Candidatura de Rio de Janeiro a los Xuegos Olímpicos de 2016

De Wikipedia

La candidatura de Rio de Janeiro a los Xuegos Olímpicos y Paralímpicos de 2016 foi presentada oficialmente'l 7 de setiembre de 2007 cola unviada de la documentación esixida al Comité Olímpicu Internacional —COI—.[1][2] Una selmana dempués, l'organismu olímpicu reconoció a Rio como ciudá aspirante.[3] El 4 de xunu de 2008, mientres la sesta Convención del SportAccord,[Nota 1] celebrada n'Atenes, Grecia, la Comisión Executiva del COI refugó a Bakú, Doḥa y Praga y creó la llista de ciudaes candidates, compuesta per Rio, Chicago, Madrid y Tokiu.[4][5]

El 1 de setiembre de 2006, mientres el so asamble añal, el Comité Olímpicu Brasilanu —COB— escoyó a Rio de Janeiro como la so ciudá candidata pa entamar los Xuegos de la XXXI Olimpiada y los XV Xuegos Paralímpicos.[6] Esta foi la primer ocasión en que la ciudá llogró pasar a la fase de candidatura, en buscando en trés causes la sede d'unos Xuegos Olímpicos —1936, 2004 y 2012—.[7] El 14 de xineru de 2008, apurrióse l'Espediente de Solicitú al Grupu de Trabayu del COI,que, en analizándolo, calificó con 6,4 a la ciudá.[8][Nota 2]

El 11 de febreru de 2009, Rio de Janeiro presentó'l so Espediente de Candidatura.[9] La Comisión d'Evaluación llegó a la ciudá brasilana'l 27 d'abril col fin d'analizar l'espediente y evaluar la calidá de la candidatura.[10] Ente'l 29 d'abril y el 2 de mayu, la Comisión asistió a presentaciones téuniques y realizó inspeiciones en toles sedes esistentes, dando una evaluación favorable nel so informe final.[11][12] El llargu ya intensivu procesu de candidatura concluyó cola eleición de Rio como sede l'el 2 d'ochobre de 2009, mientres la 121ª Sesión del COI, celebrada en Copenḥague, Dinamarca.[13][14][15][16] Cola eleición, América del Sur recibió los Xuegos Olímpicos per primer vegada na hestoria.[17]

El proyeutu de Rio entamó entamar unos Xuegos con un costu de 14.4 mil millones de dólares, siendo capaz de realizar tolos eventos deportivos —sacante'l fútbol— dientro de la ciudá.[18][19] El proyeutu estableció cuatro zones olímpiques —Barra, Copacabana, Deodoro y Maracaná— amás de sedes pal golf y el rugby, deportes añadíos al programa olímpicu dempués de la eleición.[20][21][22] Tamién contempló, amás de Rio, a Belo Horizonte, Brasilia, Salvador de Bahia, São Paulo como la sedes del tornéu de fútbol.[23] Les feches propuestes van del 5 al 21 d'agostu pa los Xuegos Olímpicos y del 7 al 18 de setiembre pa los Paralímpicos.[24]

Procesu de candidatura[editar | editar la fonte]

El Pan d'Azucre foi un símbolu importante de la candidatura y formó parte del logotipu oficial.[25]

El procesu de candidatura de Rio de Janeiro empezó'l 28 de xunetu de 2006, cuando'l Conseyu Executivu del Comité Olímpicu Brasilanu —COB poles sos sigles en portugués— #axuntar pa considerar la posibilidá de nomar una ciudá brasilana p'allugar los Xuegos Olímpicos y Paralímpicos de 2016.[6] Esta xunta tuvo motivada pol fechu de que delles ciudaes de tol mundu amosaren interés na eleición. Dalgunes inclusive yá anunciaren la so intención de presentar la so candidatura.[6] El 25 d'agostu #dar a conocer un analís téunicu, encargáu pol COB, pa evaluar les condiciones de la ciudá.[6] Una selmana más tarde, el 1 de setiembre, l'Asamblea Añal del COB escoyó a Rio como la candidata.[26][27] L'Asamblea consideró qu'esta ciudá yera la única de Brasil y América del Sur que tenía instalaciones de nivel olímpicu llistes pa una candidatura, mandáu de los XV Xuegos Panamericanos.[28][29] Otru aspeutu positivu foi que Rio de Janeiro podría agospiar tolos deportes olímpicos dientro de les llendes de la ciudá, anque'l tornéu de fútbol olímpicu fuera celebráu en múltiples ciudaes.[26] Darréu, el gobiernu brasilanu espresó'l so sofitu a la candidatura.[26] Carlos Arthur Nuzman, presidente del COB y César Maia, daquella alcalde de la ciudá, aprobaron la decisión y oficializaron la candidatura.[30][31]

El Comité Olímpicu Internacional —COI— empecipió oficialmente'l procesu de candidatura'l 16 de mayu de 2007.[32] De siguío, los 203 Comités Olímpicos Nacionales —CON— fueron convidaos a proponer una ciudá dientro de la so xurisdicción, con fecha llende'l 13 de setiembre de 2007.[33] El 14 de setiembre, el COI reconoció siete ciudaes —Bakú, Chicago, Doḥa, Madrid, Praga, Rio de Janeiro y Tokiu— que fueren propuestes polos sos respeutivos CON.[34][35] El 1 d'ochobre de 2007, el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro pagó una cuota de 150 000 dólares al COI y robló el Procedimientu d'Aceptación de Candidatura.[36] Pocu dempués, del 15 al 19 d'ochobre, funcionarios de Rio asistieron al Seminariu de Ciudaes Candidates pa 2016 entamáu pol COI nel Muséu Olímpicu de Lausana, Suiza, onde se-yos instruyó más sobre les árees téuniques que s'analizaríen mientres el procesu de solicitú.[37]

El 14 de xineru de 2008, los siete aspirantes apurrieron documentos, conocíos como «espediente de solicitú», que contenía les respuestes y garantíes solicitaes pol Procedimientu d'Aceptación de Candidatura. Estos documentos apurrieron al COI un resume del proyeutu de cada ciudá.[38][39] El Grupu de Trabayu del COI estudió les respuestes mientres meses y estes sirvieron como base pa escoyer a les ciudaes candidates —Chicago, Tokyo, Rio de Janeiro y Madrid— el 4 de xunu de 2008. Mientres una xunta del Conseyu Executivu del COI na 6ª Convención del SportAccord celebrada n'Atenes, Grecia, estes ciudaes pasaron a ser Ciudaes Candidates oficiales.[4][40]

Rio de Janeiro yá intentara celebrar unos Xuegos Olímpicos (1936, 2004 y 2012), sicasí, falló en toles ocasiones. Nun llogró ser escoyida como Ciudá Candidata nos últimos dos intentos, ente que'l procesu de 1936 nun siguió les normes actuales —13 ciudaes presentaron la so candidatura, sicasí solu dos d'elles —Barcelona y Berlín— recibieron votos na eleición—.[41] El 23 de xunu de 2008, se izó la bandera oficial de la candidatura nel Palácio da Cidade, en celebración del Día Olímpicu.[42] El 3 de xunetu, el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro pagó una cuota de 500 000 USD al COI y robló el Procedimientu de Candidatura, reconfirmando la so aceptación de les normes.[43] Del 8 al 24 d'agostu, funcionarios de Rio participaron nel Programa d'Observadores de los Xuegos Olímpicos, mientres los Xuegos Olímpicos de Beixín 2008; asistieron tamién al debriefing oficial de COI #sobre Beixín 2008, celebráu del 24 al 27 de payares, en Londres, Reinu Xuníu.[44][45] El 11 de febreru de 2009, el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro apurrió'l so Espediente de Candidatura al COI en Lausana y, ocho díes dempués, al Comité Paralímpicu Internacional —CPI— en Bonn, Alemaña.[33][46] L'Espediente de Candidatura constó de tres volúmenes pa un total de 568 páxines de respuestes detallaes a 300 entrugues téuniques, estremaes en 17 temes.[47][48] Finalmente, el 17 de xunu de 2009, el COI entamó la Sesión Informativa de Ciudaes Candidates pa 2016 a 93 de los sos miembros. La xunta #llevar a cabu nel Muséu Olímpicu y foi la primer xunta d'esti tipu na hestoria del COI y la más importante antes de la eleición.[49][50][51][52] Na mesma, representantes de Rio realizaron una presentación de 45 minutos y una sesión de 16 entrugues.[53][54]

