Diferencies ente revisiones de «Desiertu d'El Sáḥara»
m Bot: Migrating 138 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q6583 (translate me) |
cambios nos exónimos pola nueva política de nomes de llugar |
||
| Llinia 4: | Llinia 4: | ||
[[Archivu:Dune 2.jpg|thumb|250px|Dunes en [[Marruecos]].]] |
[[Archivu:Dune 2.jpg|thumb|250px|Dunes en [[Marruecos]].]] |
||
[[Archivu:Azawakh 52 jd.jpg|250px|thumb|Tuaregs.]] |
[[Archivu:Azawakh 52 jd.jpg|250px|thumb|Tuaregs.]] |
||
El '''desiertu del Sáḥara''' ye'l [[desiertu]] caldiu más grande del mundu, con alrodiu de 9.065.000 [[quilómetru cuadráu|km²]] de superficie. Asítiase nel norte d'[[África]], separtándola en dos fasteres: L'África mediterránea al norte y l'[[África subsaḥariana]] al sur. Llenda al este col [[Mar Bermeyu]], y al oeste col [[Océanu Atlánticu]]; nel norte colos montes [[Atles (cordalera)|Atles]] y el mar [[Mediterraneu]]. Tien más de 2,5 millones d'años. El nome vien del [[árabe]] ''saḥara'' صحراء traducción de la pallabra [[tuareg]] de [[ |
El '''desiertu del Sáḥara''' ye'l [[desiertu]] caldiu más grande del mundu, con alrodiu de 9.065.000 [[quilómetru cuadráu|km²]] de superficie. Asítiase nel norte d'[[África]], separtándola en dos fasteres: L'África mediterránea al norte y l'[[África subsaḥariana]] al sur. Llenda al este col [[Mar Bermeyu]], y al oeste col [[Océanu Atlánticu]]; nel norte colos montes [[Atles (cordalera)|Atles]] y el mar [[Mediterraneu]]. Tien más de 2,5 millones d'años. El nome vien del [[árabe]] ''saḥara'' صحراء traducción de la pallabra [[tuareg]] de [[Ténéré]] (desiertu). Estiéndese pel territoriu de los países que vienen darréu: [[Arxelia]], [[Túnez]], [[Marruecos]], [[Sáhara Occidental]], [[Mauritania]], [[Mali]], [[Níxer]], [[Libia]], [[Chad]], [[Exiptu]] y [[Sudán]], anque se sabe que'l Sáḥara s'esparde y se contrái en ciclos regulares, de tal xeitu que les sos llendes son difuses. |
||
Esti desiertu comparte llende con cuasi tolos países del norte d'África, na mayoría de cultura árabe. Les dunes entamen cerca l'[[Altu Atles]] y estiéndese fasta zones tropicales más al sur. Nes fasteres del Atles Marroquín (Altu Atles), namái qu'hai vexetación dellos metros más alló de los ríos probes que lu atraviesen. Sicasí, ésta tien un verdor perintensu que fai contraste col sable que lu arrodia. Son bayuroses les [[palmera|palmeres]] de [[dátil]]es. A vegaes los [[oasis]] tán canalizaos, pa garantizar l'agua nes zones de semar. Munches vegaes, l'agua nun provién de ríos, sinón d'agües soterraes a les que s'accede per aciu d'un pozu. |
Esti desiertu comparte llende con cuasi tolos países del norte d'África, na mayoría de cultura árabe. Les dunes entamen cerca l'[[Altu Atles]] y estiéndese fasta zones tropicales más al sur. Nes fasteres del Atles Marroquín (Altu Atles), namái qu'hai vexetación dellos metros más alló de los ríos probes que lu atraviesen. Sicasí, ésta tien un verdor perintensu que fai contraste col sable que lu arrodia. Son bayuroses les [[palmera|palmeres]] de [[dátil]]es. A vegaes los [[oasis]] tán canalizaos, pa garantizar l'agua nes zones de semar. Munches vegaes, l'agua nun provién de ríos, sinón d'agües soterraes a les que s'accede per aciu d'un pozu. |
||
| Llinia 19: | Llinia 19: | ||
El Sáḥara inclui delles [[Ecorrexón|ecorrexones]] estremaes, que, por mor de les estremaes temperatures elevación y xeografía agospien vexetales y animales estremaos. Según el [[Fondu Mundial pa la Natura|WWF]], les ecorrexones del Sáḥara son: |
El Sáḥara inclui delles [[Ecorrexón|ecorrexones]] estremaes, que, por mor de les estremaes temperatures elevación y xeografía agospien vexetales y animales estremaos. Según el [[Fondu Mundial pa la Natura|WWF]], les ecorrexones del Sáḥara son: |
