Personalidá

Personalidá
tipu de propiedá
conceutu

La personalidá foi representada dacuando col símbolu d'una mázcara.

La personalidá ye un constructo psicolóxicu, que se refier a un conxuntu dinámicu de carauterístiques psíquiques d'una persona, a la organización interior que determina que los individuos actúen de manera distinta ante una determinada circunstancia. El conceutu puede definise tamién como'l patrón d'actitúes, pensamientos, sentimientos y repertoriu conductual que caracteriza a una persona, y que tien una cierta persistencia y estabilidá a lo llargo de la so vida de manera tal que les manifestaciones d'esi patrón nes distintes situaciones tien dalgún grau de predictibilidad.

Historia del conceutu

El conceutu de «personalidá» provién del términu «persona», denominación que s'utilizaba nel llatín clásicu pa la mázcara que portaben los actores de teatru na antigüedá. Sicasí, yá nesi entós falábase nun sentíu amplio y figurao de «persones» pa referise a los roles, ye dicir a «como quién» o «representando a quién» actuaba un determináu actor teatral tres la so mázcara. El conceutu pasu ente pasu tresfirióse a otres esferes de la sociedá, más allá del teatru, pero na Roma antigua, «persones» yeren solamente los ciudadanos, jurídicamente provistos de derechos (en contraste colos esclavos que nun yeren consideraos persones, yá que nun podíen decidir sobre'l so propiu actuar, nin menos entá deliberar sobre'l de los demás). El conceutu taba primeramente bien acutáu a aquellos ciudadanos poderosos, que gociaben d'honra, prestíu y, en respetu a la so dignidá, yeren los únicos posesores de derechos ciudadanos. Cola llegada de la Era Cristiana, el conceutu de persona camuda de significáu pa poder significar el dogma de la Trinidá (Dios ye unu namái tocantes a la naturaleza, pero trino en persones) y el dogma de la Encarnación (La segunda Persona de la Trinidá, asumió una naturaleza humana, ensin dexar de tener una naturaleza divina. Esta unión realízase "na persona". Asina, persona pasa a significar, según la definición clásica del filósofu cristianu Boecio a la sustancia individual de naturaleza racional, y según Tomás d'Aquino al "subsistente distintu en naturaleza intelectual". Estremar a la naturaleza, que significa una esencia común a munchos (por casu, "home") de la persona que designa al individuu d'esa naturaleza no que tien de puramente individual. Este ye'l conceutu de persona que pasó con dellos cambeos dacuando, hasta los nuesos díes, y qu'enconta que tou individuu de naturaleza humana ye persona, independientemente de les sos circunstancies biográfiques, xenétiques, sociales o económica, y ye un individuu dotáu d'una especial dignidá. Nos filósofos escolásticos, la pallabra personalidá ("personalitas") utilizar pa designar aquella perfeición teniendo la cual un determináu individuu ye persona. Nel intre de los sieglos, el conceutu de «persona» foise tresformando gradualmente n'unu más xeneral hasta llegar utilizase nel sentíu coloquial actual, esto ye, práuticamente como sinónimu de «ser humanu». Nel contestu d'esti desenvolvimientu conceptual, l'apaición del axetivu «personal» facilitó'l desenvolvimientu del sustantivu «personalidá», utilizáu pa designar la totalidá de carauterístiques personales» que interactúan dinámicamente ente sigo pa producir aquél estilu relativamente estable de desendolcase individual y socialmente qu'un individuu tien. Nun tien de confundir se'l conceutu de persona col de personalidá. Ente que el primeru designa al individuu na so totalidá, el segundu designa un aspeutu so, el conxuntu entamáu de les sos disposiciones a la operación.

Definición de la personalidá

Al tratase d'un conceutu básicu dientro de la psicoloxía, a lo llargo de la historia recibió numberoses definiciones, amás de les conceptualizaciones más o menos intuitives que recibió. Dellos autores entamaron y clasificaron estes definiciones en grupos.

