Saltar al conteníu

Pegaso Z-102

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Pegaso Z-102
modelu d'automóvil
automóvil deportivu
Información
Fabricante Pegaso (es) Traducir
Marca Pegaso (es) Traducir
Diseñáu por Wifredo Ricart (es) Traducir
Carauterístiques
Fuercia motora motor gasolina (es) Traducir
Eslora 4100 milímetros
Anchor 1640 milímetros
Masa 990 quilogramos
Cambiar los datos en Wikidata
Pegaso Z-102 Touring.
Pegaso Z-102 BS 3.2 Touring Spyder (modelu de competición).

El Pegaso Z-102 ye un automóvil deportivu creáu pola estinguida empresa española ENASA, fabricáu dende 1951 hasta 1958. Foi diseñáu pol inxenieru, tamién español, Wifredo Ricart; col enfotu de ser usáu como estandarte publicitariu a nivel internacional.[1] Forne un motor V8 en posición delantera, con cilindraes, según versiones, de 2.500 cc, 2.800 cc o 3.200 cc.[1] Fueron producíes un total de 84 unidaes nes sos distintes versiones,[2] que se vendieron a un preciu averáu de 500.000 pesetes de la dómina.[2] Sirva como comparanza'l preciu d'un SEAT 600, 70.000 pesetes.[3]

Historia

[editar | editar la fonte]

Wifredo Ricart volvió al so Barcelona natal tres la Segunda Guerra Mundial, fuxendo d'Italia, por tar les sos fábriques destruyíes y les empreses ensin dineru. El Z-102 foi concebíu nuna dómina d'aislamientu económicu n'España. Daquella ENASA, empresa creada sobre les cenices de Hispano-Suiza con ayuda del INI, llindar a la fabricación de camiones y autobuses. Ricart, inxenieru de la empresa yá esperimentáu en competición con Alfa Romeo y collaborador ellí d'Enzo Ferrari, solicitó permisu pa la fabricación d'un automóvil d'altes prestaciones.[4] D'esta miente, la empresa podría dexase esportar el modelu, a manera de métodu publicitario pa dar a conocer los sos productos.[1] Tamién foi pensáu consiguir un mediu de financiamientu a base de divises estranxeres.[5]

L'inxenieru tamién empecipió'l proyeutu como una escuela. Los recién llegaos precisaben esperiencia, polo que decidió caltenelos estremaos un tiempu mientres se dedicaben a otra xera que-yos motivara más, la creación d'un automóvil d'altes prestaciones. De toes formes, yera consciente de que'l trabayu de los novatos sería lentu y criticáu; pero'l productu final sería cimeru al de cualquier cadena de montaxe.

Finalmente, en 1951, apaeció per primer vegada en públicu'l Pegaso Z-102, nel Salón del Automóvil de París.[6]

Fin del proyeutu

[editar | editar la fonte]

Wilfredo Ricart xubilar al cumplir los 60 años d'edá, escontra 1957. El Réxime Franquista aprovechó esti momentu pa desfacer d'un proyeutu que la so única finalidá yera la de dar publicidá y non la de ganar dineru, pos les inversiones realizaes yeren muncho más altes que los beneficios consiguíos cola venta del Z-102. Destruyéronse moldes y archivos, amás de vender toles pieces y componentes disponibles.[7]

Nuna entrevista, Celso Fernández interpretó la venta a perda del modelu d'otra manera, espresando que col Z-102 salióse ganando una y bones costara más tiempu y recursos animar la industria automovilístico del país ensin esti modelu.[8]

Xasis

[editar | editar la fonte]

El xasis del Pegaso Z-102, que yera básicamente lo qu'adquiría'l veceru pa depués forni-y una carrocería d'una empresa esterna, yera un bastidor autoportante de gran complexidá. Ta construyíu n'aceru plegáu y soldáu, formando un conxuntu de gran rixidez. El trubiecu del motor ta formada por dos vigues cimeres y otros dos inferiores d'aceru furao xuníes por chapa. La zona del habitáculo ye la más débil, con un suelu sosteníu pol árbol de tresmisión y dos vigues llaterales tamién furaes; anque esto nun sería un problema pos la carrocería añadía muncha fuercia a esta zona, especialmente si yera coupé. Na parte posterior el xasis dispón d'un gran caxón metálicu, fechu p'agospiar el conxuntu de caxa de cambeos, diferencial autoblocante (Fabricáu por ZF), suspensiones y frenos.[9]

La suspensión trasera utilizaba un exa De Dion, ye dicir col conxuntu caxa de cambeos diferencial-frenos (dos enormes tambores ventilados) non suspendíu, sinón rígidamente fondiáu nel subchasis traseru. D'esti conxuntu partíen dos semiexes articulaos como nuna suspensión independiente, pero xuníos per un llixeru exa ríxidu que basculaba sobre dos exes trémboles fondiaos por detrás al "caxón". D'esta miente consiguíase la llixereza de les mases suspendíes necesaria pa garantizar precisión, una repartida de pesos perfectu ente les ensin suspender y una xeometría de suspensión cimera a les suspensiones independientes de la dómina.

Pa ello la exa de Dion cuntaba amás con un sistema d'empuestu únicu, en llugar d'una senciella pero geométricamente imperfecta barra Panhard o un complexu paralelogramu de Watt, evitaba los desplazamientos llaterales del tren por aciu una ruedecilla a metá de la exa que se movía nun carril vertical llabráu nel diferencial.

En total, la distancia ente exes ye de 2.340 mm y l'anchor de 1.580 mm.

Forne de serie un volante regulable en fondura, pa poder afaese a distintos conductores, con un xiru ente topes de 1,6 vueltes. Tolos Z-102 fornieron plantes de radios de 16 pulgaes de diámetru, y 5,5 pulgaes d'anchu pa modelos de serie y 7 pulgaes pa modelos de competición. El sistema de frenáu basar en cuatro tambores que, a pesar de los esfuercios por ameyoralos, sufríen más fatiga de la esperada nun vehículu d'estes carauterístiques.[9]

Motores

[editar | editar la fonte]
Motor d'un Z-102.

