Llingües Kainantu-Goroka
Llingües Kainantu-Goroka | ||
---|---|---|
Países | Papúa Nueva Guinea | |
Filiación xenética | Kainantu-Goroka | |
Subdivisiones |
Goroka Kainantu | |
Códigu Glottolog | kain1273 | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües Kainantu-Goroka son una familia llingüística de llingües papúes establecida por Arthur Capell en 1948, anque-yos dio'l nome llingües de les Tirras Altes orientales. Esti grupu formó'l nucleu de la propuesta de Stephen Wurm (1960) del grupu de Tierres Altes del Este de Nueva Guinea (el precursor de la hipótesis tres-neoguineanes). Tamién se consideren una de les mayores cañes de les llingües trans-neoguineas (TNG) na propuesta de Malcolm Ross. La familia toma'l nome de les llocalidaes de Kainantu y Goroka, asitiaes a unos 90 km la una de la otra sobre l'autopista de les Tierres Altes de Papúa Nueva Guinea.
Clasificación interna[editar | editar la fonte]
Estes llingües estremar en dos grupos filoxenéticos bien establecíos les llingües Kainantu y les llingües Goroka. La rellación ente estos dos grupos paez foi suxurida en primer llugar por Capell (1948-9), y foi aceptada tamién por S. Wurm (1961, 1964). William A. Foley tamién acepta'l parentescu y ufierta cierta evidencia de correspondencies fonétiques ente cognados de los dos families. El mesmu Foley ufiertó delles reconstrucciones preliminares del léxicu del proto-Kainantu-Goroka.[1] Asina mesmu Foley y Wurm consideren que la adscripción dientro del Kainantu-Goroka dientro de les llingües TNG ta firmemente establecida. Estes llingües clasifíquense como:
- Familia Goroka
- Isabi.
- Gende.
- Caña gahuku: Dano (Alto Asaro), Alekano (Gahuku), Tokano (So Asaro).
- Caña siane: Siane, Yaweyuha.
- Goroka meridional
- Benabena
- Caña foré: Fore, Gimi.
- Caña kamono-yagaria: Kamono, Kanite, Ke'yagana, Yagaria, Inoke-Yate.
- Familia Kainantu
- ?Kenati
- Binumarien
- Tairoa
- Waffa
- Caña gauwa: Agarabi, Awiyaana, Awa, Gadsup, Usarufa, Kosena, Ontenu.
El kenati, ta poblemente atestiguáu y podría ser una llingua kainantu. Ethnologue (16ª edición) tamién inclúi al owenia y al kambaira, considerándolos como cañes independientes del Kainantu.
Descripción llingüística[editar | editar la fonte]
Les llingües Kainantu-Goroka tienen morfoloxíes verbales bien complexes.
Comparanza léxica[editar | editar la fonte]
Los numberales reconstruyíos pa les dos cañes de les llingües Kainantu-Goroka son:
GLOSA PROTO-
KAINANTUPROTO-
GOROKAPROTO-
KAINANTU-
GOROKA'1' *maana *mako- *ma- '2' *taata *tote *tAta '3' *2+1 *2+1 *2+1 '4' *2+2 *2+2 *2+2 '5' *naya tote '6' *5+1 *naya (ma)ko *5+1 '7' *5+2 *5+2(?) *5+2 '8' *5+3 *5+3(?) *5+3 '9' *5+4 *5+4(?) *5+4 '10' *tiyan-kam- *naya tote *2x5
Léxicu comparáu[editar | editar la fonte]
Dellos reconstruyíos propuestos por W. A. Foley (1986) son:
GLOSA PROTO-
KAINANTUPROTO-
GOROKAPROTO-
KAINANTU-
GOROKA1 'dos' *taata *tote *tAta 2 'home' *wai- *wai *wai 3 'agua' *non-(p-) *non(k) *non- 4 'fueu' *i-ta- 5 'árbol' *ta-/
*ya-(?)*ya(pa) *ya 6 'fueya' *ana- 7 'raigañu' *anuʔ *supa- 8 'casa' *naambo *nomo *nAmo 9 'senu' *naama *ami 10 'diente' *awai *wa *-wa 11 'güesu' *ayampa *yampu *-yampo 12 'oreya' *aato *ke~*ka 13 'pelo' *yaara(?) *yoka *ya- 14 'pierna' *ai- *kia- 15 'sangre' *nae- *kota 16 'mano' *yam- *ya *ya- 17 'güevu' *amu *mut(a) *-mu- 18 'sol' *po- *(ya-)po *po 19 'hachu' *konato- *tu 20 'bolsa de rede' *unaa *ko 21 'comer' *naano *na- *nA- 22 'morrer' *puki- *puti- *puki 23 'dicir' *si- *si- *si- 24 'dar' *ami- *(a)mi- *ami 25 'grande' *no-mpa~
*no-ta*(n)ampa *nampa
Ver tamién[editar | editar la fonte]
- Llingües de les Tierres Altes de Nueva Guinea oriental, son una estensión del grupu Kainantu-Goroka na propuesta de Wurm (1975) que foi refugada por Ross por cuenta de una falta d'evidencia morfolóxica aceptable.
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ William A. Foley (1986). The Papuan Languages of New Guinea. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-28621-2.
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- Malcom Ross (2005). "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages." In: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide and Jack Golson, eds, Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples, 15-66. Canberra: Pacific Linguistics.