Diferencies ente revisiones de «Ḷḷ»

De Wikipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Llinia 62: Llinia 62:
==Distribuición==
==Distribuición==


Toes estes realizaciones del fonema /ʎ/ son carauterístiques de les zones dialeutales occidentales del idioma asturianu, que Diego Catalán nomó B, C y D, esto ye, los conceyos de Valdés, Tineo, Cangas del Narcea, Degaña, Somiéu, Teberga, Quirós; l'este de los conceyos de Navia, Villayón, Allande ya Ibias, y l'ueste de los conceyos de Cuideiru, Salas y Miranda.
Toes estes realizaciones del fonema /ʎ/ son carauterístiques de les fasteres dialeutales occidentales de la llingua asturiana, que Diego Catalán nomó B, C ya D, esto ye, los conceyos de Valdés, Tineo, Cangas del Narcea, Degaña, Somiéu, Teberga, Quirós; l'este de los conceyos de Navia, Villayón, Allande ya Ibias, y l'ueste de los conceyos de Cuideiru, Salas y Miranda.


na zona del asturianu central, la "che vaqueira" ye propia de los conceyos de Ḷḷena, Riosa y Ayer, y tamién del sur de los conceyos de Mieres y Morcín.
Na fastera del asturianu central, la "ché vaqueira" ye propia de los conceyos de Ḷḷena, Riosa y Ayer, y tamién del sur de los conceyos de Mieres ya Morcín.


Na provincia de Lleón atópase esti fenómenu nes comarcas de Babia, Ḷḷaciana, Ḷḷuna, Los Argüellos, norueste de El Bierzu y al norte d' Omaña.
Na provincia de Lleón atópase esti fechu nes comarques de Babia, Ḷḷaciana, Ḷḷuna, Los Argüellos, norueste d' El Bierzu ya al norte d' Omaña.


== Otros usos ==
== Otros usos ==

Revisión a fecha de 20:01 11 pay 2010

Abecedariu
A-a B-b C-c D-d E-e
F-f G-g H-h I-i L-l
M-m N-n Ñ-ñ O-o P-p
Q-q R-r S-s T-t U-u
V-v X-x Y-y Z-z
Grafos/Digrafos: Ḥ-ḥ | CH-ch | LL-ll | Ḷḷ-ḷḷ
Otres lletres: J - K - W

(minúscula: ) ye una lletra del alfabetu llatinu derivada de la L con una marca diacrítica en forma de puntu inferior. Úsase en delles llingües pa representar varios soníos.

  • N'asturianu, úsense dos (el dígrafu Ḷḷ; minúscula: ḷḷ) pa representar dalgunos soníos dialeutales del oeste cola Ll ó ll estándar que representa'l fonema llateral palatal (AFI) /ʎ/), casi toos con caráuter africáu, que constituyen soníos únicos nel conxuntu de llingües de la Península ibérica. Ente esti grupu de pronunciaciones dialeutales, comunmente denominaes che vaqueira, podríen apaecer básicamente, según l'estudiu del Catedráticu de Dialeutoloxía Xosé Lluis García Arias[1]:

-[ɖ]: prepalatal, oclusiva, sonora. Carauterística de la zona de A Estierna nel conceyu d' Ibias

-[ɖʐ]: prepalatal, africada, sonora. Propia de la fala de La Bordinga y del Altu Ayer

-[ʈʂ]: prepalatal, africada, sorda. Conceyos d'Ayer, Quirós y otros

-[t's]: alveolar, africada, sorda. Conceyos de Ḷḷena, sur de Mieres y otros.

Antiguamente, esti grupu de soníos yera representáu por lh (el sistema d'escritura propuestu por Fernán Coronas), ts o ŝ. Esti grafema namái emplégase en textos dialeutales y en toponimia del ueste d'Asturies. Poles dificultaes d'usar esti grafema en textos dixitales úsase'l símbolu non-diacríticu l.l (mayúscula: L.l).

Orixen

Diacrónicamente toos estos soníos provienen de l- y -ll- llatines y, en delles ocasiones, de pl-, kl- y fl- Asina:

  • lupu> ḷḷobu
  • molle> mueḷḷe
  • clamare> ḷḷamar
  • plantare> ḷḷantar
  • (Villa) Flaccidiana > Ḷḷaciana

Distribuición

Toes estes realizaciones del fonema /ʎ/ son carauterístiques de les fasteres dialeutales occidentales de la llingua asturiana, que Diego Catalán nomó B, C ya D, esto ye, los conceyos de Valdés, Tineo, Cangas del Narcea, Degaña, Somiéu, Teberga, Quirós; l'este de los conceyos de Navia, Villayón, Allande ya Ibias, y l'ueste de los conceyos de Cuideiru, Salas y Miranda.

Na fastera del asturianu central, la "ché vaqueira" ye propia de los conceyos de Ḷḷena, Riosa y Ayer, y tamién del sur de los conceyos de Mieres ya Morcín.

Na provincia de Lleón atópase esti fechu nes comarques de Babia, Ḷḷaciana, Ḷḷuna, Los Argüellos, norueste d' El Bierzu ya al norte d' Omaña.

Otros usos

En fonética representa l'alófonu llateral interdental y apaez cuando el fonema /l/ ta en posición silábica postnuclear y precede a /θ/.

Enllaces esternos

Archivu oral del asturianu, con dellos testimonios orales de "che vaqueira"

Bibliografía

  • BORREGO NIETO, Julio. Leonés en Manual de dialectología hispánica tomu 1 Barcelona, Ariel, 1996.
  • GARCÍA ARIAS, Xosé Lluis. Gramática histórica de la llingua asturiana Uvieu, Academia de la *llingua asturiana, 2003.
  • VIEJO, Xulio. La formación histórica de la llingua asturiana Uvieu, Trabe, 2003.

Referencies

  1. Gramática histórica de la lengua asturiana