Dinastía Yuan

Coordenaes: 39°54′54″N 116°23′24″E / 39.915°N 116.39°E / 39.915; 116.39
De Wikipedia
Dinastía Song
[[Southern Song dynasty (en) Traducir|←]] [[Southern Song dynasty (en)
Dinastía Yuan
(de 1271 (Gregorianu) a 1368 (Gregorianu))
Dinastía Ming
Yuan del Norte
Dinastía Ming
estáu imperial chinu
Alministración
Nome oficial ᠳᠠᠢ ᠦᠨ ᠶᠡᠬᠡ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ (mn)
大元 (zh)
Capital Khanbaliq
Forma de gobiernu Monarquía absoluta
División
Xeografía
Coordenaes 39°54′54″N 116°23′24″E / 39.915°N 116.39°E / 39.915; 116.39
Cambiar los datos en Wikidata

Plantía:Historia de China La dinastía Yuan (mongol: Dai-ön Yeke Mongγol Ulus; chinu: 元, Wade-Giles: Yüen, pinyin: Yuán) (1279 - 1368) foi una dinastía china fundada polos invasores mongoles.

Historia[editar | editar la fonte]

L'ascensu de Kublai Kan[editar | editar la fonte]

Genghis Khan unificó les tribus mongoles y turques de les estepes y convirtióse en Gran Khan en 1206. Él y los sos socesores espandieron l'imperiu mongol en toa Asia. Sol reináu del tercer fíu de Gengis, Ogodei, los mongoles destruyeron la debilitada dinastía Jin en 1234, conquistando la mayor parte del norte de China. Ögedei ufiertó al so sobrín Kublai una posición en Xingzhou, Hebei. Kublai foi incapaz de lleer chinu, pero tuvo dellos profesores chinos de la tribu Han contrataos pola so madre Sorgaqtani. Él buscó'l conseyu de chinos budistes y conseyeros confucianos. Möngke asocedió al fíu de Ögedei, Kuyuk, como Gran Khan en 1251. Él concedió al so hermanu Kublai los territorios mongoles en China. Este construyó escueles pa los estudiosos confucianos, emitió papel moneda, alicó rituales chinos y polítiques aprobaes qu'aguiyaron la crecedera agrícola y comercial. Fundo la ciudá de Kaiping, en Mongolia Interior, más tarde rebautizada Shangdu, la so capital.

Möngke empecipió una campaña militar contra la dinastía Song del sur de China. Morrió en 1259 ensin un socesor. Kublai tornó de la llucha contra la dinastía en 1260, cuando s'enteró de que'l so hermanu, Ariq Böke, taba desafiando'l so derechu al tronu. Kublai convocó una kurultai na ciudá china de Kaiping que lo escoyó Gran Khan. Un kurultai rival en Mongolia proclamu a Ariq Böke Gran Khan, empezando una guerra civil. Kublai Khan dependía de la cooperación de los sos súbditos chinos p'asegurase de que'l so exércitu recibiera amplios recursos. Él reforzó la so popularidá ente los sos súbditos modelando'l so gobiernu na burocracia de les dinastíes chines tradicionales y adoptando el nome chinu de Zhongtong. Ariq Böke viose atrabancáu por suministros desaparentes y rindióse en 1264. Los otros trés kanatos mongoles reconocieron como Gran Khan a Kublai, pero fueron funcionalmente autónomos. La llucha civil terminara definitivamente.

"Árboles na ribera de Yushan", pintura de Nin Zan (1301 - 1374)

Reináu de Kublai Khan[editar | editar la fonte]

Kublai khan establez la capital en Beixín

Llista d'Emperadores de la Dinastía Yuan[editar | editar la fonte]

Nomes Nome Póstumu Nome del Kan Nome Dau Reináu Nome de la Era |----- Convencional: use primer nome (e.g. Temujin) o nome del Khan antes de Kublai Khan. Use "Yuan" + nome o dempués del nome póstumu. Un amiestu de los trés pa Kublai Khan.
Nota:
1) tolos primeros nomes de los soberanos son más familiares a los llectores occidentales.
Taizu (太祖 Tàizǔ) non usáu al referise a esti soberanu Gengis Kan Borjigin Temujin (孛兒只斤鐵木真 Bèi'érzhījīn Tiěmùzhēn) 1206-1227 nun esiste
Ruizong (睿宗 Ruìzōng) non usáu al referise a esti soberanu ? Borjigin Tolui (孛兒只斤拖雷 Bèi'érzhījīnTuōléi) rexente1228 nun esiste
Taizong (太宗 Tàizōng) non usáu al referise a esti soberanu Ogodei Kan Borjigin Ögedei (孛兒只斤窩闊台 Bèi'érzhījīn Wōkuòtái) 1229-1241 nun esiste
nun esiste nun esiste   Töregene Khâtûn (乃馬真 Nǎimǎzhēn) rexente 1241-1246 nun esiste
Dingzong (定宗 Dìngzōng) non usáu al referise a esti soberanu Kuyuk Kan Borjigin Güyük (孛兒只斤貴由 Bèi'érzhījīn Guìyuó) 1246-1248 nun esiste
nun esiste nun esiste ? Oghul Ghaymish (海米失 Hǎimǐshī) rexente 1248-1251 nun esiste
Xianzong (憲宗 Xiànzōng) non usáu al referise a esti soberanu Möngke Kan Borjigin Möngke (孛兒只斤蒙哥 Bèi'érzhījīn Ménggē) 1251-1259 nun esiste
Shizu (世祖 Shìzǔ) non usáu al referise a esti soberanu Kublai Kan Borjigin Kublai (孛兒只斤忽必烈 Bèi'érzhījīn Hūbìliè) 1260-1294 Zhongtong (中統 Zhōngtǒng) 1260-1264

Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1264-1294

Chengzong (成宗 Chéngzōng) non usáu al referise a esti soberanu Timur Kan Borjigin Temür (孛兒只斤鐵木耳 Bèi'érzhījīn Tiěmù'ěr) 1294-1307 Yuanzhen (元貞 Yuánzhēn) 1295-1297

Dade (大德 Dàdé) 1297-1307

Wuzong (武宗 Wǔzōng) non usáu al referise a esti soberanu Kulug Khan (Qayshan Gülük) Borjigin Qayshan (孛兒只斤海山 Bèi'érzhījīn Hǎishān) 1308-1311 Zhida (至大 Zhìdà) 1308-1311
Renzong (仁宗 Rénzōng) non usáu al referise a esti soberanu Ayurparibhadra Borjigin Ayurparibhadra (孛兒只斤愛育黎拔力八達 Bèi'érzhījīn Àiyùlíbálìbādá) 1311-1320 Huangqing (皇慶 Huángqìng) 1312-1313

Yanyou (延祐 Yányòu) 1314-1320

Yingzong (英宗 Yīngzōng) non usáu al referise a esti soberanu Suddhipala Gege'en Borjigin Suddhipala (孛兒只斤碩德八剌 Bèi'érzhījīn Shuòdébālá) 1321-1323 Zhizhi (至治 Zhìzhì) 1321-1323
Convencional: namái pal soberanu siguiente, usa "yuan" + nome póstumu, i.e. 元泰定帝 Yuán Tài Dìng Dì.
Jinzong (晉宗 Jìnzōng) Taiding Di (泰定帝 Tàidìng Dì) Yesün-Temür Borjigin Yesün-Temür (孛兒只斤也孫鐵木兒 Bèi'érzhījīn Yěsūntiěmùér) 1323-1328 Taiding (泰定 Tàidìng) 1321-1328

Zhihe (致和 Zhìhé) 1328

nun esiste Tianshun Di (天順帝 Tiānshùn Dì) Arigaba Borjigin Arigaba (孛兒只斤阿速吉八 Bèi'érzhījīn Āsùjíbā) 1328 Tianshun (天順 Tiānshùn) 1328
Wenzong (文宗 Wénzōng) non usáu al referise a esti soberanu Jijaghatu Toq-Temür Borjigin Toq-Temür (孛兒只斤圖鐵木兒 Bèi'érzhījīn Tútiěmùér) 1328-1329 y 1329-1332 Tianli (天曆 Tiānlì) 1328-1330

Zhishun (至順 Zhìshùn) 1330-1332

Mingzong (明宗 Míngzōng) non usáu al referise a esti soberanu Qoshila Qutuqtu Borjigin Qoshila (孛兒只斤和世剌 Bèi'érzhījīn Héshìlà) 1329 nun esiste
Ningzong (寧宗 Níngzōng) non usáu al referise a esti soberanu Irinchibal Borjigin Irinchibal (孛兒只斤懿璘質班 Bèi'érzhījīn Yìlínzhìbān) 1332 Zhishun (至順 Zhìshùn) 1332
Convencional: namái pal soberanu siguiente, usa "yuan" + nome póstumu.
Huizong (惠宗 Huìzōng) Shundi (順帝 Shùndì) Toghan-Temür Borjigin Toghan-Temür (孛兒只斤妥懽鐵木兒 Bèi'érzhījīn El toǒhuān Tiěmùér) 1333-1370

Zhishun (至順 Zhìshùn) 1333
Yuantong (元統 Yuántǒng) 1333-1335
Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1335-1340
Zhizheng (至正 Zhìzhèng) 1341-1368
Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1368-1370



Dinastía Yuan (dempués de ser espulsaos de China por Ming en 1368) 1368 - mediaos sieglu 15
Nomes Nome Póstumu Nome Khan Nome Nacencia Reináu Nome Yera |----- Convencional: usa'l nome del khan names o nome de nacencia.
Nota: 1) tolos primeros nomes de los soberanos son más familiares a los llectores occidentales.
Convencional: namái pal soberanu siguiente, usa "yuan" + nome póstumu.
Huizong (惠宗 Huìzōng)

(continua)

Shundi (順帝 Shùndì) Toghan-Temür Borjigin Toghan-Temür
(孛兒只斤妥懽鐵木兒
Bèi'érzhījīn El toǒhuān Tiěmùér)
1333-1370

Zhishun (至順 Zhìshùn) 1333
Yuantong (元統 Yuántǒng) 1333-1335
Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1335-1340
Zhizheng (至正 Zhìzhèng) 1341-1368
Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1368-1370

Zhaozong (昭宗 Zhāozōng) nun esiste Biligtü Khan Ayushiridara del clan Borjigin
(孛兒只斤愛育識里達臘
Bèi'érzhījīn Àiyùshílǐdálà)
1370-1378 Xuanguang (宣光 Xuānguāng) 1371-1378
nun esiste nun esiste Usakhal Khan Tögüs Temür del clan Borjigin
(孛兒只斤脫古思鐵木兒
Bèi'érzhījīn El toōgǔsī Tiěmùér)
1378-1387 Tianguang (天光 Tiānguāng) 1378-1387
Nota:....5 Khanes más primero que la familia Bei-Er-Zhi-Jin ocuparen el tronu....

Ver tamién[editar | editar la fonte]

Referencies[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

Bibliografía[editar | editar la fonte]

  • Gernet, Jacques. El Mundo Chinu. Crítica, Barcelona, 2005.
  • Hansen, Valerie. The Open Empire. A History of China to 1600. W.W. Norton and Company, Nueva York, 2000.