Ricart venía de la competición n'Italia, onde desenvolvió motores V12. Decidió crear un motor V8 pa fornir al Z-102. Foi construyíu con una aleación d'aluminiu denominada como silumin, forníu con dos árboles de lleves por cada bancada, culates de cámares hemisfériques, dos válvules por cilindru y un cigoñal de cinco apoyo.[9] El motor sufrió 2 rediseños p'aumentar la so cilindrada de 2.500 cc a 2.800 cc primeru y 3.200 cc dempués. Como carauterística común a toos, que ye destacable pa la dómina, les válvules d'escape tán esfrecíes por sodiu líquidu.[1]

2.500 cc

[editar | editar la fonte]

El motor orixinal yera un V8 a 90° con lubricación por cárter secu y 4 árboles de lleves en total. Yera posible escoyer ente unu, dos o cuatro carburadores de doble cuerpu Weber en posición invertida. Tamién yera posible escoyer ente rellaciones de compresión de 7,5 a 1 // 8 a 1 // y 8,5 a 1. Escontra 1953 aumentáronse estes cifres en media unidá por cuenta de la meyora de la calidá de los combustible.

Según la variante escoyida, la potencia apurrida pol motor varia ente 160 y 180 CV, a un réxime de xiru de 6.300 a 6.500 rpm. El par motor del más básicu xube a 18,9 kg·m a 3600 rpm.[1]

2.800 cc

[editar | editar la fonte]

Diseñóse otru motor, que caltenía la carrera de los pistones de 70 mm, pero que variaba de 75 a 80 mm el so diámetru. Con rellaciones de compresión de 7,8 a 1 // 8,2 a 1 // y 8,8 a 1; el motor yera capaz de erogar hasta 200 CV a 6.300 rpm na so versión más estrema. El par motor xubió hasta 24,8 kg·m. Foi forníu nos llamaos Z-102 B.

Hubo una versión entá más potente. Wifredo Ricart aplicó la esperiencia qu'adquirió n'Italia colos sobrealimentadores, y acopló un compresor Roots a esti motor, que-y apurría 0,6 atm de sobrepresión nos cilindros. Asina, el motor otorgaba hasta 260 CV a 6.800 rpm y un par motor de 33 kg·m a 4000 traslaciones al minutu. L'aumentu de potencia fixo necesarios unos neumáticos más grandes.[1]

3.200 cc

[editar | editar la fonte]

La variante más grande del motor foi montada nos Z-102 SS. Solo podía ser escoyíu ensin o con compresor, y la so potencia ye de 210 y 280 CV respeutivamente. Foi l'utilizáu pa bater delles marques. La más destacable ye la del quilómetru llanzáu, prueba realizada nuna carretera belga en 1953. El Pegasu algamó los 245 km/h.[1]

Diseñu

[editar | editar la fonte]
Fronteru d'un Z-102.
Parte posterior.
Interior del Pegaso Z-102 Série II cabriolet de 1954.

L'encargáu de diseñar la so carrocería foi Medardo Biolino, pero a pesar de consiguir una bon resultancia col diseñu, la so construcción en aceru, avolumada y pesada interfería negativamente nes prestaciones del automóvil. Darréu, dichu diseñu foi evolucionando, siendo'l cambéu más notable l'apertura de los pasos de rueda p'ameyorar la refrigeración de los frenos.[1] Dempués, pensar en que fuera vendíu como xasis pa ser carrozado más tarde por una empresa esterna.

La preferida por Ricart, y la más conocida de toes, foi la creada por Bianchi Anderloni y el so equipu de Superleggera Touring de Milán. Anderloni foi un gran amigu de Ricart cuando esti trabayaba n'Italia para Alfa Romeo. Esta compañía carrozó un total de 45 xasis cola so carrocería estándar, y unos pocos prototipos. Hai de solliñar la esclusiva versión Thrill; supuestamente encargada por Francisco Franco como regalo para Eva Perón.[10] Tamién el dictador regaló otra unidá de Berlineta al presidente lusu. Tenía una interesada lluna trasera, y foi pintáu colos colores de la Falanxe Española. Foi presentáu nel Salón del Automóvil de Turín de 1953.

Tamién la compañía gala Saoutchik dio cuerpu al Z-102. El so diseñu yera bastante desfasáu pa la dómina, con unes llinies que faíen que'l Pegasu paeciera más antiguu y avolumáu. Aun así, foi bien aceptáu na so tierra, onde'l sellu de Saoutchik yera bien apreciáu.

El carroceru español Pedro Serra yera un desconocíu na dómina, pero Ricart vio unu de los sos Pegaso carrozado por él pa un particular, y foi del so presto. Yá que-y paeció un resultancia bien bona, unvió 3 xasis más por que fueren vistíos, con carrocería descapotable. Pero'l taller de Serra foi afayáu yá mientres los últimos nicios de vida del Z-102, asina que nun pudo siguir col proyeutu. La participación de Serra favoreció un acercamientu a la voluntá de Wifredo de faer un coche dafechu español.[1] Estos trés últimes unidaes fueron les denominaes Z-103, con un motor nuevu y más potente montáu nel mesmu xasis.

Producción

[editar | editar la fonte]

De les factoríes de Pegasu salieron un total de 84 Z-102, anque daes les múltiples variables del modelu, resulta fácil afirmar que nun hai dos iguales. Hubo hasta 30 carrozados distintos ente los qu'escoyer, 3 motorizaciones distintes, volante a la izquierda o a la derecha, distintes configuraciones de frenos, tresmisiones o carburadores, amás de los utilizaos pa competición y la esclusiva versión Z-103.[2] La empresa prevía la fabricación de 200 xasis al añu.