A lo llargo de la campaña, el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro presentó los sos planes a les Asamblees Xenerales de toles Asociaciones de Comités Olímpicos Nacionales —ACNO—. L'11 d'ochobre de 2008, mientres l'Asamblea Xeneral de la Organización Deportiva Panamericana —ODEPA— celebrada n'Acapulco, Méxicu, Rio realizó la so primer presentación oficial.[55] El 21 d'ochobre, presentóse'l proyeutu al Conseyu Olímpicu d'Asia —OCA— en Bali, Indonesia, siguíu polos Comités Olímpicos Europeos —COE— el 21 de payares, n'Istambul, Turquía.[56][57] El 26 de marzu de 2009, funcionarios de Rio fixeron una presentación mientres la 7ª Convención del SportAccord celebrada en Denver, Estaos Xuníos.[58] Na convención, presentóse un mapa mundial de les anteriores ciudaes anfitrionas de los Xuegos Olímpicos, un puntu favorecedor pa Rio de Janeiro debíu al vaciu en Suramérica.[59] El 31 de marzu de 2009, el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro realizó la so presentación a l'Asamblea Xeneral de los Comités Olímpicos Nacionales d'Oceanía —CONX— en Queenstown, Nueva Zelanda; y el 7 de xunetu, a l'Asociación de Comités Olímpicos Nacionales d'África —ACONA— en Abuya, Nixeria.[60][61] El Comité asistió tamién a munchos eventos deportivos, por casu los Festivales Olímpicos de la Mocedá Europeos y Australianos, Xuegos de la Mancomunidá de la Mocedá, Xuegos Asiáticos de la Mocedá y los Xuegos Mediterráneos, según los Campeonatos Mundiales de natación, atletismu, remu y yudu.[62][63][64][65] El 2 d'ochobre de 2009, la campaña de tres años remató col entamu de la 121ª Sesión del Comité Olímpicu Internacional y del 13r Congresu Olímpicu celebraos en Copenḥague, Dinamarca, oficialmente inauguraos con una ceremonia realizada na Ópera de Copenḥague. Dempués, Margarita II de Dinamarca ufiertó una xinta nel Palaciu d'Amalienborg a los xefes d'Estáu de los cuatro países —Estaos Xuníos, Xapón, Brasil y España— que teníen una ciudá candidata.[66][67]

Evaluación[editar | editar la fonte]

Puntuaciones de la primer evaluación de Rio de Janeiro[68][69]
Criteriu Ponderación Nota
Mínima Máxima
Sofitu gubernamental 2 7,3 8,8
Infraestrutura 5 5,3 7,2
Instalaciones deportives 4 5,8 7,4
Villa Olímpica 3 6,0 7,7
Acomodación y rede hotelera 5 5,5 6,4
Impautu ambiental 2 5,6 7,6
Tresporte 3 5,5 7,5
Seguridá 3 4,6 7,0
Esperiencia n'eventos deportivos 2 6,6 7,9
Economía 3 6,0 7,7
Visión xeneral y legaos 3 5,5 8,0

Ciudá aspirante[editar | editar la fonte]

Rio de Janeiro foi evaluada mientres la fase de Ciudá Aspirante, exactamente'l 14 de marzu de 2008, cuando'l Grupu de Trabayu de COI publicó'l so informe dempués de cuatro díes de xuntes; Rio recibió una media ponderada de 6,4.[68] #Basar nun minuciosu analís téunicu de los proyeutos presentaos nel Espediente de solicitú, desenvueltu pol Comité de Candidatura de Rio de Janeiro depués de tener accesu a la base de datos de Xestión d'Información de los Xuegos Olímpicos, según al Manual Téunicu oficial del COI.[68] El Grupu de Trabayu, compuestu por dellos espertos, evaluó'l potencial de la ciudá pa entamar unos Xuegos Olímpicos esitosos según once #criterio presentaos nel Espediente de solicitú.[68] Les puntuaciones más altes de Rio #llograr nes árees de Sofitu gubernamental, problemes llegales y opinión pública, gracies al fuerte compromisu del gobiernu. La puntuación más baxa #llograr nel área de Seguridá por cuenta de problemes crónicos de violencia na ciudá.[68]

La esperiencia n'eventos importantes foi un puntu a favor pa la candidatura de Rio; sicasí, la escasez d'habitaciones d'hotel riquíes socavó la candidatura na tema d'agospiamientu.[68] Les puntuaciones daes pol Grupu de Trabayu a les demás aspirantes fueron: 8,3 a Tokiu, 8,1 a Madrid, 7,0 a Chicago, 6,9 a Doḥa, 5,3 a Praga y 4,3 a Bakú; esto foi la base pa la seleición de la ciudaes que pasaríen a la fase de Ciudá Candidata.[70] El 18 de setiembre de 2008, tres la seleición de les ciudaes candidates, lo que dio entamu a la siguiente fase del procesu de candidatura, el COI anunció la composición de la so Comisión d'Evaluación.[71] Sol lideralgu de Nawal El Moutawakel, la comisión inspeccionó les cuatro ciudaes candidates.[71]

Ciudá candidata[editar | editar la fonte]

La Comisión d'Evaluación del COI llegó a Rio de Janeiro el 27 d'abril de 2009 pa evaluar la calidá de la candidatura.[72] A diferencia de la primer evaluación, el Comité nun asignó puntuaciones. Nesta evaluación, la comisión analizó la probabilidá d'execución de los proyeutos.[73] Mientres los dos primeros díes de la visita, el Comité celebró xuntes internes nel Palaciu Copacabana, l'hotel sede.[74] Ente'l 29 y el 30 d'abril, asistió a presentaciones téuniques, onde se realizaron sesiones d'entruga y respuesta sobre cada unu de los diecisiete tarrezas presentaos nel Espediente de Candidatura.[75] El 1 de mayu, inspeutores visitaron toles sedes de la ciudá.[76] A otru día, la Comisión d'Evaluación fixo una conferencia de prensa p'aprofiar los puntos principales de la visita.[77] Según El Moutawakel, la Comisión taba bien impresionada col sofitu gubernamental, la calidá de les presentaciones y el nivel d'integración de los Xuegos nel plan de desenvolvimientu al llargu plazu.[78]

Repercusiones[editar | editar la fonte]

El Comité de Candidatura de Rio de Janeiro recibió positivamente l'informe de la Comisión.[10] Periódicos nacionales de países con ciudaes candidates, como El País, emponderaron la bona evaluación de la candidatura brasilana.[79] GamesBids.com —páxina web especializada en candidatures olímpiques—, teniendo en cuenta la dura disputa, señaló a Rio de Janeiro como una de les favorites nel so índiz BidIndex[Nota 3] nos sos dos últimes evaluaciones; sicasí, gracies a la presencia del presidente d'Estaos Xuníos, Barack Obama, na votación en Copenḥague, la diferencia con Chicago viose amenorgada tres los dos actualizaciones del índiz.[80][81] L'espardimientu de la investigación realizada pola empresa ORC Worldwide, que concluyó que Rio de Janeiro tenía'l meyor el meyor valor costu-beneficiu, tamién impulsó la candidatura.[82]

La eleición de la sede tuvo llugar nel Bella Center de Copenḥague'l 2 d'ochobre de 2009, mientres la 121ª Sesión del Comité Olímpicu Internacional.[83] Rio de Janeiro foi la tercer ciudá en presentar el so proyeutu a los miembros del COI. La delegación de 60 persones —atletes, funcionarios y autoridaes gubernamentales— entró na Sala A del Bella Center a les 12:05 —CET—.[67][84] João Havelange realizó'l discursu inaugural, siguíu de Carlos Arthur Nuzman, quien faló d'esperiencies del Movimientu Olímpicu y presentó un mapa de les sedes anteriores, y Sérgio Cabral Filho, quien esplicó los proyeutos rellacionaos cola seguridá y el tresporte.[85][86] Tres estos, Henrique Meirelles esplicó la situación económica de Brasil y Eduardo Paes presentó al pie de Carlos Roberto Osório el proyeutu de les sedes.[85] Toos ellos fueron complementaos por Isabel Swan, quien afirmó que'l proyeutu fixérase pensando nos atletes.[86] Por esta razón, la presentación incluyó a los ex-futbolista Pelé, el nadador paralímpicu Daniel Dias y a la —nesi entós— atleta júnior Bárbara Leôncio.[85][87] Pela so parte, el Presidente de Brasil, Luiz Inácio Lula da Silva, encamentó a llevar los Xuegos Olímpicos a América del Sur per vegada primera, asegurando que «Rio ta llistu, denos esta posibilidá y nun lo van llamentar».[86] Finalmente, Nuzman concluyó la presentación. Amás presentóse un curtiumetraxe de Fernando Meirelles tituláu Unidá y un videu musical llamáu Celebración, una versión n'inglés de Aquele Abraço de Gilberto Gil.[88]

