Motors, que yera emplegada como base pa los modelos Buick Skylark, Chevrolet Chevelle o Oldsmobile Cutlass y combinaba los sos atributos mecánicos con una carrocería de llinies rectes y amplies dimensiones. A partir del añu 1966, el GTO camudaba la so fisonomía, pasando a recibir un retoque nel so llinia de cintura, abandonando les llinies rectes de cintura, por otres n'estilu de Botella Coke.
En 1968, llegaría la segunda xeneración de GTO, que pasaba a incorporar una carrocería estilu fastback calteniendo'l so impulsor de 400 pulgaes cúbiques y más de 360 HP de potencia. Esta xeneración, sería la más popular dientro de la historia del GTO, siendo presentaos ente otres, la versión denomada "The Judge" ("El xuez"), o les versiones "Ram-Air", que forníes col mesmu impulsor, taben desenvueltes p'algamar los 370 HP de potencia.
Ente 1973 y 1974, les xeneraciones del GTO taben basaes n'otros modelos de la General Motors como'l Chevrolet Nova o'l mesmu Pontiac LeMans, anque con prestaciones bastante desmejoradas con al respective de los sos antecesores, recibiendo sópitos amenorgamientos en potencia, con 230 HP pa los motores de 400 pulgaes y 250 HP pa los de 455. Estes prestaciones, debiéronse tamién en gran parte al entamu del desenvolvimientu del nuevu Pontiac Grand-Am, que tres la cancelación de la producción del GTO en 1974, foi llamáu a asocedelo.
Finalmente, les sigles GTO fueron reciclaes por Pontiac en collaboración col so par australianu Holden (tamién propiedá de General Motors), quien terminaron creando la última xeneración del GTO, basada sobre'l modelu Holden Monaro. Esta nueva xeneración de Pontiac, foi la única en tola historia del GTO en desenvolvese sobre una carrocería autoportante, al empar de recibir una caxa manual de 6 velocidaes. Pal so afitamientu, foi forníu con un impulsor V8 LS-1 de 5.7 llitros de 350 HP, orixinariu del Chevrolet Corvette. Esta última xeneración foi producida ente los años 2004 y 2006, cuatro años antes de la desapaición definitiva de la marca Pontiac.
Historia
[editar | editar la fonte]Oríxenes
[editar | editar la fonte]Magar, foi en 1964 que se presentó'l primer modelu del Pontiac GTO, el so desenvolvimientu empezaría a tomar forma dende muncho primero. En xineru del añu 1963, un equipu a cargu del xefe de publicidá Jim Wagners y los inxenieros John DeLorean, Russ Gee y Bill Collins, empezó a estudiar y evaluar la posibilidá de desenvolver un automovil comercial de cai, qu'axunte cualidaes dignes d'un deportivu d'altes prestaciones. Nesos años, General Motors suspendiera'l so programa de participación n'eventos de competición, lo que faía suponer a esta decisión como una torga pa poder llevar alantre esti proyeutu. Sicasí, foi xustamente esta decisión la qu'afaló a los executivos de Pontiac a llevar alantre esto, máxime si tener en cuenta la identidá emparentada coles altes prestaciones que siempres tuvo esta marca.
Pa llevar alantre esti desenvolvimientu, los inxenieros de Pontiac basaríen el so nuevu modelu nel Pontiac Tempest, un vehículu categorizado como de "tamañu mediu", por cuenta de los sos más de 4,8 metros de llargor. Foi ende qu'otru inconveniente surdió nesti desenvolvimientu, que tuvo que ver coles polítiques internes de la GM, una y bones el grupu automotriz nun dexaba a los sos fabricantes la producción de coches de tamañu mediu forníos con impulsores V8 con cilindraes cimeres a los 5400 cm3. Foi por ello que la evaluación llevar nel más fondu secretu, una y bones el modelu final completar a partir de la incorporación d'un impulsor V8 de 6400 cm3, orixinariu del Pontiac Catalina, y que foi pasáu nel informe como un motor de 5,4 llitros. Pa fortuna del proyeutu, General Motors terminaría aprobando esti desenvolvimientu y programaría el so llanzamientu pal añu siguiente. D'esta manera, en xineru de 1964, foi presentáu esti nuevu desenvolvimientu como una versión dientro de la gama del modelu Tempest, que foi presentada como Pontiac GTO.
