Saltar al conteníu

Llingües kuki-chin

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Kuki-chin, kúkico
Distribución xeográfica Este d'Asia
Países Bandera de Myanmar Birmania
Bandera de India India
Falantes 2,4 millones (2005)
Filiación xenética

Sino-tibetanu
  Tibetanu-birmanu

    L. Kuki-Chin
Subdivisiones Chin septentrional
chin central
Chin meridional
Kuki
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües kuki-chin (tamién mizo-kuki-chin) son un grupu filoxenéticu establecíu dientro de les llingües tibetano-birmanes

La mayoría de falantes d'estes llingües conócense como kukī n'asamés y como chin en birmanu; dalgunos tamién son llamaos naga, anque los mizo (o lushai) tamién son étnicamente distintos.

Clasificación

[editar | editar la fonte]

Mientres el sieglu XIX reconoció'l parentescu más estrechu de munches llingües kuki-chin dientro de les la caña tibetanu-birmana. Nes primeres propuestes propúnxose rápido un grupu kuki-chin-naga qu'incluyía a les llingües kuki-chin y a otros grupos heteroxéneos de llingües sino-tibetanes. Sicasí, la meyor documentación esistente na actualidá fai que nun paeza sostenible l'antiguu grupu kuki-chin-naga, en términos filoxenéticos, polo que dacuando si sigue usando'l nome pero namái como grupu xeográficu.

Les llingües kuki-chin puramente felicidaes pueden clasificase en cuatro grupos:

Otros autores como Bradley (1997), conisderan que dientro del grupu kúkico pueden incluyise dos llingües más:

Comparanza léxica

[editar | editar la fonte]

Los numberales en distintes llingües kuki-chin, el meithei y el kabir son:[1]

GLOSA Septentrional Central Meridional PROTO-
KUKI-CHIN
Meithei Karbi
(Mikir)
Añal Kom Paite Zome Chin
Bawm
Chin
Nagwn
Pankhu Mizo Chin
Mro
Chin
Khumi
Chin
Müün
'1' əkʰè inkʰət xat̪ kʰə̀t (pə)kʰak pa kʰat kʰakːa pəkʰat hã˧˩ hɑ˩ el to-mɑt˧
kʰɑt˧
*kʰat ə-mə isi
'2' əhnã̀ inni nik nìː (pə)ninʔ pa ninʔ pnika pənhni nin˧˩ n̥ɨŋ˩ k-hĩʔ˧ *hniʔ ə-nin hini
'3' tʰùm intʰum tʰoŋ tʰum (pə)tʰum pa tʰum tʰumka pətʰum tʰũ˩˧ tʰoŋ˩ k-tʰum˩ *tʰum ə-húm ketʰom
'4' pəli mənli rili liː (pə)liː pa li lika pəlːi mᵊli˩˥ pᵊlɨ˩ k-pʰli˩ *b-li mə-ri pʰli
'5' pəŋã́ rəŋa ŋɑ ŋāː (pə)ŋaː pa ŋa rɨŋaka pəŋa bã˩˥ pɑŋ˧˩ k-m̥ɑ˩

mə-ŋa || pʰo

'6' tərù kəruk guk gùʔ (pə)ruk pa luk rowka pəruk tᵊru˧˩ tᵊreuʔ˧ k-kʰxuk˧ *t-ruk
*k-ruk
tə-ruk tʰrok
'7' təkhɔ̀ səri sɔgik səgìː (pə)śəriʔ pa saliʔ ʃərika pəʃːəri sʰᵉri˧˩ sᵊrɨʔ˧ k-kʰxiʔ˧ *s-riʔ
*s-giʔ
tə-ret 6+1
'8' tərí kəret giaːt̪ giéːt (pə)riat pa riat riatka pəriat tᵊja˩˧ tᵊrjɑ˥˧ k-kʰxet˩˧ *k-riat
*t-riat
nin-pan
10-2
10-2
'9' təkú ko koɑ kuɔ́ː (pə)kua pa kua kuakːa pəkːua tᵊkɔ˥˩ tᵊkɔ˥˧ k-kɔ˧ *t-kua mə-pən
10-1
10-1
'10' sóm som sɔm sɔ̀ːm śɔːm sawm ʃomka ʃom χa˦ sʰə˥˧ ho˩ xɑ˩ *sʰawm tə-ra kep~
kre-

Los numberales en meithei presenten mayor similaridad coles llingües ao-naga que coles llingües kuki-chin. El numberal *-pan qu'apaez nes formes pa '8' y '9' en methei tamién apaez nes llingües konyak.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. «Sinón-Tibetan Numerals». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-03-05.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • George van Driem (2001) Languages of the Himalayas: An Ethnolinguistic Handbook of the Greater Himalayan Region. Brill.
  • Thurgood, Graham (2003) "A subgrouping of the Sinón-Tibetan languages: The interaction between language contact, change, and inheritance." In G. Thurgood and R. LaPolla, eds., The Sinón-Tibetan languages, pp 13–14. London: Routledge.