Saltar al conteníu

Xacob

De Wikipedia
Xacob
Personaxe de Corán
Información
Sexu masculín
Nacimientu Canaán1791 de edC[1]
Fallecimientu Antiguu Exiptu1644 de edC[1] (146/147 años)
Ocupación ovejero (es) Traducir
Conexones Patriarcas antediluvianos (es) Traducir
Cónxuxe Lea (es) Traducir, Raquel (es) Traducir, Bilha (es) Traducir y Zilpa (en) Traducir
Padres Isaac (es) Traducir Rebeca (es) Traducir
Fíos Simeón (es) Traducir, Judá (es) Traducir, Isacar (es) Traducir, Zabulón (es) Traducir, Dina (es) Traducir, José (es) Traducir, Benjamín (es) Traducir, Aser (es) Traducir, Neftalí (es) Traducir, Gad (es) Traducir, Dan (es) Traducir, Rubén (es) Traducir y Leví (es) Traducir
Familiares Esaú (es) Traducir
[editar datos en Wikidata]

Xacob ye unu de los patriarques na Biblia. La so hestoria ye cuntada nel Llibru de la Xénesis.

  • en hebréu: יַעֲקֹב, Yá'akov, 'sosteníu pol talón'
  • n'árabe يعقوب, Yáʿqūbn

Depués foi conocíu como * n'hebréu: יִשְׂרָאֵל, Israel, 'el qu'engarra xunto a Dios'

  • n'árabe اسرائيل, Isrāʾīles.

Yavé de cutio declaró'l so amor por Xacob: «... yo amé a Xacob, y odié a Esaú...».[2]

Cunta'l rellatu bíblicu que Xacob mercó la primogenitura del so hermanu Esaú por un platu de llenteyes.[3] A la so esposa, Raquel, llograr del so tíu Labán en cuenta de catorce años de trabayu: dempués de los siete primeros años de trabayu Labán engañar, apurriéndo-y a la so fía Lea. Una selmana dempués apurrió-y a la so fía Raquel en cuenta de otros siete años.[4]

Dios renombró a Xacob como Israel[5] tiempu dempués qu'esti protagonizara una llucha contra un ánxel,[6] y nel so momentu aportaría a el padre de los israelites.[7]

Según la tradición, Xacob probablemente nació en Lahai-roi, unos venti años dempués del matrimoniu ente Isaac y Rebeca,[8] cuando pa esi tiempu'l so padre tenía 60 años d'edá,[9] y el so güelu Abraham, 160 años. Al igual que'l so padre, Xacob yera de disposición sele, porque, según el rellatu, él yera un ish tam, un home senciellu y puru. Tamién diz que xacía «na tienda», lo cual podría ser una señal de que yera amás estudiosu.

Yera'l segundu nacíu de los fíos mellizos de Isaac y Rebeca. Mientres l'embaranzu, los neños lluchaben dientro d'ella.[10] Cuando Rebeca consultó-y a Dios el porqué de la llucha, recibió'l mensaxe de parte d'Él, que dos naciones, bien distintes ente elles, taben formándose nel so banduyu, y que'l mayor sirviría al menor.[8] Rebeca siempres recordó estes pallabres. Ello ye que ella siempres favoreció a Xacob. Mentanto, el so padre, Isaac, siempres favoreció a Esaú, l'otru fíu mellizu, quien yera un activu home de campu y un gran cazador.

Testu bíblicu

[editar | editar la fonte]

Bendición del primoxénitu

[editar | editar la fonte]
Isaac bendiz a Xacob (1638), obra de Govert Flinck (Rijksmuseum).

