Cráter de Vredefort

De Wikipedia
Bóveda de Vredefort
Patrimoniu de la HumanidáUNESCO
Imaxe de satélite Error de Lua en Módulu:Mapa_de_llocalización na llinia 393: Minutes were provided for longitude without degrees also being provided.
Llugar Bandera de Sudáfrica Sudáfrica
Criterios Natural: viii
Referencia 1162
Inscripción 2005 (XXIX Sesión)
Área África
Cambiar los datos en Wikidata

El cráter de Vredefort ye un cráter d'impautu descubiertu na provincia del Estáu Llibre en Sudáfrica. La llocalidá de Vredefort asítiase dientro del cráter y da-y el so nome. L'impautu producióse hai 2020 millones d'años,[1] polo que se-y considera'l cráter visible terrestre más antiguu.[2] La elevación central del cráter conozse como domo de Vredefort o bóveda de Vredefort.[3] Calcúlase que al impautar el meteoritu lliberó una enerxía de 100 millones de megatones de dinamita y que se movieron 70 000 km³ de roca.[4]

Tocantes al so diámetru, ye malo de determinar, por cuenta de que la estructura atópase intensamente erosionada.[5] Envaloráronse llargores que tomen un rangu dende 160 hasta 400 km,[5] magar na Base de Datos d'Impautos Terrestres considérase que tien un diámetru de 300 km.[6] Envalórase que'l meteoritu que causó'l cráter tendría ente 5 a 10 km de diámetru.[7] Dende l'añu 2005 el cráter de Vredefort ye consideráu Patrimoniu de la Humanidá pola Unesco.[8]

Interpretación[editar | editar la fonte]

El cráter de Vredefort interpretóse nun principiu aludiendo a causes de tipu teutónicu, volcánicu y magmáticu.[9] Dempués del descubrimientu a finales de la década de 1950 de conos estellaos, fiendes d'impautu y minerales indicadores d'altes presiones (coesita y stishovita) empezar a plantegar la hipótesis d'un orixe estraterrestre pa la estructura.[10] Sicasí, los traces planares (carauterístiques que presenten los cuarzos producíes por impautu meteorítico) topaos yeren distintos d'otros documentaos n'otres estructures d'impautu, polo que se duldar del orixe meteorítico del cráter Vredefort.[11] L'apaición de nueves evidencies, como la presencia de zircones con «testura de fresa», la confirmación de que les traces planares de los cuarzos sí correspuenden a impautos, el descubrimientu de material d'orixe meteorítico y l'afayu de PDFs en granos de cuarzu presentes en muestres de granofiro (roca magmática con cuarzu y feldespatu) acabaron col discutiniu en cuanto al orixe de la estructura.[10]

Xeoloxía[editar | editar la fonte]

La estructura de Vredefort asítiase na cuenca Witwatersrand, que los sos cantos tán elevaos, asitiándose'l domo de Vredefort nel centru de la cuenca.[12] El nucleu del domo ta formáu por gneis y granulita d'edá arcaica, arrodiaos por granitos y gneises más homoxéneos y modernos.[13] Les testures de la granulita indiquen que sufrieron altes temperatures debíu al impautu, y que depués s'esfrecieron amodo, quiciabes por cuenta d'asitiase a una fondura mayor de 7 km na corteza terrestre.[14]

Estos dos zones tán dixebraes por roques metamórfiques d'altu grau (migmatites, gneises con aluminiu y charnockites).[13][12] De la mesma, tol nucleu ta arrodiáu de niveles de sedimentos y roques volcániques, más modernes cuanto más alloñaes d'él, que la so edá toma dende l'Arcaicu hasta'l Neoproterozoicu.[13] Roques alcalines y ultrabásicas intruyen a estos materiales.[13]

Traces d'impautu[editar | editar la fonte]

Rede cristalina de la coesita, un mineral deriváu del cuarzu, presente nel cráter Vredefort. Fórmase cuando les condiciones de presión son bien altes, como nos impautos meteoríticos. Los átomos coloraos son osíxenu, y los grises siliciu.