Tirada

[editar | editar la fonte]
Unidaes

Caltenimientu
De los 84 automóviles fabricaos, esiste un censu que cifra n'aproximao 30 les unidaes que sobrevivieron hasta güei.[4]

Censu
Númberu de xasis Matrícula Modelu Color Notes Imaxe

M-81277

Colloráu |Vender ensin componentes mecánicos al liquidar el modelu. Forne una motorización de SEAT 1400 y nun ta restauráu nin en condiciones de circulación.[11]

01021500101 B-81702
Darréu BI-18350

Negru | Foi forníu col motor de 2500 cm³. Foi utilizáu como modelu de muestres, manuales, pruebes y catálogos hasta la so venta a un particular en 1953. Foi l'utilizáu pa bater el récor de velocidá. Tamién participó na carrera Panamericana de 1954. Foi desguazáu en 1958, pasando los sos componentes mecánicos a otru Z-102.[12]

01021500102 M-181379

Marrón
Darréu verde y más tarde coloráu | Foi construyíu como prototipu pa pruebes. Foi accidentáu por Celso Fernández en 1951 nel puertu del Ordal mientres unes pruebes, tres lo que foi reconstruyíu col diseñu de la segunda serie y pintáu en verde. Foi espuestu en Xinebra. Atopar en perfectes condiciones.[13]

01021500106 M-148747 Z-103
Carrocería berlinetta Touring "Panorámica"

Foi vendíu na lliquidación del modelu, ensin motor. Túvose-y qu'afaer la mecánica d'un Alfa Romeo 1900 Supersprint, del cual tamién heredó la matrícula, polo que'l xasis foi modificáu. Foi puyáu Sotheby's en Madrid en 1975 y revendíu al so actual propietariu en 1982. Atopar en bones condiciones de funcionamientu.[14]

01021530110 ProvisionalB-104524
Tamién provisionalB-104659 		Z-102 primer serie
Carrocería ENASA "Bisiluro"

Foi utilizáu pola fábrica pa realizar los intentos de récor de velocidá en Oostende. Tenía'l volante a la derecha y un habitáculo cubiertu solu pal conductor, con una carrocería especialmente diseñada pa llograr el meyor rendimientu aerodinámicu posible. Fornía un motor de 2,5 L y darréu unu de 2,8 L. Foi desguazáu en 1956.[15]

01021530111

Z-102 primer serie
Carrocería ENASA "Bisiluro"

Foi utilizáu pola fábrica nuna sola ocasión pa realizar un intentu de récor de velocidá en Oostende en 1954. Tenía'l volante a la derecha y un habitáculo cubiertu solu pal conductor, con una carrocería especialmente diseñada pa llograr el meyor rendimientu aerodinámicu posible. Fornía un motor de 3,2 L. Foi desguazáu en 1956, pero'l so motor ta alcontráu.[16]

01021500111
Darréu 01021500172 		BI-40126 Z-102 segunda serie
Carrocería berlinetta Panorámica Touring 		Gris Foi espuestu nos salones de París y de Turín de 1956.[17]
01021500121 Bandera de República DominicanaBenefactor de la Patria Oficial nº 1 Z-102 primer serie
Carrocería "Cúpula" 		Mariellu y rosa Foi espuestu en Nueva York en 1953 y vendíu al presidente dominicanu Rafael Leónidas Trujillo. Participó na carrera Panamericana de 1954. A la so muerte quedó abandonáu nuna base militar y esanicióse-y la cúpula. Tuvo un total de siete propietarios; unu d'ellos, mexicanu, restaurar dafechu, sacante la mecánica. Foi adquiríu por un coleicionista alemán en 1987, que lo exhibe nel Muséu Rosso Bianco, cerca de Múnich. El so motor sigue ensin funcionar correutamente.[18] Forne un motor 2.5 L con compresor que erogaba 250 cv a 6800 rpm al momentu de la so fabricación. Esta unidá pesa 1300 kilogramos.[19]

01021500122

Z-102 primer serie
Carrocería berlinetta Saoutchik

Azul metalizado Desconocer por completu cualquier datu referente al destín d'esta unidá. Foi espuestu en París en 1953.[20]
01021500123

Z-102 primer serie
Carrocería berlinetta Touring

Foi espuestu en París en 1952 ensin carrocería. Dos años más tarde fabrícase-y ex-profeso una carrocería de polimetilmetacrilato tresparente igual a la berlinetta Touring p'amosar los sos componentes mecánicos. Foi desguazáu.[18]

01021500126 Bandera de Francia1772-TT-3X
DarréuBandera de Francia818-TT-75 		Z-102 primer serie
Carrocería berlinetta Saoutchik 		Mariellu con tapicería en lleopardu auténticu El so dueñu foi Hans Heinrich von Thyssen-Bornemisza. Los mandos taben bañaos en oru. Tres la so venta, encargóse-y a Serra un rediseño de la parte trasera y el morru, tres lo que foi repintado en negru y tapizáu en colloráu. Tuvo dellos dueños en Francia que fueron progresivamente desmontándolo. Foi finalmente vendíu a un propietariu estauxunidense, que lo utilizó pa realizar un retruque del Z-102 con númberu de xasis 01021500109.[21]
01021500128 Bandera de Francia3095-DL-75 Z-102 primer serie
Carrocería berlinetta Touring

Foi utilizáu por revistes del motor pa pruebes comparatives de modelos en Francia, onde tamién consiguió delles resultancies deportives. El so actual propietariu, d'orixe parisín, adquirir en 1962 y reformar en Barcelona, onde se-y aplicó'l color que caltién entá güei. Atopar en perfectes condiciones de funcionamientu.[22]

01021500133 NA-7445 Z-102 primer serie
Carrocería "Thrill" Touring 		Negru y colloráu Foi espuestu en dellos salones europeos. Tuvo dellos dueños n'España antes de ser vendíu en 1970 n'Estaos Xuníos xunto a dos motores sueltos. En 1979 foi puyáu en Los Angeles pola casa Christie's al so actual propietariu, que lo caltién en bones condiciones en incorporándo-y nuevos intermitentes; sicasí, el motor nun funcionar perfectamente.[23] Esti motor ye un 2,8 L d'aspiración natural, diseñáu pa dar 170 cv xirando a 6500 rpm. Pesa 990 kg y algamaba los 225 km/h.[24]
01021530134 M-10179 Z-102 primer serie
Carrocería cabriolet Saoutchik

A pesar de que'l so númberu de xasis tien la secuencia 0102153-, indicativa de que'l vehículu tien el volante a la derecha, esti lo tien a la izquierda, por motivos desconocíos. Tuvo un total de cuatro propietarios, que lo caltuvieron en perfectes condiciones, incluyendo unes maletes feches a midida col mesmu cueru azul de la tapicería.[25]

01021530135 M-127596 Z-102 segunda serie
Carrocería berlineta Saoutchik serie 1/2

Tuvo dos propietarios n'España antes de 1964, cuando foi vendíu a un estauxunidense que lo tresportó al otru llau del Océanu Atlánticu pa ser vendíu de nuevu en 1969. Pasó dellos años zarráu nun garaxe de California n'abondo mala traza, tanto estéticu como mecánicu. Apaeció nun videu en YouTube nel que se vía carente de munchos componentes, afirmando'l propietariu que lu devolvería a la carretera tres una restauración manual.[26]

01021530136 M-129650 Z-102 segunda serie
Carrocería cabriolet Saoutchik

La so carrocería ye única: Empezó como un cabriolet, pero un problema tocante a la regidez del xasis provocaba l'apertura de les puertes col coche en movimientu, polo que se modificar la carrocería como coupé en 1958. Al restaurase, intentóse volver modificar la carrocería pa faela lo más similar posible a la orixinal.[27] Forne'l motor de 3,2 L y el volante a la derecha. Foi puestu a la venta en San Diego en xunu de 2009.[28] Video de la puya, na que foi vendíu por 700.000 $.