||
* [[Desiertu costeru atlánticu]]: Ocupa una estrecha fastera a lo llargo la costa del [[océanu Atlánticu]], onde la borrina que xenera la [[corriente de les Canaries]] proporciona abonda llentitú pal espoxigue de [[ |
* [[Desiertu costeru atlánticu]]: Ocupa una estrecha fastera a lo llargo la costa del [[océanu Atlánticu]], onde la borrina que xenera la [[corriente de les Canaries]] proporciona abonda llentitú pal espoxigue de [[lique|líquenes]] y plantes. |
||
* [[Estepa del Sáḥara septentrional]]: Ocupa'l borde nortiegu del desiertu. Ye una zona ente les rexones de [[clima mediterraniu]] al norte y el desiertu áridu al sur. |
* [[Estepa del Sáḥara septentrional]]: Ocupa'l borde nortiegu del desiertu. Ye una zona ente les rexones de [[clima mediterraniu]] al norte y el desiertu áridu al sur. |
||
* [[Desiertu del Saḥara (ecorrexón)|Desiertu del Sáḥara]]: Ye la parte central, perárida, del Saḥara onde la lluvia ye mínima.. |
* [[Desiertu del Saḥara (ecorrexón)|Desiertu del Sáḥara]]: Ye la parte central, perárida, del Saḥara onde la lluvia ye mínima.. |
||
| Llinia 26: | Llinia 26: | ||
* [[Monte xerófilu del macizu del Tibesti y el monte Uweinat]]: Zones d'altitú nel este del Sáḥara. |
* [[Monte xerófilu del macizu del Tibesti y el monte Uweinat]]: Zones d'altitú nel este del Sáḥara. |
||
* [[Salobral del Sáḥara]]: Delles depresiones salines inundables espardíes pel desiertu. |
* [[Salobral del Sáḥara]]: Delles depresiones salines inundables espardíes pel desiertu. |
||
* [[Desiertu costeru del mar |
* [[Desiertu costeru del mar Bermeyu]]: la fastera costera del mar Bermeyu, n'Exiptu y Sudán. |
||
== Ver tamién == |
== Ver tamién == |
||
* [[Desiertu de Libia]] o [[Desiertu Líbicu]] |
* [[Desiertu de Libia]] o [[Desiertu Líbicu]] |
||
* [[Desiertu de Nubia]] |
* [[Desiertu de Nubia]] |
||
* [[ |
* [[Sahel]] |
||
* [[Ogaden]] |
* [[Ogaden]] |
||
* [[Desiertu |
* [[Desiertu Arábicu]] |
||
== Enllaces esternos == |
== Enllaces esternos == |
||
* [http://www.jmarcano.com/nociones/bioma/desierto.html Desierto del Sahara] Biomes del Mundiu (n'español) |
* [http://www.jmarcano.com/nociones/bioma/desierto.html Desierto del Sahara] Biomes del Mundiu (n'español) |
||
* [http://www.sahara-nature.com Flora y fauna del Sahara (n'español)] |
* [http://www.sahara-nature.com Flora y fauna del Sahara (n'español)] |
||
* [http://www.abc.es/20060724/sociedad-medio-ambiente/nomadas-agua-antiguo-sahara_200607240255.html Nómades del agua nel antiguu |
* [http://www.abc.es/20060724/sociedad-medio-ambiente/nomadas-agua-antiguo-sahara_200607240255.html Nómades del agua nel antiguu Sáhara (n'español)] |
||
[[Categoría:Desiertos d'África| |
[[Categoría:Desiertos d'África|Sáhara, Desiertu del]] |
||
[[Categoría:Xeografía d'África| |
[[Categoría:Xeografía d'África|Sáhara, Desiertu del]] |
||
{{Enllaz AD|bar}} |
{{Enllaz AD|bar}} |
||
Revisión a fecha de 18:41 18 xin 2014
El desiertu del Sáḥara ye'l desiertu caldiu más grande del mundu, con alrodiu de 9.065.000 km² de superficie. Asítiase nel norte d'África, separtándola en dos fasteres: L'África mediterránea al norte y l'África subsaḥariana al sur. Llenda al este col Mar Bermeyu, y al oeste col Océanu Atlánticu; nel norte colos montes Atles y el mar Mediterraneu. Tien más de 2,5 millones d'años. El nome vien del árabe saḥara صحراء traducción de la pallabra tuareg de Ténéré (desiertu). Estiéndese pel territoriu de los países que vienen darréu: Arxelia, Túnez, Marruecos, Sáhara Occidental, Mauritania, Mali, Níxer, Libia, Chad, Exiptu y Sudán, anque se sabe que'l Sáḥara s'esparde y se contrái en ciclos regulares, de tal xeitu que les sos llendes son difuses.
