Osiris

Osiris
Información
Sexu	masculín
Conexones	cultura del Antiguo Egipto (es)
Cónxuxe	Isis
Padres	Geb (es) Nut (es)
Fíos	Horus y Anubis
Familiares	Seth (es) , Neftis (es) y Isis
[editar datos en Wikidata]

Osiris.

Osiris ye'l dios exipciu de la resurrección, símbolu de la fertilidá y rexeneración del Nilu. Ye'l dios de la vexetación y l'agricultura. Tamién preside'l tribunal del xuiciu de los difuntos na mitoloxía exipcia.El so padre yera Geb y la so madre yera Nut.

El so nome exipciu ye Usur o Usir y Unneferth, Perfectu antes y dempués de nacer, nome que-y dio Mat nel so xuiciu yá que'l so corazón yera tan llixeru como una pluma (Unneferth ye la trescripción de la so xeroglíficu). N'occidente suel nomáse-y cola forma helenizada Osiris (del griegu Όσιρις).

Iconografía

Los dioses Osiris, Anubis y Horus representaos na tumba de Horemheb.

A Osiris represéntase-y casi siempres momificado, cola piel verde o negra y los atributos de la realeza, una corona Atef, el cayado heka y el llátigu (mayal o nejej) o'l cetru uas. La pilastra dyed yera'l so oxetu sagráu. Anque raramente, tamién se-y representó con forma de cocodrilu, toru negru, garza, can o de gran pez.

Osiris, como dios agrariu, tien la piel de color verde, pos simboliza'l color de la vexetación y la rexeneración. El negru ta acomuñáu a la tierra negro y fértil qu'en cada hinchente del Nilu apurría nueva vida al campu. Hai una fuerte conexón simbólica ente'l negru y la tierra fértil d'Exiptu: Kemet.

Mitoloxía

Yera'l xefe de la tríada Osiris, formada por Osiris, Isis Asth (la so muyer) y Horus (el so fíu). Nel mitu inicial, Osiris (el bien), ye asesináu pol so hermanu Seth (el caos), quien lo refundia al Nilu, onde lo atopará Asth, que cola ayuda de la so hermana Neftis atopa los cachos de Usur, devolviéndo-y temporalmente la vida con maxa por aciu un conxuru qu'aprendió de Amon Ra. ""Alicáu"" temporalmente, establezse la nacencia de Horus.

Osiris foi un héroe cultural, rei míticu, fundador de la nación exipcia, qu'enseñó a los homes la civilización, les lleis, l'agricultura y cómo adorar a los dioses. Muerre como home pero resucita como inmortal gracies a Thot. Ye'l responsable de xulgar a los muertos na Duat, onde ta acompañáu por 42 dioses-xueces (unu por cada nomo) que van dictaminar lo que va asoceder al difuntu.

Tríada osirís: Osiris, Isis y Horus. Muséu del Louvre.

Fontes que se faen ecu d'esti mitu son: Tratáu de Isis y Osiris de Plutarcu, testos de Diodoro de Sicilia, y los Testos de les Pirámides:

Osiris ye fíu de Geb y Nut, frutu d'una intriga amorosa. Cuando Ra enterar de la infidelidá de la so esposa, decreta la imposibilidá de parilo en nengún mes del añu. Thot, otru amante de Nut, atopó la forma de refugar esa maldición: allegó a Jonsu, dios llunar que'l so rellumu yera entós casi equiparable al del sol, y desafiar a un xuegu de mesa nel que Jonsu apostaba la so propia lluz, concretamente 1/72 parte de la lluminosidá diaria de la lluna. Dambos xugaron hasta que Thot ganó a Jonsu, quien dende entós nun volvió tener la fuercia abondo pa rellumar de forma sostenida a lo llargo del mes, razón pola cual mengua y recupérase. Pela so parte, cola lluz ganao Thot creó cinco nuevos díes, conocíos como epagómenos y añader a la fin del añu calendariu qu'entós constaba de 360 díes (doce meses de trenta díes cada unu). Asina Nut pudo dar a lluz a les sos 5 fíos ensin dexar de cumplise la maldición de Ra. Nel mitu, Osiris nació nel primeru d'esos díes.

