Schinus molle

De Wikipedia
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
Schinus molle
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Orde: Sapindales
Familia: Anacardiaceae
Xéneru: Schinus
Especie: S. molle
L.
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]

Schinus molle ye una especie arbórea de fueyes perennes perteneciente a la familia Anacardiaceae, orixinaria del sur de Brasil, Uruguái, y la mesopotamia arxentina; puede llegar a midir alredor de 15 metros d'altor. Recibe, ente otros, los nomes comunes de gualeguay o anacahuita, y nel Ríu de la Plata, denominar aguaribay [1] o aguaraibá [1].

Una especie similar distribuyir dende Perú hasta'l noroeste de l'Arxentina y Chile, pasando por Bolivia, tando amontesada en Méxicu, ye'l Schinus areira, que foi considerada por enforma tiempu namái como una variedá d'esta especie, llamándose polo tanto: Schinus molle var. areira; güei tratar como especie plena.

Los sos frutos.
Un exemplar cultiváu en Maldonado, Uruguái.
Pintura de Edward Edmondson.
Fueyes.

Descripción[editar | editar la fonte]

Son árboles de tamañu pequeñu a medianu, qu'algamen un tamañu d'hasta 15 m metros d'altu y 30 cm de diámetru, cañes colgantes, corteza esterior café o gris, bien aspra, esfoliante en plaques llargues, tricomes erectos o curvaos, hasta 0.1 mm de llargu, ablancazaos; plantes dioicas. Fueyes alternes, siempres verdes o decidues, imparipinnaes o paripinnaes, 9–28 cm de llargu, 11–39-folioladas; foliolos opuestos a alternos, estrechamente llanceolaos, 1.3–5.1 cm de llargu y 0.2–0.5 cm d'anchu, ápiz agudu, obtusu o arrondáu, acumen mucronáu a uncináu, base arrondada, obtusa o cuneada, oblicua, márxenes enteros a serraos, especialmente escontra'l ápiz, xeneralmente glabros, cartáceos. Inflorescencia terminal y axilar, pleiotirsos o fascículos, bráctees frondosas, de 10–25 cm de llargu, glabra a escasamente pubescente, pedúnculu 0–3 cm de llargu, pedicelos 1.3–2 mm de llargu, articulaos. Frutu globosu, de 5–7 mm de diámetru, exocarpo delgáu, deciduo, rosáu a colloráu-rosáu cuando maduru, glabro, mesocarpo carnosu y resinosu, endocarpu oseu; granes estruyíes, cotiledones planos.[2]

Distribución[editar | editar la fonte]

S. molle ye orixinariu del estáu de Rio Grande do Sul nel sur de Brasil, del Uruguái, Bolivia, Perú, y de la mesopotamia arxentina.

Ye una especie tolerante a la seca y a les altes temperatures, llonxeva, resistente y perenne, anque nun aguanta bien les xelaes. Por estes razones cultivar en tol mundu. N'Europa llantar en parques, paseos y aveníes. N'España ye frecuente'l so cultivu nes provincies más templaes, especialmente nel Llevante y Andalucía. Aportó a un seriu problema en munchos llugares del mundu pol so calter invasor, naturalizándose nos nuevos hábitats.[3]

N'África del sur, por casu, S. molle invadió sabanes y pacionales y espandióse a lo llargo de cunetes y canales de riego n'ambientes semidesérticos.[3] Tamién se considera invasiva en gran parte d'Australia, dende pacionales a montes abiertos y árees costeres. Tamién en finques abandonaes y xunto a les víes del tren. N'América del Norte, tanto S. molle como'l so pariente cercanu Schinus terebinthifolius son particularmente dañibles en Florida y Ḥawai, y pueden atopase tamién nel sur d'Arizona, sur de California, Texas, Luisiana, y Puertu Ricu.[4]

Sistemática[editar | editar la fonte]

Mientres enforma tiempu, a una especie similar que se distribúi dende Perú hasta'l noroeste de l'Arxentina y Chile, tando amontesada en Méxicu, considerar namái como una variedá de Schinus molle, llamándose polo tanto: Schinus molle var. areira; güei tratar como especie plena: Schinus areira.

Observaciones[editar | editar la fonte]

Schinus ye'l nome llatín, d'orixe griegu, pa designar al llentiscu; foi aplicáu a una especie similar: el pimenteru falsu (Schinus areira), porque produz una resina goliosa bien similar a la del llentiscu, polo qu'esa especie tamién foi llamada llentiscu de Perú.

El términu molle recuerda a un antiguu nome xenéricu pa esta planta, utilizáu por Tournefort, y deriva del nome quechua mulli, non del llatín molle ("fluexu").

Usos[editar | editar la fonte]

Uso medecinal[editar | editar la fonte]

Trátase d'una planta llargamente utilizada pola medicina tradicional. A la so corteza y resina atribuyéronse-y propiedaes tóniques, antiespasmódicas y repulguantes y la resina ye usada pa solliviar les caries. Los frutos frescos en fervinchu tomar contra la retención d'orina. Les fueyes fervíes y los baños cola agua de les fueyes en decocción, sirven como analxésicu, cicatrizante y anti inflamatorio d'usu esternu, y les fueyes seques espuestes al sol úsense como cataplasma pa solliviar el reumatismu y la ciática.