Dempués de la presentación, abrióse la sesión d'entrugues.[86] Nuzman esclarió les duldes de Arne Ljungqvist sobre'l dopaxe; Osório y Cabral contestaron dos preguntes d'Alberto II de Mónaco sobre l'agospiamientu y el legáu, respeutivamente; a lo último, Lula da Silva respondió a una entruga d'Austin Sealy sobre los riesgos de la organización.[85] Tres la presentación de les cuatro ciudaes candidates, Nawal El Moutawakel presentó'l Reporte de la Comisión d'Evaluación de la Sesión.[39] D'un total de 106 miembros aptos del COI, 95 taben disponibles pa votar na primer ronda.[89] A los miembros de los cuatro países candidatos nun se-yos dexó votar hasta que la so ciudá fuera esaniciada.[90] Alpha Ibrahim Diallo, Saku Koivu —eximidos—, Kun Hee Lee —suspendíu— y Jacques Rogge —el Presidente del COI nun vota— fueron los miembros aptos del COI que nun votaron.[89]

Chicago cayó na primer ronda con 18 votos, ente que Tokyo recibió 22, Rio 26 y Madrid 28.[91] Na segunda ronda, Tokiu foi esaniciada con 20 votos, Madrid recibió 29 y Rio 46.[92] Rio de Janeiro foi escoyida na ronda final al recibir 66 #voto ante los 32 de Madrid.[93] La ciudá ganadora foi anunciada por Jacques Rogge a les 6:30 —CET— nuna ceremonia presentada por Lillian Gjerulf Kretz y Jonathan Edwards.[94][95] Cuasi 100 000 persones celebraron la victoria na sablera de Copacabana en reparando la tresmisión en vivu.[96] Tres l'anunciu, Richard Carrión, Rogge, Nuzman y Paes roblaron el Contratu de Ciudá Sede colo que Rio de Janeiro convirtióse oficialmente na sede de los Xuegos Olímpicos y Paralímpicos de 2016.[97][98][99]

Eleición[100]
Ciudá País Ronda 1 Ronda 2 Ronda 3 Miembros ensin derechu a votu
Rio de Janeiro  BrasilBandera de Brasil Brasil 26 46 66 Miembros de países con ciudaes candidates (7) Otros miembros (4)
Madrid  España España 28 29 32
Tokiu  Xapón Xapón 22 20 —
  •  DeFrantzBandera de Estaos Xuníos d'América
  •  EastonBandera de Estaos Xuníos d'América
  •  IgayaBandera de Xapón
  •  OkanoBandera de Xapón
  •  HavelangeBandera de Brasil
  •  NuzmanBandera de Brasil
  •  Samaranch Jr.
  •  Rogge (presidente del COI)Bandera de Bélxica
  •  Llei (suspendíu)Bandera de Corea del Sur
  •  Diallo (eximido)Bandera de Guinea
  •  Koivu (eximido)Bandera de Finlandia
Chicago Estaos Xuníos Estaos Xuníos d'América 18 — —
See Votantes
Bella


Center121.ª Sesión del

COI2 d'ochobre de 2009 Copenḥague

Bandera de Dinamarca

Con derechu a votu 95 97 99
Participantes 94 96 98
Astenciones 0 1 0
Votos válidos 94 95 98

Conceutu[editar | editar la fonte]

La Rueda de la fortuna Río 2016, allugada na sablera de Copacabana, foi construyida pa promover la candidatura.[101]

Según el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro, el conceutu de la candidatura #basar en cuatro principios —excelencia téunica, esperiencia de vida, tresformamientu y sofitu a los Movimientos Olímpicu y Paralímpicu— destacando l'espíritu allegre y de celebración de Rio, tal como s'afiguró nel videu promocional de la candidatura Passion.[102][103][104] El proyeutu señaló qu'emplegaría los Xuegos como catalizador pa la integración social, al traviés de programes pa la creación d'empléu, educación, rellaciones comuñales, voluntariáu y formación y perfeccionamiento d'iniciatives.[105][103][68] La campaña tamién se centró na mocedá y nel fechu de qu'América del Sur nunca entamara unos Xuegos Olímpicos.[106][107] Rio integró elementos económicos, ambientales y sociales na so visión de Xuegos Verdes pa un Planeta Azul». Llantáronse 2386 plantes de pebidal pa compensar les 716 tonelaes de carbonu emitíes mientres los dos años de la candidatura.[108][109][110][111] El Comité aseguró que mientres los Xuegos, Rio tendría condiciones climátiques favorables.[112][103] Según el Grupu de Trabayu del COI, la temperatura agorada pal periodu Olímpicu yera aceptable.[68]

La identidá visual de la candidatura consistió nun logotipu y un lema, que s'aplicaron en movimientos de mercadotecnia mientres la campaña.[113] Diseñáu por Ana Soter y escoyíu d'ente cuatro finalistes por un xuráu especial, el logo #dar a conocer mientres los Premios Olímpicos Brasilanos de 2007, celebraos nel Teatru Municipal de Rio de Janeiro el 17 d'avientu de 2007.[114] El morru Pan d'Azucre foi escoyíu como símbolu de la candidatura, al ser unu de los llugares más emblemáticos de la ciudá.[115] Según el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro, el diseñu tresmite la forma d'un corazón, lo que representa la pasión y l'entusiasmu deportivu de Brasil.[114] De primeres, el logo contenía solo una inscripción na que podía lleese «Ciudá aspirante». Depués, tres el so preseleición, al logo amestáronse-y los aniellos olímpicos y una inscripción na que ponía «Ciudá candidata».[43]

Lema de la candidatura.

Na medianueche del 1 de xineru de 2009, presentóse'l lema de la candidatura Viva sua paixão— como parte de les celebraciones del Añu Nuevu, a les qu'asistieron aproximao 2 millones de persones.[116] Según el Comité, el lema reflexa la forma apasionada d'arreyase de los brasilanos.[117] #Proyeutar na rueda de la fortuna —Rueda de la fortuna Río 2016— tres la cuenta regresiva pal entamu de 2009.[118] La estructura alzada na sablera de Copacabana tenía 36 metros d'altor, pesaba 80 tonelaes y cuntaba con 24 cabines pa un total de 144 persones.[101][119]

Rio de Janeiro foi sede de diversos eventos deportivos, empresariales y culturales.[120][68] Nel ámbitu deportivu inclúyense Copes del Mundu y Campeonatos Mundiales de diversos deportes olímpicos, según campeonatos rexonales.[121] Del 13 al 29 de xunetu de 2007, Rio entamó los XV Xuegos Panamericanos con aproximao 5500 atletes participantes en 39 deportes y, del 12 al 19 d'agostu, los Xuegos Parapanamericanos de 2007 con más de 1300 atletes participantes en 10 deportes.[122][123] Rio de Janeiro foi una de les sedes de les Copes Mundiales de Fútbol de 1950 y 2014, esta postrera apenes dos años antes de los Xuegos Olímpicos y Paralímpicos.[124] Brasil entamó tamién la Copa FIFA Confederaciones 2013, qu'amás s'utilizó como un eventu de prueba pal Mundial de 2014.[120]

Pa «coincidir col horariu estelar d'espectadores y televidentes», entamóse que'l programa olímpicu de Rio 2016 cuntara con una mayor cantidá de finales mientres les fines de selmana.[21][22] El periodu olímpicu entamáu tomó del vienres 5 al domingu 21 d'agostu de 2016.[104] Pela so parte, el periodu paralímpicu #establecer ente'l miércoles 7 —día de la proclamación d'independencia de Brasil— y el domingu 18 de setiembre del mesmu añu.[103][125]

Política[editar | editar la fonte]