Nos díes epagómenos, nacieron n'orde de díes:

1. Osiris, foi consideráu un día afortunáu.
2. Horus "El Viejo", foi consideráu un día afortunáu o desafortunáu.
3. Seth, foi consideráu un día desafortunáu. Nació resgando la banda de la so madre.
4. Isis, foi consideráu un día afortunáu.
5. Neftis, foi consideráu un día desafortunáu.

Por aciu una trampa, el so hermanu Seth asesinar, cortando'l so cuerpu en catorce pedazos qu'espardió por tou Exiptu. La so esposa y hermana Isis recuperó amorosamente tolos miembros, sacante'l viril, que se comiera'l pexe oxirrinco, con ayuda de neftis y los escorpiones la guardia real de asth protexéndola nel ríu Nilu. Cola ayuda del so fíu adoptivu, Anubis embalsamar y, darréu, Isis cola so poderosa maxa llogró insuflar nueva vida al cadabre momificado d'Osiris, quedando embarazada d'él. Niciaron asina al so únicu fíu, Horus, quien vengó la muerte del so padre, desterrando a Seth al desiertu y recuperando el tronu d'Exiptu, ente que Osiris permanecería como rei de los muertos, nos fértiles campos d'Aaru.

Nos testos funerarios, como'l Llibru de los Muertos, el faraón difuntu identificar con Osiris, rei de los muertos, de la mesma qu'en vida lo fixo col so fíu Horus.

Osiris-Nepra, con cultivu de trigu nel so cuerpu. El biltu del trigu significaba la resurrección. D'un baxorrelieve nel templu de File.

Nel Reinu Nuevu, nos testos funerarios fundir con Ra; asina Osiris ye'l sol difuntu y, en Heracleópolis Magna, denominar Osiris Naref. Otru nome pol que se-y conoz ye Unnefer ("el que pon de manifiestu'l bien"). "Príncipe de los dioses de la Duat" como dios de la muerte y del Más allá, anque, nun principiu yera un dios agrariu que foi adoptando traces d'otros dioses; xeniu de les ceberes, espíritu de la vexetación y primero de too dios de la resurrección; los Testos de los Sarcófagos del Reinu Mediu identificar col granu y col trigu, símbolu de la grana que muerre pa renacer más tarde en forma d'espiga

Osiris y el mitu de la inmortalidá

Ente les creencies del Antiguu Exiptu destaca'l mitu de la inmortalidá humana. Mientres l'Imperiu Antiguu creíase que namái los faraones, al morrer, convertir en dioses, algamando la inmortalidá na Duat con toles sos prerrogativas. Mientres el Primer Periodu Entemediu estes creencies tamién s'estienden a los altos funcionarios que al morrer convertir nun Osiris, gociando de la inmortalidá na Duat con tolos sos derechos. Solo nel últimu periodu, el restu de los mortales fadríen merecedores d'algamar una vida inmortal nel Más allá, siempres que pudieren cumplir unos rituales bien precisos.

Epítetos

El nome d'Osiris y los sos epítetos variaron a lo llargo de la Historia del Antiguu Exiptu. Como Necher aa "Gran dios", foi veneráu en munchos santuarios, reflexándose nos sos títulos: Neb Abdyu "Señor de Abidos", Neb Dyedu "Señor de Dyedu"; y como gran dios funerariu recibe'l nome de Jenty amentu "El que ta al mandu de los occidentales", referente a los finaos. Tamién ye denomináu Unenefer "El que continua siendo perfectu", n'alusión a la so prodixosa potencia dempués de muertu.

Usur o Usir (Osiris) en xeroglíficu

{{{3}}}

Un-neferth (Osiris) en xeroglíficu

Perfectu antes y dempués de nacer

Y34 Y34

Cultu

Los exipcios vieron na resurrección d'Osiris la promesa d'una vida eterna. Creíen que tolos homes viviríen eternamente, nel Aaru, si realizaben ceremonies funeraries similares a les efectuaes con Osiris, muertu y resucitáu. Asina dende l'Imperiu Mediu yera costume, nos testos funerarios, nomar al difuntu col apellativu de "Osiris".

Estauína d'Osiris.