La Biblia diz que cuando los rapazos taben creciendo, Esaú, el cazador, un día vieno escosu y afamiáu y pidió-y al so hermanu Xacob el platu de llenteyes que taba comiendo. Xacob pidiólu que vendiéra-y la primogenitura, como fíu mayor, a cambéu del alimentu. Esaú, viendo qu'esti derechu yéra-y inservible en casu de morrer, aportó, y asina, en pallabres bíbliques, «despreció la so primogenitura».[8]

Esti derechu non yá incluyía'l tradicional ritu de los primoxénitos, que garantizaba un rangu cimeru na familia,[11] sinón tamién una doble porción del heriedu paternu.[12]

Cuando Isaac avieyó, perdió la vista hasta'l puntu de quedar casi ciegu; unvió a Esaú a los campos pidiéndo-y que cazara daqué pa una postrera comida antes de recibir la so bendición. Rebeca escuchó y dio a Xacob dos cabritos pa degollar, cocinalos y trae-y los al so padre, por que recibiera él la bendición en llugar del so hermanu.[8] Xacob oxetó que'l so padre, anque taba casi ciegu, podría notar la sustitución namái con tocalo, yá que Esaú yera bastante velludo y él yera llampiñu. Rebeca díxo-y que nun s'esmoleciera, y asitió-y a manera de fundes les pieles de los cabritos sobre pescuezu y manes.

Xacob, asina vistíu, foi a la presencia del so padre afirmando ser el so hermanu. Entós Isaac, abarruntando de la so voz, pidió que s'averara p'apalpar. Una vegada que s'aseguró de que yera Esaú, dio-y la bendición. Asina Xacob recibió dicha bendición, colóse. Depués llegó Esaú, montando en cólera polo qu'asocediera. Isaac, quien yá se dio cuenta del so error, díxo-y que lo únicu que podía dar -y yera una bendición menor. Esaú, sicasí, xuró que diba matar al so hermanu, una vegada que'l so padre morriera.

Labán y Raquel

[editar | editar la fonte]
Ficheru:Xacob et Rachel près d'une fonatine.JPG
Xacob y Raquel xunto a una fonte (grabáu del sieglu XIX).

Rebeca, dándose cuenta de mano de les intenciones asesines de Esaú, llamó a Xacob y aconseyó-y fuxir, unviándolo onde'l so tíu, Labán, hasta que la roxura de Esaú menguara. Tamién lu aconseyó que buscara una esposa mientres viviera ellí.

Cuando Xacob fuxó, Esaú unvió al so fíu Elifaz por que lu matara y desaposiára-y de toles sos pertenencies. Elifaz, célebre arqueru, fíxose acompañar de diez de los sos tíos maternos na persecución y algamó a Xacob en Siquem. Xacob clamió-y: «Toma tou lo que tengo, pero perdóname la vida y Dios va considerar el to pillaje una aición xusta». Arriendes d'ello, Elifaz dexólu dafechu desnudu y llevóse el botín a la so casa; pero esa muestra de compasión enfureció a Esaú. (Xubileos 25, 1ss.; Xen.Rab.767; Mid. Hagadol Xen.437; Sepher Hayashar 96-98)

Namái la simpatía que sentía pol so fíu primoxénitu Esaú pudo decidir a Isaac a nun dar a Xacob los regalos fayadizos pa la novia. Y por que esa actitú severa nun pudiera interpretase como una condena de la bendición robada, fálanos del pillaje de Elifaz, que, de forma un tanto inverosímil, sirve a Xacob d'escusa por llegar coles manes vacíes.[13]

Nel camín a Van Faer, esperimentó una estraña visión, na que sostenía una escalera que llegaba hasta'l cielu, una visión que ye comúnmente referida nes Escritures como «la escalera de Xacob». Dende'l visu de la escalera, escuchó la voz de Dios, que repitía munches bendiciones escontra Xacob. Siguiendo'l so camín, llegó a Van Faer. Paró ellí, y atopó a la fía más nueva del so tíu Labán, la so prima Raquel. Dempués de que Xacob viviera un mes colos sos familiares, Labán ufiertó-y paga pola ayuda que-y diera. Xacob indicó que lu sirviría por siete años, pos nun tenía dote o pertenencies pa ufierta-y en cuenta de la mano de Raquel en matrimoniu, a lo cual Labán aportó.