Carlos Arthur Nuzman, presidente del Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y, darréu, presidente del Comité Organizador de los Xuegos Olímpicos y Paralímpicos de Rio de Janeiro 2016 —ROCOG—.[126][127]

El Comité de Candidatura de Rio de Janeiro foi una entidá constituyida como organización ensin fines d'arriquecimientu, liderada por un Conseyu Honorariu y una Xunta Direutiva, presidíes por Carlos Arthur Nuzman.[103][128] Al Conseyu Honorariu #integrar el Presidente de Brasil, Luiz Inácio Lula da Silva, el gobernador del estáu de Rio de Janeiro, Sérgio Cabral, l'alcalde de Rio de Janeiro, Eduardo Paes y dos miembros brasilanos del Comité Olímpicu Internacional: Nuzman y João Havelange.[128] La Xunta Executiva #estremar en cuatro #departamento —Comisión de Coordinación Gubernamental, Conseyu Empresarial, Comité de Legáu y Comisión d'Atletes— siendo responsables de les operaciones principales de la candidatura.[128] La Xunta tamién incluyó representaciones de los trés niveles de gobiernu con autoridá pa faer compromisos en nome de los sos respeutivos gobiernos.[104] Nos aspeutos téunicos, la candidatura foi sofitada por conseyos y comités compuestos por equipos de profesionales, complementaos por equipos d'espertos nacionales ya internacionales; coordinaos por Carlos Roberto Osório, secretariu xeneral del Comité de candidatura.[104] Mike Lee, ex direutor de Comunicaciones y Asuntos Públicos del Comité de Candidatura de Londres, foi'l principal asesor de la candidatura de Rio.[129] La so compañía, Vero Campaigning Communications, foi responsable de la campaña de publicidá de la candidatura, realizando presentaciones, desenvolviendo soporte visual y encargándose de les rellaciones colos medios internacionales, lo mesmo que de les conferencies de prensa.[130]

El proyeutu tuvo completu sofitu per parte de los trés niveles de gobiernu Federal, estatal y municipal—, qu'ufiertaron toles garantíes y convenios riquíos pol COI, según dellos proyeutos adicionales.[131][132][103] Coles mesmes, los principales partíos políticos de Brasil #comprometer a sofitar y promocionar la candidatura.[68] El 23 de xunu de 2008, el presidente brasilanu formó al Comité de Xestión d'Aiciones Gubernamentales, sol patrociniu del ministru de deportes, Orlando Silva, quien coordinó les aiciones del Gobiernu Federal mientres la candidatura.[133][134]

El 17 de xineru de 2009, creóse l'Autoridá Olímpica pal Desarrollu —AOD—, que la so función foi coordinar los servicios públicos y l'entrega final de la infraestructura pa los Xuegos, basáu nel innovador modelu desenvueltu pa Sydney 2000.[135][136] N'aspeutos llegales, el Comité Organizador de los Xuegos Olímpicos #encargar de la planificación y la realización de los Xuegos Olímpicos y Paralímpicos.[103][137] Según el COI, la llexislación esistente foi abonda pa dexar la organización de los Xuegos y, de ser necesariu, tenía de ser modificada p'afaela a la Carta Olímpica.[68][137] El Ministeriu de Rellaciones Esteriores y el Ministeriu de Trabayu garantizaron l'ingresu, la salida y los alcuerdos llaborales pal personal que trabayaría nos Xuegos Olímpicos.[103][138] Amás aseguróse que se dexaría l'ingresu al territoriu brasilanu, en llugar d'una visa, con un pasaporte válidu, una identificación Olímpica o Paralímpica y una tarxeta de acreditación.[138]

Discutinios[editar | editar la fonte]

La decisión del COI de preseleccionar a Rio de Janeiro sobre Doḥa xeneró crítiques. El Comité de Candidatura de Doha acusó al COI de «cerrar la puerta al mundu árabe», y de dar más importancia a los aspeutos políticos qu'a los aspeutos téunicos.[139][140] Doha superó a Rio de Janeiro na mayoría de les categoríes evaluaes. Según el COI, la candidatura foi refugada por cuenta de que'l periodu olímpicu propuestu polos qatarinos foi nel mes d'ochobre, fecha d'altes temperatures nel país.[141][142]

El 3 de mayu de 2009, el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro acusó d'espionaxe al Comité de Candidatura de Madrid, que supuestamente unviara un espía a Rio mientres la visita de la Comisión d'Evaluación, polo cual consideraron presentar una quexa formal al COI.[143][144][145][146][147] Mientres la visita de la Comisión d'Evaluación del COI a Rio, Simon Walsh fíxose pasar por reporteru de #percanciar EFE, cuando en realidá yera un consultor pagu del Comité de Candidatura de Madrid. Finalmente a Walsh desaposióse-y del so acreditación periodística.[148][149] Pela so parte, autoridaes de Madrid negaron les acusaciones.[150]

Antes de la eleición, el Comité de Candidatura de Rio de Janeiro interpunxo una denuncia oficial contra la candidatura de Madrid ante la Comisión d'Ética del COI sobre comentarios fechos el 30 de setiembre por José María Odriozola, vicepresidente del Comité Olímpicu Español —COE—, y consideró la posibilidá de faelo contra la candidatura de Chicago pola mesma razón, esta vegada por comentarios realizaos por Richard M. Daley, alcalde de Chicago, el 21 de setiembre.[151][152] Nes sos declaraciones, Odriozola llamó a Rio de Janeiro «la peor de los cuatro candidates», ente que los funcionarios de Rio consideraron que Daley implícitamente asegurara que Rio yera incapaz d'allugar los Xuegos Olímpicos cuando declaró que «nun ye lo mesmo que ser anfitrión de la Copa Mundial de la FIFA [2014]».[153][154] Pela so parte, Mercedes Coghen #esculpar polos comentarios de Odriozola en nome del Comité de Madrid.[153] Según les normes del COI, les candidates nun puedan criticar direutamente a los sos rivales.[155][156] Dempués de la conclusión de la candidatura, Shintarō Ishihara, gobernador de Tokyo, culpó a les dinámiques invisibles» y a alcuerdos políticos pol fracasu de la candidatura de Tokiu.[157] Los funcionarios de Rio refugaron les declaraciones desaparentes» y unviaron una notificación formal al COI el 6 d'ochobre.[158][159]

Proyeutu[editar | editar la fonte]

Nel so proyeutu, Rio de Janeiro propunxo celebrar tolos eventos deportivos dientro de les llendes de la ciudá —con esceición del tornéu de fútbol que se celebraría, amás d'en Rio, nes ciudaes de Belo Horizonte, Brasilia, Salvador de Bahia y São Paulo— faciendo los Xuegos más compactos y téunicamente vidables.[21][160] Coles mesmes estableciéronse cuatro zones olímpiques —Barra, Copacabana, Deodoro y Maracanã— estremaes en siete grupos olímpicos —Barra, Copacabana, Deodoro, Flamengo, João Havelange, Lagoa y Maracanã— con cuatro recintos olímpicos —Maracanã, Parque Olímpicu, Riocentro y Parque X— onde s'allugaron toles sedes.[21][161] Les villes Olímpica y Paralímpicas, el Centru Internacional de Tresmisión y el Centru Principal de Prensa —IBC/MPC, poles sos sigles n'inglés— #allugar na zona de Barra, nucleu del proyeutu y sede principal de les instalaciones deportives.[21][162] Previóse la construcción d'una torre de televisión nel complexu IBC/MPC pa complementar les operaciones d'espardimientu y apurrir estudios con vistes panorámiques.[162] Amás d'un hotel esclusivu pa los medios de comunicación dientro del complexu, accesible direutamente dende'l IBC/MPC.[162][163] El proyeutu de les villes incluyó la construcción d'un Centru Olímpicu d'Entrenamientu, un parque, una Sablera Olímpica y un accesu direutu al Parque Olímpicu, según 8856 habitaciones pa un total de 17 770 atletes y oficiales, amás d'oficiales adicionales acreditaos.[164]

