Llingües hmong-mien

De Wikipedia
Llingües hmong-mien
Distribución xeográfica Este d'Asia
Países Bandera de la República Popular China China
Bandera de Tailandia Tailandia
Bandera de Laos Laos
Bandera de Vietnam Vietnam
Bandera de Myanmar Birmania
Falantes 15 millones (1980)
10 millones (2000)[1]
Filiación xenética macrofamilia áustrica (?)
llingües sinotibetanas (?)
Subdivisiones hmong (miao)
mien (yao)
she
Códigu Glottolog hmon1336 y hmon1329
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües hmong-mien son una familia de llingües del sur de China y el sureste asiáticu. D'antiguo llamada familia miao-yao, dexóse d'usar esti nome por resultar ofensivu pa delles de les xentes hmong. Les 32 llingües de la familia falar nes rexones montascoses del sur de China, incluyendo les provincies de Guizhou, Hunan, Yunnan, Sichuan, Guangxi y Hubei, amás d'en Tailandia, Laos, Vietnam y Birmania. Como resultáu de les guerres n'indochina, munchos de los falantes de llingües hmong-mien abandonaron el sureste d'Asia emigrando escontra Australia, América del Norte y Europa.

Clasificaciones antigües arrexuntaben les llingües hmong-mien dientro de la familia de llingües sino-tibetanes, pero anguaño la mayoría de los llingüistes considerar una familia propia. La familia, al igual que la tai-kadai, puede tener los sos oríxenes nel sur de China. Especulóse cola pertenencia de la familia a la "superfamilia" aústrica.

Llingües de la familia[editar | editar la fonte]

Anguaño clasifícase a les llingües hmong-mienh en 32 macrollingues.

Vocabulariu comparáu[editar | editar la fonte]

Les llingües hmong-mien polo xeneral contienen una cantidá apreciable de cognaos. Y resulta fácil atopar correspondencies regulares ente esos cognaos pa reconstruyir les protoformas de gran parte del léxicu. Por casu, la siguiente tabla resume los numberales atestiguaos y reconstruibles aproximao pa cada caña (proto-mong, proto-mieng, proto-she y proto-hmong-mienh-she), xunto colos numberales reconstruyíos pa otres families:[2]

GLOSA Hmong-Mienh-She PROTO-
SINP-TIB.
PROTO-
TAI
PROTO-
HMONG
PROTO-
MIENH
proto-she PROTO-
HMONG-
MIENH
1 *ʔɨ *jit *i *ʔɨ *(k-)tjig *at
2 *ʔwi *wəi *o *ʔo̯i *(k-)nis *yiih
3 *pʲai *pau *pa *pjɔo *k-sum *saam
4 *p-lai *pləi *ple *p-lei *p-lij *siih
5 *pʒ̩i *pla *pui *p-rja *b-ŋa *xeeʔ
6 *k-law *klɔ *kɔ *k-ruk *t-r'uk
*k-r'uk
*xok
7 *çaŋ *ɕie
*ŋi
*ʦʰyŋ *ʣjuŋH *s-Nis *čet
8 *yi- *h-jat(?) *ži- *jat *(r-)gjat *pet
9 *čua *d-kju *kʰju- *N-ɟoə
*(t-)kʰju
*(t-)kəw *kao
10 *kjow(?) *tɕʰwa(p) *kʰjɔ- *gju̯əp *-tsi(?) *džip

Les formes reconstruyíes guarden cierta semeyanza col proto-sinotibetano, cosa que xunto con otres correspondencies llevó a dellos autores a proponer que les llingües hmong-mienh formen parte de la familia sinotibetana, o seique xunto con esa otra familia forma parte d'un grupu más ampliu llamáu sinón-áustricu o a cencielles áustricu.

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. David Chrystal, The Cambdridge Encyclopaedia of Language, p. 297
  2. Hmong-Mienh-She numerals