Primer xeneración
[editar | editar la fonte]
[[Imaxe:|285px]] Pontiac GTO coupé ensin parantes | ||||
Empresa matriz | Pontiac | |||
---|---|---|---|---|
Fabricante | General Motors | |||
Periodu | 1964-1967 | |||
Plataforma | Plataforma A (General Motors) (1964-1974) | |||
Carroceríes | Cupé y descapotable 2 puertes | |||
Configuración | Motor delanteru / tracción trasera | |||
Paecíos | Ford Mustang | |||
| ||||
La primer xeneración del Pontiac GTO, vio la lluz a empiezos del añu 1964, siendo nesti casu, un opcional d'altes prestaciones del Pontiac Tempest, que fuera presentáu primeramente como Tempest GTO. A pesar de ser presentáu como un nivel d'equipamientu, presentaba traces carauterístiques que lo estremaben del Tempest orixinal y que definíen al GTO como un vehículu con identidá propia. Como se mentara nos sos oríxenes, el GTO foi desenvueltu sobre la base del Tempest, un coche consideráu de tamañu mediu pola General Motors al cual fornir con un impulsor de 6,4 llitros orixinariu del Pontiac Catalina, modelu de mayor tamañu que'l Tempest. L'oxetivu d'esta fusión, foi'l de nun estremar a Pontiac de la so identidá emparentada con vehículos d'altes prestaciones y corte deportivu, más entá dempués de la decisión de GM de retirase de los circuitos de competición y con una directiva que rezaba qu'aquellos vehículos consideraos de tamañu mediu, nun superen los 5,4 llitros de cilindrada.
A rodapiellu d'estes directives, un equipu d'inxenieros lideraos por John DeLorean na supervisión y con Bill Collins y Russ Gee como encargaos del desenvolvimientu, empezó a executar el so plan de primeres amarutando al motor del Catalina, faciéndolo pasar por un 5,4 llitros y llogrando l'aprobáu de GM. Tres esto, empezaríen les reformes estétiques a la carrocería del Tempest, col fin de da-y un aspeutu agresivu y una personalidá que la alloñe del estilu luxosu del modelu de base. D'esta manera, amestaríense tomar d'aire na cubierta del motor, los escapes ximielgos y una palanca de cambeos Hurst. Pa la denominación del modelu, l'equipu tomaría les sigles GTO, orixinaries del modelu italianu Ferrari 250 GTO, xenerando un gran discutiniu en redol a la eleición d'estes sigles pa denominar al nuevu modelu de Pontiac. Estes sigles, seríen llevaes a la parte esquierda de la parrilla delantera del Tempest, sirviendo como una segunda traza d'identificación, amás de los "scoops" asitiaos na cubierta del motor.
Por cuenta de que tratábase d'un Tempest forníu con meyores qu'alzaben les sos prestaciones, esti coche taba proyeutáu sobre'l denomináu xasis A-body de General Motors pa vehículos medios de tracción trasera, que tamién yera compartíu por modelos como'l Chevrolet Chevelle, el Buick Skylark o'l Oldsmobile Cutlass, sicasí d'estos modelos nengunu tenía una versión que superara los 5,4 llitros de cilindrada, polo que colos sos 6,4 llitros, el GTO rompía'l molde de conocer, instalando'l conceutu d'automóvil musculosu ("Muscle Car" n'inglés) y convirtiéndose nel precursor d'esta nueva xeneración de vehículos que colos años sumaría esponentes fuertes como'l Ford Mustang, el Chevrolet Camaro o los Dodge Challenger y Charger.[1]
Les principales diferencies ente'l Tempest y la so opción GTO, amás del avolumáu motor de 389 pulgaes cúbiques, aniciaben no estético yá que s'incluyeron nel so llistáu de aditamentos una suspensión más ríxida, ventilador de radiador de 7 aspes con interruptor de corrientes, neumáticos especiales de 14" de diámetru y 6" d'anchu, con gomes d'altu rendimientu y un platu de presión y discu especial de frenos, pa usu pesáu.