Les sedes de Rio de Janeiro cumplieron colos requisitos téunicos de les federaciones internacionales y colos estándares del COI y del CPI, amás d'alliniase col plan maestru de la ciudá y l'estratexa de legáu.[165][166] Mientres el procesu de candidatura, l'estáu de les sedes yera'l siguiente: diez esistentes (29%) con nenguna obra permanente necesaria, ocho (24%) con reformes necesaries, nueve permanentes (26%) y siete temporales a construyir (21%).[21][Nota 4] En total, entamáronse 34 sedes de competición y 29 d'entrenamientu, como parte del proyeutu de sedes d'entrenamientu.[21][167] No referente al legáu, el proyeutu más importante de la candidatura foi'l Centru Olímpicu d'Entrenamientu —OTC— y la so sede principal allugada na zona de Barra.[168][21] Per otra parte, el Comité de Candidatura reconoció la posibilidá de la adición de nuevos deportes al programa olímpicu y, tres un analís detalláu de caúna de los siete #posibilidad —béisbol, golf, karate, deportes sobre ruedes, rugby, squash, softbol—, confirmó la so capacidá p'afaese tocantes a sedes, tresporte y otros aspeutos operativos y loxísticos. Finalmente, el 9 d'ochobre de 2009, el COI aprobó la introducción del rugby y el golf a partir de los Xuegos de 2016.[169] Amás, Rio de Janeiro y les cuatro ciudaes propuestes pa celebrar la competición de fútbol fueron sedes de la Copa Mundial de Fútbol de 2014.[170]

Na candidatura señalóse que la esperiencia de los III Xuegos Parapanamericanos según otres competiciones internacionales p'atletes con discapacidaes ayudaría en gran midida a realizar los Xuegos Paralímpicos.[123][125][171] Pa esti fin, el Comité Organizador ufiertó incluyir representantes del Comité Paralímpicu Brasilanu y crear un departamentu específicu encargáu de supervisar los Xuegos.[125][172] Tamién s'entamó reutilizar 20 sedes olímpiques pa los Paralímpicos.[173]

Sedes del proyeutu de candidatura[21][Nota 1]
Nueves sedes de competición
See Deporte Capacidá Costu Millones de dólares


Arena de Deodoro D Esgrima 5000 46 096
Estadiu Olímpicu de Deportes Acuáticos D Natación y natación sincronizada 18 000 54 564
Centru Olímpicos de BMX D Ciclismu (BMX) 7500 12 289
Centru Olímpicu de Tenis D TenisPictogram. 18 250 62 808
Hall Olímpicu 1 D BaloncestuPictogram. 16 000 56 768
Hall Olímpicu 2 D Yudu y taekwondoPictogram.Pictogram. 10 000 56 998
Hall Olímpicu 3 D LluchaPictogram. 10 000 56 694
Hall Olímpicu 4 D BalonmanoPictogram. 12 000 58 269
Estadiu Olímpicu de Canotaje Eslalón D CanotajePictogram. 8000 30 979
Reserva Marapendi GolfPictogram.
Sedes de competición esistentes
See Deporte Capacidá Costu Millones de dólares


Estadiu Olímpicu João Havelange B AtletismuPictogram. 60 000 52 478
#Laguna Rodrigo de Freitas B Remu y piragüismuPictogram.Pictogram. 14 000 20 591
Estadiu de Maracanã A FútbolPictogram. 90 000 5572
Ximnasiu Maracanãzinho A VoleibolPictogram. 12 000 2737
Centru Acuáticu María Lenk B Saltos y water-poloPictogram.Pictogram. 6500 14 844
Marina da Glória B VelaPictogram. 10 000 22 084
Centru Nacional d'Equitación B Equitación 14 000 20 343
Centru Nacional de Tiru B Tiru deportivuPictogram. 6850 7596
Arena Olímpica de Rio A XimnasiaPictogram. 12 000 4094
Velódromu Olímpicu de Rio B CiclismuPictogram. 5000 39 707
Pabellón 2 A BoxéuPictogram. 9000 4848
Pabellón 3 A Tenis de mesaPictogram. 7000 6469
Pabellón 4 A BádmintonPictogram. 6500 6354
Sambódromo B Tiru con arcu y atletismuPictogram.Pictogram. 36 000 22 731
Sedes temporarias
See Deporte Capacidá Costu Millones de dólares


Estadiu de Copacabana C Voleibol de sableraPictogram. 12 000 10 782
Arena de Pentatlón Modernu de Deodoro C Pentatlón modernuPictogram. 20 000 10 362
Parque de Flamengo C Atletismu y ciclismuPictogram.Pictogram. 5000 8827
Fuerte de Copacabana C Natación n'agües abiertes y triatlónPictogram.Pictogram. 5000 9735
Centru Olímpicu de Ḥoquei C Ḥoquei sobre verdePictogram. 15 000 12 351
Parque Olímpicu de Ciclismu de Monte C CiclismuPictogram. 5000 8409
Pabellón 6 C HalterofiliaPictogram. 6500 17 980
Sedes de competición fuera de Rio de Janeiro
See Deporte Allugamientu Capacidá Costu Millones de dólares


Estadiu de Fonte A FútbolPictogram. Salvador (BA) 60 000 3726
Estadiu Nacional de Brasilia A FútbolPictogram. Brasilia (DF) 76 000 3726
Estadiu Mineirão A FútbolPictogram. Belo Horizonte (MG) 74 000 3726
Estadiu de São Paulo A FútbolPictogram. São Paulo (SP) 66 000 3726

Infraestructura[editar | editar la fonte]

La infraestructura, les estructures de xestión y la preparación del personal de Rio de Janeiro #probar mientres la Copa Mundial de Fútbol de 2014. Amás, entamáronse eventos de prueba dedicaos a la rede de tresporte en 2015.[68][174] Pa satisfaer los requisitos del COI, l'agospéu constaría de 49 750 habitaciones, de les cualos, 1700 seríen de apartoteles de la ciudá y más de 13 000 d'hoteles en Rio de Janeiro y les sedes del tornéu de fútbol.[175][176] Nel proyeutu, propúnxose l'usu de cruceros y comunidaes de propietarios pa superar una posible escasez d'habitaciones d'hotel, polo que seis #crucero modernos podríen apurrir más de 8500 cabines.[68][176] L'agospiamientu de los medios de comunicación sería provistu por una combinación d'hoteles y villes de medios.[177]

El proyeutu entamó la creación 150 quilómetros de carriles olímpicos pa coneutar los cuatro zones olímpiques y l'Aeropuertu Internacional de Galeão.[68] Según un corredor d'alta capacidá de sistemes de tren y metro, amás d'autopistes y carreteres principales que xunieren trés de los cuatro zones olímpiques y, col desenvolvimientu del corredor occidental, los cuatro zones.[178] Tamién s'ufiertó la implementación d'un sistema d'autobús de tránsitu rápidu como principal solución pa la topografía de la ciudá.[179][180] Gracies a un operativu de seguridá integral, podríen apangase los problemes rellacionaos cola seguridá y los riesgos rellacionaos con posibles desastres.[181] Per otru llau, consideróse que la delincuencia presente en delles rexones de Rio yera una cuestión importante na seguridá de los asistentes a los Xuegos.[68] Sicasí, un aspeutu positivu foi la esperiencia de Rio de Janeiro nel montaxe d'estructures de seguridá n'eventos multitudinarios.[181][182] Nesti aspeutu, el Gobiernu Federal de Brasil #comprometer a encargase de la seguridá.[183]

Finances[editar | editar la fonte]

Los trés niveles de gobiernu de Brasil aseguraron la llibre prestación d'una gama de servicios a la candidatura incluyendo los rellacionaos con seguridá, servicios médicos, tresporte, aduanes, inmigración y otros servicios y sofitos gubernamentales.[184] El proyeutu cuntó con un financiamiento de 240 mil millones de dólares del Programa d'Aceleración de la Crecedera —PAC— del gobiernu federal.[184][185] El patrociniu, la venta d'entraes y el mercadéu fueron de les principales actividaes xeneradores d'ingresos.[186] Los cualos complementáronse coles contribuciones comerciales y d'espardimientu del COI.[186][184] Dientro de los gastos de capital n'infraestructura gubernamental o privada incluyéronse inversiones equivalentes a 3.9 mil millones USD en proyeutos tales como espansiones aeroportuarias y de tresporte públicu —metro— según la construcción del Arcu Vial Metropolitanu.[184][187][188]