01021500137 S-16419 Z-102 segunda serie
Carrocería berlinetta Saoutchik

Participó en pruebes de velocidá. Llegó a atopase en bien males condiciones y pintáu en colloráu y la parte cimera negra, pero foi restauráu pol so actual propietariu hasta tar igual qu'acabante salir de fábrica. Atópase espuestu nel Muséu d'Historia de la Automoción de Salamanca.[23]

01021500143 B-88959 Z-102 primer serie
Carrocería berlinetta Touring

L'únicu que sigue perteneciendo al so propietariu orixinal. En perfectes condiciones pero con intermitentes suplementarios.[29]
Videu d'esta unidá.

01021500144 Bandera de PortugalHF-34-47 Z-102 primer serie
Carrocería berlinetta Touring

Perteneció al presidente de Portugal, el xeneral Craveiro Lopes, quién lo recibió como un regalu del xeneral español Francisco Franco. Güei atópase espuestu nel Muséu de Caramulo.[29]

01021500148 M-138223 Z-102 segunda serie
Carrocería Saoutchik

Perteneció al coronel de la Intendencia del Aire Julián Sánchez Aranguena.[30] Equiva un motor de 2,8 L de cilindrada que eroga 195 cv de potencia. Conozse que tres el propietariu orixinal tuvo dos dueños desconocíos más, tres los cualos acabó siendo propiedá d'un militar estauxunidense destináu na Base Aérea de Torrejón de Ardoz. En 1989 foi atopáu por un ciruxanu en Washington tan estropiáu que tuvo qu'acometer una restauración completa y pintóse de negru y colloráu, colores colos que participó nel concursu d'elegancia de Peeble Beach en 1994. Intentóse puyar en Christie's en 2003 infructuosamente, y en 2004 un comerciante austriacu consiguió vendelo por 260.000 €. Tres ello dióse-y un color perlado y restauróse l'interior y la caxa de cambeos. volvió presentase a Peeble Beach en 2013 y puyóse de nuevu por 585.000 €.[31] Volverá salir a puya en Sotheby's el 20 d'agostu de 2016, con un preciu envaloráu de venta d'hasta un millón de dólares d'Estaos Xuníos.[32]

01021500150 M-223194 Z-102 segunda serie
Carrocería Touring 		Presentar

nel concursu d'elegancia de Sanremo d'abril de 1954 con un motor de 2,8 L, dempués de lo que foi vendíu al segundu Conde de Caralt, quien participó col coche en delles carreres nacionales. A los pocos meses camudóse-y el motor pol que forne anguaño. Monta un motor de 3,2 L de cilindrada con dos carburadores cuádruples que da 223 cv. En 1956 foi devueltu a la fábrica por que se-y aplicara un color verde claro con tapicería a xuegu, y aprovechóse pa camudar la numberación del motor por que fuera la mesma que la del xasis, como preparación pa la so venta a un nuevu propietariu afincáu en Madrid. Tres ello, en 1960 revender a un dueñu de Bilbao y en 1981 pasó al so penúltimu propietariu, quien lo pintó nel so actual color verde escuru. Puyóse'l 10 d'avientu de 2015 por 742.500 $.[33][34]

01021500153 M-191210 Z-102 segunda serie
Carrocería Touring 		Presentar

nel Salón de París de 1954. Orixinalmente propiedá d'Alberto Closas, quien lo caltuvo hasta los años 1970. Darréu pasó a manes de distintos dueños, tou españoles. En 2005 sufrió una restauración completa de carrocería nun especialista de Madrid. En 2015 presentar al Concorso d'eleganza Villa d'Este.[35]

01021500156 B-92406 Z-102 primer serie
Carrocería berlinetta Touring

Foi fabricáu especialmente pa un veceru que quería un motor con compresor. Foi'l postreru Z-102 en vencer una competición na que fuera inscritu, la xubida a Montserrat de 1959. Álex Soler-Roig ganó delles carreres locales con esta unidá. Tuvo cuatro dueño más a partir d'entós; el segundu utilizar pa carreres d'autocross, quedando'l vehículu seriamente estropiáu y col motor sustituyíu pol d'un Alfa Romeo 6C 2500, amás de corta-y el techu. El propietariu actual adquirir en 1984, quién lo restauró y usar en competición como berlina allixerada, pintáu de color coloráu cola seición central mariella.[36] Pintar de blancu y salió a la venta pola axencia Fiskens. Forne un motor de 3,2 L y dos carburadores cuádruples de manufactura Weber, capaz d'algamar los 360 cv de potencia.[37]

01021500159 M-223193 Z-102 segunda serie
Carrocería berlinetta Touring

Mientres un tiempu tuvo pintáu de color coloráu cola cabina en plateado, pero anguaño tien de nuevu'l so color orixinal. A pesar de poder circular, el so motor nun funcionar correutamente.[38]
Videu d'esti modelu.

01021500162 M-141349 Z-102 segunda serie
Carrocería berlinetta Touring

Forníu con un motor 3.2 L, el so primer propietariu foi Valeriano Barreiros, familia del fabricante de camiones y principal rival históricu de Pegasu, Eduardo Barreiros. Tuvo en total cinco propietarios. Foi revendíu en 1984 y en 1992 y, darréu, foi puyáu por Bonhams en 2010.[39] A pesar de ser coloráu, pasó un tiempu pintáu de blancu con una banda llonxitudinal colorada y mariella. Desconozse'l so color orixinal. Tien volante a la derecha.[40] Les camises de los cilindros fueron feches a midida en 1998 a un costu bien alzáu por un especialista barcelonés.