La personalidá puede sintetizase como'l conxuntu de carauterístiques o patrón (UCCELLI) de sentimientos, emociones y pensamientos amestaos al comportamientu, esto ye, los pensamientos, sentimientos, actitúes, vezos y la conducta de cada individuu, que persiste a lo llargo del tiempu frente a distintes situaciones estremando a un individuu de cualesquier otru faciéndolo distintu a los demás. La personalidá persiste nel comportamientu de les persones congruentes al traviés del tiempu, entá en distintes situaciones o momentos, otorgando daqué únicu a cada individuu que lu caracteriza como independiente y distintu. Dambos aspeutos de la personalidá, distinción y persistencia, tienen una fuerte vinculación cola construcción de la identidá, a la cual modela con carauterístiques denominaes traces o conxuntos de traces que, xunto con otros aspeutos del comportamientu, integrar nuna unidá coherente que finalmente describe a la persona. Esi comportamientu tien un enclín a repitise al traviés del tiempu d'una forma determinada, ensin que quiera dicir qu'esa persona portar de manera igual en tolos casos. Esto ye, la personalidá ye la forma en que pensamos, sentimos, portámonos ya interpretamos la realidá, amosando un enclín d'esi comportamientu al traviés del tiempu, que nos dexa encarar la vida y amosanos la manera en que vemos a nós mesmos y al mundu que nos arrodia. Déxanos reaccionar ante esi mundu d'alcuerdu a la manera de perceición, retro-alimentando con esa conducta en nuesa mesma personalidá. Cada persona al nacer yá tien la so propia personalidá con ciertes carauterístiques propies, que col pasu del tiempu más el factor ambiental y les circunstancies ye como se va definir esa persona. La personalidá va ser fundamental pal desenvolvimientu de les demás habilidaes del individuu y pa la integración con grupos sociales.

Según Gordon Allport la personalidá ye "la organización dinámica de los sistemes psicofísicos que determina una forma de pensar y d'actuar, única en cada suxetu nel so procesu d'adaptación al mediu".

Desmembrando esa afirmación atopamos que:

• La organización representa l'orde en que se topa estructurada les partes de la personalidá de cada suxetu.
• Lo dinámicu referir a que cada persona atopar nun constante intercambiu col mediu que namái s'ataya cola muerte.
• Los sistemes psicofísicos faen referencia a les actividaes que provienen del principiu inmaterial(fenómenu psíquicu) y el principiu material(fenómenu físicu).
• La forma de pensar fai referencia a l'aguada interna de la personalidá.
• La forma d'actuar fai referencia a l'aguada esterna de la personalidá que se manifiesta na conducta de la persona.
• Y ye única en cada suxetu pola naturaleza caótica nel que'l celebru entama les sinapsis.

Traces de personalidá según Gordon Allport:

• Traza cardinal: una carauterística única que dirixe bona parte de les actividaes d'una persona.
• Traces centrales: Como la honestidá y la sociabilidá, polo xeneral van de cinco a 10 en cualquier persona.
• Traces secundaries: Carauterístiques qu'inciden nel comportamientu en munches menos situaciones y exercen menos influencia que les traces centrales o cardinales.

"Les traces ufierten una esplicación claro y senciello de les consistencies conductuales de les persones dexando comparar fácilmente a una persona con otra. Les traces son carauterístiques de la personalidá y comportamientos consistentes que se manifiesten en distintes situaciones. La teoría de les traces busca esplicar, en forma senciella, les consistencies nel comportamientu de los individuos."

Fundamentos de la Personalidá según Gordon Allport

Gordon Allport indicó que podemos considerar a la constitución física, el temperamentu y l'intelixencia como los "materiales" de la personalidá, anque esperimenten colos años una lenta maduración. Falamos d'estos elementos como los materiales en brutu porque dependen en gran parte (anque non puramente) de lo que se recibió por heriedu. De los trés, la constitución física ye la más visiblemente amestada al heriedu (d'una manera complexa), pero hai pruebes de pesu que sofiten la creencia que de tamién el temperamentu y l'intelixencia tán xenéticamente determinaos. Llevando l'argumentación más lloñe, podemos preguntar si la fundamental asociación ente la constitución corporal y el temperamentu ye una correlación innata o se debe a les esperiencies de la vida. Consideremos l'exemplu d'un rapazu marcadamente delgáu y más débil que los sos compañeros. Nun sirve pa los deportes y si engárrase -y toca siempres perder. ¿Qué va asoceder? Desenvolver nél una manera de ser tirante, reserváu, tornáu, introvertíu. Nun podemos demostrar que ye namái la esperiencia de la vida lo qu'esplica la correspondencia ente la constitución corporal y el temperamentu, pero ye probable qu'influya nello.