Esti desiertu comparte llende con cuasi tolos países del norte d'África, na mayoría de cultura árabe. Les dunes entamen cerca l'Altu Atles y estiéndese fasta zones tropicales más al sur. Nes fasteres del Atles Marroquín (Altu Atles), namái qu'hai vexetación dellos metros más alló de los ríos probes que lu atraviesen. Sicasí, ésta tien un verdor perintensu que fai contraste col sable que lu arrodia. Son bayuroses les palmeres de dátiles. A vegaes los oasis tán canalizaos, pa garantizar l'agua nes zones de semar. Munches vegaes, l'agua nun provién de ríos, sinón d'agües soterraes a les que s'accede per aciu d'un pozu.
Sábese que ta compuestu de grava, sable y dunes. Al contrariu de lo que paez, les trés cuartes partes del desiertu son grava y les demás sable y dunes.
Namái qu'hai constancia de que ñevare una vegada nel Sáḥara, y foi'l 18 de febreru de 1979. Paez que foi nel sur d'Arxelia, en metá la nueche.
En Marruecos, ufiértense-y al viaxeru abondes formes de conocer el Sáḥara. Quiciabes la más común ye la d'entrar nel desiertu con vehículos touterrén atravesando les dunes. Otru xeitu más turísticu ye diendo en dromedarios anque'l xeitu tradicional ye dir a pie.
Fixéronse d'esti desiertu una bona riestra de películes y reportaxes.
Ecorrexones
El Sáḥara inclui delles ecorrexones estremaes, que, por mor de les estremaes temperatures elevación y xeografía agospien vexetales y animales estremaos. Según el WWF, les ecorrexones del Sáḥara son:
- Desiertu costeru atlánticu: Ocupa una estrecha fastera a lo llargo la costa del océanu Atlánticu, onde la borrina que xenera la corriente de les Canaries proporciona abonda llentitú pal espoxigue de líquenes y plantes.
- Estepa del Sáḥara septentrional: Ocupa'l borde nortiegu del desiertu. Ye una zona ente les rexones de clima mediterraniu al norte y el desiertu áridu al sur.
- Desiertu del Sáḥara: Ye la parte central, perárida, del Saḥara onde la lluvia ye mínima..
- Estepa y sabana arbolada del Sáḥara meridional: Trátase de la zona de transición ente'l desiertu áridu y la sabana d'acacies del Saḥel.
- Monte xerófilu del Sáḥara occidental: Comprende delles mesetes volcániques nel oeste del desiertu con un clima más llentu y frescu: la mayor d'elles ye'l Tassili n'Ajjer.
- Monte xerófilu del macizu del Tibesti y el monte Uweinat: Zones d'altitú nel este del Sáḥara.
- Salobral del Sáḥara: Delles depresiones salines inundables espardíes pel desiertu.
- Desiertu costeru del mar Bermeyu: la fastera costera del mar Bermeyu, n'Exiptu y Sudán.
Ver tamién
Enllaces esternos
- Desierto del Sahara Biomes del Mundiu (n'español)
- Flora y fauna del Sahara (n'español)
- Nómades del agua nel antiguu Sáhara (n'español)