El presupuestu nun asumió apurras de capital pa la construcción de sedes permanentes, salvu pal revestimiento de los Xuegos, incluyendo la construcción de sedes temporales.[184][189] El balance de gastos foi financiáu pol sector públicu, qu'arreya compromisos gubernamentales de los trés niveles.[186][190] El gastu del Comité Organizador de los Xuegos envaloróse, con base nos aproximamientos del proyeutu de candidatura, el presupuestu y los gastos d'operación del OCOG, en 2.8 mil millones USD, col so correspondiente presupuestu olímpicu, amás d'inversiones de capital en tresporte, sedes y gastos incrementales calculaos en 11.6 mil millones.[184][68] Arriendes d'ello, el gobiernu presentó garantíes pa cubrir cualesquier potencial déficit.[191] En total, los gastos de les campañes de Ciudá Aspirante y Ciudá Candidata fueron de 85 792 millones de reales brasilanos, cifra presentada mientres el zarru oficial de la campaña'l 11 de payares de 2009.[186][192]

Referencies[editar | editar la fonte]

Notes[editar | editar la fonte]

  1. ↑ Estáu de la sedes en 2009

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. ↑ «COB oficializa candidatura do Rio 2016 com carta de garantia» (portugués). O Estado de S. Paulo (10 de setiembre de 2007). Consultáu'l 23 de xunetu de 2014.
  2. ↑ Agencia EFE (10 de setiembre de 2007). «Brasil oficializó la candidatura de Rio de Janeiro para Juegos Olímpicos de 2016». EMOL. Consultáu'l 23 de xunetu de 2014.
  3. ↑ «IOC annouced that rio is one of the applicant cities for the 2016 olympic games» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (14 de setiembre de 2007). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Four on 2016 Olympics short-list» (inglés). BBC (4 de xunu de 2008). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  5. ↑ «Four cities to compete to host the 2016 Olympic Games» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (14 de setiembre de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 5 de xunu de 2011. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «Rio será a cidade brasileira postulante á sede dos Jogos Olímpicos de 2016» (portugués). Comité Olímpicu Brasilano y Time Brasil (1 de setiembre de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 28 de xunu de 2012. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  7. ↑ «Rio de Janeiro» (inglés). Games Bids. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  8. ↑ «All seven 2016 Applicant Cities return responses» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (14 de xineru de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 5 de xunu de 2011. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  9. ↑ «Candidature procedure 2016 - All four candidate cities submit their files to the IOC» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (12 de febreru de 2008). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  10. ↑ 10,0 10,1 «2016 Games: Start of the Evaluation Commission Visits» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (3 d'abril de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  11. ↑ «Rio 2016 Bid Venues Get Inspected By IOC» (inglés). Games Bids (1 de mayu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 5 de mayu de 2009. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  12. ↑ «Río manifiesta optimismo al recibir la comisión del COI que evaluará su candidatura». Soitu (27 d'abril de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  13. ↑ «Rio de Janeiro Elected As 2016 Host City» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  14. ↑ «Rio de Janeiro fue elegida como sede de los Juegos Olímpicos 2016». RPP (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  15. ↑ «Rio de Janeiro to host 2016 Olympics» (inglés). CNN (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  16. ↑ «La derrota de Chicago, el primer fracaso de Obama». Radiotelevisión Española (2 d'ochobre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  17. ↑ «Rio Wins 2016 Olympics in a First for South America» (inglés). The New York Times (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  18. ↑ «Rio 2016 Unveils Candidature File» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  19. ↑ «Rio de Janeiro 2016 Candidate File Vol.1» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  20. ↑ «Golf and Rugby Become Olympic Sports» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6 21,7 21,8 «Sport and Venues» (inglés y portugués). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  22. ↑ 22,0 22,1 «Rio de Janeiro 2016 Candidate File Vol.2» (inglés y portugués). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 31 de xunetu de 2013. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  23. ↑ «Venues» (inglés y portugués). Comité Organizador de los Juegos de la XXXI Olimpiada. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  24. ↑ «Candidates for 2016 Olympics» (inglés). BBC (30 de setiembre de 2008). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  25. ↑ «Logomarca da aspiração do Rio aos jogos 2016 é apresentada durante prêmio Brasil olímpicu» (portugués). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (17 d'avientu de 2006). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 «COB lança candidatura do Rio para Olimpiaes de 2016» (portugués). UOL (1 de setiembre de 2006). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  27. ↑ «Río lanza su candidatura para los XXOO de 2016». El Mundo (1 de setiembre de 2006). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  28. ↑ «Rio looking forward to bigger things as Panams close» (inglés). Reuters (29 de xunetu de 2007). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  29. ↑ «Brazil hopes for Rio Games boost» (inglés). BBC (30 de xunetu de 2007). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  30. ↑ «Rio Mayor confirms full support to Rio bid to host 2016 Olympic Games» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (19 d'avientu de 2007). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  31. ↑ «Rio 2016: Presidente do COB e prefeito aprovam escolha do Rio de Janeiro como cidade postulante» (portugués). Comité Olímpicu Brasilano y Time Brasil (1 de setiembre de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 10 de marzu de 2010. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  32. ↑ «IOC launches 2016 Bid Process» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (16 de mayu de 2007). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  33. ↑ 33,0 33,1 «Seven Applicant NOCs/ Cities for the 2016 Games» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (14 de setiembre de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 5 de xunu de 2011. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  34. ↑ «Bid countries confirm 2016 plans» (inglés). BBC (14 de setiembre de 2007). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  35. ↑ «Rio de Janeiro makes official its candidacy to host the 2016 olympic games» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (21 de xineru de 2008). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  36. ↑ «Candidature Acceptance Procedure» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (16 de mayu de 2007). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  37. ↑ «Brazilian delegation attends seminar on olympic games 2016 in switzerland» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (22 d'ochobre de 2007). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  38. ↑ «2016 Games: Candidature procedure» (inglés). Comité Olímpicu Internacional. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  39. ↑ 39,0 39,1 «The 2016 Bid Process Explained» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  40. ↑ «Four Cities On IOC Shortlist For 2016 Games» (inglés). Games Bids (4 de xunu de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  41. ↑ «Past Results» (inglés). Games Bids. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  42. ↑ «Rio 2016 Official Bid Flag Raised – Gets Government Support» (inglés). Games Bids (24 de xunu de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  43. ↑ 43,0 43,1 «Candidature Procedure y Questionnaire» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (4 de xunetu de 2008). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  44. ↑ «Rio 2016 in Beijing 2008 Olympic Games Observers Program» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (19 d'agostu de 2008). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  45. ↑ «IOC Debriefing transfers knowledge from Beijing to London» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (27 de payares de 2008). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  46. ↑ «Rio 2016 delivers Candidate File to the International Paralympic Committee» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (19 de febreru de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  47. ↑ «Rio de Janeiro celebrates completion of Rio 2016 Candidature File» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (6 de febreru de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  48. ↑ «Rio 2016 Reveals “Compact” Bid Plan» (inglés). Games Bids (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  49. ↑ «Rio 2016 Tells IOC It Can Start Work Immediately» (inglés). Games Bids (17 de xunu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  50. ↑ «2016 Candidate Cities Briefing for IOC Members» (inglés). Tokyo Metropolitan Government (17 de xunu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  51. ↑ «2016 Olympic Bid Cities briefing IOC Members in Lausanne» (inglés). Federación Internacional de Halterofilia. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  52. ↑ «2016 Olympic Games candidate cities illustrate their bids to IOC members» (inglés). Comités Olímpicos Europeos (17 de xunu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  53. ↑ «Technical excellence and emotion stand out in Rio 2016 presentation to IOC» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (17 de xunu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  54. ↑ «On the Scene: IOC Responds Well to Rio 2016 Appeal» (inglés). Around The Rings (18 de xunu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  55. ↑ «Rio 2016 project applauded at PASO General Assembly» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (13 d'ochobre de 2008). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  56. ↑ «27th OCA General Assembly in Bali» (inglés). Conseyu Olímpicu d'Asia (1 de mayu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 16 de xunu de 2010. Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  57. ↑ «Rio 2016 wins applause in Europe» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (21 de payares de 2008). