Quellón
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
 Quellón | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Chile | ||
| Rexón | Rexón de Los Lagos | ||
| Provincia | Provincia de Chiloé | ||
| Tipu d'entidá | comuña de Chile | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 43°06′S 73°36′W / 43.1°S 73.6°O | ||
  Quellón Quellón (Chile)  | |||
| Superficie | 3244 km² | ||
| Altitú | 5 m | ||
| Más información | |||
| Fundación | 1905 | ||
| muniquellon.cl | |||
 | |||
Quellón ye una ciudá y comuña chilena allugada na Rexón de Los Lagos, nel Archipiélagu de Chiloé. Ye la comuña más grande de la provincia de Chiloé, ocupando aproximao un 35% del territoriu y la so capital ye la ciudá de Quellón, que ye l'últimu asentamientu urbanu d'importancia en Chiloé, viniendo dende'l norte (vía Chacao).
Llinda al norte con Chonchi y Queilen y al sur, este y oeste col océanu Pacíficu.
Etimoloxía
[editar | editar la fonte]El so nome puede provenir de la pallabra en mapudungun kü<o>l</o>on, que ye'l nome que recibe'l arbustu llamáu maqui n'español. Otra posibilidá ye que venga de dalguna pallabra rellacionada con kellun, "ayudar" y asina, en munches obres que recueyen etimoloxíes de topónimos chilenos, indícase que la traducción de Quellón sería "llugar d'auxiliu".
Xeografía
[editar | editar la fonte]El territoriu de la comuña ta nel estremu sur de la Isla Grande de Chiloé y abarca alredor d'una tercer parte de la superficie insular, anque la población ye escasa porque la mayor parte del terrén ta cubiertu de montes bien trupos dexando asina la creación de Reserves privaes como'l Parque Tantauco y el Parque'l Pudú. La mayor parte de la población comunal mora nel radiu urbanu de Quellón, pero amás esisten importantes villorios en Auchac ,Compu, Huildad, Chadmo, Coínco y Yaldad a la vera d'esteros y l'asentamientu d'Inío, na desaguada del ríu del mesmu nome, na mariña sur de la isla y ensin víes de conectividad terrestre. Amás pertenecen a la comuña les islles Cailín, Coldita, Laitec, San Pedro, Chaullín, Guafo y les islles despoblaes del grupo Esmeralda y el grupu formáu por Quilán y dellos castros.
A la ciudá de Quellón llégase al traviés de la Carretera Panamericana que termina nel denomináu Afitáu Cero, emplazado nel balneariu Punta de Llámpares al estremu sur poniente de Chiloé.
Historia
[editar | editar la fonte]La zona tuvo habitada por indíxenes chonos y darréu por payos. A fines de la dómina colonial, apurriéronse títulos realengos a dellos caciques huilliches qu'habitaben la zona. A fines del sieglu XIX esistía solamente'l caseríos conocíu darréu como Quellón Viejo.
El pueblu de Quellón foi fundáu en 1905 pola Compañía Destilatoria Quellón, qu'estrayía alcohol de la madera de los estensos montes esistentes nesa dómina. La compañía, coles mesmes dedicada a la producción de carbón vexetal y acetona, construyó una curtia llinia ferroviaria d'anchu de vía estrechu pal tresporte de la madera dende'l monte hasta'l puertu. Mercé al destilatorio la ciudá esperimentó una gran puxanza, y en 1911 recibe la calidá de comuña incorporando tamién a la so xurisdicción l'archipiélagu de Guaitecas[1]. Sicasí, en 1952 el destilatorio foi cerráu por falta de mercáu.[2] Mientres munchos años Quellón tuvo aislláu del restu de la isla, comunicándose solo per vía marítima. Sicasí, dende hai más de 40 años quedó conectáu al restu del país y América al traviés de la Carretera Panamericana, tresformándose, precisamente, nel so puntu más austral o "Finxu 0". La construcción de la Panamericana foi terminada en 1966.
Hasta'l terremotu de 1960 la mayoría de la población vivía al bordemar onde había munchos palafitos, pero casi toos fueron destruyíos pol terremotu y el tsunami.[3] Dempués, la población treslladar a la parte alta de la ciudá onde fueron construyíes nueves cases y cais.
Anguaño ye'l principal puertu de la Isla de Chiloé, siendo la base de la so economía la industria salmonero y l'estracción de productos del mar.
Turismu
[editar | editar la fonte]La comuña de Quellón alluga'l desenvolvimientu d'actividaes de turismu aventura y turismu d'intereses especiales con dos parques naturales: el Parque Tantauco, que con una superficie total de 118 mil hai protexíes dexa caminar per senderos que van dende 30 minutos de percorríu hasta otros que pueden durar 9 díes y el Parque El Pudú, allugáu nel sector rural de Chanco y onde amás de caminar per senderos de monte nativu puede desenvolvese canopy.
La comuña habilitó un circuitu de miradores en dos importantes güelgues: unu d'ellos ye na güelga de Huildad, que ye parte de la RHRAP na categoría d'importancia hemisférica,[4] onde ye posible reparar aves como: zarapito común, zarapito de picu rectu, playeru de Baird, cisne de pescuezu negru y pidén o cotuta, ente otres especies. La otra güelga onde ye posible esfrutar de la rede de miradores ye na Güelga de Oqueldán, al oriente de la ciudá de Quellón.
