Llingües nilótiques occidentales
Llingües nilótiques occidentales | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | África oriental | |
Países |
Etiopía Sudán del Sur Uganda | |
Filiación xenética |
Nilo-saḥarianu | |
Códigu Glottolog | west2493 | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües nilótiques occidentales son un grupu de llingües nilótiques, falaes por dellos pueblos nilóticos ente los que tán los dinka, los nuer y los luo.
Clasificación
[editar | editar la fonte]Les llingües nilótiques occidentales estrémense convencionalmente en dos grupos:
- Dinka-Nuerː
- Grupu dinkaː dinka centromeridional, dinka suroccidental, dinka nororiental, dinka noroccidental, dinka suroriental.
- Grupu nuerː reel, nuer
- Lwoo (Luo):
- Grupu lwoo septentrionalː anuak, belanda bor, burun, jumjum, luwo, mabaan, päri, shilluk, thuri
- Grupu lwoo meridional: acholi, adhola, alur, kumam, lango, luo
Antes de la clasificación de Joseph Greenberg de les llingües africanes el términu "nilóticu" referíase namái a lo qu'anguaño se denomina "nilóticu occidental" tando los otros grupos clasificaos dientro de les "llingües nilo-camítiques". Ello ye que esisten interesantes diferencies ente estes llingües. Polo que respecta a les formes pronominales la diferencia ente la caña occidental y les otres dos ye especialmente bultable: les cañes meridional y oriental tienen formes especiales na inflexón de persona que nun apaecen na caña occidental. Otru puntu en que difieren ye l'orde básicu (VSO predominante nel grupu oriental y meridional; y SVO nel grupu occidental).
Comparanza léxica
[editar | editar la fonte]Los numberales en distintes llingües nilótiques occidentales son:[1]
GLOSA Dinka-Nuer Lwoo septentrional Lwoo meridional PROTO-
NILÓTICU Oc.dinka
padangnuer belanda-
borluwo mabaan pari
(lokoro)shilluk acholi
(labwor)adhola kumam '1' tò̤k kɛ́ɛ̀l ákɛɛ̂l áciɛ̄lɔ́ cyɛ́ɛlɔ̀ acyelo
tookàkjɛ̀l àcíèl ɑ́cêr ɑ̀cɛ́l *-kyɛl '2' ròw rɛ̌w arɛ̂w á̟riɔ̄w yɛ́ɛwɔ̀ aryo
ireekáɾjɛ̀w àríò ɑ́rîo ɑ̀ré *-rɛw '3' dyá̤k dyɔ̌k àdéɡ á̟dá̟ɡ ɗɔ́ɔ́ɡɔ́ adögo
galaádə̀k àdék ɑ́dêːk ɑ̀dēk *-dyak '4' ŋwán ŋwán àŋwɛ́n áŋwɛ̄ːn ŋáánɔ̀ aŋweno áŋwɛ̀n àŋwɛ̂n ɑ́ŋʷên òŋwɔ́n *-ŋwan '5' d̪yì̤c d̪yè̤c àbíc àbī̟ːj d̪ɔ́ɔ́yɔ̀ abijo
kunatábîc àbîc ɑ́bîːc kɑ̄ɲ *-bɨc
*-d̪yɨc'6' d̪ètém bʌ̤́kɛ̀l
5+1àbíc kúkɛ́l
5+1ábíciɛ̄l
5+1
5+1abicyelo
bukelábîkjɛ̀l
5+1àbícíèl
5+1ɑ̀ᵘcèr
5+1kɑ́ɲ ɑ̀pé
5+1*-bɨ-kyɛl '7' d̪ɔ̀rɔ́w bʌ̤rɔ̀w
5+2àbíc kúrɛ̂w
5+2ábɛ́riɔ̄w
5+2
5+2abiryo
buryoabìɾjɛ̀w
5+2àbíìrɔ́
5+2ɑ̀bírîo
5+2kɑ̄ɲ ɑ̀ré
5+2*-bɨ-rɛw '8' bɛ̤́t bʌ̤̀dá̤k
5+3àbíc kùdēēk
5+3á̟bɛ̟́dā̟ɡ
5+3
5+3abidö̈go
bodökàbîdèk
5+3àboôrà
5+3ɑ́bôːrò
5+3kɑ̄ɲ ɑ̀wūní
5+3*-bɨ-dyak '9' d̪ɔ̀ŋwán bʌ̤́ŋwàn
5+4àbíc kúŋwɛ̂n
5+4á̟bɛ̟́dā̟ɡ
5+3
5+4abuŋweno
buŋwanábîŋwɛ̀n
5+4àbúŋwɛ́n
5+4ɑ̀búŋʷèn
5+4kɑ̄ɲ ɑ̀ŋɔ́n
5+4*-bɨ-ŋwan '10' t̪yɛ́ɛ̀r wá̤l áfaàr āpāːr ínyáákkɛ̀n apar pjáár àpáàr ɑ́pɑ̂ːr tɔ̄mɔ́n *-paar