Tocantes a les bondaes mecániques, el motor taba capacitáu pa desenvolver 325 HP, con aceleraciones de 0-100 km/h en 7.7 segundos y algamando el cuartu de milla a 15.8 segundos a 93 mph, daqué bien sorprendente pa un vehículu con neumáticos de 6 pulgaes d'anchu. Per otra parte, a pesar de ser una opción dientro de la gama del Tempest, el GTO podía variar nel so equipamientu presentando distintos tipos de ítems opcionales. El paquete d'equipamientu más potente de toos yera'l denomináu "TriPower", que consistía nel agregáu de tres carburadores al sistema d'alimentación del motor 389 ci, qu'alzaba la so potencia a 348 HP. Coles mesmes, orixinalmente'l motor diba acopláu a una caxa manual de 3 velocidaes, anque'l comprador podía optar tamién ente una caxa manual de 4 marches o bien una automática de 2 marches.
1965
[editar | editar la fonte]Nel añu 1965 produzse'l primer cambéu estéticu pal GTO, pasando a fornir nel so fronteru faroles duales pero en posición vertical y un nuevu diseñu de parrilla. Nel so capó tamién se realizaben reformes, pasando a fornir un únicu "scoop" central, anque tamién disfuncional como na linea anterior. Nel so interior, el GTO pasaba a fornir l'estilu de la versión Le Mans del Tempest, una versión de luxu d'esti últimu modelu que fuera presentada a entamos de 1965. El so equipamientu internu, complementar con un velocímetru llindáu hasta les 120 mph y un tacómetru de 8000 rpm. Tocantes al so equipamientu mecánicu, la versión "estándar" del GTO aumentaba la so potencia gracies a un nuevu carburador de 4 boques con un filtru más lliberáu, que llevaba la potencia a 335 HP. Coles mesmes, la opción "TriPower" veríase beneficiada cola incorporación d'un nuevu árbol de lleves y nueves tapes de bloque modificaes que dexaben alzar la so potencia a los 360 HP. Tocantes a los tipos de carrozados presentaos, yeren los mesmes trés versiones que se veníen ufiertando dende 1964, teniendo dos opciones de techu duru (con o ensin parante central) y una tercer opción convertible.
L'apaición del GTO, foi tamién motivu pa l'apaición de desenvolvimientu particulares destinaos a alzar el poder y rendimientu d'estos modelos. Tal ye'l casu de los desarrollos realizaos pola concesionaria "Royal Pontiac" de Ace Wilson, allugada na llocalidá de Royal Oak, Michigan. Esti agenciero consiguiría desenvolver un paquete d'elementos d'altu rendimientu tomaos de los modelos Bonneville y Catalina, motivos pol cual foi denomináu como "Bobcat Kits", que yeren ufiertaos y unviaos per corréu o bien asitiaos na mesma concesionaria de Wilson.[5] Los paquetes podíen variar, pero básicamente incluyíen pieces pa modificar la curva de meyora del distribuidor llindando la meyora de la chispa ente 34-36 graos y a non más de 3000 rpm; una xunta de bloque más fina que faía posible la compresión aumentara a 11.23:1 o una xunta especial que bloquiaba la xubida de temperatura al carburador, ente otros elementos. Esti paquete d'elementos dexaba al GTO estraye-y 30 o 50 cabalos extras de potencia, pero pa ello precisaba emplegar gasolina d'altu octanaxe, col fin d'evitar los pistoneos recurrentes en motores d'alta compresión y chispa adelantrada.
1966-1967
[editar | editar la fonte]En 1966, produzse'l tresformamientu más significativu del Pontiac GTO, al empar de ser l'añu nel qu'empezaba a ser consideráu como un nuevu modelu, más que como una versión del Tempest. Nesti sentíu, foi presentáu un GTO con una carrocería notoriamente reformulada, pero calteniendo los sos atributos estructurales y mecánicos, lo que nun dexa qu'esti modelu sía consideráu como una nueva xeneración de GTO's, sinón más bien, como un fondu reestilizado practicáu a la carrocería del coche pa dotalo d'atributos que potencien el so desempeñu.
