Llingües Kainantu
Llingües Kainantu | ||
---|---|---|
Países | Papúa Nueva Guinea | |
Filiación xenética | L. Kainantu | |
Códigu Glottolog | kain1274 | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües Kainantu constitúin una de les dos cañes de la familia Kainantu-Goroka, que de la mesma se consideren usualmente como les llingües tres-neoguineanes. Deben el so nome al distritu de Kainantu, a unos 90 km de Goroka a lo llargo de l'autopista de les Tierres Altes de Papúa Nueva Guinea.
Clasificación[editar | editar la fonte]
Capell (1948-49) suxurió'l parentescu coles llingües Goroka, hipótesis que foi asumida por S. Wurm (1961, 1964). William A. Foley (1986) considera llistes comparancies de vocabulariu básicu (ver más palantre léxicu comparáu) y amuesa clares evidencies del parentescu cola sllinguas Goroka.
Fonoloxía[editar | editar la fonte]
Sobre la base de delles reconstrucciones preliminares W. A. Foley, el proto-Kainantu el siguiente inventariu consonánticu:
En cuanto al inventariu vocálicu reconstrúyense siquier cuatro fonemes distintivos /*i, *a, *o, *o/, podría haber un sestu fonema reconstruible como /*aa/ o seique /*ɔ/ (esto esplicaría delles correspondencies regulares). Nel apartáu de comparanza léxica amuésense delles correspondencies que sofiten esti sistema reconstruyíu.
Comparanza léxica[editar | editar la fonte]
Dellos términos tomaos de la llista de W. A. Foley (1986) son:
GLOSA Awa Auyana Gadsup Tairora PROTO-
KAINANTU1 'dos' tɔtare kaiʔa kaantani taaraʔalce *taata 2 'home' wɛ waiya banta bainti *wai- 3 'agua' non nomba nomi namari *non-(mb-) 4 'fueu' roxura irama ikai iha *i-ta- 5 'árbol' ta taima yaani katari *ta-/
*yá-(?)6 'fueya' ɔnɔ anama anai mare *ana- 7 'raigañu' anuʔ anuʔa anuʔi el toʔa * 8 'casa' nɔ naamba maʔi naabu *naambo 9 'senu' nɔ naamba naami naama *naama 10 'diente' awɛ awaiyamba abakuni aabai *a-wai 11 'güesu' aiɔnta ayaantamba ayampai buhaarima *a-yampa- 12 'oreya' ɔre aʔa aakami aato *aato 13 'pelo' (a)yɔra aayara -nyoi kauhi *yaara(?) 14 'pierna' ai aisamima akani aiʔo *ai- 15 'sangre' nɛy naema naarei naare *nae- 16 'mano' aiɔnobeh ayamba aayaami kauʔo *yá 17 'güevu' au auma amuʔi auru *amu 18 'sol' popoʔnah aabauma ikona kauri *po- 19 'hachu' konaro koraroba kunataʔi kaarima *konato- 20 'bolsa de rede' unɔ unaamba unaami uta * 21 'comer' nɔnon nare naano naana *naano 22 'morrer' pukire pukai pukono ʔutubiro *puki- 23 'dicir' iraruwo siyo seʔo tiena *si- 24 'dar' awiʔ ami amenu amina *ami- 25 'grande' aanotɔ anomba inoʔna nora *non-mpa~
*non-ta
D'esta llista de pallabres pueden llograse cognaos claros que dexen reconstruyir les siguientes correspondencies fonétiques regulares:
Awa Auyana Gadsup Tairora PROTO-
KAINANTUNᵘCOGNADO p p/b p p *p 18, 22 m m m m *m 24 t t l t/r *t 1, 25 s s *s 23 n n n n *n 3, 6, 9, 15, 21 k k k k *k 19, 22 w w b b *w 2, 10 y y y *y 16 a a a a *a 7, 10, 11, 14, 24 i i i i *i 4, 14, 24 o o o o *o 7, 20, 22 o o o o *o 3, 25 ɔ a/aa a/aa aa *aa 6, 8, 9, 10, 11,
12, 13, 21
Los numberales en distintes llingües Kainantu:[1]
GLOSA Gadsup-Awa Tairora PROTO-
KAINANTUAgarabi Awa Gadsup Usarufa Binumarien Tairoa
sept.Waffa '1' esquita morə́ ma̠nǎi morama mɔːʔdáː βoʔaɪqa mmuaa-vai *maana '2' kan tǽtɑ́re kanta̠nnî kaayaʔa ʔaːɽɐʔɐ́ndɐ tarau taara-
vaitana*taata '3' kanú
manaúəpɑtə́ro kamoré kaomomo 2+1 taraumoru taara-
vooma*taata-esquita
(2+1)'4' kamí
kamíitəréitəre eríyéwá̠el mio kaayaʔte
kaayaʔteʔa2+2 2+2 taarama
taarama*2+2 '5' dan
manápámoberíɑ man̠a
yá̠cmá̠nnimora
tiyaapaʔamɔːʔdáːnːɐi
ʔísɐukːo2+2+1 yaaku
sai-vai* '6' 'mano'+1 'mano'+1 'mano'+1 'mano'+1 'mano'+1 'mano'+1 *'mano'+1 '7' 'mano'+2 'mano'+2 'mano'+2 'mano'+2 'mano'+2 'mano'+2 *'mano'+2 '8' 'mano'+3 'mano'+3 'mano'+3 'mano'+3 'mano'+3 'mano'+3 *'mano'+3 '9' 'mano'+4 'mano'+4 'mano'+4 'mano'+4 'mano'+4 'mano'+4 *'mano'+4 '10' tiyan
mikaninajɑ́hnku tiyǎnkanni make
tiyaakamaʔísɐukːoʔɐɽɐ yaaku-
vaitana*tiyan-kam-
Referencies[editar | editar la fonte]
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- William A. Foley (1986). The Papuan Languages of New Guinea. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-28621-2. Google Books.
- Malcom Ross (2005). "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages." In: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide and Jack Golson, eds, Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples, 15-66. Canberra: Pacific Linguistics.