Estos siete años paeciéron-y a Xacob «unos pocos díes, pol amor que-y tenía a ella». Pero una vegada que se completó'l tiempu establecíu, Labán dio-y a la so fía mayor, Lea, nel so llugar. Pela mañana, cuando Xacob afayó'l cambéu, quexóse, a lo que Labán dixo que nel so país yera inaceptable dar en matrimoniu a la fía menor primero que la fía mayor. Entós ufiertó a Xacob da-y tamién a Raquel, anque namái si permanecía con Lea. Él cumplió cola lluna de miel y trabayó otros siete años.

Ficheru:Xacob y el rebaño de Labán, de José de Ribera (Monasterio de El Escorial).jpg
Xacob y el fatáu de Labán, de José de Ribera (Monesteriu d'El Escorial, Madrid).

Una vegada que se casó con dambes, «Xacob amó a Raquel y despreció a Lea».[14] Dios, viendo esto, fizo que Lea procreara munchos fíos. Ella dio a lluz a Rubén, Simeón, Leví y a Xudá antes de partir al desiertu. Raquel, viendo que yera incapaz de procrear un fíu, púnxose celosa de la so hermana y pidió a Xacob que tuviera fíos cola so criada, Bilha, por que ella pudiera tener un fíu al traviés d'ella. Xacob fixo asina, y Bilha dio a lluz a Dan y Neftalí. Asina, Lea entró en celos, y pidió-y a Xacob que tuviera fíos tamién cola so criada, Zilpa, quien dio lluz a Gad y Aser. Entós, Lea volvió ser fértil y dio a lluz a Isacar, Zabulón y Dina. Dios alcordóse depués de Raquel y, a la fin, concedió-y dos fíos, José y Benjamín.

Pal tiempu en que nació José, Xacob deseyaba volver a casa, pero Labán notó que Dios bendixéralu en gran manera mientres Xacob tuvo ellí, polo que lu rogó que se quedara. Labán ufiertó paga-y. Entós Xacob mentó, como posible pagu, parte del hato de ganáu de Labán, que aumentara grandemente. Labán aportó, y darréu dio-y toes los reses que Xacob solicitara.

Conforme'l tiempu pasaba, los fíos de Labán diéronse cuenta de que Xacob tomaba la meyor parte de los sos fataos, amás de que l'actitú amistosa de Labán escontra Xacob camudara. Entós, Dios alvirtiólu a Xacob que saliera del pueblu, y dempués d'una rápida consulta a les sos esposes, partió ensin dar avisu a Labán. Antes de colase, Raquel robó los ídolos relixosos de la casa del so padre.

Labán, en gran roxura, escorrió a Xacob mientres siete díes, pero la nueche primero que llograra algamar, Dios faló-y en suaños y díxo-y: «Tienes De tener curiáu de nun falar mal a Xacob»[15]).

El día que s'atoparon, nel monte Gilead, Labán acusó a Xacob d'afletase coles sos fíes, como si fueren cautivos, y cuestionó-y por qué nun-y avisó de la so partida con anticipación. Mentó-y a Xacob que pudo mancalo, pero'l mensaxe de Dios la nueche anterior detúvo-y de faer esto. Finalmente preguntó por qué los ídolos fueren robaos.

Xacob nun sabía que Raquel robara los ídolos domésticos. Por tanto, díxo-y a Labán que quien quiera que los robara tenía de ser muertu, a lo cual solicitó-y que-y dexara buscar los. Labán facer asina, mas cuando buscó na tienda de Raquel, ella esconder sentándose sobre ellos. Una vegada que terminó la so busca y vinu ensin nada, Xacob, cafiante, reprendió-y por escorrelos y aportunar en revisar les sos coses, recordándo-y tol tiempu que perdieren mientres revisaben les tiendes. Dambos fixeron la paz, Labán tornó a casa y Xacob siguió'l so camín.