01021500163 M-136589 Z-102 segunda serie
Carrocería berlinetta Saoutchik segunda serie especial

Estrenar nel Salón de París de 1954, y foi vendíu a Pedro Solís Laso, Conde de Osuna, l'añu siguiente. En 1960 pasa a manes de Manuel Úrculo y en 1963 a Rafael Salazar, afincáu en Salamanca, y quien-y aplicó una pintura blanca con techu negru y una tapicería verde y beige. Darréu foi vendíu a Félix Creus, quien lo pintó en sablera y colloráu, retiró la cruz de la parrilla ya instaló un par de faros antinieblas. El so motor eroga 160 cv.[41]

01021530166 CA-16001

Verde metalizado

Apaeció na película Aventura pa dos cola matrícula falsa M-161500. Tien el volante a la derecha y un techu duru desmontable. Atópase orixinal y completu, pero a falta d'una restauración.[42][43]
01021530167 NA-11095 Z-102 segunda serie
Carrocería berlinetta Touring

El so primer propietariu foi la empresa navarra URRA S.A. y darréu tuvo dos propietarios más. El so volante ta al llau derechu. Atopar en circulación.[44]

01021500170 M-142645
Darréu M-202688 		Z-102 segunda serie
Carrocería berlinetta Touring

El so primer propietariu utilizar con frecuencia en pruebes deportives mientres dos años, dempués de lo que vendióse al fabricante y desmontóse-y la carrocería pa unviala a Touring pa restaurala, que-y aplicó'l so color actual. Tuvo dos propietarios españoles y unu xaponés antes del actual, d'orixe belga, que lo caltién en perfectes condiciones de funcionamientu. Esta unidá forne unos frenos de tambor esperimentales con mayor capacidá de refrigeración.[45] Esti Z-102 forne un motor de 3,2 L que daba 195 cv a 5800 rpm al momentu de la so fabricación. El so pesu ye de 990 kg.[46]

01021500180 M-181747 Z-102 segunda serie
Carrocería spider ENASA Pedralbes

Foi pilotáu por Celso Fernández (Gran Premiu de Pedralbes de 1954), mientres el cual asegúrase algamó velocidaes bien próximes a los 300 km/h, y Paco Godia. Atópase restauráu y en funcionamientu. Fornió un motor con doble sobrecompresión que erogaba 310 cv,[47] montáu sobre la unidá de xasis 0176 dende finales de los años 1950; dende 1965 monta'l propulsor y la matrícula de la unidá 0152.[48]

01021510182

Z-102 segunda serie
Carrocería spider ENASA Rabassada

Foi pilotáu por Celso Fernández con ciertu avezamientu, siempres so propiedá de la fábrica. Un pilotu sufrió un grave accidente con él en Galapagar, tres lo que foi desguazáu.[49]

01021510183 B-105377

Blanco | Ye la única unidá conocida fornida col motor Z-104, de 4,7 L de cilindrada y dos carburadores cuádruples Weber. Tien l'interior de color negru[50] y hai duldes de si foi repintado mientres los años 1980. El so diminutu maleteru foi ocupáu por un sistema de servofrenu Bendix tamién mientres los años 1980, pero d'escasa eficacia. Como interés, la puerta del conductor ye 10 mm más llarga que la del acompañante, anque esisten distintes esplicaciones pa esti fallu. Forne unos frenos ameyoraos realizaos en siluminio gamma, una aleación difícil d'atopar na España de la dómina, con bombinos d'importación Lockheed. El so motor ta preparáu pa montar un sistema de doble encndido, pero cunta con unu senciellu. En 1991 foi unviáu al Reinu Xuníu a que se tomaren moldes de la so carrocería pa la fabricación de 12 retruques. En 2014 el so propietariu, IVECO, acometió una restauración mecánica del coche.[51][52][53]

01021500184 M-189057

Granate | Empezó siendo un vehículu de competición carrozado pola mesma ENASA, pero'l so posterior propietariu encargó a Serra una nueva carrocería descapotable más común, que ye la que se caltién a día de güei.[54]
Video de la unidá en cuestión.

Retruques

[editar | editar la fonte]

Escontra 1991, la unidá con xasis acabáu en 0183 foi unviada al Reinu Xuníu pol nuevu propietariu d'ENASA, la compañía italiana IVECO, qu'acababa de mercar toles aiciones de la empresa española. Dichu movimientu tamién-y dio la propiedá d'esta unidá. La idea yera realizar una serie de moldes de la so carrocería, por parte de la empresa británica IAD, pa poder fabricar a posteriori una serie de retruques del modelu.

A pesar de que la recreación yera bien fiel al orixinal, tuviéronse-y qu'añader cambeos p'afaelo a les normatives vixentes na dómina, como la adición d'otru pilotu a cada llau nes lluces traseres, faros antiniebla y lluces de marcha tras. Cuntaba con un xasis multitubular en llugar del autoportante orixinal y fornióse con un motor Rover V8 de 3,9 L de cilindrada, coles mesmes bien utilizáu pa la construcción de retruques d'automóviles. Tamién se montaron frenos de discu, el tren traseru d'un Alfa Romeo 75, bien paecíu al orixinal, y un parabrís más envolvente.

Fabricáronse y vendieron una docena d'unidaes.

