Llingües de Guinea Ecuatorial
Los idiomes oficiales son en primer llugar l'español, en segundu'l francés y en terceru, apocayá incorporáu, el portugués. Guinea Ecuatorial ye'l primer país independiente onde'l español y el francés son idiomes oficiales coles mesmes. Mesma rellación ente l'español y el portugués, y tamién ente'l francés y el portugués.
L'actual Constitución de 1991 (reformada'l 16 de febreru de 2012) nel so articuláu establez:
Artículu 4: Les llingües oficiales de la República de Guinea Ecuatorial son l'Español, el Francés y les que la Llei determine. Reconócense les llingües autóctones como integrantes de la cultura nacional.Llei Fundamental de Guinea Ecuatorial.[1]
Ente los idiomes autóctonos, fálense'l fang, el bubi, y otres llingua bantús que, xuntes, constitúin la llingua materna de la mayor parte de la población.
Llingües d'orixe européu
[editar | editar la fonte]Español
[editar | editar la fonte]
L'español ye l'idioma del sistema educativu,que vien de guinea ecuatorial por cuenta de lo cual la mayoría de la población (cerca del 88%) puede falalo, pero solo en redol a un 10-15% de la población tien un nivel altu de competencia nel llinguaxe.[2]
L'español foi idioma oficial dende 1844 a los años 1970. Mientres un curtiu periodu nos años 1970, l'español foi declaráu llingua «importada» y prohibióse el so usu, tampoco esistía en Guinea Ecuatorial nenguna Academia de la Llingua Española como nel restu de los países que tienen el castellán como llingua oficial. A partir del 3 d'agostu de 1979 volvió declarase llingua oficial. El gobiernu de Guinea Ecuatorial creó una Academia Ecuatoguineana de la Llingua Española n'ochobre de 2013, que darréu pasó a formar parte de l'Asociación d'Academies de la Llingua Española; l'establecimientu d'un programa que refuerza l'espardimientu del español nos medios de comunicación social y el reforzamientu de los cursos de castellán pa estranxeros yá establecíos pola Universidá Nacional de Guinea Ecuatorial.[3]
Francés
[editar | editar la fonte]Dende 1998, el francés tamién ye llingua oficial de la Guinea Ecuatorial, al integrase na Comunidá Económica y Monetaria d'África Central pola circulación monetaria (Franco CFA). El francés adoptóse como llingua oficial, anque na práctica'l so usu ye bien minoritariu y adoptóse pa poder pertenecer a la Comunidá d'estaos francófonos, colos beneficios d'apertures de mercáu qu'ello significa.
Portugués
[editar | editar la fonte]El portugués oficializóse'l 18 de xunetu de 2007 como tercer idioma na Guinea Ecuatorial, col fin d'adquirir la plena membresía de la CPLP (Comunidá de Países de Llingua Portuguesa). El país deseyaba amás el sofitu de los ocho países miembro (Angola, Brasil, Cabu Verde, Guinea-Bisáu, Mozambique, Portugal, Santu Tomé y Príncipe y Timor Oriental) pa espublizar la enseñanza del idioma portugués nel país, pa una formación profesional de los sos estudiantes y que éstos pudieren ser meyor consideraos pelos países de la comunidá lusófona. El 20 de xunetu de 2012, la CPLP refugó de nuevu la solicitú de Guinea Ecuatorial pa ser considerada miembru de plenu derechu,[4][5] pero foi finalmente aceptada mientres el cume de Díli, en Timor Oriental, el 23 de xunetu de 2014.[6][7]
El criollu annabonense, desenvueltu autóctonamente en Annobón tien tamién una base léxica portuguesa.
Usu n'Internet
[editar | editar la fonte]| # | Idioma | Porcentaxe (2013)[8] |
Porcentaxe (2016)[9] |
|---|---|---|---|
| 1 | Español | 42.4% | 78.8% |
| 2 | Francés | 25.2% | 1.2% |
| 3 | Inglés | 24.2% | 20% |
| 4 | Mandarín | 2% | - |
| 5 | Portugués | 1% | - |
| 5 | Rusu | 1% | - |
| - | Otros | 4% | - |
| # | Idioma | Porcentaxe |
|---|---|---|
| 1 | Español | 57% |
| 2 | Francés | 25% |
| 3 | Inglés | 13% |
| - | Otros | 5% |
Llingües autóctones
[editar | editar la fonte]Reconócense les llingües aboríxenes como integrantes de la cultura nacional (Llei constitucional Nᵘ1/1998 del 21 de xineru): fang faláu tamién en zones de Camerún, Gabón y República Democrática d'El Congu; bubi, na isla de Bioko; balengue na Rexón Continental; ibo y inglés criollu (pichi, pichinglis < Pidgin English) tamién en Bioko, y el bisio-bujeba. La llingua benga-ndowé (tamién llamada kombe o ngumbi) pertenez al grupu de los ndowé asitiaos na zona costera de la parte continental del país, y ta rellacionada col bubi. El pichi nun tien reconocencia oficial y nun esisten estadístiques fiables pero probablemente tien más falantes que les llingües autóctones sacante quiciabes el fang.[11]
Fang
[editar | editar la fonte]
L'idioma fang ye la principal llingua del territoriu continental de Guinea Ecuatorial, tien más d'un millón de falantes de los cualos casi 300 mil son ecuatoguineanos. Ye una llingua bantú del área xeográfica A (na clasificación de Guthrie).