De regresu a la Tierra Prometida

[editar | editar la fonte]

«Y Xacob siguió'l so camín, y los Ánxeles de Dios atopar», por cuenta de la so fe nel Dios de Abraham. Por causa de esti alcuentru, Xacob llamó al llugar Majanaim, del hebréu מחניים, 'el doble campu'. Equí viera primeramente a los ánxeles, colos cualos suañara velos «xubiendo y baxando na escalera que'l so entamu algama los cielos».[16]

Tan llueu s'averó a la Tierra Prometida, Xacob unvió un mensaxe al so hermanu Esaú. Los sos sirvientes volvieron cola noticia de que Esaú taba averándose a Xacob con un exércitu de 400 homes. En tal trance, Xacob preparóse para lo peor. Sintió qu'agora tenía d'encamentase...

«Dixo Xacob: “Dios del mio Güelu Abraham, y Dios del mio padre Isaac, Yahveh, llíbrame agora de la mano del mio hermanu, de la mano de Esaú, porque-y tarrezo”».[17]

«Entós Xacob dixo a la so familia y a tolos que con él taben: Quitái los dioses ayenos qu'hai ente vós» (Gn 35:2). «Dixo Dios a Xacob: Llevántate y xube a Bet-el, y quédate ellí; y fai ellí un altar al Dios que te apaeció cuando fuxíes del to hermanu Esaú» (Gn 35:1).

Nótese que Xacob nun diz: «vaigamos y voi faer un altar a Dios», sinón «xubamos a Bet-el; y voi faer ellí un altar al Dios que me respondió nel día de la mio congoxa, y tuvo conmigo» (Gn 35:3).

De los dioses ayenos» al Dios de Xacob

[editar | editar la fonte]

«Y dieron a Xacob tolos dioses ayenos qu'había en poder d'ellos…».[18]

Resulta conveniente afondar el porqué de la esistencia d'esos dioses ayenos» na familia de Xacob:

Orixinalmente'l so güelu Abraham y el so bisagüelu Teraj adoraben a dioses estraños» (posiblemente'l dios Anu;[19]), yá que hai que tener en cuenta que mientres centuries, tola rexón había estáu influyida poles relixones d'orixe cananéu, que la so principal deidá yera l'dios El, que n'hebréu yeren los dioses Elohim, en plural), principal deidá de los nómades y, poro, con funciones eminentemente étiques y sociales. Ye descritu como tolerante y benignu: recibe los títulos de «Padre de los dioses», «creador de les criatures», «rei», «padre de los homes», «atentu», «misericordiosu» y «toru». D'esti dios, Baal yera fíu.

Per otra parte ye sabíu que'l patriarca Abraham foi llamáu por esa divinidá llamada Yahveh,[20] quien tamién llega al so mayordomu,[21] al so sobrín Lot,[22] al so sobrín Betuel,[23] al so sobrín nietu Labán,[24] y al so fíu Isaac.[25]

Darréu, cuando Abraham llegó a Canaán atopar con que los cananeos (la población llocal) a dios denominar El. Asina, na ciudá de Siquem conocer como «El Berit».[26] En Betel llamar «El Betel».[27] En Xerusalén dicíen-y El Elyón».[28] En Bersheba, «El Olam».[29] Nel desiertu del Néguev, «El Ruqué».[30]

Ellí, una vegada establecíos, aquellos patriarques empezaron a rindir cultu a «Dios» nos santuarios del dios El. Ye posible alvertir que Isaac píde-y a El Shaddai bendiciones pal so fíu Xacob.[31] Tou paez contribuyir a una especie de sincretismu ente'l dios El y Yahveh.

Coles mesmes ye interesante reparar que Xacob atopar con un ánxel» (Elohim-dios) col cual tuvo que lluchar hasta vencelo: «Y el varón (ánxel) díxo-y: “¿Cuál ye'l to nome?”. Y él respondió: “Xacob”. Entós el varón dixo: “Nun se va dicir más el to nome Xacob, sinón Israel; porque lluchasti con Dios y colos homes, y vencisti».[32]

Pero ye notable qu'esi dios» pregúnte-y el so nome y nun-y diz el suyu. Sicasí, Xacob píde-y bendición.[33]

Esi ánxel» nun puede ser un ánxel del verdaderu Dios Yahveh, pos-y tarrez a la lluz del amanecer.[34][35] Pero dau aquél sincretismu relixosu en que vivíen daquella, Xacob diz ver a dios de frente.[36] Al analizar el so nuevu nome surde la identidá d'esi 'dios': Israel (ישראל, del hebréu «el que llucha con[tra] El»).