En competición

[editar | editar la fonte]
Pegasu Rabassada
Pegasu Barqueta

ENASA inscribió a unu de los Z-102 nel Gran Premiu de Mónacu de 1952, que s'apostó con normativa de Fórmula 2. La construcción de los dos vehículos que se diben a utilizar realizar con poco tiempu, polo qu'a los coches nun se-yos pudo faer un rodaxe previu. Foi por ello polo que se decidió que fueren los coches pelos sos propios medios hasta Mónacu. Nel circuitu, los dos pilotos, Juan Jover y Joaquín Palaciu certificaron que la direición yera demasiáu pesada y los frenos demasiáu débiles. A pesar d'intentar correxir estos defectos, mientres los entrenamientos ambos vehículos sufrieron el mesmu problema: el frayatu de les canalizaciones d'aceite. Pegasu decidió retirase ante estos sucesos.[7][55]

24 hores de Le Mans de 1952

[editar | editar la fonte]

Nel añu 1952 inscribiéronse un total de 4 Z-102 pa la participación na prueba de les 24 hores de Le Mans, de los cualos trés fueron escoyíos polos organizadores, al haber una restricción d'un máximu de 60 participantes. Amás, una d'estes places foi tomada como "suplente", pa cubrir una posible baxa d'otru concursante. Los pilotos que tomaron parte nel eventu fueron Salvador Fábregas Bas y Jesús María Iglesias na primer unidá, Joaquín Palaciu y Juan Jover na segunda, y Paco Bultó na tercera.[56] Nun yeren estos los pilotos oficiales de ENASA, pos la participación d'estos coches foi debida puramente a pilotos privaos, ensin cuntar con sofitu oficial de la empresa, a pesar de la presencia del propiu Ricart nel eventu. Mientres los entrenamientos, aprovechando'l menor tráficu qu'ufiertaba la nueche, el motor d'una de les berlinettas, carrozada por ENASA, dixo basta. Esto foi abondu por que Wifredo Ricart prohibiera a los pilotos participar, polo que nun se presentaron a la salida, constando como tal nes resultancies oficiales.[57]

Récor de velocidá

[editar | editar la fonte]

Ricart diseñó un nuevu xasis tubular, distintu al estándar utilizáu nel restu de Z-102, pa intentar participar nes 24 hores de Le Mans. Taría carrozado con una fina llámina d'aluminiu d'estilu bi-torpedu o "bisiluro", como sería conocíu finalmente.

La unidá con númberu de xasis 01021530110 foi fornida con una carrocería aeródinámicamente estudiada p'amenorgar al máximu posible la seición frontera pero calteniendo la posibilidá de poder sentar a un copilotu pa cumplir cola reglamentación de la competición a la que foi destináu. Este diría sentáu al llau esquierdu, pero'l buecu foi cubiertu p'ameyorar el fluxu del aire. Esta disposición de los asientos dexa retrasar l'allugamientu del motor p'ameyorar la repartida de pesos.

Esta unidá fornió dos motores, unu d'ellos con doble sobrecompresión. Midía 449 cm de llargu y 188 cm d'anchu, y pesaba pocu más d'una tonelada.[58]

En mayu de 1953, el modelu foi lleváu hasta'l Autódromu de Linas-Montlhéry, en Francia, pa realizar ensayos, forníu con un motor de 2,5 L. Sicasí, mientres les pruebes, el modelu demostró ser bien pocu estable y, por tanto, non aparente para dicha carrera. Arriendes d'ello, pa intentar desaniciar la situación de crear un automóvil diseñáu pa competición pero que nun resultaría efectivu pa tal propósitu, decidió utilizáselo como cazarrécords.

De vuelta n'España, utilizóse un tramu de la carretera N-152 cercanu a Vic, convenientemente cortáu a la circulación, nel que s'estableció un quilómetru p'aceleración, otru quilómetru pa la midida de la velocidá, y unos 700 metros adicionales pa frenáu. Pa dicha prueba, practicóse-y al coche una apertura na puerta pa sacar el coldu y ameyorar la maniobrabilidad; anque tamién se diz que podría ser pa desaniciar la claustrofobia de Joaquín Palaciu, quien finalmente se negó a conducir el coche. Sicasí, otros dos pilotos intentaron establecer una marca: Paul Metternich algamó los 218 km/h con un modelu Spyder y Celso Fernández estableció una media de 226,4 km/h col Bisiluro. Esta segunda midida resultó que nun s'afaía a les normes, yá que el coche precisó más del quilómetru primeramente establecíu p'algamar la so velocidá máxima, que'l pilotu aseguró yera cimeru a los 250 km/h.

Escontra setiembre del mesmu añu, l'equipu d'inxenieros de Pegasu dirixir a la llocalidá belga de Jabbeke col Bisiluro y un Spyder que darréu sería utilizáu na carrera Panamericana. De camín, fíxose un altu nel Autódromu de Linas-Montlhéry pa realizar los últimos axustes, ente ellos, el cambéu de buxíes responsable de la resultancia de la prueba final. En retrasando la prueba dellos díes por mala meteoroloxía, el 25 de setiembre acometióse l'intentu del récor. La prueba fadríase midiendo la velocidá media nun tramu d'un quilómetru nuna pasada d'ida y otra de vuelta nun periodu inferior a media hora. Agora había espaciu abondu p'acelerar: 2,5 km. La prueba sería certificada pol Royal Automobile Club of Belgium, grabada poles cámares de la prensa española del Non-Do, cubierta por periodistes internacionales y patrocinada por Englebert, un fabricante llocal de neumáticos que donaría los sos productos pa la prueba en cuenta de la publicidá.

Mientres el primer intentu, el pilotu Celso Fernández nun consiguió pasar de 220 km/h, con un motor al que-y costaba ganar velocidá. Poco dempués comprobóse que nesi últimu llote de buxíes instalaes había dos defectuoses que s'estropiaron y dexaron cayer l'electrodu dientro de los cilindros, estropiándolos irremediablemente. Ante tal situación decidió utilizase el Spyder de sofitu que tamién llevaron a la prueba. A pesar de nun ser un coche diseñáu p'algamar velocidaes d'impresión, yera axilosa y potente. Una primer prueba resultó poco esperanzadora, pos tenía un cambéu demasiáu llongura que torgaba una aceleración brengosa. Sicasí, pal segundu intentu camudáronse los neumáticos y decidió estrumise el motor hasta la 4ª marcha. Esto llevó a que'l conductor algamara una media de 241,6 km/h na midida d'un quilómetru y 243,1 km/h na midida d'una milla, suficientes p'ameyorar los récores establecíos unos meses antes por Jaguar col XK120 Type C.[59] Inda Jaguar volver a intentar el mesmu día, infructuosamente.[60]

24 hores de Le Mans de 1953

[editar | editar la fonte]

