Saltar al conteníu

Idioma chochu

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Chochu
Ngigua
Faláu en  Méxicu
Rexón Oaxaca
Falantes 442[1]
Puestu [http://www.davidpbrown.co.uk/help/top-100-languages-by-population.html Non

nos 100 mayores] (Ethnologue 1996)

Familia Llingües otomangueanas

 Otomangueanas orientales
  Popolocanas
   Chochu-popoloca
    Idioma chochu

Estatus oficial
Oficial en En Méxicu tien reconocencia como llingua nacional. [1]
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 nengunu
ISO 639-2 nengunu
ISO 639-3 coz
Chochu
Estensión del chochu

L'idioma chochu, chocholteco, chuchon o chochon, ye una llingua otomangueana que se fala nes llocalidaes oaxaqueñas de Santa María Nativitas, San Juan Bautista Coixtlahuaca, San Martín Toxpalán y San Miguel Tulancingo.

Clasificación

[editar | editar la fonte]

El chochu ye una llingua que xunto al idioma popoloca pertenez al grupu chochu-popoloca y ésti a les llingües popolocanas perteneciente al gran tueru otomangue.[2]

Estatus oficial

[editar | editar la fonte]

Esta llingua xunto con toles llingües indíxenes de Méxicu y l'español fueron reconocíes como "llingües nacionales" gracies a la Llei Xeneral de Derechos Llingüísticos de los Pueblos Indíxenes promulgada nel añu 2003.

Variantes

[editar | editar la fonte]

Acordies con l'INALI, esisten trés variantes:[1][3]

  1. Chochu del este o Ngiba, faláu per cerca de 180 persones en Ocotlán, San Miguel Tulancingo, San Francisco Teopan, etc.
  2. Chochu del Oeste o Ngigua, faláu per cerca de 62 persones en San Miguel Huautla, Santa María Nativitas.
  3. Chochu del sur o Ngiba, faláu per cerca de 200 persones en San Juan Bautista Coixtlahuaca, y nuna llocalidá de San Miguel Chicahua.

Fonoloxía

[editar | editar la fonte]

Les tables siguientes contienen los fonemes del idioma chochu.[4]

Anterior Central Posterior
Zarrada i o
Entemedia y o
Abierta a

Calidá de les vocales

[editar | editar la fonte]

El chochu cuenta con cinco vocales básicos. Caúna d'elles pue ser nasal [ã]. Tenemos tamién vocales orales y nasales glotalizadas [aʔ], [ãʔ], [aʔa] y [ãʔã].[4]

Consonantes

[editar | editar la fonte]
Billabial Labiodental Dental Alveolar Post-
alveolar
Retroflexa Palatal Velar Glotal
Oclusiva p b t d k g ʔ
Fricativa f θ s z ʃ ʒ ʂ ʐ x
Africada ts͡ tʃ͡ tʂ͡
Nasal m n
r
Vibrante simple ɾ
Llateral l

L'idioma chochu, al igual qu'otres llingües otomangues, ye una llingua tonal. Tien tres tono básicos. El tonu 3 ye altu; 2 ye tonu mediu y 1 ye tonu baxu.

3 (á)
2 (ā)
1 (à)

Cuenta con tres tono de contorna:

Tonu altu descendente [â]
Tonos mediu ascendente [aá]
Tonu baxu ascendente [ǎ]

Carauterístiques

[editar | editar la fonte]

Tocantes a la so alliniadura morfosintáctica ye una llingua de tipu activu-inactiva, onde l'usu de pronomes y el tratamientu de suxetu d'una oración intranstiva depende del significáu de dichu verbu.

Notes y referencies

[editar | editar la fonte]
  1. 1,0 1,1 INALI (2010). «Población de 5 años y más falante de dalguna llingua indíxena por variante llingüística según bilingüismo lengua indíxena-español. Llocalidaes con asentamientos históricos , 2000». Estadística básica de la población falante de llingües indíxenes nacionales. Consultáu'l 26 de xunu de 2012.
  2. (2009) Ethnologue: Languages of the world, 6ª (n'inglés), Dallas, Texas: SIL International. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.
  3. INALI (2008). «Chocholteco». Catálogu de les llingües indíxenes nacionales: variantes llingüístiques de Méxicu coles sos autodenominaciones y referencies geoestadísticas. Consultáu'l 19 de xunetu de 2012.
  4. 4,0 4,1 Mock, Carol C. (1982). «Los casos morfosintácticos del chochu». Añales d'antropología 19 (20):  páxs. 345-378. http://revistas.unam.mx/index.php/antropologia/article/download/16504/pdf_89. Consultáu'l 19 de xunetu de 2012. 

Bibliografía

[editar | editar la fonte]