Los "Misterios d'Osiris"

En Abidos celebrábense los "Misterios d'Osiris", una de les más importantes festividaes mientres l'Imperiu Mediu; consistíen en remembrar la muerte, entierru y resurrección d'Osiris, cola consiguiente promesa de vida eterna pa los asistentes y los sos difuntos. Constaba de cinco partes:

• la procesión, encabezada por Upuaut, que remataba nun combate contra los enemigos d'Osiris, como simbolismu de la espulsión de les fuercies del caos;
• la procesión funeraria d'Osiris, como Jentyamentiu, pola necrópolis de Abidos;
• el viaxe en barca del dios hasta Poker, onde taba la so mitolóxica tumba (la que foi del faraón Dyer);
• la nueche de vixilia del difuntu Osiris, cola so posterior rexeneración, tresfiguración n'espíritu y coronación (la parte más desconocida y secreta de los misterios);
• la torna gociosa de la imaxe del dios al so templu de Abidos, ente l'allegría xeneral.

Según la tradición, nos catorce llugares onde Seth soterró cada parte del cuerpu d'Osiris, los exipcios alzaron un templu:

• En Abidos taría la so cabeza, y yera Osiris-Jenti-Amentiu, el "Señor de los Occidentales"; alzóse-y un gran santuariu de pelegrinación pa los exipcios. Yera veneráu como símbolu de la vida eterna.
• En Busiris taría la columna vertebral (asociada al pilastra Dyed), y yera dios principal d'esta ciudá, d'onde procedía la divinidá.
• En Letópolis taría'l costazu esquierdu, o'l pescuezu, siendo Horus el so guardián.
• En Atribis taría'l so corazón.
• En Menfis tamién declaraben que taba la so cabeza.

Dios bien popular, apaez en Busiris, capital del IX nomo del Baxu Exiptu y foi veneráu principalmente en Abidos (Osireion), Bubastis y Mendes. Tamién foi veneráu nes islles de Biga y de File, onde había una tumba del dios; en Canopo yera representáu en forma de vasía con cabeza humana.

Osiris como dios del vinu

Osiris, según les cróniques, foi'l primeru que fizo engatar la vide por una estaca y trió los recímanos. El viaxeru griegu Diodoro Sículo rellata:

"Osiris enseñó a la humanidá'l cultivu de la vide, según a vendimiar la uva y cómo guardar el vinu".

Mundu grecorromanu

Antigua estatua exipcia de Antinous como Osiris, Villa Hadriana (Tivoli), alredor del 135 dC, mármol

"Osiris gobernaba sobre Exiptu como un rei beneficiosu que traxo al so pueblu la civilización, pos-y enseñó'l cultivu de ceberes y estableció les lleis y el cultu a los dioses, mientres la so esposa Isis enseñába-yos la música".

Plutarcu.

Helenización

Nel so momentu, n'Exiptu, los faraones helénicos decidieron apurrir una deidá que fuera aceptable tantu pa la población exipcia local, como pa los helénicos, pa congraciarse colos dos grupos, en llugar de dexar cualesquier conato de rebelión. D'esta forma, identificar a Osiris con Apis, en realidá, un aspeutu de Ptah, que yá fuera identificáu como Osiris nesti puntu, y creóse un sincretismu ente los dos, conocíu como Serapis, que foi representáu como un dios griegu al usu, con carauterístiques, al tiempu, de Zeus, Dioniso y Asclepio.

Destrucción del cultu

Isla de File, onde'l so cultu caltener hasta'l sieglu VI.

El cultu d'Osiris siguió hasta'l sieglu VI na isla de File, nel Altu Nilu a pesar de los decretos de Teodosio pela redolada del añu 390, pa destruyir los templos paganos. El cultu a Isis y Osiris en File dexar hasta la dómina de Xustinianu I, por aciu tratáu ente los blemios-nobaties y Diocleciano.

Tolos años visitaben Elefantina, y con determinada frecuencia tomaben la imaxe de Isis, ríu arriba, hasta la tierra de los blemios con fines oraculares. Estes práutiques terminaron cuando Xustinianu I unvió al xeneral Narsés a destruyir los santuarios, detener a los sacerdotes y prindase de les imáxenes divines, pa llevales a Constantinopla.

== Osiris y les sos comparances escontra'l cristianismu Estudiosos en mitoloxía comparada envaloren que parte de la teoría de Xesucristu míticu foi la resultancia de l'adaptación d'elementos osiriacos na formación del so personaxe. Nel mitu d'Osiris esisten dellos elementos que dellos autores suxuren seríen tomaos polos creadores del cristianismu. Por casu: Osiris dempués de morrer asesináu pol so malváu hermanu Seth, "resucita" gracies a la diosa Isis, depués "xube a los cielos" y ye el dios que "xulga a los muertos" na Duat.