Atopáronse distintes evidencies del impautu meteorítico,[10] como son:

Rellación del cráter Vredefort col complexu ígneu de Bushveld[editar | editar la fonte]

Afloramientu de cromitites (color escuru) y anortosites (color gris) nel complexu ígneu de Bushveld.

Na cuenca Witwatersrand tamién s'atopa'l complexu ígneu de Bushveld, un xacimientu mineral que contién una de les mayores concentraciones del mundu d'elementos del grupu del platín.[31][32] Tanto'l cráter de Vredefort como'l complexu de Bushveld formar na mesma dómina, y por cuenta de la so cercanía especulóse sobre si tán rellacionaos ente sigo,[33] pudiendo considerase los dos estructures como la resultancia d'un impautu múltiple,[34] provocáu por siquier cuatro impacto, trés d'ellos que formaron el complexu de Bushveld y el cuartu que formó'l domo de Vredefort.[35] Sicasí, nun s'atoparon evidencies de metamorfismu de choque nel complexu de Bushveld.[36][37] Otra teoría esplica la formación del complexu ígneu de Bushveld pol efeutu d'una pluma, que de la mesma foi provocada pol impautu meteorítico.[1]

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. 1,0 1,1 Elston, W. Y.. «The Proterozoic Bushveld Complex, South Africa: Plume, astroblem or both» (inglés). Universidá de Nuevu Méxicu. Consultáu'l 25 d'abril de 2010. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  2. Geology.com. «The Vredefort Dome. Largest and Oldest Clearly-Visible Meteor Impact Structure» (inglés). Consultáu'l 11 de marzu de 2010.
  3. Gibson, R. L.; Reimold, W. O. (2006). , páx. 249.
  4. Fleminger, David (2008). , páx. 40.
  5. 5,0 5,1 Turtle, Y. P. & Pierazzo, Y. (1998). «Constraints on the size of the Vredefort impact crater from numerical modeling» (n'inglés). Meteoritics & Planetary Science 33. 1086-9379, 483-490. http://adsabs.harvard.edu/full/1998M&PS...33..483T. 
  6. 6,0 6,1 Earth Impact Database. «Africa» (inglés). Consultáu'l 11 de marzu de 2010.
  7. PARYS. «The Vredefort Dome Centre of the World's Largest Meteorite Impact Structure!» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'abril de 2009. Consultáu'l 12 de marzu de 2010.
  8. UNESCO. «Vredefort Dome» (inglés). Consultáu'l 12 de marzu de 2010.
  9. Reimold, W. O. & Coney, L. (1961). «Vredefort Ring Structure: Meteorite Impact Scar?» (n'inglés). The Journal of Geology 69. 0022-1376, 499-516. http://www.jstor.org/pss/30056197. 
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Dietz, Robert S. (2001). «The Vredefort Impact Structure and directly related subjects: an update bibliography» (n'inglés). Economic Geology Research Institute 353. 1-36. http://www.vredefortdomewhs.co.za/Documents/2007-05-24/Appendix_2.pdf.  (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  11. Leroux, H.; Reimold, W. O. & Doukhan, J. C. (1994). «A TEM investigation of shock metamorphism in quartz from the Vredefort dome, South Africa» (n'inglés). Tectonophysics 230. 0040-1951, 223-239. http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=3953780. Consultáu'l 13 de marzu de 2010. 
  12. 12,0 12,1 Reimold, W. O.; Colliston, W. P. (1994). , páx. 178.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 Bisschoff, A. A.; Mayer, J. J. (1999). The geology of the Vredefort dome : (explanation of sheets 2627CA, CB, CD, DA, DC, 2727AA, AB, BA - Scale 1 : 50000). Geological Survey of South Africa. ISBN 1875061606.