En medicina folclórica les fueyes y les flores utilícense como cataplasmes calientes contra'l reumatismu y otros dolores musculares. Les fueyes en fervinchu xunto con fueyes d'ocalitu, y n'inhalaciones, son usaes pal aliviu d'afecciones bronquiales. La so resina atopa asemeyaes aplicaciones que l'almáciga.

Otros usos[editar | editar la fonte]

La grana emplégase como «pimienta rosada». Al estregase na piel xenera una sustancia qu'alloña a los mosquitos. De les fueyes y la corteza estrayi un aceite esencial (bálsamu) el cual ye utilizáu en dentífricos, arumes y xabones como materia

Taxonomía[editar | editar la fonte]

Schinus molle describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 388–389. 1753.[2]

Etimoloxía

Schinus, ye'l nome griegu del llentiscu: arbolín perenne d'esta mesma familia;

molle: epítetu que recuerda a un antiguu nome xenéricu pa esta planta, utilizáu por Tournefort, y deriva del nome quechua mulli, non del llatín molle ("fluexu").

Variedaes
Sinonimia
  • Schinus angustifolia Sessé & Moc.
  • Schinus bituminosus Salisb.
  • Schinus huigan Molina
  • Schinus molle var. argentifolius Marchand
  • Schinus molle var. huigan (Molina) Marchand
  • Schinus molle var. huyngan (Molina) March.
  • Schinus occidentalis Sessé & Moc.[5]

Nomes comunes[editar | editar la fonte]

Nun hai conseñaos nomes comunes n'asturianu pa esta especie.

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  1. ↑ 1,0 1,1 Malaret, Augusto (1970). Lexicón de Fauna y Flora (en castellanu). Madrid: Comisión Permanente de l'Asociación d'Academies de la Llingua Española, páx. vii + 569.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Schinus molle». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 16 de xunetu de 2013.
  3. ↑ 3,0 3,1 Iponga, D.M.; Milton, S.J.; Richardson, D.M. (May 2008), «Superiority in competition for light: A crucial attribute defining the impact of the invasive alien tree Schinus molle (Anacardiaceae) in South African savanna», Journal of Arid Environments 72 (5): 612–623, doi:10.1016/j.jaridenv.2007.10.001 
  4. ↑ Elfers, S.C. (1988-10-13), Element Stewardship Abstract for Schinus terebinthifolius, Arlington, Virginia, United States: The Nature Conservancy, http://tncweeds.ucdavis.edu/esadocs/documnts/schiter.pdf, consultáu'l 6 de xunetu de 2008 
  5. ↑ Schinus molle en PlantList
  • Demaio, Pablo; Karlin, Ulf Fola; Medina, Mariano. 2002. Árboles Nativos del Centru d'Arxentina. 1ª Ed. 210 pp. ISBN 950-9725-51-X
  • Girault, Louis 1987. "Mulli, Molle, Árbol de la vida"; Kallawaya, mestrones itinerantes de los Andes: 409. UNICEF - OPS - OMS. La Paz: Quipus, p.p. 288-292.
  • Golstein D. & R. C. Colemann 2004. Schinus molle L. (Anacardiaceae) chicha production in Central Andes. Economic Botany 58(4): 523-529

Bibliografía uso forestales non maderables[editar | editar la fonte]

  • Acero D, Luis Enrique. 2000. Árboles, xentes y costumes. Universidá Distrital Francisco José de Caldas. Colombia
  • Acero D, Luis Enrique. 2007. Plantes útiles de la cuenca del Orinoco. Colombia
  • Herrera, L. & L. Urrego. 1996. Atles de polen de plantes útiles y cultivaes de l'Amazonia colombiana. Estudios na Amazonia Colombiana Tomu XI. TROPEMBOS Colombia.
  • Gupta, M. 270 Plantes Melecinales Iberoamericanes. Programa Iberoamericanu de Ciencia y Teunoloxía pal Desenvolvimientu, (CYTED) - Convenio Andrés Bello (SECAB). Santafé de Bogotá, D.C., Colombia. 1995.
  • La Rotta, Constanza. Estudiu etnobotánico de les especies utilizaes pola comunidá Miraña. WWF, Fen – Colombia.1984.
  • Mahecha G., Ovalle A., Camelo D., Rozo A., Barrero D. (2004) Vexetación del territoriu CAR. 450 especies de les sos llanures y montes. Bogotá, Colombia 871pp
  • Pérez Arbeláez, E. 1996. Plantes Útiles de Colombia. Edición de centenariu. Colombia.
  • López-C. R., Navarro-L. J. A., Montero-G. M. I., Amaya-V. K., Rodríguez-C. M. Manual d'identificación d'especies non maderables del correximientu de Tarapacá, Colombia. 2006.
  • Vargas, William G. Guía ilustrada de les plantes de los montes del Quindío y Andar Centrales. Coleición: Ciencies Agropecuaries. Manizales: Universidá de Caldas, marzu de 2002. 813p. Colombia.
  • Lojan Idrobo, Leoncio. El verdor de los Andes. Proyeutu Desenvolvimientu Forestal Participativu de los Andes. Ecuador. 1992.

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Schinus_molle&oldid=4076379»