Efunshé
Efuché (otres alternatives: Fuché, Funché, Efunshé) foi una sacerdotesa yoruba d'Ochosi quien llegó a Cuba como trabayadora inmigrante llibre a finales del sieglu XIX o principios del sieglu XX. L'investigador Ernesto Pichardo, cita la década de 1880 como'l periodu probable del so apuerto a Cuba.
Acordies cola investigadora Irene Wright, depués de l'abolición de la esclavitú, dellos descendientes d'ex esclavos repatriaos a África retornaron a Cuba a principios del sieglu XX. Al respeutu, Wright atopó que mientres 1902 - 1907 diez inmigrantes provenientes d'África fueron rexistraos nel censu como establecíos en Cuba.
Ente los sos descendientes de la Regla de Osha, atopábense la sacerdotesa Shangó Luisa Arango (Changó Ladé) y la sacerdotesa Obatalá Andrea Trujillo (Igüin Yimi). Foi Andrea Trujillo pela so parte quien empecipió na Regla de Osha a la sacerdotesa Yemayá Susana Canteru (Omi Toké), dempués de la llegada d'esta postrera a L'Habana proveniente de Cienfuegos en 1914.
Efuché vivió na Cai Quinta, ente Fernandina y Castillo n'El Cuetu.
Les hestories orales categóricamente contienen puntos de vista diverxentes sobre la condición de llibre o esclava que tenía Efuché al llegar a Cuba. Otru puntu sobre'l que son diverxentes les hestories orales sobre Efuché ye la so identificación col nome español Ña Rosalía, o Doña Victoriana Rosalía-Efúnsè Wáríkondó.
«Ña» sinónimu de señora, foi un tratu de distinción, respetu y ciñu dau en Cuba a los vieyos nativos d'África.
Por casu, l'investigador John Mason menta que'l oriaté Yrmino Váldes Garriz identificaba a Efuché pol tratu honoríficu de “Ña Rosalía”. Igualmente, la caña de San José Ochenta identifica a “Ña Rosalía” como'l raigañu del so llinaxe.
La so importancia dientro de la Regla de Osha ye reconocida por ser una de les responsables pola institucionalización d'importantes adautaciones estructurales ente los va llabrar y los lucumí a principios del sieglu XX. Nesti sentíu, atribúyese-y la introducción en L'Habana de la ceremonia del cuchiellu d'Osha, el ser quien per primer vegada utilizó la figura de "madrina de santu", y l'usu del caurí pa la función oracular con divinidaes d'orixe va llabrar.
Bibliografía[editar | editar la fonte]
- Brown, David (2003). «Santería enthroned» (inglés). Consultáu'l 4 de setiembre de 2012.
Referencies[editar | editar la fonte]
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
- Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Efunshé.