Llingües algonquines centrales
Llingües algonquines centrales | ||
|---|---|---|
| Falantes |
.svg){kind=small} Canadá Estaos Xuníos d'América | |
| Filiación xenética | Alg. central | |
| Subdivisiones |
Ojibwe-Potawatomi Fox-Sauk-Kickapoo Miami-Illinois Shawnee Menominee Cree-Montagnais | |
| Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Les llingües algonquinas centrales son una agrupación xeográfica de les llingües algonquinas que nun constitúin un grupu filoxenéticu definíu dientro de la familia algonquina, delles traces comunes son namái traces d'área llingüística. Dientro de la familia algonquina namái'l algonquino oriental paez ser un grupu bien definíu.
Dientro de les llingües algonquinas centrales, les úniques llingües que paecen tener un parentescu filoxenéticu específicu son el potawatomi y el ojibwe, que frecuentemente s'arrexunten dientro d'una caña ojibwe-potawatomi, anque s'apurrió dalguna evidencia pa sostener un grupu algonquino central, llamáu por dellos autores "algoquino de los grandes llagos oriental"[1] o "algonquino central nuclear" (Goddard, 1994), formáu pol ojibwe-potawatomi, el miami-illinois, el fox-sauk-kickapoo y el shawnee (y excluuendo el cree-montagnais y el menominee). Esti supuestu grupu filoxenéticu foi suxeríu sobre la base de ciertes innovaciones léxicu y fonolóxicu, anque la hipótesis de que formen un grupu filoxenéticu bien definíu nun foi convenientemente demostrada, polo que se considera una mera propuesta de trabayu.
Clasificación
[editar | editar la fonte]Les llingües llistaes de siguío inclúin dialeutos y subdialeutos. Esta clasificación basar en Goddard (1996) y Mithun (1999):
1. Cree-Montagnais (also known as Kirištinu˙ or Cree-Montagnais-Naskapi)
- i. Cree
- Cree de los llanos (Plains Cree)
- Cree de los montes (Woods Cree)
- Cree de los banzaos (Swampy Cree) occidental
- Cree de los banzaos (Swampy Cree) oriental y Moose Cree
- Atikamekw (tamién llamáu Attikamek, Attikamekw, Atikamek o Tête de Boule)
- ii. Montagnais-Naskapi
- Cree oriental (tamién llamáu James Bay Cree o Cree oriental)
- Naskapi
- Montagnais (tamién llamáu Innu-aimun o Innu)
2. Menominee (tamién llamáu menómini)
I. Algonquino oriental de los Grandes Llagos (tamién llamáu central-nuclear o ojibwe-potawatomi)
- a. Ojibwe–Potawatomi (tamién llamáu Ojibwe–Potawatomi–Ottawa, Anishinaabemowin, o idioma anishinaabe)
- 3. Ojibwe (tamién llamáu Ojibwa, Ojibway, Ojibwe-Ottawa, Ojibwemowin o idioma anishinaabe)
- i. Septentrional
- ii. Meridional
- Saulteaux (tamién llamáu Nakawēmowin, Plains Ojibwe o Ojibwe occidental)
- Eastern Ojibwe (tamién llamáu Mississauga Ojibwa o Jibwemwin)
- Southwestern Ojibwe (tamién llamáu Chippewa, Ojibwe, Ojibwa, Ojibwemowin o Ojibway)
- Ottawa (also known as Odawa or Daawaamwin)
- Northern Ojibwe (also known as Northwestern Ojibwe)
- Nipissing Algonquin (also known simply as Algonquin)
- 4. Potawatomi