  14. Gibson, Roger L.; Reimold, W. O.; Ashley, Andrew J. & Koeberl, Christian (2002). «Metamorphism on the Moon: A terrestrial analogue in the Vredefort dome, South Africa?» (n'inglés). Geology 30. 0091-7613, 475-478. http://geology.gsapubs.org/content/30/5/475.abstract. 
  15. Kelley, S. P. & Esprái, J. G (1997). «A late Triassic age for the Rochechouart impact structure, France» (n'inglés). Earth and Planetary Science Letters 32. 1086-9379, 629-636. http://adsabs.harvard.edu/full/1997M&PS...32..629K. 
  16. El Goresya, Ahmed & Chao, Y.C.T. (1976). «Evidence of the impacting body of the Ries crater — the discovery of Fe-Cr-Nin veinlets below the crater bottom» (n'inglés). Meteoritics & Planetary Science 31. 0012-821X, 330-340. http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6V61-473FFCJ-2D&_user=10&_coverDate=08%2F31%2F1976&_rdoc=1&_fmt=high&_orig=search&_sort=d&_docanchor=&view=c&_searchStrId=1253982737&_rerunOrigin=google&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=74c9a10179a65f4f115f5605bd5f6bab. 
  17. Baldwin, Mike (2006). «Wells Creek Impact Crater» (n'inglés). MAGS Rockhound News 52. 9. http://www.memphisgeology.org/images/rocknews0306.pdf. 
  18. Gay, N. C. (1976). «Spherules on Shatter Cone Surfaces from the Vredefort Structure, South Africa» (n'inglés). Science 194. 0036-8075, 724-725. http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/194/4266/724. 
  19. Wieland, F.; Reimold, W.O. & Gibson, R.L (2006). «New observations on shatter cones in the Vredefort impact structure, South Africa, and evaluation of current hypotheses for shatter cone formation» (n'inglés). Meteoritics & Planetary Science 41. 0012-821X, 1737-1759. http://www.ingentaconnect.com/content/arizona/maps/2006/00000041/00000011/art00005.  (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  20. Mayer, Joe. «The Vredefort Structure» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 10 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 6 d'abril de 2010.
  21. Nieto-Samaniego, Ángel; Alaniz-Álvarez, Susana A. & Tolson Jones, Gustavo (2003). «Carauterístiques y criterios d'identificación de les pseudotaquilitas acomuñaes a la falla de Los Planes, La Paz, B. C. S.». Geos 23. 0186-1891, 295-301. http://www.ugm.org.mx/pdf/geos03-3/Nieto.pdf. 
  22. Reimold, W. O.; Colliston, W. P. (1994). , páx. 180.
  23. Martini, J. Y. J. (1978). «Coesite and stishovite in the Vredefort Dome, South Africa» (n'inglés). Nature 272. 0028-0836, 715-717. http://www.nature.com/nature/journal/v272/n5655/abs/272715a0.html. 
  24. Halvorson, K. McHone, J.F. (1992). «Vredefort coesite confirmed with Raman spectroscopy (abstract)» (n'inglés). Llunar and Planetary Science XXIII. 477-478. https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:QTqxExL_LkQJ:www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc1992/pdf/1237.pdf+coesite+vredefort&hl=es&gl=es&pid=bl&srcid=ADGEESgNXSoj1H9RYH9JqXvClcguYjnBzQWwPhUKeEoGJIRKMSJMQg66kzER7M0HZ7eU281qHh1EWqa3w_sqvZYxS5KRhFNE5B7XP0bGsnplYoOa33_TlWhMu_A-rjXZ4CeYp9VdQQvo&sig=AHIEtbQwDLf1TxbaQ1fdJh2CLI0LF3ujWA. 
  25. Reimold, W.O.; Leroux, Hugues & Gibson, R.L (2002). «Shocked and thermally metamorphosed zircon from the Vredefort impact structure, South Africa: a transmission electron microscopic study» (n'inglés). European Journal of Mineralogy 14. 0935-1221, 477-478. http://www.schweizerbart.de/resources/downloads/paper_previews/54360.pdf. 