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  58. ↑ «Bidding for the Games: 2016 Cities Joust at Sportaccord» (inglés). Around The Rings (26 de marzu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  59. ↑ «Rio's Olympic Bid Presentation Wins The Day At SportAccord» (inglés). Games Bids (26 de marzu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  60. ↑ «Rio 2016 campaign goes around the world in one week» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (30 de marzu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  61. ↑ «Rio 2016 Makes Strong Pitch To ANOCA» (inglés). Games Bids (7 de xunetu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  62. ↑ «Rio 2016 participates in Australian Youth Olympic Festival» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (21 de xineru de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  63. ↑ «Rio 2016 attend FINA World Championships and European Youth Olympic Summer Festival» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (21 de xunetu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  64. ↑ «Rio 2016 To Promote Bid At Athletics Championships» (inglés). Games Bids (11 d'agostu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  65. ↑ «Rio 2016 attend Rowing and Judo World Championships» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (26 d'agostu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  66. ↑ «Countdown to Olympic decision begins» (inglés). ABC (1 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  67. ↑ 67,0 67,1 «121st IOC Session and XIII Olympic Congress» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (18 de xunu de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  68. ↑ 68,00 68,01 68,02 68,03 68,04 68,05 68,06 68,07 68,08 68,09 68,10 68,11 68,12 68,13 68,14 68,15 «2016 Working Group Report» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (14 de marzu de 2008, presentado a la Comisión Ejecutiva del COI en el mes de xunu de 2008). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  69. ↑ «Rio de Janeiro tem a pior nota entre as cidades finalistas para os Jogos de 2016» (portugués). Globo (4 de xunu de 2008). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  70. ↑ «IOC selects Candidate Cities for the 2016 Summer Games» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (30 de mayu de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 5 de xunu de 2011. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  71. ↑ 71,0 71,1 «IOC announces composition of 2016 Evaluation Commission» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (18 de setiembre de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 5 de xunu de 2011. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  72. ↑ «Rio 2016 Welcome Best So Far - IOC» (inglés). Games Bids (29 d'abril de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  73. ↑ «Report of the 2016 Evaluation Commission» (inglés). Comité Olímpicu Internacional (2 de setiembre de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  74. ↑ «Rio de Janeiro receives International Olympic Committee Evaluation Commission» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (24 d'abril de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  75. ↑ «On the Scene -- Rio Sets Postcard View for IOC Visitors» (inglés). Around The Rings (29 d'abril de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  76. ↑ «On the Scene -- IOC Venue Tour in Rio» (inglés). Around The Rings (1 de mayu de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  77. ↑ «Inspection committee impressed by Rio Olympics bid» (inglés). Reuters (2 de mayu de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  78. ↑ «On the Scene -- IOC Commission Chief Praises Rio de Janeiro, Minus "Passion"» (inglés). Around The Rings (3 de mayu de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  79. ↑ «Tokiu y Rio de Janeiro toman la delantera en la lucha olímpica». El País (2 de setiembre de 2009). Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  80. ↑ «IOC Evaluation Report Confirms Race For 2016 Olympics Has Yet To Be Won» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  81. ↑ «Chicago 2016 Boosted on BidIndex by Obama's Travel Plans» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  82. ↑ «International research organisation survey says Rio is the most cost-effective 2016 Candidate City» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (11 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  83. ↑ «2016 Olympic Bid Timeline - How We Got Here» (inglés). Games Bids (1 d'ochobre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  84. ↑ «IOC selects the host city for the 2016 Olympic and Paralympic Games on friday» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (1 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  85. ↑ 85,0 85,1 85,2 85,3 «Elections for the 2016 Games» (inglés). Comité Olímpicu Internacional. Archiváu dende l'orixinal, el 3 d'ochobre de 2009. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  86. ↑ 86,0 86,1 86,2 86,3 «President Lula's Empassioned Remarks Highlight Rio 2016 Olympic Bid Presentation» (inglés). Games Bids (2 d'ochobre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  87. ↑ «Río organizará los Juegos Olímpicos». As (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  88. ↑ «Back in Brazil, Nuzman dedicates Rio 2016 Olympic victory to the brazilian people» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (4 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  89. ↑ 89,0 89,1 «Voting procedure and membership» (inglés). Comité Olímpicu Internacional. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  90. ↑ «Olympic Host City Selection Voting Procedures» (inglés). Games Bids (1 d'ochobre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  91. ↑ «Olympics-Chicago go out in first round of 2016 Olympics voting» (inglés). Reuters (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  92. ↑ «Olympics-Tokyo eliminated in second round of 2016 Olympics vote» (inglés). Reuters (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  93. ↑ «The Oympic Bid Vote - Ballot By Ballot Results» (inglés). Games Bids (2 d'ochobre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  94. ↑ «Rio Wins 2016 Olympic Bid» (inglés). Games Bids (2 d'ochobre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  95. ↑ Paul Kelso (2 d'ochobre de 2009). «Election of the 2016 Olympic Host City: Live!» (inglés). The Telegraph. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  96. ↑ «Thousands Expected At Copacabana To Watch IOC Vote» (inglés). Games Bids (2 d'ochobre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  97. ↑ «Rio to stage 2016 Olympic Games» (inglés). BBC (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  98. ↑ «Rio to host 2016 Olympics» (inglés). Infosur Hoy (2 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 27 de marzu de 2013.
  99. ↑ Comité Olímpicu Internacional. «Host City Contract» (inglés). Comité Organizador de los Juegos Olímpicos y Paralímpicos de 2016. Consultáu'l 28 de marzu de 2013.
  100. ↑ «Past Olympic Host Cities Selection List» (inglés). Games Bids. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  101. ↑ 101,0 101,1 «Return of the Rio 2016 Wheel» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (30 d'avientu de 2009). Consultáu'l 4 de mayu de 2013.
  102. ↑ «Overall concept» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  103. ↑ 103,0 103,1 103,2 103,3 103,4 103,5 103,6 103,7 «Rio de Janeiro 2016 Candidate File» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  104. ↑ 104,0 104,1 104,2 104,3 «Motivation, concept & legacy» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (14 de xineru de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 27 de marzu de 2009. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  105. ↑ «Vision, legacy and communications» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  106. ↑ «Right Time For South America – BOC President» (inglés). Games Bids (6 de xunu de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  107. ↑ «Brazil's School Olympics Reflects Rio's 2016 Bid Ideals» (inglés). Games Bids (16 de setiembre de 2008). Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  108. ↑ «Rio 2016 Celebrates World Environment Day» (inglés). Games Bids (6 de xunu de 2009). Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  109. ↑ «Rio 2016 – Grand Prix, Carbon Zero» (inglés). Games Bids (19 de mayu de 2009). Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  110. ↑ Carmen Vallejo (28 de setiembre de 2009). «Madrid, Tokiu, Chicago o Rio de Janeiro: Apuestas medioambientales para los Juegos Olímpicos de 2016». Mi+d. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  111. ↑ «2016 Olympic Games in Rio: Opportunities Ahead» (inglés). Baker & McKenzie. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  112. ↑ «Environment and meteorology» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  113. ↑ (16 de febreru de 2009) Marketing (n'inglés). Consultáu'l 3 de mayu de 2013.
  114. ↑ 114,0 114,1 «Rio unveils 2016 Olympic bid logo during Brazil Olympic Awards ceremony» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (17 d'avientu de 2007). Consultáu'l 3 de mayu de 2013.
  115. ↑ «Rio 2016 Launches Bid Logo» (inglés). GamesBids (17 d'avientu de 2007). Consultáu'l 3 de mayu de 2013.
  116. ↑ «Rio 2016 launches “Live Your Passion” at New Year Celebrations» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (30 d'avientu de 2008). Consultáu'l 4 de mayu de 2013.
  117. ↑ «Rio de Janeiro kicks off 2009 focused on the 2016 Bid» (inglés). Sports Features (2 de xineru de 2009). Consultáu'l 4 de mayu de 2013.
  118. ↑ «The biggest New Year party in Brazil» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (26 d'avientu de 2008). Consultáu'l 4 de mayu de 2013.
  119. ↑ «Rio 2016 celebrates the arrival of 2009 at the New Year celebrations in Copacabana» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (1 de xineru de 2009). Consultáu'l 4 de mayu de 2013.
