Reinu armeniu de Cilicia
| |||||
---|---|---|---|---|---|
estáu desapaecíu | |||||
| |||||
Alministración | |||||
Capital |
Tarsus Kozan | ||||
Forma de gobiernu | monarquía | ||||
Llingües oficiales |
armenio medio (es) llatín Francés antiguu Griegu medieval | ||||
Relixón oficial | cristianismu, Ilesia católica armenia y Iglesia apostólica armenia (es) | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 37°00′N 35°30′E / 37°N 35.5°E | ||||
Superficie | 40000 km² | ||||
Demografía | |||||
El reinu armeniu de Cilicia (tamién conocíu como Pequeña Armenia, Armenia Cilicia, Reinu de Cilicia o Nueva Armenia[1]) foi un reinu formáu na Edá Media por refuxaos armenios que fuxeron de la invasión selyúcida d'Armenia. Atopar no qu'anguaño ye Turquía sudoriental, na rexón de Cilicia. El país foi independiente de 1078 a 1375 aproximao.
El reinu de Cilicia foi fundáu pola dinastía de los Rupénidas, que yera una caña menor de la gran familia de los Bagrátidas, que ocupó los tronos d'Armenia y de Xeorxa en distintos momentos. La so capital foi Sis. El reinu armeniu de Cilicia foi un importante y poderosu aliáu de los cruciaos europeos, y considerábase a sigo mesmu como'l bastión de la Cristiandá n'oriente. Actuó tamién como focu de la cultura y nacionalismu armeniu, pos Armenia (l'Armenia mayor o Gran Armenia, al pie d'El Cáucasu) taba ocupada polos turcos naquella dómina.
Cilicia bizantina
[editar | editar la fonte]Cilicia fuera reconquistada a los árabes pol emperador bizantín Nicéforo II Foques escontra 965. En ocupándola, espulsó a los musulmanes que vivíen ellí, y animóse a los cristianos de Siria y d'Armenia a repoblala. La inmigración armenia aumentó cola anexón de la Gran Armenia al Imperiu bizantín en 1045 y la posterior conquista selyúcida 19 años dempués, lo que se tradució en dos folaes migratories. Los armenios tamién s'estendieron escontra l'este dende Cilicia, poles rexones montascoses del norte de Siria y Mesopotamia.
Orixe de los reinos armenios de Cilicia
[editar | editar la fonte]Los armenios llegaron al serviciu de los bizantinos como oficiales del exércitu y como gobernadores, pero cuando'l poder imperial na rexón debilitar nos años de caos que siguieron a la derrota bizantina na batalla de Manzikert (1071), dalgunos d'éstos aprovecharon la oportunidá p'alzase en dueños soberanos, ente qu'otros, siquier nominalmente, siguieron reconociendo la soberanía bizantina. El que tuvo más ésitu de toos foi Filareto Brajamio, un antiguu xeneral armeniu de Romanu IV Diógenes. Ente 1078 y 1085, Filareto estendió'l so principáu dende Cilicia a Edessa, pero a la so muerte'l so territoriu se desintegró de nuevu en señoríos locales.
A finales del sieglu XI, había seis principados importantes na zona:
- Lampron (más allá de Namrun, actual Camliyayla) y Babaron (Candir Kale), nel estremu meridional de les Puertes Cilicias, taben en manes del ex xeneral bizantín Oshin, fundador de la importante dinastía Hethúmida.
- Al nordeste atopaba'l principáu de Constantín I d'Armenia, el fíu del príncipe Roupen I. El centru del so poder atópase nes fortaleces de Partzapert y Vahka.
- Más al nordeste, yá fora de Cilicia, estendíase'l principáu de Marash o Maraş (l'actual Kahramanmaraş), rexíu por Tatoul, un antiguu dignatariu bizantín.
- Al este de Maraş, l'armeniu Kogh Vasil apoderaba les fortaleces de Raban (l'actual Altınaşkale) y Kesoun, como vasallu de los selyúcides.
- Al norte d'éstos, nel altu Éufrates, atopábase'l principáu de Malatya (Melitene), gobernáu por Gabriel, unu de los antiguos oficiales de Filareto, tamién so soberanía selyúcida.
- A lo último, más allá de Malatya, taba Edesa, apoderada por Thoros, otru de los oficiales de Filareto, y xenru de Gabriel de Melitene.