Pela so parte, el verdaderu Dios (Yahveh) apaeciérase-y «cuando fuxía del so hermanu».[37] [Esti Elohim o «ánxel» (llit. el mensaxeru' de Yahveh) nun ye equí un ser distintu de Dios,[38] sinón el mesmu Señor en cuantes que se fai presente pa comunicar un mensaxe].

Lo destacable ye que Xacob y los sos descendientes (israelites) carauterizar por lluchar contra aquellos ídolos y polo tanto adorar al únicu Dios (Yahveh). Mientres sieglos, el pueblu d'Israel llucharía contra la idolatría (los dioses del materialismu» como El, Baal, Asera...).

¿Renombráu dos vegaes?

[editar | editar la fonte]

Darréu, nel Capítulu 35, la Biblia indica:

«Apaeció otra vegada Dios a Xacob, cuando volviera de Padan-aram, y bendíxolu. Y díxo-y Dios: El to nome ye Xacob; nun se va llamar más el to nome Xacob, sinón Israel va ser el to nome; y llamó el so nome Israel. Tamién-y dixo Dios: Yo soi'l Dios omnipotente» (Gn 35:9-11).

Ye fácil alvertir que nesta oportunidá'l verdaderu Dios omnipotente Yahvé ye'l que se presenta a Xacob (de quien nun inora'l nome) y bendicir.

Xacob establecer en Sucot por un tiempu. Mientres viaxaba darréu a Efrata, camín de Belén, Raquel morrió dando a lluz al so segundu fíu, Benjamín, seis años dempués de la nacencia de José.[39]

Los descendientes de Xacob viviríen n'Exiptu. Siguieron el sincretismu relixosu y contamináronse cola vida materialista, egoísta y comenenciuda d'esi imperiu (colos sos 'dioses materiales') (Ezequiel 20:7), por eso'l verdaderu Dios tenía necesariamente que dase a conocer:

«El día qu'alcé la mio mano pa xurar a la descendencia de la casa de Xacob, cuando di a conocer a ellos na tierra d'Exiptu, cuando alcé la mio mano y xurélos, diciendo: Yo soi Yahveh, el vuesu Dios» (Llibru de Ezequiel 20:5).

Entiéndese entós qu'ente tantos dioses que trescalaben la vida del pueblu (Ez 20:8), los hebreos destacaren darréu: «El nuesu baluarte ye'l dios de Xacob» (Salmu 46:7, 11).

Perda y realcuentru con José

[editar | editar la fonte]
La túnica de José (1790), obra del pintor neoclásicu José Vergara.

Isaac morrió a la edá de 180 años, 44 dempués de que bendixera a Xacob y unviar a Laban a buscar esposa. Nesti tiempu tamién, José, quien cuntaba con 30 años, fuera lliberáu de prisión n'Exiptu y fuera nomáu Gobernador d'eses tierres, namái per debaxo del Faraón.

Tiempo antes d'esto, Xacob fuera fondamente «mancáu na so alma» cola desapaición del so fíu amáu, José, quien fuera vendíu a unos mercaderes polos sos hermanos por causa de los celos que lu guardaben.[40] El restu de la Xénesis sigue la hestoria de la fame y de les ides socesives escontra Exiptu pa mercar granu,[41] que llevó al descubrimientu del José perdíu.