Tocantes a los museos, en Quellón esisten dos: El Muséu Inchin Cuivi Anti que'l so nome pretende significar "El nuesu Pasáu" esplica la cultura y la cultura huilliche, y el Muséu Municipal qu'amuesa la historia de la ciudá.[5]
Pela redolada de la ciudá esisten dellos llugares interesantes de visitar:
- Punta de Llámpares, con una sablera de 5 km y un balneariu onde se emplaza l'Afitáu Cero, consideráu l'empiezu o fin de la Ruta Panamericana.
- Auchac, A 22 km, cuenta con una estensa sablera, roquerios, montes, una ilesia de 1933.
- Compu, tien una ilesia de madera construyío a principios del sieglu XX.[6]
- Quellón Viejo (a 4 km), el pobláu más vieyu que Quellón, cuenta con un campusantu interesante con mausoleos de madera. La ilesia construyida a princpios del sieglu XX representa l'estilu típicu de Chiloé.
- Yaldad (a 11 km), ye un pueblu de los huilliche con aproximao 500 habitantes (2002) y una ilesia (Iglesia Jesús de Nazarenu) construyida a principios del sieglu XX representando l'estilu típicu de Chiloé que foi anovada en 1990.[7]
- Trincao (a 10 km) cuenta con un campusantu interesante y con una ilesia construyida en 1920.[8]
-
Entrada norte a Quellon -
Vista al volcán Corcováu Ficheru:Afitáu Panamericana, -
Entamu o fin de la Carretera Panamericana
.
Alministración política
[editar | editar la fonte]Representación parllamentaria
[editar | editar la fonte]Quellón pertenez al Distritu Eleutoral Nᵘ26 y a la 17ª Circunscripción Senatorial.
Ye representada na Cámara de Diputaos del Congresu Nacional dende'l 11 de marzu de 2018 por Alejandro Santana Tirachini de Renovación Nacional, Carlos Kuschel Silva de Renovación Nacional, Jenny Álvarez Vera del Partíu Socialista, Gabriel Ascencio Mansilla del Partíu Demócrata Cristianu y Alejandro Bernales Maldonado del Partíu Lliberal.
De la mesma, ye representada nel Senáu dende'l 11 de marzu de 2014 por Rabindranath Quinteros Lara del Partíu Socialista y Iván Moreira Barros de la Unión Demócrata Independiente.
Conceyu
[editar | editar la fonte]L'alministración de la comuña correspuende a la Municipalidá de Quellón, corporación autónoma de derechu públicu, con personalidá xurídica y patrimoniu propiu. L'autoridá de felicidá municipalidá ye l'alcalde Cristian Ojeda Chiguay (DC). Este ye asesoráu pol Conceyu Municipal, integráu polos siguiente conceyales:
| Nome | Partíu |
|---|---|
| Osvaldo Iván Haro Uribe | Renovación Nacional |
| Juan Carlos Chiguay Cárcamo | Democracia Cristiana |
| José Belisario Vera Paillán | Renovación Nacional |
| Luis Alberto Uribe Velásquez | Democracia Cristiana |
| Pedro Andrés Barría Oyarzo | Partíu Comunista |
| Ramón Héctor Barría Llagos | Independiente |
Tresporte
[editar | editar la fonte]Urbanu
[editar | editar la fonte]Buses
[editar | editar la fonte]La ciudá cunta con dos llinies de buses:
| Percorríu | Entamu | Fin |
|---|---|---|
Coleutivos
[editar | editar la fonte]La comuña nun cunta con un serviciu autorizáu de taxis coleutivos.[9]
Tresporte intercomunal y interprovincial
[editar | editar la fonte]Buses
[editar | editar la fonte]La ciudá cunta con dos terminales de buses principales:
- El Terminal de Buses Municipal, onde operen toles empreses de minibuses intercomunales, con destinos principales a Castro y Chonchi. Amás, esisten dellos servicios de buses rurales al traviés de los cualos puede viaxase a llocalidaes cercanes de la comuña.
- El Terminal de Buses Cruz del Sur, de propiedá d'Empresa Cruz del Sur, ye onde opera esta empresa y toles sos filiales de buses. Se descatan servicios de buses a Puerto Montt, Osorno, Valdivia, Concepción, Temuco, Santiago, ente otros destinos.
Amás, esiste otru serviciu de buses interurbanos na comuña, conocíu como ETM, qu'ufierten servicios de buses a Puerto Montt, Valdivia, Concepción, Talcahuano, Santiago, ente otros destinos.
Deporte
[editar | editar la fonte]- El Pedro Montt de Quellón ye un club deportivu profesional de baloncestu de Chile, que xugaba na Lliga de Baloncestu del Sur de Chile (LIBSUR), la más alta categoría del baloncestu sureño de Chile. El club foi profesionalizáu en 1999, inscribiéndose pa participar na primer edición de dicha lliga, consiguiendo rematar nel 2° llugar de la tabla. Anguaño participa na Lliga Chilota de Baloncestu.