  26. Kamo, S.L.; Reimold, W. O.; Krogh, T. Y. & Colliston, W. P. (1996). «A 2.023 Ga age for the Vredefort impact event and a first report of shock metamorphosed zircons in pseudotachylitic breccias and Granophyre» (n'inglés). Earth and Planetary Science Letters 144. 1086-9379, 369-387. http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6V61-3VWNH8R-8&_user=10&_coverDate=11%2F30%2F1996&_rdoc=1&_fmt=high&_orig=search&_sort=d&_docanchor=&view=c&_searchStrId=1289979953&_rerunOrigin=google&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=fbe70ba0b746y15afae8873d8f93013c. 
  27. Turtle, Y. P.; Pierazzo, Y.; Collins, G. S.; Osinski, G. R.; Melosh, H. J. (2005). , páx. 16.
  28. Grieve, R.A.F.; Coderre, J.M.; Robertson, P.B. & Alexopoulos, J. (1990). «Microscopic planar deformation features in quartz of the Vredefort structure: Anomalous but still suggestive of an impact origin» (n'inglés). Tectonophysics 171. 0040-1951, 185-200. http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6V72-48CGKPP-J&_user=10&_coverDate=01%2F01%2F1990&_rdoc=1&_fmt=high&_orig=search&_sort=d&_docanchor=&view=c&_searchStrId=1290032276&_rerunOrigin=google&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=ebd5b98f14b87fa0523c8604b598c893. 
  29. Buchanan, P. C. & Reimold, W. O. (2001). «Lithic Clasts in the Vredefort Granophyre (abstract)» (n'inglés). Llunar and Planetary Science XXXII. 1070-1071. http://adsabs.harvard.edu/abs/2001LPI....32.1070B. 
  30. Anguita, Francisco (2003). , páx. 25.
  31. Barnes, Sarah-Janes & Maier, Wolfgang D. (2002). «Platinum-group Elements and Microstructures of Normal Merensky Reef from Impala Platinum Mines, Bushveld Complex» (n'inglés). Journal of Petrology 43. 0022-3530, 103-128. http://petrology.oxfordjournals.org/cgi/content/short/43/1/103?rss=1&ssource=mfc. 
  32. Kinnaird, Judith A.. «The Bushveld Large Igneous Province» (inglés). Universidá de Witwatersrand. Archiváu dende l'orixinal, el 28 d'agostu de 2008. Consultáu'l 24 d'abril de 2010.
  33. Elston, W. Y. & Twist, D. (1998). «Proterozoic Bushveld-Vredefort Catastrophe: Possible Causes and Consequences» (n'inglés). Topical Conference on Global Catastrophes in Earth History: An Interdisciplinary Conference on Impacts, Volcanism, and Mass Mortality. Abstract. 44-45. http://adsabs.harvard.edu/full/1988LPICo.673...44Y. 
  34. Kula C., Misra (2000). , páx. 248.
  35. Elston, W. Y. (1992). «Does the Bushveld-Vredefort system (South Africa) record the largest known terrestrial impact catastrophe?» (n'inglés). Llunar and Planetary Inst., International Conference on Large Meteorite Impacts and Planetary Evolution. 23-24. http://adsabs.harvard.edu/abs/1992lmip.conf...23Y. 
  36. French, Bevan M. & Hargraves, Robert B. (1971). «Bushveld igneous complex, South Africa: Absence of Shock-metamorphic effects in a preliminary search» (n'inglés). The Journal of Geology 79. 0022-1376, 616-620. http://www.jstor.org/pss/30059992. 
  37. Buchanan, P. C. & Reimold, W. O. (1998). «Studies of the Rooiberg Group, Bushveld Complex, South Africa: Non evidence for an impact origin» (n'inglés). Earth and Planetary Science Letters 155. 1086-9379, 149-165. http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6V61-3SX7T3S-1&_user=10&_coverDate=02%2F28%2F1998&_rdoc=1&_fmt=high&_orig=search&_sort=d&_docanchor=&view=c&_searchStrId=1309715228&_rerunOrigin=google&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=40ab9225db415cbcae8371ce312c265c. 

Bibliografía[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]