Merindá d'Asturies de Santillana

	Merindá
Alministración
Estáu desapaecíu	[[Reinu de Castiella\|{{{2}}}
Xeografía
Superficie	2237.86 km²
Demografía

La Merindá menor d'Asturies de Santillana (Meryndat d'Asturies de Santa Yllana) foi una división alministrativa de la Corona de Castiella, vixente mientres la Edá Media. Entendía la parte occidental de Cantabria —salvu Llébana que se constituyía n'otra contorna— incluyendo'l valle del ríu Saja y el del ríu Nansa. Les sos llendes diben dende la cuenca del ríu Deva hasta la del ríu Miera —na Badea de Santander—, que da pasu a la merindad de Tresmiera. Pel sur llegaba hasta la cordal Cantábricu. Tolos valles d'esta contorna son perpendiculares a la mariña. La so descripción figura nel llibru Magüetu de les Behetrías de Castiella,^{[n 1]} redactáu poles Cortes de Valladolid de 1351, cuando l'estamentu de los fidalgos solicitó al rei Pedro I la desapaición de les behetríes por aciu la so conversión en tierres solariegas.

Ámbitu territorial

Esta merindad taba asitiada al norte de la cordal Cantábricu y estendíase casi na so totalidá pola actual comunidá de Cantabria, y fora d'ésta, los valles Peñamellera y Ribadedeba anguaño nel principáu d'Asturies^[1]

La villa de Santa Yllana^{[n 2]} foi considerada la so cabeza o capital por ser la villa que-y daba nome.^[2]

Nel llibru Magüetu de les Merindaes de Castiella correspuende a esta merindad menor 179 entidaes, d'elles 175 en Cantabria, 167 llugares poblaos y 12 llugares despoblaos, con una estensión superficial de 2237.86 km²,^[3] 2279.33 si incluyimos el conceyu de San Vicente la Barquera, correspondiendo 83.48 km² a la parte uvieína.

La so forma ye regular y llinda al norte col mar Cantábricu; al sur coles merindades d'Aguilar y de Llébana-Pernía; al este cola Merindá de Castiella Vieya y al oeste col Reinu de Llión. Precisando la so llende oriental, esta merindad entendía los valles de Camargu, Villescusa, Penagus, Cayón y Carriedu.

El so territoriu asitiar al norte del cordal Cantábricu virtiendo les sos agües al mar Cantábricu al traviés de los ríos Deva, Nansa, Saja, Besaya y Pas.

Parte asturiana

Los cuatro entidaes principales que según el Magüetu enchíen el territoriu cántabru yeren Panes, Ciliergu, Narganes y Merodiu. Correspuenden a ocho lugar yá que Panes tenía un barriu y Ciliergo estremar en cuatro. Toos pertenecen al conceyu de Peñamellera Baxa.

Parte principal

Ficheru:Ruiloba Conceyu.jpg

Conceyu de Ruiloba, nel barriu de La Ilesia, capital municipal.

De les 175 entidaes reseñaes, cuatro teníen títulu doble, esto ye, respondíen a dos nucleos separaos de población, polo que'l númberu d'entidaes alzar a 179. So esta entidaes numbérense otros 20 barrios, colo que totalizamos 199 nucleos de población.

Tenemos De añader la colación d'Ibiu y Peñarrubia, designación de tol conceyu, non d'un centru determináu, y que so la primera numbérense 6 barrios y so la segunda otros 4. Asina algamamos 207 llocalidaes, 177 entidaes principales y 30 barrios, teniendo en cuenta les carauterístiques propies de poblamientu esvalixáu propiu de la cordelera Cantábrica.

.... Especialmente dificultosu resulta'l precisar qué entidaes de población actuales nun se topen representaes nel Magüetu; la forma de poblamientu esvalixáu en forma de barrios, bariucos y caseríos déxanos más bien suponer que les 179 entidaes recoyíes nos epígrafes representaben a la totalidá de los habitantes del territoriu y de los nucleos de población de la merindad d'Asturies de Santillana, colos cinco esceiciones que depués vamos señalar, y que les munches aldegues y caseríos que nun fueron mentaos nel Magüetu nun yeren sinón barrios o caseríos de les 179 entidaes principales...^[4]

Asina, les 179 entidaes principales, quitando Somarriba,^{[n 3]} y los 30 barrios tópense güei distribuyíos en 42 conceyos.

