Saltar al conteníu

Idioma baskir

De Wikipedia
Baxkir, Baxquir
Башҡортса / Bašqort
Faláu en  Rusia,
 Uzbequistán,
 Kazakstán
Falantes 1 379 700
Familia Altaica

  Túrquicu
    llingües kypchak
      L. Kypchak-Bolgar
        Baškir

Alfabetu Cirílicu
Estatus oficial
Oficial en Plantía:Xeodatos Bashkortostán Baskortostán
 (República Autónoma de Rusia)
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 ba
ISO 639-2 bak
ISO 639-3 bak
Baxkir, Baxquir
     Distribución xeográfica del bashkir en territoriu del Imperiu rusu, según el censu de 1897

El baxkir o baxquir (Tocante a esti soníu башҡорт теле [bɑʂ.ˌqʊ̞rt.tɪ̞ˈlɪ̞]) ye una llingua túrquica.

El censu de 2002 declaraba qu'había 1 379 700 falantes nativos de la llingua baxkir viviendo en Rusia.

La mayoría de los falantes de baxkir habiten na república de Baskortostán, según nos vecinos Tatarstan y Udmurtia. Un númberu sustancial de falantes viven nel Krai de Perm y en Chelyábinsk, Oremburgu, Sverdlovsk y óblast de Kurgán. Esisten importantes minoríes baxkires en Kazakstán y Uzbequistán.

Alfabetu y dialeutos

[editar | editar la fonte]

Anque los baxkires yeren orixinariamente tribus úgriques o fineses, adoptaron la llingua bolgar. Tres la invasión mongola de Rusia, el kypchak fíxose más habitual, yá que yera l'idioma faláu pola mayoría de les tribus de la Horda Dorada.

El baxkir modernu, de la mesma que'l tártaru, que ye similar, toma los sos raigaños del grupu de llingües kipchak. Anguaño l'idioma tien munchos dialeutos, que son bien similares al tártaru. Nel pasáu, los baskrires usaben el tártaru como llingua escrita. Nel sieglu XV foi sustituyíu pol Chagatay (sicasí, según dellos historiadores, foi sustituyíu pola variante tártara antigua del Chagatay), que s'utilizó hasta 1923. Tanto'l tártaru como'l chagatay usaben la escritura árabe.

En 1923, creóse un sistema escritu pa la llingua baxkir. Tamién se creó un llinguaxe lliterariu propiu. De primeres utilizóse un alfabetu árabe modificáu. En 1930 foi sustituyíu por un alfabetu basáu nel llatín, que de la mesma foi reemplazáu por un alfabetu afechu del cirílicu en 1938.

L'alfabetu utilizáu pol baxkir ye'l mesmu que l'alfabetu rusu, col agregu de les siguientes lletres: Ә ә Ө ө Ү ү Ғ ғ Ҡ ҡ Ң ң Ҙ ҙ Ҫ ҫ Һ һ.

А а Б б В в Г г Ғ ғ Д д Ҙ ҙ Е е
Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Ҡ ҡ Л л
М м Н н Ң ң О о Ө ө П п Р р С с
Ҫ ҫ Т т У у Ү ү Ф ф Х х Һ һ Ц ц
Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ә ә
Ю ю Я я

Descripción llingüística

[editar | editar la fonte]

Composición vocálica:

Anterior Central Posterior

ү, и

(и) у

ө, е, өү, еү

о, ы, оу, ыу
Posición inferior ә, әү а, ау

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]