El patriarca foi a Exiptu con tola so casa a pidíu del so fíu José. Les escritures dicen que Xacob llegó a morar na tierra de Gosén, cola so familia que sumaben «setenta almes».[42][43]

Llegando a la fin de la so vida, convocó a los sos fíos al llau del so llechu y bendicir. Xunto coles sos últimes pallabres repitió la hestoria de la muerte de Raquel, anque pasaren yá 51 años dende'l so decesu, «como si asocediera ayeri». Entós, «él fixo un postreru pidíu a los sos fíos, recoyó los sos pies nel llechu, y expiró la so alma»,[44] a la edá de 147 años.[45]

Descendencia

[editar | editar la fonte]
Ficheru:Golden Haggadah Xacob Blessing Ephraim and Manasseh.jpg
Xacob bendiz a Efraím y Manasés. Arte sefardino. Hagadá d'Oru, manuscritu hebréu-catalán miniado, sieglu XIV.[46]

Xacob tuvo doce fíos. De la so primer esposa Lea tuvo a Rubén, Simeón, Leví, Xudá, Isacar y Zabulón. Tamién tuvo a la so única fía Dina.

De Bilha, sierva de Raquel, tuvo a Dan y Neftalí.

De Zilpa, sierva de Lea, tuvo a Gad y Aser.

A lo último, de la so esposa favorita, Raquel, tuvo a José y Benjamín.

Estos entendíen les dolce tribus d'Israel. Sicasí, con Leví y José l'asuntu foi más complicáu. Los descendientes de Leví, llamaos levites, fueron sacerdotes, y poro, nun teníen tierres («El Señor ye'l llote de la mio heredá, encántame'l mio parte»). Col fin de faer que'l númberu de tribus fueren dolce, yá que nun se mentaba a Leví, y nun esistía Tribu de José, nomar a los fíos d'esti postreru, que tuvo n'Exiptu con Asenat, como sustitutos: Efraím y Manasés.

Otros personaxes bíblicos col nome Xacob

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. 1,0 1,1 URL de la referencia: http://timeline.biblehistory.com/event/jacob.
  2. Malaquías
  3. Xénesis
  4. Philip Wilkinson, Religiões (Religions, 2008), Rio de Janeiro: Zahar, 2011, p. 296.
  5. Xénesis
  6. Xénesis
  7. L'ánxel ye consideráu ser simbólicu de Dios y dacuando tamién acomuñáu col antiguu dios El.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 Wilkinson, Religiões, 2011, p. 296.
  9. Xénesis
  10. Xénesis
  11. Xénesis
  12. Deuteronomiu 21:17
  13. Robert Graves; Raphael Patai. .
  14. Perles Moreno, Jerónimo (2017). vegada+que+se+cas%C3%B3+con+dambes,%22+%22Xacob+am%C3%B3+a+Raquel+y+despreci%C3%B3+a+Lea%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwj49dvskPXaAhWMjZAKHefwBSgQ6AEIJjAA#v=onepage&q=%22Una%20vegada%20que%20se%20cas%C3%B3%20con%20dambes%2C%22%20%22Xacob%20am%C3%B3%20a%20Raquel%20y%20despreci%C3%B3%20a%20Llea%22&f=false Una visión histórica del Antiguu Testamentu, 1, páx. 25. ISBN 978-1326981549.
  15. Xénesis
  16. Xénesis
  17. Llibru de la Xénesis 32:10,11
  18. Xénesis 35:4
  19. Josué 24:2
  20. GGénesis 12:1; 17:1; 22:11-16
  21. Xénesis 24:12,26
  22. Xénesis 19:16
  23. Xénesis 24:50
  24. Xénesis 24:31
  25. Xénesis25:21 {{{2}}}
  26. Xueces 9:46
  27. Xénesis 31:13
  28. Xénesis 14:18-20
  29. Xénesis 21:33
  30. Xénesis 16:13
  31. Xénesis 28:3
  32. Xénesis 32:27,28
  33. Xénesis 32:26-30
  34. Job 24:17 {{{2}}}
  35. Oseas 12:4 {{{2}}}
  36. Xénesis 32:30
  37. 35:7
  38. Éxodu 3:2 - 3:6
  39. Xénesis
  40. Xénesis
  41. Xénesis
  42. Éxodu
  43. Deuteronomiu 10:22
  44. Xénesis
  45. Xénesis
  46. Calteníu na British Library, Londres.
  47. Santu Xacob convertir en santu Yacob > santu Yago > santu Iago > sant'Iago > Santiago.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]