Con al respective de les versiones que se veníen comercializando ente 1964 y 1965, la linea Tempest-LeMans-GTO recibía'l so principal retoque na linea de cintura, dexando tras les sos formes rectillinies y pasando a adoptar una llinia estilu botella Coke. Coles mesmes, el techu adoptaba un nuevu diseñu nel voladizu traseru, una y bones les pilastres B (a partir d'esti reestilizado, la linea Tempest-LeMans-GTO coupé solamente vendría en versiones Hardtop) enllargábense más allá de la cayida de la luneta trasera, envolubrando a la mesma y dejandola nuna suerte de tunel aerodinámicu. Estos allongamientos de les pilastres tomaben les funciones d'aletes que conxugaes cola linea de contura, amontaben l'aerodinámica del modelu. Tocantes a la parte fronteru, el GTO recibió un nuevu retoque na so parrilla, pasando esta a presentar un angostamiento dende los sos llaterales escontra'l centru, calteniendo la so carauterística divisoria central y pasando a llevar el logotipu de Pontiac na parte delantera del capó. Estos arreglos na carrocería, fueron treslladaos a les versiones convertibles de la gama.
Tocantes a mecánica, la motorización siguía siendo la mesma de 1965 pa los GTO, consistiendo nel clásicu 389 con opciones de carburador simple de 4 boques, o'l "TriPower" de tres carburadores. Pero nueves opciones asomaríen a metá d'añu cola apaición del sistema "XS Ram Air Package", pa la opción "TriPower". Esti paquete de meyores presentaba un nuevu árbol de lleves y resortes de válvules más resistentes, que dexaben alzar la potencia del TriPower a 380 HP. Magar, l'árbol de lleves y los resortes veníen instalaos de fábrica, el comprador podía tamién disponer d'un sistema extra más, denomináu "Cold Air Package" y pensáu p'ameyorar el sistema d'almisión del coche, sicasí esti paquete atopábase estremáu, quedando la so instalación por cuenta del comprador, quien amás d'incorporalo tenía de modificar tomar d'aire del capó pa da-y funcionalidad.
En 1967, fueron presentaos nuevos atributos que pocu y nada incidíen nel diseñu presentáu en 1966. Estrenóse un nuevu diseñu de parrilla con una malla en forma de rejilla cromada, nuevos estribos llaterales cromaos allugaos na parte baxa de les puertes y nueves óptiques traseres en forma de tires rectangulares fines. Sicasí, na sala de máquines llegaba'l cambéu más importante, una y bones el motor pasaba de 389 a 400 pulgaes cúbiques. Coles mesmes, la versión con carburador de 4 boques caltener en producción coles sos 335 HP, ente que dos nueves versiones fueron presentaes, siendo la primera una de baxa compresión fornida con un carburador de 2 boques y 255 HP, ente que la segunda foi denomada "Quadra-Jet", que presentaba una versión cimera de motor denomada "400 HO", que fornida col mesmu carburador de 4 boques yera capaz d'algamar los 360 HP. Con esta presentación, el "Quadra-Jet" daba reemplazu a la versión "TriPower".
Otros cambeos que presentaba la versión de 1967, foi la inclusión d'una nueva caxa automática de 3 velocidaes con palanca "Hurst Dual-Gate" que dexaba'l pase de cambéu manualmente. Tamién fueron incorporaos como nueves opciones d'equipamientu, un tacómetru montáu sobre'l capó y frenos a discu delanteros.
