Velada
 Velada | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||||
| Provincia |  provincia de Toledo | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Velada (es)  | Andrés Gómez Rayo | ||||
| Nome oficial | Velada (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
45612 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 39°58′41″N 4°58′23″W / 39.978055555556°N 4.9730555555556°O | ||||
  Velada Velada (España)  | |||||
| Superficie | 145 km² | ||||
| Altitú | 432 m | ||||
| Llenda con | Arenas de San Pedro, Montesclaros, Parrillas, Mejorada, Talavera de la Reina, Calera y Chozas, Oropesa y Torralba de Oropesa | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
2889 hab. (2023) - 1506 homes (2019) - 1404 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0% de provincia de Toledo 0.14% de Castiella-La Mancha 0.01% de España | ||||
| Densidá | 19,92 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
.svg){kind=small}
Velada ye un conceyu español de la provincia de Toledo, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Atiesta coles poblaciones de Montesclaros, Mejorada, (Talavera de la Reina) y Parrillas, na provincia de Toledo, y Hontanares (Arenas de San Pedro), n'Ávila.[2]
Toponimia[editar | editar la fonte]
La primitiva población d'esti términu foi Atalayuelas. La rellación de 1578 diz que se camuda'l nome escontra 1278 pero hai dos Velaes, la primera de la que se caltienen restos a mediaos del sieglu XVI y la moderna población que se fundó escontra mediaos del sieglu XV. El territoriu foi reconquistáu por caballeros de la ciudá d'Ávila. En 1294 créanse los señoríos de Velada y San Román a favor de Fernán y Gil Blázquez d'Ávila, arrexuntaos nun mayoralgu fundáu polos sos padre Blasco Jimeno Dávila. Los sos descendientes gobernaron el señoríu y les sos poblaciones. Según Cedillo, a empiezos del sieglu XVI, tuvieron de conceder el títulu de Villa a Velada. En 1557 de concede a Don Gomez Dávila, octavu señor de Velada, el títulu de marqués de Velada. La villa ta estremada en dos barrios, unu al sur y otru al norte, dixebraos por un regueru
El términu "Velada" referir a l'acción de xixilar, confirmáu porque d'antiguo la población de llamó "Atalayuelas", que significa atalayar, xixilar dende un talaya.
Historia[editar | editar la fonte]
.jpg)
De cuerdu con un documentu de 1578 Atayuelas pasa a ser denomada Velada escontra 1278. La zona foi reconquistáu por caballeros de la ciudá d'Ávila. En 1294 créanse los señoríos de Velada y San Román.
Envalórase qu'a empiezos del sieglu XVI concedióse-y el títulu de Villa.
El 30 d'ochobre de 1557, el rei Felipe II, concedió'l Marquesáu de Velada, a Gómez Dávila y Dávila, quién, coles mesmes, yera'l XI señor de Velada y VIII señor de San Román.
Nel Palaciu moró l'Infante Don Luis Antonio de Borbón y Farnesio cola so familia, onde nacieron los sos dos fíes, María Teresa de Borbón y Vallabriga, XV condesa de Chinchón, I Marquesáu de Boadilla del Monte marquesa de Boadilla del Monte, y María Teresa de Borbón y Vallabriga, duquesa consorte de San Fernando de Quiroga.
Sandía de Velada[editar | editar la fonte]
La sandía de Velada ye unu de los principales motores de la economía d'esti conceyu. Siendo un cultivu de secanu y ecolóxicu, estes sandíes tienen gran sabor y les más grandes pueden llegar a algamar más de 30 kg de pesu. Crecen nuna estensa zona llamada "El Baldío" y la so recueya suel dir dende mediaos de xunetu hasta mediaos d'ochobre, ya inclusive dependiendo del añu, hasta payares. El semáu realizar ente abril y mayu.
La sandía de Velada esportar n'España y tamién al estranxeru.
Circuitu de Velocidá[editar | editar la fonte]
Un grupu d'inversores proyeutó unes instalaciones de referencia nel centru d'España pa la realización de campeonatos rexonales y nacionales, según otru tipu de pruebes y sesiones d'entrenamientu de calter priváu.
El circuitu va construyir nuna superficie de 50 hectárees xunto a la N-502, nuna paraxa denomada 'Barbú' y que'l Conceyu de Velada dexará a la constructora por 90 años pa la esplotación de les instalaciones deportives.
Velada va cuntar col so circuitu de velocidá y un complexu con hotel, restorán y cafetería, según delles naves pa la preparación de los vehículos.[3] A finales de 2012 el proyeutu atopábase «paráu y enllancáu».[4]
Alministración[editar | editar la fonte]
.jpg)
| Llexislatura | Nome | Partíu |
|---|---|---|
| 1979-1983 | Faustino Gómez Esteban | PSOE |
| 1983-1987 | Faustino Gómez Esteban/Jesús Ballesteros | PSOE |
| 1987-1991 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 1991-1995 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 1995-1999 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 1999-2003 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2003-2007 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2007-2011 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2011-2015 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2015-2019 | José Luis Cebadera Amigu | PSOE |
| 2019-2023 | n/d | n/d |
| 2023- | n/d | n/d |
Demografía[editar | editar la fonte]
Na siguiente tabla amuésase la evolución del númberu d'habitantes ente 1996 y 2005 según datos del INE.
| 1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2,373 | 2,366 | 2,372 | 2,386 | 2,399 | 2,430 | 2,436 | 2,432 | 2,491 | 2,436 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
NOTA: La cifra de 1996 ta referida a 1 de mayu y el restu a 1 de xineru.
| Gráfica d'evolución demográfica de Velada ente 1900 y 2006 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia |
Educación[editar | editar la fonte]
- Colexu Públicu 'Andrés Arango'
Fiestes[editar | editar la fonte]
.jpg)
- Día de la tortiella: xueves anterior al antroxu
- Romería: primer domingu de mayu
- N'honor al patrón San Bernardino de Siena: 20 Mayu
- N'honor a la Virxe de Gracia: Primer Vienres de Setiembre
- Día del Calbote: 1 de payares
Monumentos[editar | editar la fonte]
.jpg)
- Ermita de La nuesa Señora de Gracia, del sieglu XVII.
- Ermita de Santa Ana, del sieglu XVII.
- Conventu de Franciscanos
- Iglesia San Bernardino de Siena
Personaxes pernomaos[editar | editar la fonte]
- Andrés Resino, actor (1940-2011).
- Abel Resino, futbolista (n. 1960)
- Miguel Vicente, políticu.
- María Teresa de Borbón y Vallabriga, condesa de Chinchón (1780-1828).
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Diputación de Toledo
- ↑ http://www.latribunadetalavera.es/noticia/ZFF02518B-D9C2-3347-6C3AC4001Y063A5B/20120515/promotores/circuitu/velada/reunen/selmana
- ↑ http://www.latribunadetalavera.es/noticia/Z74B01D09-FFE1-CF55-1455EBAAC5A84D35/20121217/alcalde/velada/asegura/proyeutu/circuitu/paráu
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Velada 
.