Ye necesariu incluyir la intelixencia ente los materiales de la personalidá, porque la intelixencia ta de dalguna manera estrechamente rellacionada col sistema nerviosu central, que pertenez al caudal hereditariu del individuu xunto col sistema neuroglandular subxacente a la constitución corporal y al temperamentu. Difícilmente podría esplicase de cuantes maneres puede diferir el sistema nerviosu ente dos individuos nel momentu de nacer. Esisten amplies variaciones nel númberu de célules cerebrales, na so disposición, metabolismu, conductividá, conexón y disponibilidad pal usu. Cuando les combinaciones son favorables, l'individuu ta dotáu d'elevada intelixencia; si son desfavorables la intelixencia va ser baxa; si esisten condiciones mistes, los resultaos son entemedios.

Teoría d'enfoques cognitivos-sociales de la personalidá Bandura

Artículu principal: Albert Bandura

Teoría que destaca la influencia de les cogniciones de personar pensamientos, sentimientos, mira y valores na determinación de la personalidá.

Definiciones aditivas ya integradores

Les definiciones aditivas seríen aquelles definiciones de la personalidá que la ven como la suma d'un conxuntu de carauterístiques. Les integradores daríen un pasu más, al enfatizar el calter entamáu y estructurado d'esta adición. Les definiciones de los años 1930 y 1940 diben nesti sentíu. Henry Murray sería un autor que dio una definición aditiva y [Hans Eysenc], quien apostó pola aguada integradora.

En concretu, Hans Eysenck propunxo un modelu de la personalidá estructurado en tres dimensiones (extraversión, neuroticismo y psicoticismo). Poles iniciales d'estos trés dimensiones llamóse-y el modelu PEN. Esti modelu tien una fundamentación psicométrica (analís factorial).

Definiciones xerárquiques

Estes definiciones almiten la estructura integrada de los elementos que conformen la personalidá, pero con preponderancia d'unos elementos sobre otros. Dientro d'estes teoríes, autores psicoanalíticos propunxeron una estructura cimera determinante fundamental de la conducta del individuu: el superyó. Dende teoríes psicolóxiques científiques propunxo la necesidá d'actualización. Exemplu d'estes teoríes seríen les de Floyd Allport.

Definiciones d'axuste al mediu

Estes definiciones tamién parten d'una integración d'elementos, que pa dellos autores, como Walter Mischel entamar según la redolada nel que s'atopara l'individuu.

Pero la personalidá non solamente consiste na forma en qu'un individuu preséntase o ye percibíu polos demás; la personalidá ta conformada por ciertes traces que conformen patrones na forma en que l'individuu percibe y rellaciónase col ambiente y les demás persones, pero tamién consigo mesmu , y que se pon de manifiestu nuna amplia gama d'actitúes y entá de pensamientos, tanto sociales como personales.

Otres definiciones

Nun discursu empobináu a Psicólogos (1957), ante la gran multiplicidá de definiciones disponibles, el Papa Pío XII propón la siguiente definición de personalidá: "La unidá sicosomática del home en cuanto determinada y gobernada pol alma".

Estudios

L'estudiu científicu de la personalidá, siguiendo a los psicólogos norteamericanos Carver & Scheier (1997), entiende dos grandes temes: el funcionamientu intrapersonal (intrapsíquico o a cencielles siquismu) y les diferencies individuales. El funcionamientu intrapersonal fai referencia a la organización psíquica -interna, privada y non observable direutamente- que cada persona constrúi en forma única mientres l'intre de la so vida; esti campu toma los grupos de teoríes psicoanalítiques (Sigmund Freud, Melanie Klein) y fenomenológicas (Carl Rogers). Les diferencies individuales son el conxuntu de carauterístiques o traces qu'estremen a una persona de les demás; a esti aproximamientu correspuéndenlu les teoríes de les traces (Hans Jurgen Eysenck, Raymond Cattell) y les conductuales (John Watson, B. F. Skinner, Albert Bandura). Conceptualmente ye posible contraponer el constructo "individualidá", propuestu por autores como Alberto Merani (1979), al de diferencies individuales.

Un modelu de factores primarios

R. B. Cattell propunxo un modelu estructural a partir del analís léxicu del idioma inglés. Recoyó más de 4000 vocablos relativos a disposiciones estables de la conducta (na so mayoría formaba pares d'antónimos).

