Saltar al conteníu

Llingües nilótiques occidentales

De Wikipedia
Llingües nilótiques occidentales
Distribución xeográfica África oriental
Países Bandera d'Etiopía Etiopía
Bandera de Sudán del Sur Sudán del Sur
Bandera d'Uganda Uganda
Filiación xenética

Nilo-saḥarianu
  Sudánicu oriental
    Kir-Abbaia
      Nilóticu

        Nilóticu occidental
Códigu Glottolog west2493
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües nilótiques occidentales son un grupu de llingües nilótiques, falaes por dellos pueblos nilóticos ente los que tán los dinka, los nuer y los luo.

Clasificación

[editar | editar la fonte]

Les llingües nilótiques occidentales estrémense convencionalmente en dos grupos:

  • Dinka-Nuerː
    • Grupu dinkaː dinka centromeridional, dinka suroccidental, dinka nororiental, dinka noroccidental, dinka suroriental.
    • Grupu nuerː reel, nuer
  • Lwoo (Luo):
    • Grupu lwoo septentrionalː anuak, belanda bor, burun, jumjum, luwo, mabaan, päri, shilluk, thuri
    • Grupu lwoo meridional: acholi, adhola, alur, kumam, lango, luo

Antes de la clasificación de Joseph Greenberg de les llingües africanes el términu "nilóticu" referíase namái a lo qu'anguaño se denomina "nilóticu occidental" tando los otros grupos clasificaos dientro de les "llingües nilo-camítiques". Ello ye que esisten interesantes diferencies ente estes llingües. Polo que respecta a les formes pronominales la diferencia ente la caña occidental y les otres dos ye especialmente bultable: les cañes meridional y oriental tienen formes especiales na inflexón de persona que nun apaecen na caña occidental. Otru puntu en que difieren ye l'orde básicu (VSO predominante nel grupu oriental y meridional; y SVO nel grupu occidental).

Comparanza léxica

[editar | editar la fonte]

Los numberales en distintes llingües nilótiques occidentales son:[1]

GLOSA Dinka-Nuer Lwoo septentrional Lwoo meridional PROTO-
NILÓTICU Oc.
dinka
padang
nuer belanda-
bor
luwo mabaan pari
(lokoro)
shilluk acholi
(labwor)
adhola kumam
'1' tò̤k kɛ́ɛ̀l ákɛɛ̂l áciɛ̄lɔ́ cyɛ́ɛlɔ̀ acyelo
took
àkjɛ̀l àcíèl ɑ́cêr ɑ̀cɛ́l *-kyɛl
'2' ròw rɛ̌w arɛ̂w á̟riɔ̄w yɛ́ɛwɔ̀ aryo
ireek
áɾjɛ̀w àríò ɑ́rîo ɑ̀ré *-rɛw
'3' dyá̤k dyɔ̌k àdéɡ á̟dá̟ɡ ɗɔ́ɔ́ɡɔ́ adögo
gala
ádə̀k àdék ɑ́dêːk ɑ̀dēk *-dyak
'4' ŋwán ŋwán àŋwɛ́n áŋwɛ̄ːn ŋáánɔ̀ aŋweno áŋwɛ̀n àŋwɛ̂n ɑ́ŋʷên òŋwɔ́n *-ŋwan
'5' d̪yì̤c d̪yè̤c àbíc àbī̟ːj d̪ɔ́ɔ́yɔ̀ abijo
kunat
ábîc àbîc ɑ́bîːc kɑ̄ɲ *-bɨc
*-d̪yɨc
'6' d̪ètém bʌ̤́kɛ̀l
5+1
àbíc kúkɛ́l
5+1
ábíciɛ̄l
5+1

5+1
abicyelo
bukel
ábîkjɛ̀l
5+1
àbícíèl
5+1
ɑ̀ᵘcèr
5+1
kɑ́ɲ ɑ̀pé
5+1
*-bɨ-kyɛl
'7' d̪ɔ̀rɔ́w bʌ̤rɔ̀w
5+2
àbíc kúrɛ̂w
5+2
ábɛ́riɔ̄w
5+2

5+2
abiryo
buryo
abìɾjɛ̀w
5+2
àbíìrɔ́
5+2
ɑ̀bírîo
5+2
kɑ̄ɲ ɑ̀ré
5+2
*-bɨ-rɛw
'8' bɛ̤́t bʌ̤̀dá̤k
5+3
àbíc kùdēēk
5+3
á̟bɛ̟́dā̟ɡ
5+3

5+3
abidö̈go
bodök
àbîdèk
5+3
àboôrà
5+3
ɑ́bôːrò
5+3
kɑ̄ɲ ɑ̀wūní
5+3
*-bɨ-dyak
'9' d̪ɔ̀ŋwán bʌ̤́ŋwàn
5+4
àbíc kúŋwɛ̂n
5+4
á̟bɛ̟́dā̟ɡ
5+3

5+4
abuŋweno
buŋwan
ábîŋwɛ̀n
5+4
àbúŋwɛ́n
5+4
ɑ̀búŋʷèn
5+4
kɑ̄ɲ ɑ̀ŋɔ́n
5+4
*-bɨ-ŋwan
'10' t̪yɛ́ɛ̀r wá̤l áfaàr āpāːr ínyáákkɛ̀n apar pjáár àpáàr ɑ́pɑ̂ːr tɔ̄mɔ́n *-paar

Referencies

[editar | editar la fonte]

Bibliografía

[editar | editar la fonte]