Llingües iranies occidentales

De Wikipedia
Llingües iranies occidentales
Distribución xeográfica Oriente Mediu
Países

 Irán
 Iraq
 Siria
 Turquía
Bandera d'Afganistán Afganistán
 Taxiquistán


 Xeorxa
Osetia del Sur
Bandera d'Azerbaixán Azerbaixán
Falantes ~125 millones
Filiación xenética

Indoeuroepo
  Indoirania
    Iraniu

      Iraniu occidental
Subdivisiones Noroccidental
Suroccidental
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Los idiomes iranios occidentales son un subgrupu de los idiomes iranios, atestiguaos dende los tiempos del persa antiguu (sieglu VI e. C.).

Los dos sub-cañes son:

  • Idiomes iranios noroccidentales
  • Idiomes iranios suroccidentales

La oposición d'estos dos grupos de dialeutos rescampla yá nos tiempos iranios antiguos, cola oposición ente'l persa antiguu y el medo.

Iraniu noroccidental[editar | editar la fonte]

Los idiomes iranios noroccidentales son una caña del grupu idiomáticu iraniu occidental, faláu per alredor de 40-50 millones de persones nel suroeste d'Asia. Clasificar en 9 grupos, cada unu d'ellos con subgrupos, dialeutos o idiomes individuales, contabilizándose más de 50 variedaes en total.

Un destacáu idioma iraniu antiguu d'esti grupu ye'l medo; un destacáu idioma iraniu mediu nesti grupu ye'l partu.

Iraniu suroccidental[editar | editar la fonte]

Los idiomes iranios suroccidentales tamién se llamen el grupu persida son un subgrupu de los idiomes iranios occidentales, ya inclúin alredor de 16 (estima SIL) idiomes y dialeutos íntimamente rellacionaos falaos por munchos pueblos n'Asia; esta familia d'idiomes ye una parte de la familia d'idiomes iranios occidentales. Cada subfamilia nesta llista contién subgrupos ya idiomes individuales.

Dialeutos larí
Dialeutos y variedaes perses
Grupu fars
Dialeutos tatí

Comparanza léxica[editar | editar la fonte]

Los numberales comparaos en diverses llingües iranies occidentales son:[1]

GLOSA Merdionales PROTO-
INDOIRANIO
SUROCCIDENTAL
Persa Fars-lari Luri
Antiguu
persa
Pahlavi Farsi Dari Fārs
(Davānī)
Lari Lori Bakhtiari
'1' aiwa- ēk yek yʌk yac yek̂ yæk *aiwa/
*yac
'2' *duv- do du do do do do *dwa
'3' *çi- se se so se se se *çai
'4' čahar čāhār čɒr ʦâ čâr čâr čar *čaθar
'5' panǰ pænǰ pʌnǰ paːnso panǰ panǰ pænǰ *panǰ
'6' šaš šiš /
šyš
šʌš šiš šiš šiš šæš *šaš
'7' haft hæft hʌft haf aft haft hæft *haft
'8' haišt hæšt hʌšt haiš ašt haišt hæšt *haišt
'9' *naw- noh non non noh non *naw-
'10' *daθ- dah dæh dah *daθ-
GLOSA Septentrionales PROTO-
INDOIRANIO
NOROCCIDENTAL
Balochi Caspio Vafsi Curdu
(kurmanji)
Ormuri-Parachi Semnani Talysh Zaza
Baluchi
merid.
Koroshi Gilaki Maza-
derani
Shahmir-
zadi
Ormuri Parachi Sangasari Semnani Harzani Tolışi Zazaki Hawra-
mani
'1' yʌk yek yek yek æk yey yɛk səh žo yeke i žɛw yæk *yac
'2' do do do do

dɞdɞ || diō || di || du || dɵ || de || dɨ || dy(dy) || due || *dui

'3' sa se se sɨse r̥i ši šy hærɐ here seː hire yære *θria
'4' čɑr čâr čəhɑr čār čɒr čɑr čʰɒɾ ʦār ʦōr čār čɒhɒr čö čʰō čɛħar čoār *čaʷhar
'5' pʌnč panš pənǰ panǰ pɐnǰ peǰ penǰ pẽːʣ pōnʦ pænǰ pɐnǰ pinǰ pænǰ panǰ pænǰ *panǰ
'6' šʌš šyš šiš šyš šyš šiš šɛš šəh xi šæš šɐš šoš šæš šɛš šɪš *šaš
'7' hʌft haft haf(t) haft hɐft hæf(d) ħɛft hōt hæft hɐšt hoft hɑft ħɛwt ħæwt *haft
'8' hʌšt haišt haiš(t) haišt haišt hæš(d) ħɛyʃt hãːʃt ʔošft hæšt haišt hæšt hæšt ħɛšt ħæšt *haišt
'9' non non non(h) non non nɛhɛ nəh nov næv nɛw non *naw
'10' da da(h) da dæ(h) dɛhɛ dɜs dōs dæs dɐs doh dɛs *das

Referencies[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Compendium Linguarum Iranicarum, ed. Schmitt (1989), p. 99.

Enllaces esteriores[editar | editar la fonte]

Ver tamién[editar | editar la fonte]