La Primer Cruzada y el principáu rupénida
[editar | editar la fonte]Cola Primer Cruzada, los armenios de Cilicia tuvieron como poderosos aliaos a los cruzaos francos. Cola so ayuda, defendieron a Cilicia de los turcos, tantu con aiciones militares direutes como pol establecimientu de los reinos cruzaos vecinos: el principáu de Antioquía y el condáu d'Edesa. Mientres los siguientes dos sieglos, armenios y cruzaos fueron en parte aliaos y en parte rivales.
Col ascensu de los príncipes rubénidas, surdió una especie de poder centralizáu na rexón. A lo llargo del sieglu XII, éstos formaron daqué paecíu a una dinastía reinante, y llucharon colos bizantinos pol dominiu de la zona. El príncipe Lleón I foi ganáu pol emperador Xuan II Comneno en 1137, y foi prindáu con otros miembros de la so familia. Morrió en prisión trés años dempués. El fíu y socesor de Lleón, Thoros II, tamién foi prindáu, pero llogró escapar en 1141. Volvió al so reinu pa liderar la llucha contra los bizantinos. De primeres, con ciertu ésitu, pero finalmente, en 1158, tuvo qu'emprestar vasallaxe al emperador Manuel I Comneno. Los príncipes rupénidas siguieron gobernando Cilicia.
El reinu d'Armenia
[editar | editar la fonte]En 1198 el príncipe rubénida Lleón consiguió asegurase'l tronu, convirtiéndose nel primer rei de l'Armenia de Cilicia. La corona pasaría depués a la dinastía rival de los Hethúmidas, al traviés de la fía de Lleón, la reina Zabel, pol so segundu matrimoniu col príncipe Hethoum. Los sos descendientes reinaríen en Cilicia hasta l'asesinatu de Lleón IV en 1341, cuando'l so primu Constantín IV d'Armenia (Guido Lusignan) foi escoyíu rei.
A finales del sieglu XIV, Cilicia foi invadida polos mamelucos. La cayida de Sis n'abril de 1375 punxo fin a la historia del reinu. Al so últimu rei, Lleón V d'Armenia, concedióse-y un salvoconducto y morrió nel exiliu en París en 1393. El so primu Xaime I de Xipre convirtióse entós en pretendiente al títulu.
Soberanos del reinu armeniu de Cilicia
[editar | editar la fonte]Nome | Periodu reináu | Títulu | Dinastía |
---|---|---|---|
Rubén I | 1080-1095 |
Rubenidas | |
Constantín I | 1095-1102 |
Rubenidas | |
Thoros I | 1102-1129 |
Rubenidas | |
Constantín II | 1129 |
Rubenidas | |
Lleón I, señor d'Armenia | 1129-1140 |
Rubenidas | |
Thoros II | 1140-1169 |
Rubenidas | |
Rubén II | 1169-1170 |
Rubenidas | |
Mleh I | 1170-1175 |
Rubenidas | |
Rubén III | 1175-1187 |
Rubenidas | |
Lleón I | 1187-1219 |
Rubenidas | |
Isabella | 1219-1252 |
Rubenidas | |
Haitón I | 1226-1270 |
Hethumidas | |
1270-1289 |
Hethumidas | ||
Haitón II | 1289-1293 1294-1297 1299-1307 |
Hethumidas | |
Thoros III | 1293-1298 |
Hethumidas | |
Sempad | 1297-1299 |
Hethumidas | |
1299 |
Hethumidas | ||
Lleón III | 1301-1307 |
Hethumidas | |
Oshin | 1307-1320 |
Hethumidas | |
Oshin de Korikos | 1320-1329 |
Hethumidas | |
Lleón IV | 1320-1341 |
Hethumidas | |
Constantín III | 1344-1362 |
Lusignan | |
Constantín IV | 1362-1373 |
Lusignan | |
Lleón V | 1374-1393 |
Lusignan | |
1393-1398 |
Lusignan | ||
Janus | 1398-1432 |
Lusignan | |
Xuan II de Xipre | 1432-1458 |
Lusignan | |
Carlota de Lusignan | 1458-1467 |
Lusignan |
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ «Landmarks in Armenian history». Internet Archive. 1911. https://archive.org/stream/landmarksinarmen00dalerich/landmarksinarmen00dalerich_djvu.txt. Consultáu'l 22 de xineru de 2016. "1080 A.D. Rhupen, cousin of the Bagratonian kings, sets up on Mount Taurus (overlooking the Mediterranean Sea) the kingdom of New Armenia which lasts 300 years."
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Señoríu y reinu de Cilicia (Hestoria d'Armenia de Kurkjian, Chs. 27‑31 n'inglés)