Segunda xeneración
[editar | editar la fonte]
[[Imaxe:|285px]] Pontiac GTO coupé ensin parantes | ||||
Empresa matriz | Pontiac | |||
---|---|---|---|---|
Fabricante | General Motors | |||
Periodu | 1968-1972 | |||
Plataforma | Plataforma A (General Motors) (1964-1974) | |||
Carroceríes | Cupé y descapotable 2 puertes | |||
Configuración | Motor delanteru / tracción trasera | |||
Paecíos |
Ford Mustang Plymouth Barracuda | |||
| ||||
Dende la so apaición nel añu 1964, el Pontiac GTO supunxo un retu bien importante per parte de Pontiac escontra les demás automotrices (incluyendo a les sos marques emparentaes dientro de General Motors), al marcar un precedente bien importante cola implementación d'un motor de grandes prestaciones nun sedán catalogáu como medianu. Esta actitú provocó que la competencia empiece a movese, presentando modelos qu'amosaben un diseñu con techu en cayida estilu "fastback", como principal traza carauterística. Nesti sentíu, el Plymouth Barracuda foi la punta de llanza d'esta xeneración al presentar la so versión fastback el 1 d'abril de 1964, anque colos sos motores Slant Six de 225 pulgaes cúbiques y V8 de 273, pocu podía faer pa enfrentar al poderosu GTO. Dos selmanes dempués nacería'l Ford Mustang, modelu que sorprendió en 1967 cola presentación de la so bien llograda versión fastback, como complementu de la berlina de dos puertes.[6]
Ensin batura a duldes, la presencia d'estos modelos provocó un cimbronazo nel conceutu del automóvil deportivu compactu, polo que General Motors empezó a movese y para 1968 tomaría una importante determinación: A partir d'esi añu, tolos modelos de toles marques de la compañía, basaos na plataforma "A-body", incorporaben a los sos diseños los techos con cayida fastback, entá nos modelos sedanes de 4 puertes. La midida algamaría a dellos de los productos de GM basaos sobre esta plataforma y el GTO nun sería la esceición.
Siguiendo con esta temática plantegada por GM, el nuevu Pontiac GTO destacóse al par de la llinia Tempest-LeMans, cola cual siguiría compartiendo delles soluciones de diseñu, como la so reformulada carrocería qu'incorporaba'l techu con cayida fastback y un nuevu diseñu fronteru, denomináu "Endura", que venía pintáu en color carrocería. Coles mesmes, un nuevu diseñu de parrilla foi ufiertáu con nuevos faros duales horizontales que presentaben como opcional, una cortina p'abellugalos. Por cuenta de la posibilidá de nun conformar a la so vecería con un vehículu coles sos defenses pintaes en color carrocería, foi ufiertada tamién una versión qu'incorporaba defenses cromaes similares a les del LeMans. Esta nueva versión del GTO, foi ufiertada en dos versiones, siendo estes la convertible y la coupé hardtop. D'esta manera, dexábase la versión coupé con parantes como versión esclusiva del modelu LeMans.
Magar per fora, la segunda xeneración del Pontiac GTO amosaba un automóvil dafechu nuevu, mecánicamente siguía siendo'l mesmu coche que fuera presentáu un añu tras, yá que nel so vanu motor entá caltenía'l so motor de 400 pulgaes cúbiques (6,5 llitros) acopláu a la so caxa automática Hurst, con sistema "Dual-Gate Shifter" que dexaba'l pase de cambeos en forma manual. Coles mesmes, fueron calteníos los distintos niveles d'equipamientu como la versión de baxa compresión con carburador de dos boques (versión bien aldericada pol públicu y d'escasu nivel de ventes) o la versión normal con carburador de 4 boques, que esperimentaba una medría de la so potencia a 350 HP. Pela so parte, los 400 HO y Ram-Air siguíen calteniendo los 360 HP heredaos de la xeneración del '67. Finalmente, a estes versiones sumaríase-yos unos meses dempués la "Ram-Air II", versión que fornía una nueva tapa de cilindros y un árbol de lleves más grande que dexaba llograr una nueva rellación de compresión y alzar la potencia a 366 HP.
1969: Llega "El Xuez"
[editar | editar la fonte]En 1969, el GTO recibía nueves reformes tocantes a lo estético, al empar d'incorporar un nuevu diseñu de presea nel que pa obedecer les nueves normes federales de seguridá vial, prescindía del usu de madera ya incorporaba materiales más seguros. Coles mesmes, empezaríase-y a dar utilidá a les entraes d'aire del capó nes versiones Ram-Air, polo qu'estes pasaben a denominase como "Ram-Air III". Coles mesmes, una segunda versión incorporaba una nueva toma d'aire na parrilla del coche, recibiendo nesti casu la denominación "Ram-Air IV". Dambes versiones tamién incorporaben un sistema de proteición pa eses tomes, consistentes en cortines aicionaes por aciu un comandu que dexaba'l so zarru, pa protexer a los "scoops" de les inclemencies climátiques.