- 3. Ojibwe (tamién llamáu Ojibwa, Ojibway, Ojibwe-Ottawa, Ojibwemowin o idioma anishinaabe)
- 5. Fox (tamién llamáu Fox-Sauk-Kickapoo o Mesquakie-Sauk-Kickapú)
- Fox (tamién llamáu Meskwaki, Mesquakie, o Meshkwahkihaki)
- Sauk (tamién llamáu sac y fox)
- Kikapú (Kickapoo)
- Mascouten (non atestáu direutamente)
- 6. Shawnee (Ša˙wano˙ki)
- 7. Miami-Illinois
Comparanza léxica
[editar | editar la fonte]Los numberales en distintes llingües algonquinas centrales son:[2][3]
| GLOSA | Ojibwe-potawatomi | PROTO- MIAMI- ILLINOIS |
PROTO- FOX-SAUK- KIKAPÚ |
Shawnee | cree-montagnais-naskapi | menominee | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ojibwe NO. |
Potawatomi | Plains Cree |
Woods Cree | Monta_ gnais |
Naskapi | |||||
| '1' | pēšɪk | ŋ̩ɡʊt | *nin-koti | *nekoti | nekoti | pēyʌ́k | piyʌ́k | peykw | pekʷ | nɪkʊt |
| '2' | nīšɪn | niš | *nīšwi | *nīšwi | nišwí | nīsʊ | níːsʊ | niš | nišʷ | nīs |
| '3' | nɪhsɪn | n̩swʌ | *nihswi | *neθwi | nθwi | nɪstʊ́ | nɪ́stʊ | nɪšt | nɪštʷ | næʔniw |
| '4' | nīwɪn | nyɛʊ | *nīwi | *nyēwi | nyewí | nēwʊ́ | nīyʊ́ | nɛw | naw | nīw |
| '5' | nānʌn | nyɑnɪn | *nyālanwi | *nyānanwi | nyālanwi | níyānʌ̀n | níyānʌ̀n | pətɛtət | pɪta'tač | ninʌnʌn |
| '6' | ɪnkotwāhso | ŋ̩ɡʊdwɑso | *kākāthswi | *ne-kotwāšika | nekotwaʔθwi | nɪkʊ́twāsɪ̀k | nɪkʊ́twāsɪ̀k | kʊtwɔs | ašoˈtāč | nɪkūel toʌsɪtah |
| '7' | nīšwāhso | nonʔʌk | *swāhtēthswi | *nōhika | nīšwaʔθwi | tḗpʌkʊ̀hp | tī́pʌkʊ̀hp | nišwɔs | nišʷoˈtāč | nōhɪkʌn |
| '8' | ɪhšwāhso | šwɑdso | *palā- | *neθwāšika | nθwāškθwi | ʌyḗnānḕw | ʌyī́nānī̀w | nɪšwos | yáˈnaw | el soʌsɪk |
| '9' | šānkʌhso | ʒɑk | *nin-koti menēhki | *šāka | čākatθwi | kḕkʌmɪ́tātʌ̀ht | kī̀kʌ́mɪtā̀t | peykʊstew | peˈkuštaw | sākæːw |
| '10' | mɪtāhso | n̩dɑdso | *metāthswi | *metāθwi | metaʔθwi | mɪ́tātʌ̀ht | mɪtā́t | peykʊnu | pekʷiˈyuw | mɪtātah |
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ e.g. Mariña, David J. (2003). The Miami–Illinois Language. Lincoln: University of Nebraska Press, pg. 1
- ↑ Algic Numerals (Y. chan)
- ↑ Algonquian (M. Rosenfelder)
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Campbell, Lyle (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
- Goddard, Ives (1994). "The West-to-East Cline in Algonquian Dialeutology." In William Cowan, ed., Papers of the 25th Algonquian Conference 187-211. Ottawa: Carleton University.
- ———— (1996). "Introduction". In Ives Goddard, ed., "Languages". Vol. 17 of William Sturtevant, ed., The Handbook of North American Indians. Washington, D.C.: The Smithsonian Institution.
- Grimes, Barbara F. (Ed.) (2000). Ethnologue: Languages of the world, (14th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-106-9. Online edition: http://www.ethnologue.com/, accessed on Mar. 3, 2005.
- Mithun, Marianne (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23228-7 (hbk); ISBN 0-521-29875-X.
Enllaces esteriores
[editar | editar la fonte]