Institutu Nacional de Llingües Indíxenes
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
| Institutu Nacional de Llingües Indíxenes | |
|---|---|
| organización | |
| Direición | Méxicu |
| Historia | |
| Fundación | 13 marzu 2003 |
| Organigrama | |
| Presidente | Juan Gregorio Regino |
| Sector | |
| Industria | llingües de Méxicu |
| Web oficial | |
 | |
L'Institutu Nacional de Llingües Indíxenes (INALI) ye una entidá xenerada a partir d'un estatutu mexicanu publicáu nel Diariu Oficial de la Federación el 13 de marzu de 2003, mientres la xestión del entós presidente Vicente Fox Quesada. Trátase d'un organismu descentralizáu de l'Alministración Pública Federal, con personalidá xurídica y patrimoniu propios, sectorizado na Secretaría d'Educación Pública, según la so llei de creación: la Llei Xeneral de Derechos Llingüísticos de los Pueblos Indíxenes (LGDLPI), publicada nel Diariu Oficial de la Federación el 13 de marzu de 2003.
Esta entidá busca promover y caltener l'usu de les llingües indíxenes de Méxicu. Nesti país atopamos 67 llingües indíxenes como llingua materna y l'institutu busca xenerar polítiques pa la creación y siguimientu de la diversidá llingüística de Méxicu.
Una de les metes más importantes d'esta entidá ye evitar la desapaición y estinción d'antigües llingües indíxenes qu'esistieron dende tiempos prehispánicos y que güei cayeron nel olvidu al cuntar acaldía con menos falantes.
Coles mesmes, búscase arrexuntar antiguos testos mexicanos que faigan parte de la tradición prehispánica.
La Llei Xeneral de Derechos Llingüísticos pa los Pueblos Indíxenes[editar | editar la fonte]
La L.G.D.L.P.I. regula la reconocencia y proteición de los derechos llingüísticos, aquellos que garanticen l'usu de les llingües indíxenes nacionales (LIN), y sobremanera la proteición que correspuende a los sos falantes p'asegurar l'usu y desenvolvimientu, según el respetu y la valoración de les sos llingües pola sociedá nacional nel so conxuntu. Na L.G.D.L.P.I. reconocer a les llingües indíxenes como «nacionales» y cola mesma importancia que l'español.
Nel Catálogu de les Llingües Indíxenes Nacionales. Variantes llingüístiques de Méxicu coles sos autodenominaciones y referencies xeoestadístiques (INALI, 2008) reconozse la esistencia de 364 variantes llingüístiques, conformaes en 68 agrupaciones llingüístiques y 11 families llingüístiques. Con tal riqueza cultural y llingüística (y los sos problemes inherentes, ente ellos: llingües minorizaes socialmente o con escasu númberu de falantes), la catalogación ye un procesu permanente per parte del institutu.
Datos históricos y oxetivos[editar | editar la fonte]
El INALI empezó a operar en xineru de 2005. El so oxetu, acordies cola L.G.D.L.P.I., ye promover el fortalecimientu, preservación y desenvolvimientu de les llingües indíxenes que se falen nel territoriu nacional, la conocencia y esfrute de la riqueza cultural de la Nación, y asesorar a los trés órdenes de gobiernu p'articular les polítiques públiques necesaries na materia.
Pa da-yos visibilidá y audibilidad a les llingües indíxenes nacionales, el INALI impulsa polítiques públiques colos enfoques del multillingüismu y la interculturalidad y realiza en tol país el so procesu de planeación llingüística al traviés de cinco eje estratéxicos: formalización de les llingües indíxenes nacionales (catalogación); normalización de la escritura, gramátiques y diccionarios, léxicos especializaos (planeación de corpus); promoción del prestíu social de les LIN (planeación de estatus); enseñanza y aprendizaxe de les LIN, y regulación del usu de les LIN na vida público y privao.
Factores de valoración d'una llingua[editar | editar la fonte]
Un estudiu ellaboráu por un grupu d'espertos sobre llingües en peligru, solicitáu pola UNESCO, identificó seis factores, qu'ayuden a la evaluación d'una llingua y clasificala d'acorde a les sos necesidaes.(UNESCO,2003)[1]
- Tresmisión integral
Este ye'l factor principal pa evaluar la tresmisión de xeneración en xeneración. Esti factor, midir nuna escala creciente, que van dende'l númberu unu, qu'indica mayor prioridá hasta'l cinco, nel cual nun hai peligru de que la llegua suma.
- Númberu absolutu de falantes
Referir a la cantidá de falantes. Ente más pequeñu sía'l númberu de falantes, aumenta la posibilidá sumir.
- Proporción de falantes nel conxuntu de la población
Ye'l númberu total de falantes por población, esti puntu
- Cambeos nos ámbitos d'usu de la llingua
So qué circunstancies empleguen l'usu de la so llingua madre.
- Respuesta a los nuevos ámbitos y medios
Esti factor consta n'analizar l'efectu que tien la globalización, nes comunidaes indíxenes.
- Disponibilidad de materies pal aprendizaxe y l'enseñanza de la llingua
El desenvolvimientu de les comunidaes depende del estáu económico y social.
Organigrama[editar | editar la fonte]
Dende agostu del 2010, el so direutor xeneral ye Javier López Sánchez, orixinariu d'Oxchuc, Chiapas, y falante del maya-tzeltal, quien ocupó diversos cargos públicos federales y estatales y foi asesor pedagóxicu y llingüísticu pa la diversidá en Méxicu y l'estranxeru.
Direutores Xenerales[editar | editar la fonte]
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Brenzinger, Dwyer, de Graaf, Grinevald, Krauss, Matthias, Arienne M., Tjeerd, Colette, Michael. «Vitalidad y peligru de desapaición de les llingües». París, 10–12 de marzu de 2003. http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/CLT/pdf/LVE_Spanish_EDITED%20FOR%20PUBLICATION.pdf.
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Datos: Q3300362