- Club Deportivo Austral de Quellón, ye un club fundáu'l 15 de febreru de 1927.[ensin referencies]
Medios de comunicación
[editar | editar la fonte]Radioemisoras
[editar | editar la fonte]Esisten delles radioemisoras na ciudá y pueden recibise tamién otres qu'emiten dende otros llugares de la provincia y del país. La emisora más antigua que sigue funcionando na ciudá ye Radio Quellón FM, fundada en 1985.
- FM Stylo (88.9 MHz): Radio de calter xeneralista. Emite música de los 80 y 90; en delles ocasiones programa música tropical.
- Radio San Carlos (89.7 MHz): Noticies y programación miscelánea dende la ciudá de Chonchi.
- Radio Afitáu Cero (90.3 MHz): Radio de xéneru retro - anglu de los 80's y 90's.
- Radio Puertes al cielu (90.9 MHz): Emite de manera xeneral programación evanxélica.
- Radio Nahuel (92.3/95.1 MHz): Radio de calter popular, apurriendo servicios a la comunidá, noticies, asina tamién emitir música rancheru tropical.
- Radio Siempres FM (93.1 MHz): Radio de xéneru románticu y llatín
- Radio Bíu-Bíu (93.7 MHz): Ye una de les radioemisoras con mayor sintonía del país. Destacar por combinar noticies, música y deportes. Tamién tresmite vía Internet nel restu del país y en tol mundu. La señal emite dende los estudios en Puerto Montt.
- Radio Llicéu Rayen Mapu (94.5 MHz): Radio d'unu de los liceos de la comuña; entrega noticies sobre esti y fechos del xéneru escolar. Disponible solo mientres la xornada escolar, dende marzu a avientu, y en dellos díes de xunetu.
- Radio FM Mix (95.5 MHz): Radio de llinia musical Top 40 con programación amestada principalmente a música de Djs Nacionales ya Internacionales. El públicu oxetivu d'esta cadena son homes y muyeres del segmentu nuevu, adultu y adultu nuevu.
- Radio Insular (96.1 MHz): Radioemisora allugada na ciudá d'Ancud. Emite programación variada, emitir música de los 80´s, anglu, nacional, y rock llatín *
Radio Harmonía (97.5 MHz): Dende Santiago, emite programación evanxélica.
- Radio Quellón FM (100.5 MHz): La primer radio de la comuña, fundada'l 30 d'agostu del añu 1985. Ye una radio de temática música llatina, folclórica, y miscelánea, con un xéneru noticioso basáu no rexonal y nacional, asina tamién apurrir servicios a la comunidá.
- Radio Estrella del Mar (102.3 MHz): Radio perteneciente a la Ilesia Católica, concretamente del Obispáu de Ancud. Ye la rede emisora más grande de les Provincies de Chiloé y Palena, con una programación llocal qu'emite polo xeneral dende los estudios en Castro y Ancud, amás d'emitir música de tolos tiempos, actualidá, noticies y emitir programación relixosa católica los domingos y festivos católicos.
- Radio Positiva FM (103.9 MHz): Radio de temática tropical llatina. Pertenez a Diarios Rexonales d'El Mercurio.
- Radio La voz del sur (105.9 MHz): Radio popular y de serviciu a la comunidá.
- Radio Maranatha (107.3 MHz): Radio con programación evanxélica.
- Radio Tiempu de Gracia (107.7 MHz) Radio con programación evanxélica. Perteneciente a la Ilesia del Señor Apostólica
Canales de televisión
[editar | editar la fonte]Analóxicos
[editar | editar la fonte]- 2 - Canal 2 Quellón
- 4 - Chilevisión
- 5 - Canal 13
- 8 - TVN
Televisión per Cable
[editar | editar la fonte]- 6 - Canal 6 Quellón TV
- 7 - Canal 2 Quellón
Per mediu de cableoperadores y televisión satelital pueden vese otres canales, tanto locales como nacionales y estranxeros.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Decretu Núm. 4.617 de 1911. "Crear una nueva comuña que se va denominar «Quellon», que'l so territoriu va entender les subdelegaciones 10a i 15a del departamentu de Castru."
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 66. Castro 2008
- ↑ Dominique Verhasselt: Chiloé archipielago - l'encantu d'una isla misteriosa, p. 118. Santiago de Chile. ISBN 978-956-7136-53-7
- ↑ Delgado Claudio, Sepúlveda Marcu y Álvarez Ricardo (xunetu de 2010). Plan de Caltenimientu pa les Aves Playeres Migratories en Chiloé. http://www.whsrn.org/sites/default/files/file/Plan_de_Conservacion_Chiloe.pdf. Consultáu'l 16 d'avientu de 2014.
- ↑ Jorge Sànchez R.: Chiloé - tradición y cultura, p. 45. Santiago de Chile 2006
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 67. Castro 2008
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 68. Castro 2008
- ↑ Juan Mancilla Pérez: Pueblos de Chiloé, p. 69. Castro 2008
- ↑ Plan Rexonal pa la Rexón de Los Lagos
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Quellón.
