Saltar al conteníu

Asturianu estándar (rexistru)

De Wikipedia

L'asturianu estándar (que convién nun tracamundiar con asturianu normativu) ye una variante o rexistru del asturianu que s'encamienta emplegar nes estayes comunicatives, nos medios de comunicación, en delles etapes del enseñu (nel enseñu secundariu sobremanera), na retulación y naquelles situaciones comunicatives estandarizaes y que requieren d'unes formes d'espresión comunes, como por exemplu l'Asturianu Xurídicu, L'Asturianu comunicativu o, ensin dir más alló, l'asturianu que s'emplega davezu nesta Enciclopedia.

Orixe del asturianu estándar

[editar | editar la fonte]

L'Asturianu estándar esistió tola vida, y foi la variedá d'asturianu na que se mandaben los asturfalantes ente una y otra zona. Asina, podemos falar d'Asturianu estándar nes cartes que Xovellanos se mandaba colos sos amigos asturianos, nel asturianu notarial medieval emplegáu nel medievu o, más recientemente, l'estándar que configuró y fixó l'Academia de la Llingua Asturiana. Esti estándar, tome como base el dialeutu central del asturianu (Como por exemplu los plurales n'-es, el neutru materia...) amestándo-y dellos elementos del asturianu occidental y del oriental (Eliminación de la metafonía y preferencia de "Esti" pol "Isti" propiu del central).

L'asturianu estándar, foi más o menos criticáu dende los sos entamos, magar que la critica fore aselando a midida que'l rexistru estándar diba consolidándose adulces ente la población. Sicasí, estes primeres crítiques, que teníen como autores a los Amigos de los Bables y organizaciones similares, sitúense nuna dómina (los años 80) na qu'a más del estándar ye frecuente l'emplegu d'hiperasturianismos.

Situación del asturianu estándar

[editar | editar la fonte]

Anguaño, paez que l'asturianu estándar consolidóse d'un mou abondo nidiu na sociedá. Toles publicaciones dixitales, tola prensa escrita en papel, los más de los programes de televisión y la inmensa mayoría de la lliteratura (lo mesmo qu'esta Wikipedia) escríbense nesta variedá del idioma que va consolidándose pal ámbitu pal que foi diseñada: Les comunicaciones d'ámbitos formales y non familiares, ámbitu esti últimu onde perviven les variantes del asturianu.

Asturianu normativu y asturianu estándar

[editar | editar la fonte]

Ello ye que l'Academia de la Llingua Asturiana establez cuatro normatives estremaes: Una pa cadún de los tres dialeutos del asturianu oriental, occidental y central y otra más pal asturianu estándar yá mentáu nesti artículu. Siendo toes elles igualmente válides y correutes, magar que seya l'asturianu estándar l'afayadiza pa les situaciones comunicacionales a les que se fai referencia nel presente artículu.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]