Pero al par d'estos nuevos cambeos, Pontiac decidió responder al desafíu plantegáu por Plymouth nel añu 1968 al llanzar esta última'l so modelu Road Runner. La ufierta de Pontiac consistió nuna versión económica del GTO, con dellos aditamentos qu'alzaben el so estilu deportivu. Mecánicamente tratar d'un GTO cola so mecánica, suspensión y equipu de performance básicu, más el sistema "Ram-Air I". L'equipamientu d'esti modelu completar cola incorporación d'un deflector anchu allugáu sobre'l maleteru y en rellación a lo estético, axustóse que les sos primeres unidaes sían pintaes en color anaranxáu. Sicasí, a pesar de que la propuesta foi la d'ufiertar un deportivu más baratu que'l Road Runner, lo cierto ye qu'esti nuevu GTO resultó ser más caru y agresivu con al respective de la versión estándar. Pa la so presentación, foi tomada una frase d'entrada d'un sketch del programa Rowan & Martin's Laugh-In, nel que l'actor Sammy Davis Jr. interpretaba a un personaxe amarutáu d'un xuez que pronunciaba repetidamente la frase "Here's come The Judge" ("Equí vien el Xuez"). Esta frase foi tomada por Pontiac, pa definitivamente nomar a la so nueva versión como GTO "The Judge" ("El Xuez").
Galería d'imáxenes
[editar | editar la fonte]-
Pontiac GTO 1964 Hardtop
-
Pontiac GTO 1965 Hardtop
-
Pontiac GTO 1966-1967
-
Pontiac GTO 1968-1969
-
Pontiac GTO 1970-1971
-
Pontiac GTO 1973
-
Pontiac GTO 1974
-
Pontiac GTO 2004-2006
Apaiciones
[editar | editar la fonte]- Una de les películes nes que puede vese viviegamente a un GTO, ye na primer entrega de la saga de películes xXx, protagonizada por Vin Diesel. Nella, l'axente "xXx" Xander Cage (Diesel) escueyi como coche de treslláu un Pontiac GTO '66 color violeta metalizado y forníu con distintos tipos d'armamentos.
- Una película utilizada pa promocionar esti vehículu, foi'l filme del añu 2004 L'últimu viaxe, protagonizáu por Dennis Hopper. Mientres la primer parte de la trama, un mozu Ronald Purnell (Peter Talieri) escapa a bordu d'un GTO '69 "The Judge" color anaranxáu, xunto a la so esposa morrebunda Kate y el so pequeñu fíu Aaron. En siendo arrestáu y pasar 30 años en prisión, un avieyáu Ronald (Hopper) empieza una desesperada busca del que dalguna vegada fora'l so autu. A la busca suma'l so nietu Matthew (Chris Carmack), quien nel mediu de l'acción consigue robase un Pontiac GTO modelu 2004 de color negru, al cual camúden-y la pintura por un anaranxáu similar al coche del so güelu. Al rematar la película, Matthew recibe una condena de 6 meses per robu d'autos, tres la cual el so padre Aaron (Will Patton) retirar del correccional conduciendo un GTO 2004 de color mariellu.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ 1,0 1,1 Pontiac GTO: el primer muscle car de la historia y el primeru de la nueva era. Motor.es - 18-06-2016
- ↑ Pontiac GTO, precursor de los Muscle Car - Motor Historia
- ↑ GTO vs. GTO (n'inglés) Car and Driver - Abril de 1984
- ↑ historia-del-llexendariu-pontiac-gto,-autu-que-marca-la nacencia-del-termino-muscle-car.html LA HESTORIA DEL PONTIAC GTO 1964 - 2004. Autos clásicos y históricos - 01-11-2013
- ↑ Historia de la concesionaria "Royal Pontiac" de Ace Wilson (n'inglés). My Classic Garage
- ↑ The Plymouth Barracuda: First Poni (Fish?) Car. Allpar.com
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]