  120. ↑ 120,0 120,1 «Rio de Janeiro 2016 Applicant File: General conditions, public opinion and experience» (inglés) páx. 26-30. Comité Olímpicu Brasilano (14 de xineru de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de marzu de 2009. Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  121. ↑ «Rio de Janeiro hosted the greatest world judo championship in history!» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (20 d'ochobre de 2007). Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  122. ↑ «Rio 2007 Debriefing reinforces the quality of Rio’s candidature for the 2016 Olympic Games» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (11 de marzu de 2008). Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  123. ↑ 123,0 123,1 «Rio 2007 Parapan American Games strengthen Rio's 2016 Olympic bid» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (8 de setiembre de 2008). Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  124. ↑ «IOC president says brazil 2014 world cup reinforces rio bid for 2016» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (12 d'avientu de 2007). Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  125. ↑ 125,0 125,1 125,2 «Paralympic Games» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  126. ↑ «OCOG Contacts, Rio 2016» (inglés). Comité Olímpicu Internacional. Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  127. ↑ «Carlos Arthur Nuzman» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro. Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  128. ↑ 128,0 128,1 128,2 «Organizational Chart» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  129. ↑ «Mike Lee OBE» (inglés). Vero Campaigning Communications. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de xineru de 2010. Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  130. ↑ «Rio 2016 Candidate City» (inglés). Vero Campaigning Communications. Consultáu'l 5 de mayu de 2013.
  131. ↑ «Guarantees submitted by Ro 2016 exceed IOC requirements» (inglés y portugués). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  132. ↑ «Political and economic climate and structure» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  133. ↑ «President Lula announced several actions targeting support to Rio’s candidature to host 2016 Olympic Games» (inglés y portugués). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (25 de xunu de 2008). Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  134. ↑ «Rio 2016 Briefs President, Games Would Transform City» (inglés). Games Bids. Consultáu'l 6 de mayu de 2013.
  135. ↑ «ODA Established For Rio 2016» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  136. ↑ «Olympic development authority established for Rio 2016 games» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (19 de xineru de 2009). Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  137. ↑ 137,0 137,1 «Legal aspects» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  138. ↑ 138,0 138,1 «Customs and immigration formalities» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  139. ↑ «Doha 2016 Congratulates Four Candidate Cities» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  140. ↑ «Doha Accuses IOC Of “Closing The Door”» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  141. ↑ «IOC Bends Rules When Selecting 2016 Olympic Bid Shortlist» (inglés). Games Bids. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  142. ↑ «Bidding for the Games -- 2016 Cities Meet IOC, Rogge Explains Doha Tumble from Short List» (inglés). Around The Rings (6 de xunu de 2008). Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  143. ↑ «Spy scandal hits 2016 Olympic race» (inglés). ABC (3 de mayu de 2009). Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  144. ↑ «Rio 2016 Accuses Rival Of Spying» (inglés). Games Bids (4 de mayu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  145. ↑ «Río 2016 estudia denunciar a COI por supuesto espía de Madrid». MDZ Diario de Mendoza (4 de mayu de 2009). Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  146. ↑ «Madrid16 espió a la candidatura de Rio de Janeiro». El Confidencial. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  147. ↑ «Madrid'16 se disculpa tras ser acusada de espionaje». El Mundo (5 de mayu de 2009). Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  148. ↑ Associated Press (5 de mayu de 2009). «Madrid claim they never intended to spy on rivals Rio» (inglés). Inside The Games. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  149. ↑ Redaición y agencias (5 de mayu de 2009). «Una persona se acredita falsamente en nombre de la Agencia EFE ante la candidatura de Río». ABC. Consultáu'l 4 de marzu de 2014.
  150. ↑ «Madrid 2016 Denies Spying» (inglés). Games Bids (5 de mayu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  151. ↑ «Rio Complains To IOC After Madrid Comment» (inglés). Games Bids (30 de setiembre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  152. ↑ «No Official Complaint By Rio 2016 To IOC» (inglés). Games Bids (29 de setiembre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  153. ↑ 153,0 153,1 «Rio hit back in 2016 Olympics row» (inglés). Games Bids (30 de setiembre de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  154. ↑ «Chicago's Olympic bid hurt by Daley's remarks?» (inglés). Games Bids (29 de setiembre de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  155. ↑ «Rio 2016 complain to IOC Ethics Commission after Madrid official claim it is the worst candidate» (inglés). Inside the games (30 de setiembre de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  156. ↑ «Rio 2016 Complains To IOC Ethics Commission» (inglés). Games Bids (29 de setiembre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  157. ↑ «Tokyo boss blames "political jostling" for 2016 loss» (inglés). Reuters (4 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  158. ↑ «Rio 2016 Commitee Official Statement» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (6 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  159. ↑ «Rio Officials Criticize Tokyo Governor's Comments» (inglés). CBC (6 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  160. ↑ «Technically-excellent Games and an Olympic Village combining comfort and functionality» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (30 d'abril de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  161. ↑ «Rio 2016 IOC Inspection - Day Two» (inglés). Games Bids (1 de mayu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  162. ↑ 162,0 162,1 162,2 «Media operations» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 8 de marzu de 2010. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  163. ↑ «Technology» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 8 de marzu de 2010. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  164. ↑ «Olympic Village» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 8 de marzu de 2010. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  165. ↑ «Rio 2016 venue plans approved by all International Federations» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (12 de xineru de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  166. ↑ «Federations Approve Rio 2016 Bid Plan» (inglés). Games Bids (12 de xineru de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  167. ↑ «Rio 2016 upbeat about IOC Evaluation Commission visit to sports venues» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (11 de mayu de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  168. ↑ «A dream that is becoming reality - Brazil's first Olympic Training Centre» (inglés). Comité Organizador de los Juegos Olímpicos de Rio de Janeiro (3 de xunetu de 2013). Consultáu'l 1 d'agostu de 2013.
  169. ↑ «Rugby and golf on the agenda for Rio 2016» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (9 d'ochobre de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  170. ↑ «Proposed Rio 2016 Venues To Host 2014 World Cup Games» (inglés). Games Bids (1 de xunu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  171. ↑ «Rio 2016 Has Stand At Paralympic Celebration» (inglés). Games Bids (11 de xunetu de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  172. ↑ «Rio 2016 participates in Paralympic Day celebrations» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (10 de xunetu de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  173. ↑ «Rio 2016 Bid Committee presents paralympic plans to IOC» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (11 de mayu de 2009). Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  174. ↑ «Medical Services and Doping Control» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de marzu de 2009. Consultáu'l 25 de xunu de 2013.
  175. ↑ «Hotels commit to Rio 2016» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (30 d'ochobre de 2008). Consultáu'l 25 de xunu de 2013.
  176. ↑ 176,0 176,1 «Accommodation» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 13 d'avientu de 2013. Consultáu'l 25 de xunu de 2013.
  177. ↑ «Accommodation» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de marzu de 2009. Consultáu'l 25 de xunu de 2013.
  178. ↑ «Transport» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de marzu de 2009. Consultáu'l 25 de xunu de 2013.
  179. ↑ «Transport» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  180. ↑ «New Transit System Boosts Rio 2016's Bid» (inglés). Games Bids (18 d'ochobre de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  181. ↑ 181,0 181,1 «Security» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 24 de xunu de 2013.
  182. ↑ «Tourists praise Rio de Janeiro during carnaval» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (6 de marzu de 2009). Consultáu'l 25 de xunu de 2013.
  183. ↑ «Security» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de marzu de 2009. Consultáu'l 25 de xunu de 2013.
  184. ↑ 184,0 184,1 184,2 184,3 184,4 184,5 «Finance» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro y Comité Olímpicu Brasilano (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2012. Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  185. ↑ «Federal Government funds project that will transform traffic in rio» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (12 de payares de 2007). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  186. ↑ 186,0 186,1 186,2 186,3 «Finance» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de marzu de 2009. Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  187. ↑ «Metro expansion project unites Rio’s State and City Governments» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (13 de febreru de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  188. ↑ «Legado urbano e ambiental/Legado urbano y ambiental» (portugués y español) páx. 73. Comité de Candidatura de Rio de Janeiro. Consultáu'l 22 de xunetu de 2014.
  189. ↑ «Conclusion» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (16 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 20 de marzu de 2009. Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  190. ↑ «Cabral reveals major urban investment program for Rio 2016» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (2 de febreru de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  191. ↑ «Olympic development authority established for Rio 2016 games» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (19 de xineru de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.
  192. ↑ «Rio 2016 recalls the successful trajectory of the Olympic bid» (inglés). Comité de Candidatura de Rio de Janeiro (12 de payares de 2009). Consultáu'l 28 de xunu de 2013.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Páxines oficiales
Documentación oficial del COI
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Candidatura_de_Rio_de_Janeiro_a_los_Xuegos_Olímpicos_de_2016&oldid=4173426»