La forma esvalixada del hábitat supón l'apaición de colaciones constituyíes por dellos barrios. Asina, la Çollación de Sant Yuste taba estremada en tres barrio: Sant Yuste, con 2 barrios; Molleu y Costeres. con 6 barrios; Río Lloba tenía 8 barrios; San Vicente de Panes, 2; Ciliergu, 4; Fresnéu, 3; Santa María de la Cuesta, 2; Ibiu, 6; Labarces, 2; Udías, 2; Montotu, 3; Duña, 2; y Peñarrubia, 4.

Conceyos que nun figuren na rellación

Trátase d'otros cinco, a saber: Comillas, Los Tojos, Lamasón, Selaya y Tudanca.

Tocantes a Tresvisu que nun forma parte de Llébana integrar nel valle de Cabrales al traviés de Sotres y Tielve.

Los valles pasiegos de LA Vega (Pas) y San Pidru'l Romeral, venceyaos hasta'l SIEGLU|xix|3=s|4=1}} con Espinosa lus Monterus formaben parte de la Merindá de Castiella la Vieya, integrando una xurisdicción específica.

San Vicente de la Barquera

Arrodiáu per esta merindad, pero jurisdiccionalmente independiente y por tanto ensin integrar na mesma como conceyu de realengu que yera, quedaba San Vicente la Barquera con una estensión de 41.47 km².

Adelantamientu

En 1502^[5] estrémase'l adelantamientu de Castiella en dos partíos: el de Burgos y el de Campos, tando al mandu de cada unu un únicu alcalde mayor, que van acabar derivando en dos talos adelantamientos. Esta merindad pasa a integrar el partíu de Burgos, xunto coles merindades menores de Burgos-Ubierna, Villadiego, Campoo, Castrojeriz, Santu Domingu de Silos, Ríu de Ubierna, Montes d'Oca, Bureba, la Rioja, Nájera y Logroño.^{[n 4]}

Referencies

Notes

↑ Meryndat d'Asturies de Santa Yllana de que fueron pesquisidores Benito Pérez alcallde de Palençia.
↑ Esti logar ye del Rei y los Reyes dieronle a la eglesiade Santa Yllana.
↑ Nel conceyu de Liérganes, pero entós xunida formando un conceyu con Cabárceno.
↑ Comprehende les merindades d'Aguilar de Campos, d'Asturies de Santillana, de Burgos con Ríu Dovierna, de Campos, de Carrión, de Castiella la Vieya y de Castrojeriz y de cande Muño

Cites

↑ Martínez Díez, 1981, p. 99.
↑ Martínez Díez, 1981, p. 84.
↑ Martínez Díez, 1981, p. 81.
↑ Martínez Díez, 1981, páxs. 99-100.
↑ «reinu-de-len.html L'Adelantamientu del Reinu de Llión» (castellanu) (17 d'ochobre de 2005). Consultáu'l 29 d'agostu de 2017.

Bibliografía

Martínez Díez, Gonzalo (1981). Llibro magüetu de les behetrías (en castellanu). Llión: Centru d'Estudios y Investigación San Isidoro. ISBN 8400047222.

Enllaces esternos

Historia de les Merindaes de Castiella

[1] Meryndat d'Asturies de Santa Yllana de que fueron pesquisidores Benito Pérez alcallde de Palençia.

[3] Esti logar ye del Rei y los Reyes dieronle a la eglesiade Santa Yllana.

[7] Nel conceyu de Liérganes, pero entós xunida formando un conceyu con Cabárceno.

[9] Comprehende les merindades d'Aguilar de Campos, d'Asturies de Santillana, de Burgos con Ríu Dovierna, de Campos, de Carrión, de Castiella la Vieya y de Castrojeriz y de cande Muño

[FOOTNOTEMartínez_Díez1981{{{c}}}99-2] Martínez Díez, 1981, p. 99.

[FOOTNOTEMartínez_Díez1981{{{c}}}84-4] Martínez Díez, 1981, p. 84.

[FOOTNOTEMartínez_Díez1981{{{c}}}81-5] Martínez Díez, 1981, p. 81.

[FOOTNOTEMartínez_Díez1981{{{c}}}99-100-6] Martínez Díez, 1981, páxs. 99-100.

[8] «reinu-de-len.html L'Adelantamientu del Reinu de Llión» (castellanu) (17 d'ochobre de 2005). Consultáu'l 29 d'agostu de 2017.

[n 1]

[1]

[n 2]

[2]

[3]

[4]

[n 3]

[5]

[n 4]