Llingües bubi-benga
[editar | editar la fonte]L'idioma bubi ye la principal llingua de la isla de Bioko, escontra 1995 el númberu de falantes envalorar en 40 mil. Ye una llingua bantú del área xeográfica A (na clasificación de Guthrie).
El benga falar na costa sur del ríu Muni ente los ndowé por unes 3 mil persones y considérase claramente emparentáu col bubi.
Tamién el batanga faláu al norte del benga por unes 9 mil persones en Guinea Ecuatorial (en Gabón habría otros 6 mil falantes). Falar en parte sur de la rexón mariniega de Ríu Muni. Considérase rellacionáu col benga.
El yasa (tamién llamáu yassa o lyassa) considérase tamién una llingua bubi-benga falada por unes 900 persones (2000).
Seki
[editar | editar la fonte]El seki (tamién llamáu baseke o seke) ye faláu por unes 11 mil persones (2001). Nel norte xunto a la frontera con Camérun solo cunten con tres comunidaes o pueblos en Guinea Ecuatorial de los que cabo citar Yengue, Ngonamanga y Viadibe (esiste otru grupu de falantes de seki en Gabón). Ye una llingua bantú del área xeográfica B (na clasificación de Guthrie).
Kwasio-Bujeba
[editar | editar la fonte]El kwasio, bissio o bujeba ye faláu por 8500 persones en 1982. Falar na rexón mariniega de Ríu Muni anque non na llinia de mariña que ye ocupada polos "playeros" o ndowé. Ye una llingua bantú del área xeográfica A (na clasificación de Guthrie).
Balengue
[editar | editar la fonte]L'idioma balengue, molengue o lengue, ye una llingua falada nel sur de Guinea Ecuatorial per unes mil persones en 2002. Ye una llingua bantú del área xeográfica B (na clasificación de Guthrie), anque otros autores consideren que ye una llingua bantú noroccidental pendiente de clasificar correutamente.
Pidgins y criollos
[editar | editar la fonte]Los pidgins y criollos son llingües desenvueltes autóctonamente pero que'l so orixe y desenvolvimientu deber al contautu colos colonizadores europeos. Nel territoriu de Guinea Ecuatorial esisten dos d'estes llingües:
- L'annobonés faláu na Isla d'Annobón
- El Pidgin English d'África occidental faláu especialmente nes rexones fronterices con Camerún.
Pichi
[editar | editar la fonte]El pichi (pichinglis) deriva de la llingua criolla krio, que llegó per primer vegada a la isla de Bioko lleváu polos pobladores africanos que veníen de Freetown, Sierra Lleona, en 1827. El pichi ye'l segundu idioma más faláu nel país, namái por detrás del fang y siguíu de cerca pol bubi.[12] Emplegada principalmente polos fernandinos, grupu étnicu establecíu en Bioko.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]- Lliteratura n'español de Guinea Ecuatorial
- Español ecuatoguineanu
- Idioma annobonense
- Idioma balengue
- Idioma bubi
- Idioma fang
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Guthrie, Malcolm. 1948. The classification of the Bantu languages. London: Oxford University Press for the International African Institute.
- Guthrie, Malcolm. 1971. Comparative Bantu, Vol 2. Farnborough: Gregg International.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Llei Fundamental de Guinea Ecuatorial - Nuevu testu de la Constitución de Guinea Ecuatorial, promulgada oficialmente'l 16 de febreru de 2012. Colos testos de la Reforma Constitucional aprobaos en referéndum el 23 de payares d'añu 2011
- ↑ Gloria Nistal Rosique: El casu del español en Guinea Ecuatorial
- ↑ «Congreso internacionales de la llingua española: Guinea Ecuatorial». Archiváu dende l'orixinal, el 22 d'abril de 2008.
- ↑ Diariu Público (Lisboa), 20-07-2012
- ↑ Guiné Equatorial não vai aderir à CPLP, 20 de xunetu de 2012.
- ↑ VENTOS DA LUSOFONIA (ed.): «A adesão discutiniu da Guiné Equatorial como membro plenu na Cimeira da CPLP» (23 de xunetu de 2014).
- ↑ «Guiné Equatorial é novo membro de plenu direito da CPLP» (23 de xunetu de 2014).
- ↑ «Guinea Wikimedia Traffic Analysis Report - Wikipedia Page Views Per Country - Breakdown.»..
- ↑ «Guinea Wikimedia Traffic Analysis Report - Wikipedia Page Views Per Country - Breakdown.»..
- ↑ «Démographie de l'Utilisateur > Langues parlées par les utilisateurs Avast > Equatorial Guinea.». Archiváu dende l'orixinal, el 19 de mayu de 2017..
- ↑ «Lipski: L'español de Guinea Ecuatorial.». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-07-27.
- ↑ Gramática del Pichi, Kofi Yakpo, ISBN 978-84-937497-4-3
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Llingües de Guinea Ecuatorial.- Les llingües de Guinea Ecuatorial: Materiales bibliográficos pal so estudiu
- La enseñanza del español como llingua estranxera en Guinea Ecuatorial y la interferencia de les llingües indíxenes