En 1953 Pegasu inscribió de manera oficial 3 unidaes del Z-102 na prueba francesa. Los trés yeren modelos carrozados por Touring en Milán con estilu Spyder, pintaos en blancu con una franxa llonxitudinal colorada bordiada en mariellu. Amás, utilizar pal tresporte de dos d'estes unidaes al Bacaláu, y dellos Mofletes pa la tercer unidá y los repuestos.[61] La unidá de sofitu tenía'l bastidor acabáu en 0142, ente que los que tendríen de correr seríen los de bastidor 0127 y 0145, el primeru col volante a la derecha. Estos coches yá teníen los sos dosales axudicaos, siendo 28 y 29, respeutivamente; el de sofitu tendría'l dosal 48. El 0127 sería pilotáu por Juan Jover y Paul Metternich, ente que el 0145 tendría a Joaquín Palaciu, Pablo Julio Reh Cardona y Celso Fernández a los sos mandos. Los motores utilizaos pa estos modelos fueron de 2,8 L y compresor Roots, pero a pocos díes de la carrera, unu d'ellos sufrió una quema nel bancu de pruebes de la fábrica, quedando inservible.[62]

Nesta ocasión, tamién nos entrenamientos, mientres Joaquín Palaciu entró a los talleres por que se-y revisaren los frenos, qu'empezaron a fallar, Juan Jover sufrió un grave accidente na recta de meta a más de 200 km/h mientres adelantraba a coches más lentos. Esti accidente causólu graves daños na so pierna esquierda que, de nun ser pola rápida aición médica, tuviera que ser toyida. Jover yera'l pilotu d'enfotu de Ricart, pos yá participara exitosamente na carrera. Col so meyor pilotu inda inconsciente, y solo un coche col que participar, Wifredo anunció la retirada del equipu d'esta prueba.[63] Nes estadístiques oficiales, los dos coches titulares consten como que nun tomaron la salida, ente que la reserva consta como non presentáu.[64]

Nuevu récor de velocidá

[editar | editar la fonte]

A pesar de que'l contraataque de Jaguar el mesmu día que Pegasu consiguió'l récor mundial de velocidá foi infructuosu, nun dieron por perdíu'l rexistru. El 20 d'ochobre de 1953, otra unidá de XK120 Type C especialmente modificáu batió l'últimu rexistru, superándolo por 30 km/h.

Fabricóse una nueva unidá de Bisiluro, fornida con un motor de 3,2 L y con doble sobrecompresión qu'algamaba los 360 cv, que se movió hasta la mesma carretera'l día 6 d'ochobre de 1954. Magar los rexistros llograos fueron cimeros a los alcanzaos pol anterior Z-102, nun fueron abondos pa bater al rival británicu, probablemente causaos por unes males condiciones meteorolóxiques. El segundu Bisiluro algamó los 251,5 km/h de media na midida de la milla llanzada.[60]

Carrera Panamericana

[editar | editar la fonte]

La unidá con númberu de xasis 01021500101, una berlinetta carrozada por ENASA, participó na carrera Panamericana. Apadrinada por Leónidas Trujillo, Presidente de la República Dominicana, al coche bautizóse-y como "El Dominicanu". Diba pintáu de color blancu con una llinia llonxitudinal mariella y el dorsal númberu 10. Tenía un motor 3,2 llitros con compresor preparáu pa usar un tipu especial de carburante del que s'unviaron a Méxicu una gran cantidá de bidones. Al llegar al destín, diéronse cuenta de que naide se fadió en lleese'l reglamentu, qu'obligaba al usu d'otru carburante bien distintu. Con éses los dos mecánicos de Pegasu tuvieron que camudar los reglajes del motor a contra reló.

El pilotu del coche, Joaquín Palaciu, nun realizó un bon empiezu na carrera: llegó con retrasu al llugar, polo que solo pudo entrenar nun tramu, en sentíu inversu y con un Chevrolet. Esto debió a temes polítiques. España nun tenía misiones diplomátiques en Méxicu, polo que pa treslladar al coche y al personal hubo que faer delles xestiones internacionales. El coche diría n'avión vía Londres hasta'l so destín. El personal tuvo de perder 4 díes en Lisboa pa consiguir visaos que los llevaren, primero a L'Habana y depués a Méxicu. Tou esto realizóse con Trujillo como patrocinador, yá que Pegasu nun podría inscribise como equipu español pola falta de rellaciones diplomátiques ente Franco y Méxicu.[65]

