Saltar al conteníu

Llingües iranies occidentales

De Wikipedia
Llingües iranies occidentales
Distribución xeográfica Oriente Mediu
Países

 Irán
 Iraq
 Siria
 Turquía
Bandera d'Afganistán Afganistán
 Taxiquistán


 Xeorxa
Osetia del Sur
Bandera d'Azerbaixán Azerbaixán
Falantes ~125 millones
Filiación xenética

Indoeuroepo
  Indoirania
    Iraniu

      Iraniu occidental
Subdivisiones Noroccidental
Suroccidental
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Los idiomes iranios occidentales son un subgrupu de los idiomes iranios, atestiguaos dende los tiempos del persa antiguu (sieglu VI e. C.).

Los dos sub-cañes son:

  • Idiomes iranios noroccidentales
  • Idiomes iranios suroccidentales

La oposición d'estos dos grupos de dialeutos rescampla yá nos tiempos iranios antiguos, cola oposición ente'l persa antiguu y el medo.

Iraniu noroccidental

[editar | editar la fonte]

Los idiomes iranios noroccidentales son una caña del grupu idiomáticu iraniu occidental, faláu per alredor de 40-50 millones de persones nel suroeste d'Asia. Clasificar en 9 grupos, cada unu d'ellos con subgrupos, dialeutos o idiomes individuales, contabilizándose más de 50 variedaes en total.

Un destacáu idioma iraniu antiguu d'esti grupu ye'l medo; un destacáu idioma iraniu mediu nesti grupu ye'l partu.

Iraniu suroccidental

[editar | editar la fonte]

Los idiomes iranios suroccidentales tamién se llamen el grupu persida son un subgrupu de los idiomes iranios occidentales, ya inclúin alredor de 16 (estima SIL) idiomes y dialeutos íntimamente rellacionaos falaos por munchos pueblos n'Asia; esta familia d'idiomes ye una parte de la familia d'idiomes iranios occidentales. Cada subfamilia nesta llista contién subgrupos ya idiomes individuales.

Dialeutos larí
Dialeutos y variedaes perses
Grupu fars
Dialeutos tatí

Comparanza léxica

[editar | editar la fonte]

Los numberales comparaos en diverses llingües iranies occidentales son:[1]

GLOSA Merdionales PROTO-
INDOIRANIO
SUROCCIDENTAL
Persa Fars-lari Luri
Antiguu
persa
Pahlavi Farsi Dari Fārs
(Davānī)
Lari Lori Bakhtiari
'1' aiwa- ēk yek yʌk yac yek̂ yæk *aiwa/
*yac
'2' *duv- do du do do do do *dwa
'3' *çi- se se so se se se *çai
'4' čahar čāhār čɒr ʦâ čâr čâr čar *čaθar
'5' panǰ pænǰ pʌnǰ paːnso panǰ panǰ pænǰ *panǰ
'6' šaš šiš /
šyš
šʌš šiš šiš šiš šæš *šaš
'7' haft hæft hʌft haf aft haft hæft *haft
'8' haišt hæšt hʌšt haiš ašt haišt hæšt *haišt
'9' *naw- noh non non noh non *naw-
'10' *daθ- dah dæh dah *daθ-
GLOSA Septentrionales PROTO-
INDOIRANIO
NOROCCIDENTAL
Balochi Caspio Vafsi Curdu
(kurmanji)
Ormuri-Parachi Semnani Talysh Zaza
Baluchi
merid.
Koroshi Gilaki Maza-
derani
Shahmir-
zadi
Ormuri Parachi Sangasari Semnani Harzani Tolışi Zazaki Hawra-
mani
'1' yʌk yek yek yek æk yey yɛk səh žo yeke i žɛw yæk *yac
'2' do do do do

dɞdɞ || diō || di || du || dɵ || de || dɨ || dy(dy) || due || *dui

'3' sa se se sɨse r̥i ši šy hærɐ here seː hire yære *θria
'4' čɑr čâr čəhɑr čār čɒr čɑr čʰɒɾ ʦār ʦōr čār čɒhɒr čö čʰō čɛħar čoār *čaʷhar
'5' pʌnč panš pənǰ panǰ pɐnǰ peǰ penǰ pẽːʣ pōnʦ pænǰ pɐnǰ pinǰ pænǰ panǰ pænǰ *panǰ
'6' šʌš šyš šiš šyš šyš šiš šɛš šəh xi šæš šɐš šoš šæš šɛš šɪš *šaš
'7' hʌft haft haf(t) haft hɐft hæf(d) ħɛft hōt hæft hɐšt hoft hɑft ħɛwt ħæwt *haft
'8' hʌšt haišt haiš(t) haišt haišt hæš(d) ħɛyʃt hãːʃt ʔošft hæšt haišt hæšt hæšt ħɛšt ħæšt *haišt
'9' non non non(h) non non nɛhɛ nəh nov næv nɛw non *naw
'10' da da(h) da dæ(h) dɛhɛ dɜs dōs dæs dɐs doh dɛs *das

Referencies

[editar | editar la fonte]

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • Compendium Linguarum Iranicarum, ed. Schmitt (1989), p. 99.

Enllaces esteriores

[editar | editar la fonte]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]