El Xuiciu d'Osiris nel Papiru de Hunefer.

Estos supuestos paralelismos ente dioses mitolóxicos como Osiris n'Exiptu, Tammuz na Mesopotamia asiática, Baal en Canaán, y Atis en Grecia per un sitiu, y la resurrección de Jesús por otru fueron intensamente rebatidos por académicos especialistes en mitoloxía, que aseveran que s'aburuyen les fontes pa forzar la comparanza de los rellatos mitolóxicos colos rellatos de Jesús resucitáu: l'especialista en relixones comparaes Jonathan Z. Smith y l'académicu de semitismu antiguu del Department of Hebrew and Judaic Studies de la Universidá de Nueva York, Mark S. Smith declararon como fantasía al llamáu «mitu de la muerte y resurrección de los dioses», al que consideraron el productu d'una comparanza carente de crítica, más qu'un exame sollerte de la evidencia.

Pela so parte, son bien escasos los eruditos bíblicos que nun refuguen el conceutu d'uniformidá en referencia a la muerte y resurrección de los dioses», y que sostengan que los rellatos alrodiu de Jesús resucitáu tienen calter míticu. La inmensa mayoría de los exéxetes de la Biblia señalen que los llibros de la Biblia desenvolver nun ambiente totalmente distintu del qu'abonó l'espardimientu de los mitos antiguos sobre la resurrección. Tryggve Mettinger, ex profesor de Biblia hebrea na Universidá de Lund, ye unu de los académicos que sofita la esistencia del mitu de la muerte y resurrección de los dioses», pero él sostién que Jesús nun encaxar nesi patrón.

Osiris na poesía española

Estatues osiriacas del templu de Hatshepsut en Deir el-Bahari.

El poeta Juan Eduardo Cirlot dedicó al dios un memorable sonetu, nel qu'alude al so esmembramientu y reconstrucción:

A Osiris

Partíu en cachos y en llamentos,

partíu en países y en cantares,

partíu n'alloñaos corazones,

partíu en fondos monumentos.

Partíu en foscos sentimientos,

partíu en distintes emociones,

partíu en pallabres y oraciones,

partíu y perdíu nos momentos.

Herederu del tiempu y del espaciu,

víctima d'intres y distancies,

ser en seres desfechu y partíu.

Yo busco la to fermosura y el to palaciu,

la to boca de rubinos y arumes

p'axuntate solo nun gañíu.

Juan Eduardo Cirlot

Eponimia

• El cráter llunar Osiris.
• El asteroide (1923) Osiris.

Ver tamién

• Mitu d'Osiris
• Xuiciu d'Osiris
• Teoloxía heliopolitana
• Aaru
• Duat

Referencies

Notes

Referencies dixitales

• Rosa Thode, El panteón exipciu, Osiris, en egiptologia.org

Bibliografía

Fontes primaries

• Diodoro de Sicilia (2001). Biblioteca Histórica. Volume I: Llibros I-III. Introducción, traducción y notes de Francisco Parreu Alasá. Madrid: Gredos. ISBN 978-84-249-2291-7.
• Plutarco (1995). Obres morales y de costumes (Moralia). Volume VI: Isis y Osiris; Diálogos píticos: «La Y de Delfos», «Los oráculos de la Pitia» y «La desapaición de los oráculos». Madrid: Gredos. ISBN 978-84-249-1791-3.

Fontes secundaries

• Cashford, Jules (2010). El mitu d'Osiris. Los Misterios de Abidos. Vilaür: Ediciones Atalanta. ISBN 978-84-937247-5-7.
• Frazer, James George (2006). La caña dorada. Méxicu: Fondu de Cultura Económica. ISBN 978-968-16-0122-5.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Osiris.
• Elisa Castel: Gran Diccionariu de Mitoloxía Exipcia, en egiptologia.com
• Francisco López: La historia d'Osiris.
• Gran himnu a Osiris, en egiptologia.org
• Pequeñu himnu a Osiris, en egiptologia.org

• Datos: Q46491
• Multimedia: Osiris