Darréu empezó a remontar puestos, pero na cuarta etapa terminó la so carrera. Circulaba per una zona d'escasa visibilidá debida a la borrina, aproximao a 210 km/h, pero atopar nuna curva con una gran cantidá d'espectadores invadiendo la calzada por un accidente anterior. Al tornalos, salir de la carretera, entornando y quemando el coche. Afortunadamente, el conductor salió casi ilesu.[55]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 «Historia del Pegaso Z-102» (castellanu). Consultáu'l 3 de xunu de 2009.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Coches CLASICOS Y DEPORTIVOS» (castellanu). Consultáu'l 3 de xunu de 2009.
  3. ↑ «ClubAMICS600» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2009-02-21. Consultáu'l 28 de xunu de 2009.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Pegaso Z-102 y 103, suaños d'un tiempu escuru» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'abril de 2012. Consultáu'l 3 de xunu de 2009.
  5. ↑ «Pegaso Z-102 1951, hestoria» (castellanu). Consultáu'l 3 de xunu de 2009.
  6. ↑ «Historia» (castellanu). Piel de toro.net. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de xunetu de 2008. Consultáu'l 3-6/2009.
  7. ↑ 7,0 7,1 Pablo Maza (27 d'agostu de 2011). «La hestoria de Pegasu, lo que pudo ser y nunca foi» (castellanu). Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.
  8. ↑ «Pegasu: el coche español que quixo volar bien alto» (castellanu). Consultáu'l 10 de xineru de 2016.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 «Pegasu» (castellanu). Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.
  10. ↑ «Pegasu Thrill» (castellanu). Piel de toro.net. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de xunetu de 2008. Consultáu'l 3-6/2009.
  11. ↑ «Spider Serra 2ª Serie (SS 2)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  12. ↑ «Berlineta ENASA Prototipu (BE P)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-20. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  13. ↑ «Berlineta ENASA 1ª Serie Prototipu (BE 1 P)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  14. ↑ «Berlineta Touring Panorámica (BT PO)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  15. ↑ «Bisiluro 1 (BIS Y1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  16. ↑ «Bisiluro 2 (BIS Y2)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-20. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  17. ↑ «Berlineta Touring Panorámica (BT PO)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  18. ↑ 18,0 18,1 «Berlineta Cúpula 2 (BE CUP)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  19. ↑ «Pegasu Z102 BS 2.5 'Cupola' Coupe» (inglés). Consultáu'l 17/12 de 2013.
  20. ↑ «Berlineta Saoutchik 1ª Serie (BS 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-08-12. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  21. ↑ «Berlineta Saoutchik 1ª Serie (BS 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-20. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  22. ↑ «Berlineta Touring 1ª Serie (BT 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  23. ↑ 23,0 23,1 «Berlineta Touring Thrill (BT TH)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  24. ↑ «Pegasu Z102 B 2.8 Touring 'Thrill'» (inglés). Consultáu'l 17/12 de 2013.
  25. ↑ «Cabriolet Saoutchik 1ª Serie (CS 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-13. Consultáu'l 13/12 de 2013.
  26. ↑ (en castellanu) El supuestu afayu d'un Pegasu Z-102. La Escudería. 9 d'ochobre de 2017. https://www.escuderia.com/afayu-barn-find-pegasu-z102/. Consultáu'l 26 de xineru de 2018. 
  27. ↑ «Cabriolet Saoutchik 2ª Serie (CS 2)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  28. ↑ «Pegasu Z-102 Saoutchik en venta» (castellanu). Consultáu'l 11/12 de 2013.
  29. ↑ 29,0 29,1 «Berlineta Touring 1ª Serie (BT 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  30. ↑ «puya-de-suenos-en-sotheby-s Art of the Automobile, una puya de suañu en Sotheby´s» (castellanu) (21 de payares de 2013). Consultáu'l 21/11 de 2013.
  31. ↑ «Pegasu Z-102 vendíu por 585.000 euros» (castellanu) (1 d'avientu de 2013). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  32. ↑ «1954 Pegasu Z-102 Berlinetta Series II by Saoutchik» (inglés). Consultáu'l 11/8 de 2016.
  33. ↑ «1954 Pegasu Z-102 3.2 Berlinetta By Touring» (inglés). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  34. ↑ «1954 Pegasu Z-102 3.2 Berlinetta by Touring» (inglés). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  35. ↑ «1953 Pegasu Z102 Coupe» (inglés). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  36. ↑ «Berlineta Touring 1ª Serie (BT 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-20. Consultáu'l 12/12 de 2013.
  37. ↑ «1954 Pegasu Z102 Competition Coupe» (inglés). Consultáu'l 11/1 de 2016.
  38. ↑ «Berlineta Touring 2ª Serie (BT 2)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 12/12 de 2013.
  39. ↑ «1955 Pegasu Z-102 3.2-Litre Coupé» (francés) (23 de xineru de 2010). Consultáu'l 15 d'abril de 2017.
  40. ↑ «Berlineta Touring 2ª Serie (BT 2)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-20. Consultáu'l 12/12 de 2013.
  41. ↑ «Pegasu Z102 "0163": el postreru Saoutchik» (castellanu) (4 de payares de 2015). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  42. ↑ «Spider Serra 1ª Serie (SS 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-20. Consultáu'l 12/12 de 2013.
  43. ↑ «CA-16001» (castellanu) (7 de xunu de 2012). Consultáu'l 11/12 de 2013.
  44. ↑ «Berlineta Touring 2ª Serie (BT 2)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  45. ↑ «Berlineta Touring 2ª Serie (BT 2)» (castellanu) (9 de febreru de 2012). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  46. ↑ «Pegasu Z102 B 3.2 Touring Berlinetta» (inglés). Consultáu'l 17/12 de 2013.
  47. ↑ «Deportivos españoles: Pegasu Z-102 y Z-103» (castellanu) (18 de febreru de 2010). Consultáu'l 27/12 de 2013.
  48. ↑ «Spider ENASA Pedralbes (SE P)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  49. ↑ «Spider ENASA Rabassada 2 (SE R2)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-20. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  50. ↑ «Spider Serra 1ª Serie (SS 1)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-06. Consultáu'l 10/1 de 2016.
  51. ↑ «cencielles-pegasu-z103-1/ A cencielles, Pegasu Z-103 – 1ª Parte» (castellanu) (27 de marzu de 2015). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  52. ↑ «cencielles-pegasu-z103-1/2/ A cencielles, Pegasu Z-103 – 1ª Parte» (castellanu) (27 de marzu de 2015). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  53. ↑ «A cencielles, Pegasu Z-103 – 2ª Parte» (castellanu) (30 de marzu de 2015). Consultáu'l 10/1 de 2016.
  54. ↑ «Spider Montjuïc/Spider Serra (SE M/SS 2C)» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-21. Consultáu'l 11/12 de 2013.
  55. ↑ 55,0 55,1 «MODELOS DE COMPETICIÓN» (castellanu). Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.
  56. ↑ «1952 24 Hours of Le Mans Results and Competitors» (inglés). Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.
  57. ↑ «CJ-20 Pegasu Spyder Touring Le Mans 1953» (castellanu) (2 de setiembre de 2011). Consultáu'l 22 d'avientu de 2013.
  58. ↑ «Pegasu Bisiluro "Especial Competición"» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-24. Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.
  59. ↑ «CJ-21 Pegasu Bisiluro 1ª Serie 1953 (Cazarecords)» (castellanu) (14 de xineru de 2012). Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.
  60. ↑ 60,0 60,1 «HISTORIA DE PEGASU» (castellanu). Consultáu'l 25 d'avientu de 2013.
  61. ↑ «Pegasu Diesel Bacaláu "El Bacallà" 1952-1972» (castellanu) (12 de febreru de 2011). Consultáu'l 22 d'avientu de 2013.
  62. ↑ «CJ-20 Pegasu Spyder Touring Le Mans 1953» (castellanu) (2 de setiembre de 2012). Consultáu'l 22 d'avientu de 2013.
  63. ↑ «Memory of a Mirage» (inglés). Consultáu'l 22 d'avientu de 2013.
  64. ↑ «1953 24 Hours of Le Mans Results and Competitors» (inglés). Consultáu'l 22 d'avientu de 2013.
  65. ↑ «Top-7007 Pegasu Spyder Panamericana 1954» (castellanu) (17 d'abril de 2011). Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Pegaso_Z-102&oldid=4323169»