Una vegada recoyíos, arrexuntar en 160 grupos, añadiendo 11 más correspondientes a términos derivaos de la lliteratura psicolóxica previa. A partir d'ellos, Cattell llegó a 16 rasgo fuente, colos qu'ellaboró'l cuestionariu 16 PF.

El modelu foi criticáu por contener demasiaos factores.

Un modelu de tipos

Hans Eysenck propunxo un modelu de la personalidá estructurado en tres dimensiones (extraversión, neuroticismo y psicoticismo). Poles iniciales d'estos trés dimensiones llamóse-y el modelu PEN. Esti modelu tien una fundamentación psicométrica (analís factorial).

Modelu de los Cinco Grandes

Artículu principal: Modelu de los Cinco Grandes

Anguaño, y por cuenta de una llarga investigación y acumuladura de conocencies mientres años, acéptase como modelu más cercanu al constructo de Personalidá'l Modelu de los Cinco Grandes, nel cual considérase que los factores que subyacen a la personalidá son la Extraversión, Neuroticismo, Amabilidá, Apertura a la Esperiencia y la Responsabilidá. El modelu de los cinco grandes puede esplicase como extraversión: Sociable, allegre, activu, asertivu, en busca de sensaciones. Neurotismo: Ansiosu, Depresivu, Con sentimientos de culpa, Baxa autoestima, Tirante. Psicotismo: Agresivu, Fríu, Egocéntricu, Impersonal, Impulsivu.

Influencies del ambiente na personalidá

Realizáronse estudios nos cualos los factores socioculturales impliquen na personalidá ye dicir l'ambiente nel cual unu atópase va afectar positiva o negativamente la personalidá del individuu. Nel artículu escritu por Viviana Lemos demuéstranos como factores socioculturales inciden na personalidá. Unu de los principales componentes nel so estudiu ye analizar como la probeza afecta la personalidá del individuu. L'artículu espón delles encuestes realizaes a neños de distintos sectores probes y ricos y amuesa como la probeza inflúi na personalidá del neñu negativamente. Al nun tener accesu a educación, comida y otros recursos los neños probes son vulnerables a tener una personalidá negativa. Per mediu d'estadístiques y cuestionarios realizaos l'estudiu amuesa la realidá y como ye la personalidá de los neños que viven en países probes en comparanza con otros que nun son probes. L'estudiu foi alministráu pa ver de qué forma la probeza afecta al individuu, buscar maneres por que se ameyore y tener una meyor calidá de vida. "Teniendo en cuenta que los factores disposicionales y socioambientales nun son elementos separaos, sinón que tienen de ser vistos holísticamente, como sistema persona-mediu que funciona como una totalidá" D'acordies con ello, reparóse que les traces específiques predicen eventos estresantes más de vida.

Ver tamién

Caracteriología Egoísmu moral Esquizofrenia Locus de control Mecanismu de defensa Temperamentu Teoría de la traza

Teoríes de la personalidá Test de personalidá Personalidá integradora Trestornos de personalidá Trestornu llende de la personalidá Psicoloxía Psicoloxía de les actitúes Psicoloxía de la personalidá

Bibliografía

• Sally (2006) dimensiones de la personalidá *

• Merani, A. (1979). Diccionariu de Psicología. Méxicu, D. F.: Grijalbo. ISBN 970-05-0137-X.
• Stanislav Grof y Hal Zina Bennet (2006). La mente holotrópica. Los niveles de la conciencia humana.. España: Kairós. ISBN 978-84-7245-288-3.
• Feldman, Robert (2006). Psicología. Méxicu: McGraw Hill Companies.
• Gimero-Bayón, Ana (1996). Entendiendo como somos. Dimensiones de la personalidá. Bilbao: Desclée de Brouwer. ISBN 978-84-3301-142-8.
• González, José (1987). Psicología de la personalidá. Madrid: Biblioteca Nueva.

• Feldman Robert S. (2009). Psicología con aplicaciones en países de fala hispana. Mc Graw Hill.
• Lemos V. (2009). carauterístiques de personalidá infantil asociaes al riego ambiental por situación de pobreza.
• Bravo Del Toro, A., Espinosa Rodríguez, T., Mancilla Regueru, L., Tello Recillas, M., & Tello Recillas, M. (2011). RASGO DE PERSONALIDÁ EN PACIENTES CON OBESIDAD.

Enllaces esternos

• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Personalidá.

• Datos: Q641118
• Multimedia: Personality
• Cites famoses: Personalidad